اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
فاطمه باوندپوری؛ عزت اله فرشادفر؛ محسن فرشادفر
چکیده
برای ارزیابی تحمل به خشکی 25 ژنوتیپ گندم، پژوهشی در سالهای 1395 تا 1396 بر اساس طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط تنش و بدون تنش در دانشگاه رازی کرمانشاه انجام شد. شاخصهای بررسی‌شده شامل: شاخص حساسیت به تنش، شاخص عملکرد، تحمل تنش، میانگین هندسی بهره‌وری، میانگین هارمونیک، تحمل تنش تغییریافته، مقاومت به خشکی، حساسیت ...
بیشتر
برای ارزیابی تحمل به خشکی 25 ژنوتیپ گندم، پژوهشی در سالهای 1395 تا 1396 بر اساس طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط تنش و بدون تنش در دانشگاه رازی کرمانشاه انجام شد. شاخصهای بررسی‌شده شامل: شاخص حساسیت به تنش، شاخص عملکرد، تحمل تنش، میانگین هندسی بهره‌وری، میانگین هارمونیک، تحمل تنش تغییریافته، مقاومت به خشکی، حساسیت به خشکی، پاسخ به خشکی، تحمل تنش غیر زیستی، کارایی نسبی، شدت تنش اشنایدر و میانگین نسبی عملکرد بودند. بین ژنوتیپ‌ها اختلاف معنیداری بر اساس شاخص‌ها و عملکرد در هر دو محیط وجود داشت. بین شاخصهای GMP، STI، HMP، MSTI، MRP،MP، YI و REI با عملکرد در محیطهای بدون تنش و تنش همبستگی معنیدار و مثبت وجود داشت. ژنوتیپ‌های شماره 10 (WC.4987) و 15 (WC.47638) بر اساس شاخصهای STS و ISI به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر تعیین شدند. بر اساس بای‌پلات به‌دست‌آمده از مؤلفه های اصلی اول و دوم ژنوتیپ‌های 24، 11، 4، 22، 21، 12 و 16 به علت نزدیکی با شاخصهای برتر، برای هر دو شرایط مناسب هستند. نتایج تجزیه به مؤلفه‌های اصلی در شاخصهای تحمل به خشکی نشان داد که دو مؤلفه اول (57.21 درصد) و مؤلفه دوم (41 درصد) روی‌هم 98.21 درصد واریانس را توجیه کردند. به دلیل اختلاف در نتایج، برای دقت بیشتر از رتبه‌بندی استفاده به عمل آمد. در رتبه‌بندی بر اساس مجموع رتبهها، میانگین رتبهها و انحراف معیار رتبهها، ژنوتیپ های شماره 8، 10 و 15 دارای بهترین رتبه بودند و به عنوان ژنوتیپ‌های مقاوم به خشکی و ژنوتیپ‌های 4، 11 و 22، ژنوتیپ‌های حساس شناخته شدند. درنتیجه، از این ژنوتیپ‌ها می‌توان برای تلاقی و تجزیه ژنتیکی برای مقاومت به خشکی از طریق روش‌هایی مثل تجزیه دی آلل، نقشه‌یابی، انتخاب به کمک مارکر و ... استفاده نمود.
تنش خشکی
رقیه خوجملی؛ خلیل زینلی نژاد؛ علی اصغر نصرااله نژاد قمی؛ سعید باقری کیا
چکیده
وجود تنش خشکی در ابتدای فصل رشد یکی از مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده تولید گندم کشور است. طول کلئوپتل مهم‌ترین صفت مورفولوژیک در تعیین عمق کاشت، قدرت سبز کردن و استقرار گیاهچه است. به منظور ارزیابی تعدادی از ژنوتیپ‌های بومی گندم نان تحت تنش خشکی در مرحله گیاهچه‌ای، آزمایشی با 35 لاین خالص در سه شرایط رطوبتی (شاهد، تنش خشکی با پلی‌اتیلن ...
بیشتر
وجود تنش خشکی در ابتدای فصل رشد یکی از مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده تولید گندم کشور است. طول کلئوپتل مهم‌ترین صفت مورفولوژیک در تعیین عمق کاشت، قدرت سبز کردن و استقرار گیاهچه است. به منظور ارزیابی تعدادی از ژنوتیپ‌های بومی گندم نان تحت تنش خشکی در مرحله گیاهچه‌ای، آزمایشی با 35 لاین خالص در سه شرایط رطوبتی (شاهد، تنش خشکی با پلی‌اتیلن گلیکول 6 هزار در غلظت‌های 10 و 15 درصد) در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام شد. اجرا شد. صفت طول کلئوپتیل پس از هشت روز اندازهگیری شد. بر اساس مقادیر طول کلئوپتیل در شرایط شاهد (Yp) و شرایط تنش (Ys) شاخصهای MP، GMP، HM، STI، SSI، YI، TOL، RSI و YSI محاسبه شدند. ضرایب همبستگی شاخصهای تحمل به خشکی نشان داد که شاخصهای MP، GMP، HM و STI مناسب‌ترین شاخص‌ها برای انتخاب ژنوتیپ‌های متحمل به خشکی بودند. نتایج تجزیه به مولفه‌های اصلی نشان داد که دو مولفه اول در مجموع 78/99 درصد تغییرات را در شرایط تنش خشکی 10 درصد و 99.80 درصد را در شرایط تنش خشکی 15 درصد توجیه کردند. بر اساس شاخص‌ها و نمودار سه بعدی، ژنوتیپ‌های شماره 3، 6، 11 و 24 (به ترتیب بومی کشور‌های ترکیه، افغانستان، ایران و افغانستان) به عنوان ژنوتیپ‌های متحمل به تنش خشکی در مرحله گیاهچه‌ای شناسایی شدند در حالی که ژنوتیپ‌های شماره 14، 15، 21، 30 و 35 به عنوان حساس‌ترین ژنوتیپ‌ها معرفی شدند. نمودار چند متغیره بای پلات نیز نشان داد که ژنوتیپ‌های متحمل به خشکی در مجاورت بردار‌های مربوط به بهترین شاخصهای تحمل به خشکی قرار داشتند. از ژنوتیپ‌های بومی شناسایی شده در این پژوهش می‌توان در برنامه‌های اصلاحی گندم نان تحت شرایط تنش خشکی در مرحله گیاهچه‌ای بهره برد.
تنش خشکی
سید احسان سنگی؛ عبداله نجفی؛ کیانوش چقامیرزا؛ رضا محمدی
چکیده
تنش خشکی یکی از مخرب‌ترین تنش‌های محیطی است که باعث کاهش بهره‌وری گندم در بسیاری از نقاط جهان می‌شود. به‌منظور بررسی شاخصهای تحمل به خشکی، 23 ژنوتیپ گندم دوروم با منشأ ایرانی و خارجی (ایکاردا) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط تنش کمبود آب آخر فصل (دیم) و بدون تنش (آبیاری تکمیلی) در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی ...
بیشتر
تنش خشکی یکی از مخرب‌ترین تنش‌های محیطی است که باعث کاهش بهره‌وری گندم در بسیاری از نقاط جهان می‌شود. به‌منظور بررسی شاخصهای تحمل به خشکی، 23 ژنوتیپ گندم دوروم با منشأ ایرانی و خارجی (ایکاردا) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط تنش کمبود آب آخر فصل (دیم) و بدون تنش (آبیاری تکمیلی) در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی در فصل زراعی 95-1394 مورد آزمایش قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان‌دهنده اختلاف معنیدار بین محیط‌ها (آبی و دیم) و ژنوتیپ‌ها از نظر عملکرد دانه بود. مقایسات گروهی نشان داد که از نظر عملکرد در هر دو شرایط بین ژنوتیپ‌های ایرانی (مقایسه 1)، اختلاف معنیدار وجود داشت. همچنین بین ژنوتیپ‌های خارجی (مقایسه 2) و بین ژنوتیپ‌های ایرانی و خارجی (مقایسه 3) تفاوت معنیدار دیده شد. هشت شاخص کمی تحمل به خشکی شامل شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص تحمل (TOL)، میانگین بهره‌وری (MP)، میانگین هندسی بهره‌وری (GMP)، شاخص تحمل تنش (STI)، شاخص عملکرد (YI)، شاخص پایداری عملکرد (YSI) و میانگین هارمونیک (HAM) بر اساس عملکرد در شرایط تنش (Ys) و بدون تنش (Yp) محاسبه گردید. همبستگی‌های مثبت و معنیدار Ys و Yp با شاخصهای MP، GMP، STI، YI و HAM نشان داد که این موارد مناسب‌ترین شاخص‌ها برای غربال کردن ژنوتیپ‌ها در شرایط تنش خشکی هستند. با انجام تجزیه به مؤلفه‌های اصلی با استفاده از این شاخص‌ها، مؤلفه اول 71 درصد و مؤلفه دوم 28 درصد از کل تغییرات را توجیه کرد. تجزیه خوشه‌ای ژنوتیپ‌ها را به چهار گروه تقسیم کرد. بر مبنای کل تجزیه‌های انجام شده، ژنوتیپ 18 به‌عنوان ژنوتیپ برتر گندم دوروم در هر دو شرایط تنش و بدون تنش شناسایی شد که تحمل بالایی به تنش خشکی دارد.
