نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تخصصی فیزیولوژی گیاهان زراعی گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان

2 دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، عضو هیئت‌علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان

چکیده

در زراعت دیم بسیاری از عوامل و پدیده‌ها باوجود اثرگذاری، غیرقابل‌کنترل و یا قابل تعدیل هستند. در نواحی مدیترانه‌ای مراحل پایانی رشد گندم با تنش خشکی مواجه است در چنین شرایطی بهره‌گیری از آبیاری تکمیلی می‌تواند سبب بهبود عملکرد این محصول گردد. بعد از آبیاری، نیتروژن به‌عنوان مهم‌ترین عامل مؤثر در افزایش عملکرد کمی و کیفی گندم شناخته می‌شود. به‌منظور بررسی تأثیر آبیاری تکمیلی در دو سطح دیم (شاهد) و آبیاری در مرحله بوتینگ و مصرف کود نیتروژن در سه سطح (50 کیلوگرم اوره، 100 کیلوگرم اوره، 100 کیلوگرم اوره به‌علاوه محلول‌پاشی 20 کیلوگرم اوره در مرحله خوشه رفتن) روی عملکرد و اجزای عملکرد و ارتباط آن با انتقال مجدد ماده خشک سه رقم گندم (سرداری، آذر2 و ریژاو) آزمایشی در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان به‌صورت کرت‌های دو بار خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. نتایج آزمایش نشان داد، آبیاری تکمیلی سبب افزایش مقدار ماده خشک انتقال مجدد یافته، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه شد. رقم ریژاو تعداد دانه و عملکرد بیشتری نسبت به آذر2 و سرداری داشت. سطوح مختلف کود نیتروژن تأثیر معنی‌داری بر کارایی انتقال مجدد ماده خشک ساقه + غلاف برگ، سنبله، انتقال مجدد کل و سهم انتقال مجدد در عملکرد دانه گذاشت. افزایش مصرف کود نیتروژن و محلول‌پاشی آن در مرحله خوشه رفتن منجر به افزایش پروتئین دانه گردید. نتایج آزمایش نشان داد، آبیاری تکمیلی سبب افزایش مقدار ماده خشک انتقال مجدد یافته، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه شد. رقم ریژاو تعداد دانه و عملکرد بیشتری نسبت به آذر2 و سرداری داشت. سطوح مختلف کود نیتروژن تأثیر معنی‌داری بر کارایی انتقال مجدد ماده خشک ساقه + غلاف برگ، سنبله، انتقال مجدد کل و سهم انتقال مجدد در عملکرد دانه گذاشت. افزایش مصرف کود نیتروژن و محلول‌پاشی آن در مرحله خوشه رفتن منجر به افزایش پروتئین دانه گردید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

