نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران

2 عضو هیئت‌علمی (مربی) مرکز ملی تحقیقات شوری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد

3 عضو هیئت‌علمی (دانشیار) گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد

4 عضو هیئت‌علمی (استادیار) مرکز ملی تحقیقات شوری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد

5 عضو هیئت‌علمی (استادیار) گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه یزد، یزد

چکیده

این تحقیق به منظور ارزیابی اثرات آب شور بر عملکرد شنبلیله و تعیین حد آستانه تحمل به شوری آن در مرحله رشد رویشی انجام شد. تیمارهای مورد نظر شامل هفت سطح شوری (dS/m 12، 10، 8، 6، 4، 2، 0.5) بود. طرح آماری مورد استفاده به صورت بلوک کامل تصادفی با سه تکرار بود. در این تحقیق، از مدل‌های مختلف تجربی برای تعیین حد آستانه تحمل به شوری، شیب کاهش عملکرد (وزن خشک اندام هوایی)، مقدار شوری که در آن عملکرد به اندازه 50 درصد کاهش می‌یابد و نیز شاخص تحمل به شوری استفاده شد. نتایج نشان داد که از نظر آماری تفاوت معنی‌داری بین سطوح مختلف شوری وجود داشت. بر اساس نتایج حاصله، اعمال شوری موجب کاهش ارتفاع بوته، تعداد برگ، تعداد انشعاب، تعداد گره، قطر ساقه، طول میانگره، میانگین سطح برگ‌های گسترش یافته، نسبت ریشه به اندام هوایی، محتوای آبی، کارایی مصرف آب و افزایش ضخامت برگ و عدد SPAD گردید، لیکن، تاثیر معنی‌داری بر سطح ویژه برگ نداشت. اگرچه تنش شوری بر اغلب صفات مورد مطالعه اثر بازدارنده داشت، لیکن روند این تاثیر بسته به نوع صفت متفاوت بود. بر اساس مدل خطی، حد آستانه تحمل به شوری شنبلیله dS/m 1.28 و شیب کاهش عملکرد آن 4.91 درصد برآورد گردید. این در حالی است که مطابق با مدل‌های غیر خطی، کاهش 10 و 25 درصدی در عملکرد به ترتیب در شوری عصاره اشباع خاک 3.38 و dS/m 6.28 اتفاق افتاد. بر اساس نتایج این تحقیق، مقدار شوری که در آن عملکرد به میزان 50 درصد کاهش یافت در شوری خاک dS/m 11.67 مشاهده گردید. در این تحقیق، شاخص تحمل به شوری شنبلیله 12.24 محاسبه شد. بنابراین، بر اساس اعداد حد آستانه تحمل به شوری، شیب کاهش عملکرد و شاخص تحمل به شوری، می‌توان شنبلیله را از نظر در مرحله رشد رویشی در گروه گیاهان نسبتا حساس به شوری طبقه‌بندی کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