تنش خشکی
سید محمد تقی طباطبایی
چکیده
خشکی یکی از تنش‌های غیر زیستی مهم بخصوص در مناطق خشک و نیمه‌خشک است که رشد گیاه را تحت تأثیر قرار می‌دهد و از این طریق عملکرد دانه را کاهش می‌دهد. هدف از این پژوهش، شناسایی صفات زراعی مرتبط با تغییرات عملکرد دانه گندم تحت تنش خشکی بود. در بررسی حاضر ۱۱۱ لاین خالص گندم نان به‌صورت آزمایش بدون تکرار (آگمنت) موردبررسی قرار گرفتند. در ...
بیشتر
خشکی یکی از تنش‌های غیر زیستی مهم بخصوص در مناطق خشک و نیمه‌خشک است که رشد گیاه را تحت تأثیر قرار می‌دهد و از این طریق عملکرد دانه را کاهش می‌دهد. هدف از این پژوهش، شناسایی صفات زراعی مرتبط با تغییرات عملکرد دانه گندم تحت تنش خشکی بود. در بررسی حاضر ۱۱۱ لاین خالص گندم نان به‌صورت آزمایش بدون تکرار (آگمنت) موردبررسی قرار گرفتند. در این آزمایش بعد از هر ۲۰ لاین ۳ رقم نارین، برزگر و سیستان به‌عنوان شاهد کاشته شدند. هر شماره در ۲ خط 2.5 متری به فاصله ۲۰ سانتیمتر کاشته شد. لاینها در شرایط آبیاری در مزرعه آزمایشی مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی یزد ارزیابی شدند. در طول دوره رشد از صفات عملکرد دانه، اجزاء عملکرد و مورفولوژیک ارزیابی و با ارقام شاهد مقایسه شدند. نتایج آزمایش تنوع زیادی را در لا ین‌های موردبررسی ازنظر اکثر صفات کمی و کیفی نشان داد. تجزیه رگرسیون نشان داد که در بین لاینها صفاتی مانند وزن هزار دانه، تعداد روز تا رسیدن، طول سنبله، ارتفاع بوته و وزن سنبله اثر مثبت و معنیداری بر عملکرد دانه داشته و سهم قابل‌توجهی از تغییرات عملکرد را تبیین می‌کنند. دسته‌بندی لاینها بر اساس تجزیه کلاستر به روش UPGMA در ۹ گروه قرارداد. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده 15 ژنوتیپ که نسبت به ژنوتیپ‌های دیگر و ارقام شاهد عملکرد دانه بیشتر و برخی خصوصیات زراعی مناسب‌تر داشتند، انتخاب شدند. نتایج این تحقیق نشان داد مواد ژنتیکی موجود در این آزمایش می‌توانند منبع ارزشمندی باشند که علاوه برداشتن صفات جدید، تنوع سرشاری را برای به نژاد گران جهت اصلاح و تولید ارقام گندم مقاوم به خشکی فراهم می‌آورند.
تنش خشکی
علیرضا احرار؛ فرزاد پاکنژاد؛ سید علی طباطبایی؛ فیاض آقایاری؛ الیاس سلطانی
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف کم آبیاری بر کیفیت و کمیت عملکرد گیاه تاج‌خروس علوفه‌ای، آزمایشی در سالهای 1397 و 1398 از طریق تجزیه‌وتحلیل کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در یک مزرعه تحقیقاتی در یزد انجام شد. عامل اصلی این مطالعه سطوح مختلف آبیاری، پس از چهار سطح تخلیه مجاز رطوبتی آب قابل‌استفاده ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف کم آبیاری بر کیفیت و کمیت عملکرد گیاه تاج‌خروس علوفه‌ای، آزمایشی در سالهای 1397 و 1398 از طریق تجزیه‌وتحلیل کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در یک مزرعه تحقیقاتی در یزد انجام شد. عامل اصلی این مطالعه سطوح مختلف آبیاری، پس از چهار سطح تخلیه مجاز رطوبتی آب قابل‌استفاده با مقادیر 50، 60، 70 و 80 درصد و عامل فرعی سه رقم مختلف گیاه تاج‌خروس علوفه‌ای شامل سیم، خارکووسکی و لوورا در نظر گرفته شد. پارامترهایی همچون عملکرد، بهره‌وری آب کشاورزی، نسبت وزن برگ به ساقه، قطر ساقه، ارتفاع بوته و درصد پروتئین خام ارزیابی گردید. نتایج نشان داد که افزایش فواصل آبیاری در مقایسه با تیمار آبیاری هنگام 50 درصد تخلیه آب زمین که به میزان 53.65 تن بر هکتار عملکرد علوفه‌تر داشت، سبب کاهش به ترتیب 22، 45 و 62 درصدی در عملکرد علوفه‌تر و همین‌طور سبب کاهش بهره‌وری آب، قطر ساقه و ارتفاع گیاه می‌گردد، درحالی‌که باعث افزایش درصد پروتئین خام و تا حدودی نسبت برگ به ساقه می‌گردد. علاوه بر این، برای تعیین مهم‌ترین شاخصهای تنش از تجزیه‌وتحلیل مؤلفه‌های اصلی در سطوح مختلف کم آبیاری، میانگین هارمونیک و میانگین بهره‌وری به‌عنوان بهترین شاخص‌ها همراه با عملکرد علوفه خشک در شرایط تنش و بدون تنش، برای بررسی تحمل ارقام تاج‌خروس به شرایط کم‌آبی انتخاب شد. با توجه به یافته‌های میانگین‌های هارمونیک و بهره‌وری، نتیجه گرفته شد درحالی‌که رقم لوورا در شرایط بدون تنش و حتی با بروز تنش ملایم عملکرد بهتری داشت، ولی رقم سیم در شرایط تنش کم‌آبی متوسط و شدید، پایداری عملکرد بهتری از خود نشان داد.
تنش خشکی
لایق مرادی؛ عادل سی و سه مرده؛ یوسف سهرابی؛ بهمن بهرام نژاد؛ فرزاد حسین پناهی
چکیده
در زراعت دیم بسیاری از عوامل و پدیده‌ها باوجود اثرگذاری، غیرقابل‌کنترل و یا قابل تعدیل هستند. در نواحی مدیترانه‌ای مراحل پایانی رشد گندم با تنش خشکی مواجه است در چنین شرایطی بهره‌گیری از آبیاری تکمیلی می‌تواند سبب بهبود عملکرد این محصول گردد. بعد از آبیاری، نیتروژن به‌عنوان مهم‌ترین عامل مؤثر در افزایش عملکرد کمی و کیفی گندم ...