 
Abasdokht, H., Marvi, H., 2006. The effect of foliar application of nitrogen on yield and yield components of wheat. Iranian Journal Agriculture Research. 36, 1325-1332. [In Persian with English summary].
Blum, A., 1998. Improving wheat grain filling under stress by stem reserves mobilization. Euphytica. 100, 77-83.
Ercoli, L., Lulli, L., Mariotti, M., Masoni, A., Arduini, I., 2008. Post-anthesis dry matter and nitrogen dynamics in durum wheat as affected by nitrogen supply and soil water availability. European Journal of Agronomy. 28, 138-147.
Fealegari, H., Ghobadi, M., Mohammadi, G., Jalali-Honarmand, S., 2017. Investigation of physiological traits of wheat cultivars under different levels of nitrogen and irrigation. Plant Technology Production. 16, 97-109. [In Persian with English summary].
Gholipour, S., Ebadi, A., Parmoun, G., 2017. Effect of drought stress on grain remobilization, yield and yield components of different bread wheat genotypes. Crop Physiology Journal. 8, 111-128. [In Persian with English summary].
Hoseini, M., Fathi, G.A., Kohestani, M., Bihamta, M.R., 2018. Effect of CO2 concentration and soil nitrogen availability on physiological and growth indices of wheat. Iranian Journal of Soil and Water Research. 49, 767-779. [In Persian with English summary].
Johnson, V.A., Mattern, P.J. 1987. Nutritional quality of cereal grains: Genetic and agronomy improvements. In: Olsen, R.A., Frey, K.J. (eds.), Wheat, Rye and Triticale. American Society of Agronomy Inc., Madison, WI, U. pp. 33-182.
Kichey, T., Hirel, B., Heumez, E., Dubois, F., Le-Gouis, J., 2007. In winter wheat (Triticum aestivum L.), post-anthesis nitrogen uptake and remobilization to the grain correlates with agronomic traits and nitrogen physiological markers. Field Crops Research. 102, 22-32.
Komar, R., Sarawagi, A.K., Ramos, C., Amarante, S.T., Isail, A.M., Wade, L.J., 2006. Partioning of dry matter during drought stress in rainfed lowland rice. Field Crops Research. 9, 1-11.
Liu, M., Wu, X., Li, C., Li, M., Xiong, T., Tang, Y., 2020. Dry matter and nitrogen accumulation, partitioning, and translocation in synthetic-derived wheat cultivars under nitrogen deficiency at the post-jointing stage. Field Crops Research. 248, 107720.
Ma, S.C., Duan, A.W., Wang, R., Guan, Z.M., Yang, S.J., Ma, S.T., Shao, Y., 2015. Root-sourced signal and photosynthetic traits, dry matter accumulation and remobilization, and yield stability in winter wheat as affected by regulated deficit irrigation. Agricultural Water Management. 148, 123-129.
Masoni, A., Ercoli, L., Mariotti, M., Arduini, I., 2007. Post-anthesis accumulation and remobilization of dry matter, nitrogen and phosphorus in durum wheat as affected by soil type. European Journal of Agronomy. 26, 179-186.
Meng, W., Yu, Z., Zhao, J., Zhang, Y., Shi, Y., 2017. Effects of supplemental irrigation based on soil moisture levels on photosynthesis, dry matter accumulation, and remobilization in winter wheat (Triticum aestivum L.) cultivars. Plant Production Science. 20, 215-226.
Ministry of Agriculture-Jahad. 2019. Agricultural Statistics. First volume. Crops in 2016-2017. Ministry of Agriculture-Jahad, Deputy of Planning and Economics, Information and Communication Technology Center. [In Persian].
Mohammadi, S., Peyghambarnejad, S., Arefi, S., 2013. Effect of foliar urea nutrition at different developmental stages on grain yield and protein content of two rainfed wheat cultivars. Iranian Journal of Crop Research. 10, 207-213. [In Persian with English summary].
Nehe, A.S., Misra, S., Murchie, E.H., Chinnathambi, K., Foulkes, M.J., 2018 "Genetic variation in N-use efficiency and associated traits in Indian wheat cultivars. Field Crops Research. 225, 152-162.
Oweis, T., Hachum, A., 2006. Water harvesting and supplemental irrigation for improved water productivity of dry farming systems in West Asia and North Africa. Agricultural Water Management. 80, 57–73.
Si, Z., Zain, M., Mehmood, F., Wang, G., Gao, Y., Duan, A., 2020. Effects of nitrogen application rate and irrigation regime on growth, yield, and water-nitrogen use efficiency of drip-irrigated winter wheat in the North China Plain. Agricultural Water Management. 231, 106002.
Tatari, M., Ahmadi, M., Abasi Alikamar, R. 2012. Effect of supplemental irrigation on growth and yield of rainfed wheat. Iranian. Journal of Field Crops Research. 9, 448-455. [In Persian with English summary].
USDA. 2019. World agricultural production. Department of Agriculture Foreign
Agricultural Service Office of Global Analysis. 30 pp.
Van-Herwaarden, A.F., Angus, J.F., Richards, R.A. Farquhar, G.D., 1998. ‘Haying-off’, the negative grain yield response of dry-land wheat to nitrogen fertilizer. II. Carbohydrate and protein dynamics. Australian Journal of Agricultural Research. 49, 1083–1093.
Xu, X., Zhang, M., Li, J., Liu, Z., Zhao, Z., Zhang, Y., Wang, Z., 2018. Improving water use efficiency and grain yield of winter wheat by optimizing irrigations in the North China Plain. Field Crops Research. 221, 219-227.
Xue, Q., Zhu, Z., Musick, J.T., Stewart, B.A., Dusek, D.A., 2006. Physiological mechanisms contributing to the increased water-use efficiency in winter wheat under deficit irrigation. Journal of Plant Physiology. 163, 154-164.
Zhang, Y.H., Sun, N.N., Hong, J.P., Zhang, Q., Chao, W.A. N.G., Xue, Q.W., Wang, Z.M., 2014. Effect of source-sink manipulation on photosynthetic characteristics of flag leaf and the remobilization of dry mass and nitrogen in vegetative organs of wheat. Journal of Integrative Agriculture. 13, 1680-1690.