Amuthaselvi, G., Ambrose, D.C.P., 2016. Leafy medicinal herbs: botany, chemistry, postharvest technology and uses. In: Ambrose, D.C.P., Manickavasagan, A., Naik, R. (eds.) Fenugreek. CABI Press. India.
Archangi, A., Khodambashi, M., Mohammadkhani, A., 2012. The effect of salt stress on morphological characteristics and Na+, K+ and Ca++ ion contents in medicinal plant fenugreek (Trigonella foenum graecum L.) under hydroponic culture. Journal of Science and Technology of Greenhouse Culture. 3, 33-41. [In Persian with English summary].
Arouii, H., Naseri, M., Neamati, S.H., Kafi, M., 2014. The effect of silica on decreasing effects of salinity stress in fenugreek (Trigonella foenum graecum L). Journal of Pajouhesh and Sazandegi. Agronomy. 104, 165-172. [In Persian with English summary].
Ayers R.S., Westcot, D.W., 1989. Water quality for agriculture. FAO irrigation and drainage paper. No. 29. FAO Press. Italy.
Banakar, M.H., Ranjbar, G.H., Soltani, V., 2012. Physiological response of some halophyte forages under saline conditions. Journal of Environmental Stresses in Crop Science. 5, 55-65. [In Persian with English summary].
Barahouee, M., Sabbagh, E., 2017. Influence of vermicompost and salt stress on some characteristics of Fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.). International Journal of Agricultural Biosciences. 6, 60-63.
Carter, M.R., Gregorich, E.G., 2008. Soil sampling and methods of analysis. Canadian Society of Soil Science. CRC Press. 198 PP.
Chowdhury, M.M.U., Bhowal, S.K., Farhad, I.S.M., Choudhury, A.K., Khan, A.S.M.M.R., 2014. Productivity of fenugreek varieties (Trigonella foenum-graecum L.) in the coastal saline areas of Noakhali. The Agriculturists. 12, 18-23.
Farhadi, H., Azizi, M., Neamati, S.H., 2015. Effect of salinity stress on morphological characteristics and proline content of eight indigenous fenugreek (Trigonella foenum-graceum L.) populations. Iranian Journal of Agronomy Research. 13, 411-419. [In Persian with English summary].
Hagemeyer, J., 1997. Salt. In: Prasad, M.N.V. (ed), Plant Ecophysiology. Wiley and Sons. Inc. New York.
Hasanuzzaman, M., Nahar, K., Fujita, M., 2013. Plant response to salt stress and role of exogenous protectants to mitigate salt-induced damages. In: Ahmad, P., Azooz, M.M., Prasad, M.N.V. (eds.), Ecophysiology and responses of plants under salt stress. Springer. New York.
Hasanzadeh, E., Rezazadeh, S.A., Shamsa, S.F., Dolatabadi, R., Zarringhalam, J., 2010. Review on phytochemistry and therapeutic properties of fenugreek (Trigonella foenum-graceum L.). Journal of Medicinal Plants. 2, 1-18. [In Persian with English summary].
Heidari Sharifabad, H., 2001. Plants and Salinity. Research Institute of Forests and Rangelands Press. Tehran. Iran. [In Persian].
International Soil Reference and information Center (ISRIC)., 1986. Procedure for soil analysis. Wageningen Agriculture University.
Jamaati Ardakani, Z., Momenpour, A., Dehestani, M., Shirmardi, M., 2020. Salinity tolerance evaluation in two selected pomegranate (Punica granatum) genotypes compared with Rabab Neyriz cultivar. Journal of Water Research in Agriculture. 33, 535-550. [In Persian with English summary].
Kooti, W., Servatyari, K., Behzadifar, M., Asadi Samani, M., Sadeghi, F., Nouri, B., Zare Marzouni, H., 2017. Effective medicinal plant in cancer treatment. Part II: Review Study. Journal of Evidence Based Complementary and Alternative Medicine. 22(4), 982-995.
Maas, E.V., Hoffman, G.L., 1977. Crop salt tolerance-current assessment. Journal of Irrigation and Drainage. 103, 115-134.
Mehrafarin, A., Qavami, N., Naqdibadi, H.A., Qaderi. A., 2011. Alkaloid Trigonline, a valuable herbal drug metabolite. Journal of Medicinal Plants. 11, 12-29. [In Persian with English summary].
Mirmohammadi Meybodi, S.A.M., Qreyazi, B., 2002. Physiological Aspects and Breeding for Salinity Stress in Plants. Isfahan University of Technology Press. Isfahan. Iran. [In Persian].
Moradikor, N., Didarshetaban, M.B., Saeid Pour, H.R., 2013. Fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.) as a valuable medicinal plant. International Journal of Advanced Biological and Biomedical Research. 1(8), 922-931.
Naseri, M., Arouii, A., Kafi, M., Neamati, H., 2016. Effects of saline water on physiological characteristics of fenugreek in a hydroponic culture. Journal of Water Research in Agriculture. 30, 65-71. [In Persian with English summary].
Noohpisheh, Z., Amiri, H., Gholami, A., Farhadi, S., 2020. Investigating the application of ZnO nanoparticle on morphological and physiological parameters of two cultivars of Fenugreek (Trigonella foenum graecum L.) under salinity stress. Johrnal of Plant Process and Function. 35, 423-438. [In Persian with English summary].
Petropoulos, G.A., 2002. Fenugreek, the genus Trigonella. Taylor and Francis Inc. New York.
Ranjbar, G.H., Anaqoli, A., 2018. Concepts of Salt Stress and Plant Response. AREEO Press. Iran. [In Persian with English summary].
Sindhu, S.N., Prathika, G., Sindhuja, U., Akshaya, S., Abhilasha, V.G., 2017. Evaluation of abiotic stress induced physiological and biochemical changes in Trigonella foenum-graecum. Journal of Biotechnology and Biochemistry. 3, 89-97.
Soughir, M., Elouaer, M.A., Hannachi. C., 2013. The effect of NaCl priming on emergence, growth and yield of fenugreek under saline conditions. Journal of Cercetari Agronomice in Moldova. 154, 73-83.
Steppuhn, H., Van Genuchten, M.Th., Grieve, C.M., 2005a. Root-zone salinity: I: selecting and product-yield index and response functions for crop tolerance. Journal of Crop Science. 45, 209-220.
Steppuhn, H., Van Genuchten, M.Th., Grieve, C.M., 2005b. Root-zone salinity: II: Indices for tolerance in agricultural crops. Journal of Crop Science. 45, 221-232.
Tester, M., Davenport, R., 2003. Na+ tolerance and Na+ transport in higher plants. Annuls of Botany. 91, 503-527.
Tsay, H.S., Shyur, L.F., Agrawal, D.C., Wu, Y.C., Wang, S.Y., 2016. Medicinal plants - Recent advances in research and development. Springer Press. Taiwan.
Tunctürk, R., 2011. Salinity exposure modifies nutrient concentrations in fenugreek (Trigonella foenum graecum L.). African Journal of Agricultural Research. 6, 3685-3690.
Van Genuchten, M.Th., Hoffman, G.J., 1984. Analyzing crop salt tolerance data. In: Shainberg, I. and Shalhevet, J. (eds.), Soil salinity under irrigation, process and management, Springer-Verlag, NewYork.
Volkmar, K. M., Hu, Y., Steppuhn, H., 1997. Physiological responses of plants to salinity: A review. Canadian Journal of Plant Science. 78, 19-27.
Wang, D., J.A. Poss, Donovan, T.J., Shannon, M.C., Lesch, S.M., 2002. Biophysical properties and biomass production of elephant grass under saline conditions. Journal of Arid Environments. 52, 447–456.
Zahir, M., Hussain, F., 2010. Vegetative growth performance of five medicinal plants under NaCl salt stress. Pakistan Journal of Botany. 42, 303-316.
Zamani, Z., Amiri, H., Ismaili, A., 2018. Effect of drought stress on germination characteristics of two populations of  fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.). Journal of Nova Biologica Reperta. 5, 183-191. [In Persian with English summary].
Zamani, Z., Amiri, H., Ismaili, A., 2020. Improving Drought Stress tolerance in fenugreek (Trigonella foenum-graecum) by exogenous melatonin. Journal of Plant Biosystems. 154(5), 643-655.
Zargari, A., 1992. Medicinal Plants. Vol. 1.  Tehran University Press. Iran. [In Persian].