بیشتر
در زراعت دیم بسیاری از عوامل و پدیده‌ها باوجود اثرگذاری، غیرقابل‌کنترل و یا قابل تعدیل هستند. در نواحی مدیترانه‌ای مراحل پایانی رشد گندم با تنش خشکی مواجه است در چنین شرایطی بهره‌گیری از آبیاری تکمیلی می‌تواند سبب بهبود عملکرد این محصول گردد. بعد از آبیاری، نیتروژن به‌عنوان مهم‌ترین عامل مؤثر در افزایش عملکرد کمی و کیفی گندم شناخته می‌شود. به‌منظور بررسی تأثیر آبیاری تکمیلی در دو سطح دیم (شاهد) و آبیاری در مرحله بوتینگ و مصرف کود نیتروژن در سه سطح (50 کیلوگرم اوره، 100 کیلوگرم اوره، 100 کیلوگرم اوره به‌علاوه محلول‌پاشی 20 کیلوگرم اوره در مرحله خوشه رفتن) روی عملکرد و اجزای عملکرد و ارتباط آن با انتقال مجدد ماده خشک سه رقم گندم (سرداری، آذر2 و ریژاو) آزمایشی در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان به‌صورت کرتهای دو بار خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. نتایج آزمایش نشان داد، آبیاری تکمیلی سبب افزایش مقدار ماده خشک انتقال مجدد یافته، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه شد. رقم ریژاو تعداد دانه و عملکرد بیشتری نسبت به آذر2 و سرداری داشت. سطوح مختلف کود نیتروژن تأثیر معنیداری بر کارایی انتقال مجدد ماده خشک ساقه + غلاف برگ، سنبله، انتقال مجدد کل و سهم انتقال مجدد در عملکرد دانه گذاشت. افزایش مصرف کود نیتروژن و محلول‌پاشی آن در مرحله خوشه رفتن منجر به افزایش پروتئین دانه گردید. نتایج آزمایش نشان داد، آبیاری تکمیلی سبب افزایش مقدار ماده خشک انتقال مجدد یافته، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه شد. رقم ریژاو تعداد دانه و عملکرد بیشتری نسبت به آذر2 و سرداری داشت. سطوح مختلف کود نیتروژن تأثیر معنیداری بر کارایی انتقال مجدد ماده خشک ساقه + غلاف برگ، سنبله، انتقال مجدد کل و سهم انتقال مجدد در عملکرد دانه گذاشت. افزایش مصرف کود نیتروژن و محلول‌پاشی آن در مرحله خوشه رفتن منجر به افزایش پروتئین دانه گردید.
تنش خشکی
معصومه محمدپور؛ علی نصراله زاده اصل؛ محسن رشدی؛ فرزاد جلیلی
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر رژیمهای آبیاری و روشهای مقاومت به خشکی روی خصوصیات فیزیولوژیک و عملکرد دانه لوبیاچیتی، آزمایشی به‌صورت اسپلیت‌پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1397 در مزرعه‌ای واقع در حومه شهرستان سلماس اجرا گردید. فاکتور اصلی قطع آبیاری در 3 سطح (آبیاری نرمال، قطع آبیاری از آخر مرحله گلدهی، ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر رژیمهای آبیاری و روشهای مقاومت به خشکی روی خصوصیات فیزیولوژیک و عملکرد دانه لوبیاچیتی، آزمایشی به‌صورت اسپلیت‌پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1397 در مزرعه‌ای واقع در حومه شهرستان سلماس اجرا گردید. فاکتور اصلی قطع آبیاری در 3 سطح (آبیاری نرمال، قطع آبیاری از آخر مرحله گلدهی، قطع آبیاری از آخر مرحله نیام بندی) و فاکتور فرعی مقاومت به خشکی در 5 سطح (شاهد، استفاده از سوپرجاذب، استفاده از قارچ مایکوریزا، استفاده از کود نانو پتاسیم و پیش تیمار بذر با پراکسید هیدروژن) بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که فاکتورهای قطع آبیاری و مقاومت به خشکی تأثیر معنیداری بر کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، غلظت پرولین، عملکرد دانه و شاخص برداشت لوبیا داشتند. همچنین اثر متقابل فاکتورهای قطع آبیاری و مقاومت به خشکی بر پرولین و عملکرد دانه لوبیا معنیدار گردید. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که بیشترین کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل و شاخص برداشت لوبیا مربوط به تیمار آبیاری نرمال بود. همچنین بیشترین کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل و شاخص برداشت لوبیا مربوط به تیمار پلیمر سوپرجاذب بود و باآنکه بیشترین عملکرد دانه به میزان 24/2133 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار آزمایشی اثر متقابل آبیاری نرمال همراه با مصرف پلیمر سوپرجاذب بود ولی مشاهده‌شده که عملکرد دانه در تیمار آبیاری نرمال و بدون استفاده از فاکتورهای مقاومت به خشکی به میزان 1627.21 کیلوگرم در هکتار تقریباً با تیمار آزمایشی قطع آبیاری از آخر مرحله نیام بندی همراه با مصرف سوپرجاذب به میزان 1564.3 کیلوگرم در هکتار در یک گروه آماری قرار گرفت که این امر نشانگر صرفه‌جویی در مصرف آب با استفاده از سوپرجاذب است
تنش خشکی
مجید قنبری؛ علی مختصی بیدگلی؛ کامران منصور قناعی پاشاکی؛ پرنیان طالبی سیه سران
چکیده
این پژوهش به‌منظور بررسی تأثیر کاربرد کود اوره و سولوپتاس و کمبود آب آبیاری بر خصوصیات مختلف مورفوفیزیولوژیکی و بیوشیمیایی ذرت فوق شیرین رقم Basin و در مزرعه انجام شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار طی سال 1395 در مجتمع کشاورزی و دامپروری ورامین اجرا شد. عوامل مورد بررسی شامل سه سطح تنش کمبود آب بر ...
بیشتر
این پژوهش به‌منظور بررسی تأثیر کاربرد کود اوره و سولوپتاس و کمبود آب آبیاری بر خصوصیات مختلف مورفوفیزیولوژیکی و بیوشیمیایی ذرت فوق شیرین رقم Basin و در مزرعه انجام شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار طی سال 1395 در مجتمع کشاورزی و دامپروری ورامین اجرا شد. عوامل مورد بررسی شامل سه سطح تنش کمبود آب بر اساس آبیاری 15 (شاهد)، 30 (تنش متوسط) و 45 (تنش شدید) درصد ظرفیت زراعی، چهار سطح کود اوره شامل صفر (شاهد)، 150، 200 و 250 کیلوگرم در هکتار و چهار سطح کود پتاس از منبع سولوپتاس شامل صفر (شاهد)، 100، 150 و 200 کیلوگرم در هکتار بودند. نتایج این تحقیق نشان داد برهمکنش رژیمهای آبیاری و کودهای شیمیایی بر طول و عرض برگ، تعداد ردیف دانه، وزن هزار دانه، فتوسنتز و آنزیم کاتالاز معنیدار بود. در شرایط تنش متوسط، بهینه عملکرد دانه از تیمار 150 کیلوگرم در هکتار کود اوره و 200 کیلوگرم در هکتار کود سولوپتاس به‌دست آمد. همچنین، در شرایط تنش شدید، بیشترین میزان فتوسنتز و فعالیت آنزیم کاتالاز در تیمار شاهد مشاهده گردید. به‌طورکلی، می‌توان نتیجه گرفت کاربرد توأم 150 و 200 کیلوگرم در هکتار کود اوره و سولوپتاس موجب افزایش 37.89 % عملکرد دانه نسبت به شاهد تحت شرایط تنش متوسط شد که نشان‌دهنده توانایی کودهای شیمیایی در افزایش عملکرد، اجزای عملکرد و همچنین افزایش فتوسنتز در شرایط تنش بوده و در بروز مقاومت در گیاه ذرت فوق شیرین و کاهش افت شدید عملکرد بسیار مؤثر است. در نهایت، کاربرد 150 و 200 کیلوگرم در هکتار کود اوره و پتاس در شرایط تنش متوسط جهت حصول عملکرد بهینه و رشد مطلوب ذرت فوق شیرین توصیه می‌گردد.
تنش خشکی
محسن شخم گر؛ محمد جواد ثقه الاسلامی؛ سید غلامرضا موسوی؛ رضا برادران
چکیده
به منظور ارزیابی تأثیر تنظیمکنندههای رشد بر عملکرد و ویژگیهای مورفوفنولوژیکی ارزن دم روباهی در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت کرتهای یک‌بار خردشده در قالب طرح بلوکهای کاملاً تصادفی با 3 تکرار در دو سال زراعی 1396 و 1397 در مزرعه آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند انجام شد. تنش خشکی به‌عنوان عامل اصلی در سه سطح ...
بیشتر
به منظور ارزیابی تأثیر تنظیمکنندههای رشد بر عملکرد و ویژگیهای مورفوفنولوژیکی ارزن دم روباهی در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت کرتهای یک‌بار خردشده در قالب طرح بلوکهای کاملاً تصادفی با 3 تکرار در دو سال زراعی 1396 و 1397 در مزرعه آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند انجام شد. تنش خشکی به‌عنوان عامل اصلی در سه سطح شامل (آبیاری در حد 100، 70 و 30 درصد نیاز آبی گیاه به ترتیب شاهد، تنش متوسط و شدید) و محلول‌پاشی تنظیمکنندههای رشد به‌عنوان عامل فرعی در پنج سطح شامل (عدم محلول‌پاشی، محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک 1 میلی مولار، پوتریسین 1 میلی مولار، اسید هیومیک 1.5 کیلوگرم در هکتار و متانول 25 درصد حجمی) بودند. نتایج حاصله نشان داد با افزایش شدت تنش خشکی از تعداد روز تا ظهور پانیکول، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک و طول دوره پر شدن دانه در هر دو سال کاسته شد. با کاهش نیاز آبی به 30 درصد، هر یک از صفات تعداد پانیکول بارور در مترمربع، تعداد دانه در پانیکول و وزن هزار دانه به ترتیب معادل 43.6، 34.2 و 10.4 درصد کاهش نشان دادند. بررسی اثر متقابل آبیاری در محلول‌پاشی نشان داد بهترین تیمار در شرایط آبیاری مطلوب، محلول‌پاشی اسید هیومیک بود که منجر به افزایش 28 درصدی عملکرد دانه نسبت به شاهد شد اما در شرایط تنش متوسط و شدید خشکی محلول‌پاشی متانول با بهبود 33 و 19.6 درصدی عملکرد دانه نسبت به شاهد در مقایسه با سایر تنظیمکنندههای رشد برتری داشت.
تنش خشکی
اشکان عسگری؛ پرویز رضوانی مقدم؛ علیرضا کوچکی
چکیده
به‌منظور بررسی اثر سطوح آبیاری و کود دامی بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی عروسک پشت‌پرده (.Physalis alkekengi L)، آزمایشی به‌صورت کرتهای یک‌بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1395 اجرا شد. عامل اصلی شامل آبیاری در سه سطح (60، 80 و 100 درصد نیاز آبی) و عامل ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر سطوح آبیاری و کود دامی بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی عروسک پشت‌پرده (.Physalis alkekengi L)، آزمایشی به‌صورت کرتهای یک‌بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1395 اجرا شد. عامل اصلی شامل آبیاری در سه سطح (60، 80 و 100 درصد نیاز آبی) و عامل فرعی دربرگیرنده کود دامی (گاوی) در چهار سطح (شاهد، 10، 20 و 30 تن در هکتار) بود. نتایج آزمایش نشان داد که سطوح آبیاری بر تمام صفات مورد بررسی به‌جز وزن خشک تک میوه و تعداد دانه در میوه تاثیر معنیدار داشت، از طرف دیگر اثر کود دامی بر تمام صفات به-جز وزن هزاردانه معنیدار بود. اثر متقابل سطوح آبیاری و کود دامی نیز بر وزن خشک میوه در بوته، عملکرد میوه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت تاثیر معنیدار داشت. شایان ذکر است در اثر متقابل 100 درصد نیاز آبی با 20 و 30 تن در هکتار کود دامی بیشترین وزن خشک میوه (به‌ترتیب 101 و 102 گرم در بوته) و عملکرد میوه (به‌ترتیب 8 و 8.2 تن در هکتار) مشاهده شد. بیشترین درصد آلکالوئید کل نیز در سطح آبیاری 80 درصد (0.4درصد) و تیمار کود دامی 30 تن در هکتار (0.37 درصد) بدست آمد که موجب افزایش 48 درصدی آلکالوئید کل نسبت به شاهد گردید. با توجه به نتایج بدست آمده از این تحقیق و با در نظر گرفتن مصرف بهینه منابع، می‌توان مناسب-ترین ترکیب تیمار برای کاشت گیاه دارویی عروسک پشت‌پرده را 80 درصد نیاز آبی با مصرف 20 تن در هکتار کود دامی در نظر گرفت.
تنش خشکی
محمد علی فضلی؛ تورج میر محمودی؛ امیر رحیمی؛ سامان یزدان ستا
چکیده
به منظور بررسی اثر رژیم آبیاری و تیمارهای کودی بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیک، بالنگوی شهری آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 98-1397 انجام شد، تیمارهای آزمایشی شامل رژیم آبیاری در سه سطح (بدون آبیاری، کم آبی (تکمیلی) و نرمال) و تیمارهای کودی شامل شاهد، NPK، اسید هیومیک، ورمی کمپوست و کود ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر رژیم آبیاری و تیمارهای کودی بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیک، بالنگوی شهری آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 98-1397 انجام شد، تیمارهای آزمایشی شامل رژیم آبیاری در سه سطح (بدون آبیاری، کم آبی (تکمیلی) و نرمال) و تیمارهای کودی شامل شاهد، NPK، اسید هیومیک، ورمی کمپوست و کود دامی بودند. در این تحقیق صفات ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، درصد و عملکرد اسانس، درصد و عملکرد روغن، درصد موسیلاژ و عملکرد موسیلاژ اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که اثر رژیم آبیاری بر کلیه صفات مورد بررسی به غیر از درصد اسانس، درصد روغن و درصد موسیلاژ بذر معنیدار بود، اختلاف بین تیمارهای کودی نیز از لحاظ اثر برکلیه صفات مورد بررسی معنیدار بود. اثر متقابل رژیم آبیاری در تیمار کودی نیز بر تنها بر وزن هزار دانه معنی دار بود. در این مطالعه بالاترین ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، تعداد دانه در بوته، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، عملکرد اسانس، عملکرد روغن و عملکرد موسیلاژ به تیمار رژیم آبیاری کامل اختصاص داشت. همچنین بالاترین مقادیر ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، تعداد دانه در بوته، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، درصد اسانس، عملکرد اسانس، درصد روغن، عملکرد روغن، درصد موسیلاژ و عملکرد موسیلاژ به تیمار کودی ورمی‌کمپوست اختصاص داشت. بالاترین وزن هزار دانه نیز به رژیم آبیاری تکمیلی و تیمار کودی ورمی‌کمپوست اختصاص یافت. بنابراین جهت دستیابی به خصوصیات مطلوب بالنگوی شهری انجام آبیاری کامل و کاربرد کود آلی ورمی‌کمپوست قابل توصیه است.
تنش خشکی
مجتبی صلاحی استاد؛ بهرام عابدی؛ یحیی سلاح ورزی
چکیده
به منظور ارزیابی اثر کاربرد قارچ تریکودرما در شرایط سطوح مختلف آبیاری بر خصوصیات رشدی و جذب برخی عناصر در گیاه ریحان آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 1397 در گلخانه اجرا شد. تیمارهای مورد بررسی شامل 3 سطح آبیاری (50، 75 و 100 درصد ظرفیت زراعی) به عنوان فاکتور اول و مایه‌زنی با قارچ تریکودرما (غلظت 108 ) و عدم ...
بیشتر
به منظور ارزیابی اثر کاربرد قارچ تریکودرما در شرایط سطوح مختلف آبیاری بر خصوصیات رشدی و جذب برخی عناصر در گیاه ریحان آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 1397 در گلخانه اجرا شد. تیمارهای مورد بررسی شامل 3 سطح آبیاری (50، 75 و 100 درصد ظرفیت زراعی) به عنوان فاکتور اول و مایه‌زنی با قارچ تریکودرما (غلظت 108 ) و عدم مایه‌زنی با قارچ تریکودرما به عنوان فاکتور دوم بودند. نتایج نشان داد کاربرد قارچ T. harzianum در سطوح مختلف آبیاری اثر معنیداری بر صفات رشدی و جذب عناصر در گیاه ریحان داشت. بیشترین میزان وزن تر (39.27 گرم در بوته) و خشک اندام هوایی (5.916 گرم در بوته) و وزن تر (5.365 گرم در بوته) و خشک ریشه (2.129 گرم در بوته) و سطح برگ (11.828 سانتیمتر مربع) در تیمار سطح آبیاری 100 درصد ظرفیت زراعی همراه با کاربرد قارچ تریکودرما مشاهده شد. همچنین بیشترین میزان جذب عنصرهای فسفر(0.0038 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک)، پتاسیم (0199/0 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) و نیتروژن (0.01637 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) در تیمار سطح آبیاری 100 درصد ظرفیت زراعی همراه با کاربرد قارچ تریکودرما مشاهده شد. بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش به طور کلی می‌توان بیان کرد کاربرد قارچ T. harzianum همراه با گیاه ریحان در شرایط سطوح مختلف آبیاری قابلیت بهبود رشد گیاه را داشته و منجر به افزایش کارایی گیاه و جذب مواد غذایی می‌شود.
تنش خشکی
شکوفه غلامی؛ مجید امینی دهقی؛ علیرضا رضازاده
چکیده
پرایمینگ بذر روشی موثر جهت افزایش عملکرد بذر و بهبود تحمل محصولات زراعی نسبت به تنش‌های غیر زیستی بویژه خشکی می‌باشد. به منظور بررسی غلظت‌های مختلف سلنیوم (Na2SeO3) در شرایط تنش خشکی آزمایشی به صورت فاکتوریل با 5 سطح پرایمینگ با سلنیوم از منبع سلنیت سدیم (0.5، 1.5، 3، 4.5 و 6 میلی‌گرم در لیتر)، و دو سطح هیدروپرایمینگ و بدون پرایمینگ و سه سطح ...
بیشتر
پرایمینگ بذر روشی موثر جهت افزایش عملکرد بذر و بهبود تحمل محصولات زراعی نسبت به تنش‌های غیر زیستی بویژه خشکی می‌باشد. به منظور بررسی غلظت‌های مختلف سلنیوم (Na2SeO3) در شرایط تنش خشکی آزمایشی به صورت فاکتوریل با 5 سطح پرایمینگ با سلنیوم از منبع سلنیت سدیم (0.5، 1.5، 3، 4.5 و 6 میلی‌گرم در لیتر)، و دو سطح هیدروپرایمینگ و بدون پرایمینگ و سه سطح تنش خشکی با استفاده از پلی اتیلن گلایکول (PEG) (0.4، 0.8 و 1.2 مگاپاسگال) با سه تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه شاهد در سال 1398 انجام گرفت. نتایج نشان داد که پرایم با سلنیوم و اعمال تنش خشکی اثر معنیداری بر اکثر صفات جوانه‌زنی و رنگیزه‌های فتوسنتزی، میزان پرولین و آنزیم کاتالاز داشت. پرایم با سلنیوم در غلظت مناسب آن منجر به ظهور سریعتر گیاهچه در شرایط تش خشکی شد ولی با افزایش غلظت سلنیوم و همچنین افزایش سطوح تنش خشکی اثر بازدارنده‌ای را نشان داد. پیش تیمار با سلنیوم در غلظت 3 میلی‌گرم در لیتر بیشترین درصد جوانه‌زنی (94%)را با افزایشی 58 درصدی نسبت به تیمار عدم پرایمینگ و تنش شدید نشان داد. همچنین گیاهچه‌های که با سلنیوم پرایم شده بودند رنگیزه‌ی فتوسنتزی بیشتری را نسبت به عدم پرایمینگ و هیدورپرایم در شرایط تنش داشتند. بیشترین میزان پرولین و کاتالاز را در شرایط تنش شدید به ترتیب با غلظت 0.5 و 1.5 میلی‌گرم در لیتر مشاهده شد. بنابراین جهت بهبود جوانه‌زنی و رشد اولیه گیاهچه کینوا می‌توان با پرایمینگ بذر با استفاده از سلنیوم به نتیجه بهتری رسید.
تنش شوری
معصومه صالحی؛ فرهاد دهقانی؛ ولی سلطانی گردفرامرزی؛ نادیا بشارت
چکیده
کینوا گیاهی است سه کربنه با ارزش غذایی بالا و یک شورزیست اختیاری است. به‌منظور گزینش لاین های کینوا در کشت بهاره در شرایط شور 13 لاین با دوره رسیدگی متفاوت در 3 خط 5 متری در 18 اسفند 1394 در مزرعه تحقیقات شوری صدوق یزد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار با آب آبیاری با شوری dS/m 14 کشت گردید. مراحل فنولوژیک یادداشت شد و درنهایت ...
بیشتر
کینوا گیاهی است سه کربنه با ارزش غذایی بالا و یک شورزیست اختیاری است. به‌منظور گزینش لاین های کینوا در کشت بهاره در شرایط شور 13 لاین با دوره رسیدگی متفاوت در 3 خط 5 متری در 18 اسفند 1394 در مزرعه تحقیقات شوری صدوق یزد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار با آب آبیاری با شوری dS/m 14 کشت گردید. مراحل فنولوژیک یادداشت شد و درنهایت ارتفاع گیاه، وزن هزار دانه، زیست‌توده، درصد سدیم و پتاسیم برگ و نسبت پتاسیم به سدیم اندازهگیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اختلاف بین لاینه ا ازلحاظ کلیه صفات موردبررسی معنیدار بود. مقایسه میانگین نشان داد لاین NSRCQ6 با اختلاف معنیداری بیشترین میزان عملکرد (1422 کیلوگرم در هکتار) را داشت و سپس لاینهای NSRCQ7، NSRCQ10 و NSRCQ11 قرار گرفتند. رابطه همبستگی بین صفات نشان داد که عملکرد دانه با وزن هزار دانه و روز تا رسیدگی همبستگی مثبت و معنیداری داشت. در تجزیه خوشه‌ای، لاینهای NSRCQ6 و NSRCQ11 در گروه زودرس بیشترین عملکرد دانه و وزن هزار دانه را داشتند. بررسی اثر دما در دوره پر شدن دانه نشان داد با افزایش هر یک درجه به میانگین و حداکثر دما عملکرد دانه به ترتیب 118 و 184 کیلوگرم در هکتار و وزن هزار دانه 0.2 و 0.27 گرم کاهش یافت. تجزیه به مؤلفه های اصلی نشان داد که سه مؤلفه اول بیشترین سهم را در واریانس داشتند و در مؤلفه اول، دوم و سوم به‌ترتیب وزن هزار دانه، نسبت پتاسیم به سدیم و درصد پتاسیم بیشترین سهم را در جهت مثبت با عملکرد و روز تا رسیدگی، روز تا گلدهی و ارتفاع گیاه بیشترین سهم را در جهت منفی با عملکرد داشتند. درنهایت لاینهای NSRCQ11 و NSRCQ6 برای بررسی در کشتهای بهاره انتخاب گردید. در بین صفات موردبررسی وزن هزار دانه، روز تا رسیدگی و درصد عناصر سدیم و پتاسیم جهت گزینش لاینها انتخاب شدند
تنش شوری
زهرا نصیری؛ جعفر نباتی؛ احمد نظامی؛ محمد کافی
چکیده
تنش شوری یکی از مهم‌ترین تنش‌های محیطی است که تاثیر منفی بر کمیت و کیفیت تولید محصولات زراعی دارد. بنابراین شناسایی جنبه‌های فیزیولوژیک در شرایط تنش برای مدیریت کاهش خسارت دارای اهمیت زیادی است. در همین راستا مطالعه‌ای به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه فردوسی مشهد در سال 97-1396 اجرا شد. ...
بیشتر
تنش شوری یکی از مهم‌ترین تنش‌های محیطی است که تاثیر منفی بر کمیت و کیفیت تولید محصولات زراعی دارد. بنابراین شناسایی جنبه‌های فیزیولوژیک در شرایط تنش برای مدیریت کاهش خسارت دارای اهمیت زیادی است. در همین راستا مطالعه‌ای به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه فردوسی مشهد در سال 97-1396 اجرا شد. هدایت الکتریکی نیم (شاهد) و هشت دسی زیمنس بر متر (کلرید سدیم) در کرتهای اصلی و 17 ژنوتیپ نخود کابلی در کرتهای فرعی قرار گرفتند. بیشترین میزان افزایش در کربوهیدرات‌های محلول و پرولین درسه ژنوتیپ MCC65، MCC92 و MCC95 و کمترین میزان افزایش در ژنوتیپ MCC12 مشاهده‌شد. اعمال تنش شوری افزایش 24، 19 و 19 درصدی را در میزان پتانسیل اسمزی، مالون‌دی‌آلدئید و میزان مهار فعالیت رادیکال DPPH نشان داد. محتوی نسبی‌آب برگ و پایداری غشاء به ترتیب کاهش 10 و 13 درصدی را نشان دادند. میزان کاهش درصد بقاء، تعداد شاخه‌های جانبی و ارتفاع بوته به‌ترتیب 6، 22 و 57 درصد بود. عملکرد دانه 72 درصد کاهش یافت. بیشترین میزان عملکرد دانه مربوط به سه ژنوتیپ MCC65، MCC92 و MCC95 با 0.183، 0.193 و 0.181 کیلوگرم در مترمربع بود و در مقابل ژنوتیپ‌های MCC298 و MCC98 بیشترین میزان کاهش در عملکرد دانه را داشتند. بیشترین و کمترین میزان سدیم به ترتیب مربوط به ژنوتیپ MCC95 با 53/9 و ژنوتیپ MCC65 با 5.8 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک بود. بیشترین میزان پتاسیم در شرایط بدون تنش و تنش شوری به‌ترتیب متعلق به ژنوتیپ‌های MCC65 و MCC95 بود. ژنوتیپ‌هایMCC65 ، MCC95 و MCC92 دارای برتری صفات در شرایط تنش نسبت به سایر ژنوتیپ‌ها بودند. درنهایت مطالعه بیشتر در ارتباط با سه ژنوتیپ برتر در شرایط تنش شوری در جهت شناسایی مکانیسم‌های تحمل به تنش و همچنین به‌عنوان زیرساخت در جهت برنامه‌های به‌نژادی پیشنهاد می‌گردد.
تنش شوری
غلامحسن رنجبر؛ هادی پیراسته انوشه؛ مهدی شیران تفتی؛ مجید نیکخواه
چکیده
سالیکورنیا (Salicornia bigelovii Torr.) به‌دلیل تحمل زیاد به آب‌های بسیار شور و داشتن ارزش اقتصادی در تولید علوفه، دانه روغنی و مصرف تازه خوری به‌عنوان یک گیاه امیدبخش مطرح بوده است. به منظور مطالعه واکنش این گونه به تیمارهای مختلف شوری آب، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی و با 4 تکرار در مرکز ملی تحقیقات شوری انجام شد. تیمارهای آب شور شامل 2، ...
بیشتر
سالیکورنیا (Salicornia bigelovii Torr.) به‌دلیل تحمل زیاد به آب‌های بسیار شور و داشتن ارزش اقتصادی در تولید علوفه، دانه روغنی و مصرف تازه خوری به‌عنوان یک گیاه امیدبخش مطرح بوده است. به منظور مطالعه واکنش این گونه به تیمارهای مختلف شوری آب، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی و با 4 تکرار در مرکز ملی تحقیقات شوری انجام شد. تیمارهای آب شور شامل 2، 5، 8، 11، 14 و 17 دسیزیمنس برمتر بود، که با استفاده از رقیق نمودن آب دریای خلیج‌فارس تهیه شد. نتایج نشان داد که شوری تا 8 دسیزیمنس بر متر مقادیر وزن‌تر و خشک را افزایش داد، ولی افزایش شوری با کاهش وزن‌تر و خشک همراه بود. میزان کاهش وزن تر در تیمارهای 2، 5، 11، 14 و 17 دسیزیمنس برمتر در مقایسه با تیمار 8 دسیزیمنس بر متر به‌ترتیب 26.9، 9.5، 12.0، 20.0 و 35.8 درصد بود. این میزان کاهش در مورد وزن وزن خشک به‌ترتیب 23.4، 20.7، 27.4، 38.9 و 41.7 درصد بود. با افزایش میزان شوری آب، محتوی خاکستر شاخساره گیاه روند صعودی و معنیداری داشت. کمترین و بیشترین میزان خاکستر شاخساره به‌ترتیب در شوری 2 و 17 دسیزیمنس برمتر و به مقدار 24.8 و 41.3 درصد بود. با افزایش میزان شوری آب، غلظت کلر و سدیم در شاخساره گیاه افزایش و غلظت عناصر کلسیم و پتاسیم کاهش یافت. بر اساس نتایج این آزمایش، تحمل به شوری در سالیکورنیا با تجمع نمک در بافت گیاه و از طریق تنظیم اسمزی انجام می‌شود. قابلیت تجمع عناصر، ضمن اینکه توان گیاه‌پالایی سالیکورنیا را تقویت می‌نماید، ولی افزایش درصد خاکستر بر ارزش علوفه‌ای گیاه تأثیر منفی داشته و لذا تعیین ارزش تغذیه‌ای سالیکورنیا و آنالیز خوراک آن در حضور دام نیاز به بررسی بیشتر دارد.
تنش شوری
محمد حسین بناکار؛ حمزه امیری؛ غلامحسن رنجبر؛ محمد رضا سرافراز اردکانی
چکیده
این تحقیق به منظور ارزیابی اثرات آب شور بر عملکرد شنبلیله و تعیین حد آستانه تحمل به شوری آن در مرحله رشد رویشی انجام شد. تیمارهای مورد نظر شامل هفت سطح شوری (dS/m 12، 10، 8، 6، 4، 2، 0.5) بود. طرح آماری مورد استفاده به صورت بلوک کامل تصادفی با سه تکرار بود. در این تحقیق، از مدل‌های مختلف تجربی برای تعیین حد آستانه تحمل به شوری، شیب کاهش عملکرد ...
بیشتر
این تحقیق به منظور ارزیابی اثرات آب شور بر عملکرد شنبلیله و تعیین حد آستانه تحمل به شوری آن در مرحله رشد رویشی انجام شد. تیمارهای مورد نظر شامل هفت سطح شوری (dS/m 12، 10، 8، 6، 4، 2، 0.5) بود. طرح آماری مورد استفاده به صورت بلوک کامل تصادفی با سه تکرار بود. در این تحقیق، از مدل‌های مختلف تجربی برای تعیین حد آستانه تحمل به شوری، شیب کاهش عملکرد (وزن خشک اندام هوایی)، مقدار شوری که در آن عملکرد به اندازه 50 درصد کاهش می‌یابد و نیز شاخص تحمل به شوری استفاده شد. نتایج نشان داد که از نظر آماری تفاوت معنیداری بین سطوح مختلف شوری وجود داشت. بر اساس نتایج حاصله، اعمال شوری موجب کاهش ارتفاع بوته، تعداد برگ، تعداد انشعاب، تعداد گره، قطر ساقه، طول میانگره، میانگین سطح برگ‌های گسترش یافته، نسبت ریشه به اندام هوایی، محتوای آبی، کارایی مصرف آب و افزایش ضخامت برگ و عدد SPAD گردید، لیکن، تاثیر معنیداری بر سطح ویژه برگ نداشت. اگرچه تنش شوری بر اغلب صفات مورد مطالعه اثر بازدارنده داشت، لیکن روند این تاثیر بسته به نوع صفت متفاوت بود. بر اساس مدل خطی، حد آستانه تحمل به شوری شنبلیله dS/m 1.28 و شیب کاهش عملکرد آن 4.91 درصد برآورد گردید. این در حالی است که مطابق با مدل‌های غیر خطی، کاهش 10 و 25 درصدی در عملکرد به ترتیب در شوری عصاره اشباع خاک 3.38 و dS/m 6.28 اتفاق افتاد. بر اساس نتایج این تحقیق، مقدار شوری که در آن عملکرد به میزان 50 درصد کاهش یافت در شوری خاک dS/m 11.67 مشاهده گردید. در این تحقیق، شاخص تحمل به شوری شنبلیله 12.24 محاسبه شد. بنابراین، بر اساس اعداد حد آستانه تحمل به شوری، شیب کاهش عملکرد و شاخص تحمل به شوری، می‌توان شنبلیله را از نظر در مرحله رشد رویشی در گروه گیاهان نسبتا حساس به شوری طبقه‌بندی کرد.
تنش شوری
فرهاد دهقانی؛ پریسا ملکی؛ معصومه صالحی؛ سعید سعادت؛ حسینعلی بهرامی
چکیده
محدودیت منابع خاک و آب موجب شده است که استفاده از منابع شور برای تولید محصولات کشاورزی و تأمین نیاز غذایی جمعیت جهان امری اجتناب ناپذیر باشد. اگرچه شوری موجب کاهش رشد و عملکرد در گیاهان می‌شود اما میزان شدت تأثیر منفی آن نه‌تنها به نوع و گونۀ گیاه بلکه به مراحل رشد گیاه و ترکیب یونی آب در شرایط شور نیز بستگی دارد. نسبت کلسیم به منیزیم ...
بیشتر
محدودیت منابع خاک و آب موجب شده است که استفاده از منابع شور برای تولید محصولات کشاورزی و تأمین نیاز غذایی جمعیت جهان امری اجتناب ناپذیر باشد. اگرچه شوری موجب کاهش رشد و عملکرد در گیاهان می‌شود اما میزان شدت تأثیر منفی آن نه‌تنها به نوع و گونۀ گیاه بلکه به مراحل رشد گیاه و ترکیب یونی آب در شرایط شور نیز بستگی دارد. نسبت کلسیم به منیزیم یکی از نسبت‌های مهم تعیین کنندۀ کیفیت آب‌های شور و خیلی شور زیر زمینی یا زه آب های برگشتی و آب دریا برای استفاده در مصارف کشاورزی است. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف تعیین اثر نسبت‌های مختلف کلسیم به منیزیم آب آبیاری بر رشد و عملکرد گیاه کینوا در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در گلخانه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات خاک و آب در سال 1397 انجام شد. تیمار های آزمایش شامل سه سطح از نسبت‌های مختلف کلسیم به منیزیم آب آبیاری شامل 0.25، 0.5 و 1 بود که به صورت محلول غذایی پایه هوگلند و استفاده از نمکهای سولفات منیزیم و کلرید سدیم تهیه شد. شوری محلول، متناسب با حدآستانه تحمل به شوری گیاه در همان مرحله رشد تنظیم گردید که شامل الف: سبز شدن (با شوری 8 دسی زیمنس بر متر)، ب: گلدهی (با شوری 15 دسی زیمنس بر متر) و ج: پر شدن دانه (با شوری20 دسی زیمنس بر متر) در محیط کشت بدون خاک بود. نتایج نشان داد درصد و غیر یکنواختی سبز شدن بذور کینوا به نسبت‌های مختلف کلسیم به منیزیم آب آبیاری واکنش نداشت، ولی افزایش میزان منیزیم سرعت سبز شدن بذور کینوا را به طور معنی داری بهبود بخشید. هر چند نتایج نشان داد که وزن تر و خشک بوته در مرحله گلدهی تحت تأثیر معنی دار نسبت کلسیم به منیزیم آب آبیاری قرار گرفته اما اثر بر عملکرد دانه معنی دار نبود.
تنش شوری
عاطفه رشیدی فرد؛ مصطفی چرم؛ مجتبی نوروزی مصیر؛ حبیب اله روشنفکر
چکیده
هدف از انجام این پژوهش بررسی تأثیر پیش‌تیمار بذر ذرت با هیومیک اسید و عنصر روی بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیک گیاهچه ذرت تحت تنش‌شوری خاک بود. بدین منظور آزمایشی به صورت کرتهای خرد-شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل شوری خاک (خاک غیرشور و شور به‌ترتیب با هدایت الکتریکی 2.2 و 8 دسیزیمنس ...
بیشتر
هدف از انجام این پژوهش بررسی تأثیر پیش‌تیمار بذر ذرت با هیومیک اسید و عنصر روی بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیک گیاهچه ذرت تحت تنش‌شوری خاک بود. بدین منظور آزمایشی به صورت کرتهای خرد-شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل شوری خاک (خاک غیرشور و شور به‌ترتیب با هدایت الکتریکی 2.2 و 8 دسیزیمنس بر متر) به عنوان فاکتور اصلی و پیش‌تیمار بذر در 4 سطح (شامل محلول‌های 250 میلی‌گرم برلیتر هیومیک اسید [HA]، 4 میلی‌مولار سولفات روی [Zn]، محلول 250 میلی‌گرم برلیتر هیومیک اسید+4 میلی‌مولار سولفات روی [HA+Zn] و عدم پیش‌تیمار بذر به عنوان شاهد [Co]) به عنوان فاکتور فرعی بودند. بعد از عمل آغشته‌سازی بذرها با تیمارهای مورد‌نظر، بذور در خاک‌ها کشت شدند و پس از گذشت شش هفته، کلیه گیاهچه‌ها به‌صورت تخریبی برداشت و برخی صفات مورفوفیزیولوژیک آنها اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که شوری باعث کاهش معنیدار طول و وزن خشک اندام‌هوایی و ریشه، سطح‌برگ، کلروفیل a، b و افزایش مقدار آنزیم‌های کاتالاز و سوپراکسیددیسموتاز و مقدار پرولین در گیاهچه‌ذرت شد اما پیش‌تیمار بذور با هیومیک اسید و روی باعث افزایش معنیدار این صفات شد. در بین تیمارهای مورد بررسی، تیمار HA+Zn بیشترین تأثیر را در بهبود شاخصهای رشد گیاهچه ذرت در هر دو خاک شور و غیرشور داشت. بیشترین میزان فعالیت آنزیم‌های کاتالاز و سوپراکسیددیسموتاز و نیز مقدار پرولین در شرایط تنش‌شوری و استفاده از تیمار [HA+Zn] نسبت به سایر تیمارها مشاهده شد و همچنین تأثیر پیش‌تیمار بذور با هیومیک اسید نیز بیشتر از تأثیر پیش‌تیمار بذور با استفاده از سولفات روی بود.
تنش خشکی
احمد زارع؛ مائده ملک پور شهرکی
چکیده
شناخت اکولوژی جوانه‌زنی علف‌های هرز در پاسخ به تنش‌های شوری و خشکی می‌تواند در پیش‌بینی پویایی جمعیت علف‌های هرز در آینده کمک نماید. به منظور بررسی اثرات شوری (صفر، 50، 100، 150، 200، 250، 300، 350 و 400 میلی‌مولار) و خشکی (صفر، 0.2-، 0.4-، 0.6-، 0.8-، 1- و 1.2- مگاپاسکال) برجوانه‌زنی علف‌های‌هرز خانواده براسیکاسه (منداب (Eruca sativa)، خردل‌دروغین (Hirschfeldia ...
بیشتر
شناخت اکولوژی جوانه‌زنی علف‌های هرز در پاسخ به تنش‌های شوری و خشکی می‌تواند در پیش‌بینی پویایی جمعیت علف‌های هرز در آینده کمک نماید. به منظور بررسی اثرات شوری (صفر، 50، 100، 150، 200، 250، 300، 350 و 400 میلی‌مولار) و خشکی (صفر، 0.2-، 0.4-، 0.6-، 0.8-، 1- و 1.2- مگاپاسکال) برجوانه‌زنی علف‌های‌هرز خانواده براسیکاسه (منداب (Eruca sativa)، خردل‌دروغین (Hirschfeldia incana)، خردل‌وحشی (Sinapis arvensis) و خاکشیر‌بدل(Erysimum repandum))، دو آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در سال 1398 انجام گرفت. با افزایش تنش خشکی، درصد جوانه‌زنی، شاخص ویگور (بنیه بذر) و سرعت جوانه‌زنی در چهار علف‌هرز کاهش یافت و در تنش خشکی 1.2- مگاپاسکال هیچ گونه جوانه‌زنی مشاهده نشد. کاهش 50 درصد جوانه‌زنی در منداب، خردل‌دروغین، خردل-وحشی و خاکشیر‌بدل به ترتیب در تنش خشکی 1-، 0.49-، 0.76- و 0.41 مگاپاسکال پیشی‌بینی گردید. در شرایط عدم تنش خشکی شاخص ویگور خردل‌وحشی نسبت به سایر علف‌های‌هرز بیشتر بود. منداب و خردل‌دروغین به عنوان مقاوم و علف‌هرز خردل‌وحشی به عنوان حساس به تنش شوری معرفی گردید. شوری مورد نیاز برای کاهش 50 درصد جوانه-زنی برای منداب، خردل‌دروغین، خردل‌وحشی و خاکشیر‌بدل به ترتیب 267، 162، 39 و 46 میلی‌مولار پیش‌بینی شد. با افزایش شوری و خشکی متوسط زمان جوانه‌زنی افزایش و بیشترین متوسط زمان جوانه‌زنی به خاکشیر‌بدل اختصاص یافت و دلیل این افزایش فاز تاخیری جوانه‌زنی بود. با توجه به نتایج در اراضی شور گسترش منداب و خردل‌دروغین بیشتر مورد انتظار و در شرایط تنش خشکی و در زراعت دیم حضور منداب نسبت به خردل-وحشی مشهودتر می‌باشد
تنش گرما
صبریه سیمری زاده؛ علی مشتطی؛ عبدالمهدی بخشنده؛ آیدین خدائی جوقان؛ احمد کوچک زاده
چکیده
به منظور بررسی اثر کود ورمی کمپوست بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم رقم چمران در شرایط تنش گرمایی آخر فصل، آزمایشی مزرعه‌ای به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 97-1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل سه تاریخ کاشت یک آذر، 20 آذر و 10 دی ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر کود ورمی کمپوست بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم رقم چمران در شرایط تنش گرمایی آخر فصل، آزمایشی مزرعه‌ای به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 97-1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل سه تاریخ کاشت یک آذر، 20 آذر و 10 دی در کرتهای اصلی و پنج سطح کود ورمی‌کمپوست (صفر، پنج، 10، 15 و 20 تن در هکتار) در کرتهای فرعی بود. تجزیه واریانس نشان داد که اثر تاریخ کاشت و کود ورمی کمپوست بر صفات اندازهگیری شده معنیدار بود. مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین عملکرد دانه (2356 کیلوگرم در هکتار) در تاریخ کاشت یک آذر و کمترین آن (1732 کیلوگرم در هکتار) در تاریخ کاشت 10 دی بود. همچنین در سطوح مختلف کود ورمی کمپوست، بیشترین عملکرد دانه (2593 کیلوگرم در هکتار) در مصرف 20 تن در هکتار ورمی‌کمپوست و کمترین آن (1566 کیلوگرم در هکتار) در عدم کاربرد ورمی‌کمپوست حاصل شد. به طور کلی تاخیر در کاشت و وقوع تنش گرمایی آخر فصل، باعث کاهش عملکرد دانه ولی افزایش میزان مصرف ورمی‌کمپوست در تاریخهای کاشت مختلف، موجب افزایش عملکرد دانه گندم شد.
تنش فلزات سنگین
زهرا وطن پور؛ روح اله متفکر آزاد؛ سدابه جهانبخش؛ علی موافقی؛ محسن سبزی نوجه ده
چکیده
آلودگی ناشی از فلزات سنگین یکی از مشکلات اساسی جوامع بشری در تولید محصولات کشاورزی است و به‌عنوان عامل اساسی تهدید سلامت بشر به شمار می‌رود. پژوهش حاضر به‌منظور بررسی امکان کاهش اثرات سمیت ناشی از آلودگی خاک با کادمیوم به‌وسیله کاربرد گونه‌های باکتریایی جنس ازتوباکتر و سودوموناس انجام گردید. برای این منظور، غلظت‌های صفر، 75، 150 ...
بیشتر
آلودگی ناشی از فلزات سنگین یکی از مشکلات اساسی جوامع بشری در تولید محصولات کشاورزی است و به‌عنوان عامل اساسی تهدید سلامت بشر به شمار می‌رود. پژوهش حاضر به‌منظور بررسی امکان کاهش اثرات سمیت ناشی از آلودگی خاک با کادمیوم به‌وسیله کاربرد گونه‌های باکتریایی جنس ازتوباکتر و سودوموناس انجام گردید. برای این منظور، غلظت‌های صفر، 75، 150 و 300 میکرومولار کلرید کادمیوم به همراه باکتری‌های محرک رشد (ازتوباکتر کروکوکوم و سودوموناس پوتیدا) به دو رقم گندم (گنبد و کریم) اعمال شدند. صفات موردبررسی شامل محتوای رنگیزه‌های فتوسنتزی (کلروفیل a، b و کل) رنگیزه‌های کمکی (کارتنوئیدها، فلاونوئیدها)، عملکرد کوانتومی، SPAD، وزن خشک ساقه، عملکرد دانه، وزن دانه و تعداد دانه است. آزمایش در قالب طرح کامل تصادفی (CRD) با سه تکرار و در شرایط گلخانهای انجام شدند. نتایج تجزیه واریانس صفات موردبررسی نشان داد که تنش کادمیوم موجب کاهش رنگیزه‌های فتوسنتزی، فلاونوئیدها، عملکرد کوانتومی و شاخص سبزینگی گردید اما میزان کارتنوئیدها افزایش یافت. حضور باکتری‌های محرک رشد موجب تخفیف اثرات تنش کادمیوم بر گیاهان گندم شد به‌طوری‌که شاخصهای مذکور در گیاهان تیمار تلقیح شده با باکتری‌ها به‌صورت معنیداری افزایش نشان دادند
زهره بختیاری؛ غلامرضا اصغری؛ شکوفه انتشاری؛ رسول سلطانی
چکیده
عوامل اقلیمی بر رشد رویشی و مورفولوژیکی گیاهان تأثیرگذار هستند. نور از عوامل اقلیمی است و معمولاً بر خصوصیات ظاهری گیاهان تأثیر داشته که بر اساس میزان شدت نور و نوع گیاه متفاوت خواهد بود. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر نور با فرکانس‌های متفاوت، بر رشد رویشی گیاه Artemisia aucheri بود. جهت کشت از محیط کشت جامد موراشینگ و اسکوگ بدون تنظیمکنندههای ...
بیشتر
عوامل اقلیمی بر رشد رویشی و مورفولوژیکی گیاهان تأثیرگذار هستند. نور از عوامل اقلیمی است و معمولاً بر خصوصیات ظاهری گیاهان تأثیر داشته که بر اساس میزان شدت نور و نوع گیاه متفاوت خواهد بود. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر نور با فرکانس‌های متفاوت، بر رشد رویشی گیاه Artemisia aucheri بود. جهت کشت از محیط کشت جامد موراشینگ و اسکوگ بدون تنظیمکنندههای رشد استفاده شد. محیط کشت‌ها در شرایط استریل، تحت دمای 2±25 و شرایط نوری متفاوت با تیمارهای مختلف بودند. شرایط نوری استفاده از تابش‌های نوری 1000،2000 و 3000 لوکس بود. تیمار اشعه UV با شدت 320 نانومتر و تیمار تاریکی هم در نظر گرفته شد. برای تحلیل داده از نرم‌افزارهای SPSS نسخه 20 و برنامه Excel استفاده شد. با توجه به آنالیز آماری نتایج، بین وزن تر و خشک کلیه نمونه‌ها رابطه مستقیمی وجود داشت. از طرفی بیشترین میزان وزن تر و خشک گیاهچه‌ها، در تیمار تحت تابش 3000 لوکس دیده شد. تأثیر این تیمار بر وزن گیاه با کلیه تیمارها و تیمار شاهد اختلاف معنیدار نشان داد و در تیمار تحت اشعه UV تغییرات ظاهری مختلفی دیده شد. نتایج نشان داد که بهترین شرایط نوری در این آزمایش تابش با شدت 3000 لوکس است که رشد طولی و رشد عرضی گیاه را بهبود بخشیده و حتی بر رشد ریشه‌ای تأثیر زیادی دارد. با افزایش شدت نور زمان رسیدن به حداکثر تراکم نیز کاهش یافت. از طرفی اشعه UV هم در شکل ظاهری گیاه و هم رشد ریشه‌ای و ساقه‌ای گیاه مؤثر بود.
