اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
امیر قلی‌ز اده؛ مصطفی خدادادی
چکیده
گشنیز یکی از مهمترین گیاهانی است که در صنایع دارویی استفاده میشود. بررسی ژنوتیپ‌های مختلف گشنیز تحت شرایط محیطی متفاوت به به‌نژادگران در شناسایی ژنوتیپ‌های با عملکرد بالا و پایدار کمک می‌کند. در این راستا آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار تحت سه شرایط مختلف آبیاری شامل آبیاری نرمال (E1)، تنش ملایم (E2) و تنش شدید ...
بیشتر
گشنیز یکی از مهمترین گیاهانی است که در صنایع دارویی استفاده میشود. بررسی ژنوتیپ‌های مختلف گشنیز تحت شرایط محیطی متفاوت به به‌نژادگران در شناسایی ژنوتیپ‌های با عملکرد بالا و پایدار کمک می‌کند. در این راستا آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار تحت سه شرایط مختلف آبیاری شامل آبیاری نرمال (E1)، تنش ملایم (E2) و تنش شدید (E3) انجام گرفت. از روش GGE بایپلات برای بررسی 21 ژنوتیپ گشنیز در سه محیط استفاده شد. تجزیه مرکب عملکرد روغن نشان داد که اثر محیط، اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط معنیدار بود. نتایج حاصل از روش بایپلات نشان داد که مولفه اول 71.9 و مولفه دوم 24 درصد (در مجموع 95.9 درصد) از کل تغییرات را توجیه نمودند. بر اساس بایپلات ژنوتیپ فرضی ایدهآل، ژنوتیپ‌های G17 و G4 از نظر هر دو عامل پایداری و میانگین عملکرد روغن، بهتر از سایر ژنوتیپ‌ها بودند و سازگاری عمومی بالایی در همه محیط‌های مورد بررسی داشتند. علاوه بر آن، ژنوتیپ G18 در محیط‌های E2 و E3 و ژنوتیپ G9 در محیط E1 ژنوتیپ‌های برتر و با سازگاری خصوصی بالا بودند. بررسی و مقایسه محیط‌ها نیز نشان داد که محیط‌های E2 و E3 از نظر رتبه بندی، گروه‌بندی و تعیین سازگاری ژنوتیپ‌ها، کاملاً مشابه هم عمل کردند، در صورتی که محیط E1 متفاوت از سایر محیط‌ها بود. در مجموع نتایج نشان داد که کلیه محیط‌ها دارای قابلیت تمایز بالایی بودند. محیط E2 نزدیک‌ترین محیط به محیط ایدهآل بود و بیشترین تمایز و بیانگری را نشان داد.
تنش شوری
جعفر نباتی؛ مرتضی گلدانی؛ محمد محمدی؛ محبوبه میر میران؛ علی اسدی
چکیده
انتخاب ارقام متحمل به شوری از راهکارهای جلوگیری از کاهش عملکرد در شرایط تنش است. این پژوهش بهمنظور ارزیابی میزان تحمل به شوری 24 ژنوتیپ عدس بهصورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1398 اجرا شد. تنش شوری در سه سطح 0.5، 12 و dS.m-1 16 در کرتهای اصلی و ژنوتیپ‌های ...
بیشتر
انتخاب ارقام متحمل به شوری از راهکارهای جلوگیری از کاهش عملکرد در شرایط تنش است. این پژوهش بهمنظور ارزیابی میزان تحمل به شوری 24 ژنوتیپ عدس بهصورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1398 اجرا شد. تنش شوری در سه سطح 0.5، 12 و dS.m-1 16 در کرتهای اصلی و ژنوتیپ‌های عدس در کرتهای فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد در تنش dS.m-1 12 ژنوتیپ‌های MLC6، MLC12، MLC26، MLC120 و MLC178 دارای بقای بالای 60 درصد بودند. در سطح شوری dS.m-1 16 به‌جز ژنوتیپ‌های MLC57، MLC73، MLC94، MLC104 و MLC108 سایر ژنوتیپ‌ها در شوری dS.m-1 16 دارای بقاء بودند و ژنوتیپ‌های MLC178 و MLC26 به ترتیب با 30 و 25 درصد، بیشترین بقاء را دارا بودند. با افزایش سطح تنش شوری محتوای کلروفیل a، رنگ‌دانه‌های فتوسنتزی و فنل در تمامی ژنوتیپ‌ها روندی کاهشی داشت. با افزایش شوری محتوای کلروفیل a در تیمار شاهد از 724/0 به 220/0 میلی‌گرم در گرم ماده تر در شوری dS.m-1 16 رسید. افزایش شوری از 0.5 به dS.m-1 16 سبب افزایش مهار فعالیت رادیکال آزاد DPPH، کاتالاز، پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز در ژنوتیپ‌های MLC117 و MLC178 شد. با افزایش شوری پتانسیل اسمزی منفی‌تر گردید و در شوری dS.m-1 16 دو ژنوتیپ MLC178 و MLC26 که بقای بالای داشتند کمترین پتانسیل اسمزی را به ترتیب با 3.91- و 5.62- مگاپاسکال نشان دادند. تجزیه به مؤلفه‌های اصلی (PCA) نشان داد که مؤلفه اول 41/50 درصد از تغییرات و ویژگی‌های مربوط به رنگ‌دانه‌های فتوسنتزی و پتانسیل اسمزی و مؤلفه دوم نیز 12.66 درصد ویژگی‌های آنتی‌اکسیدانی، متابولیت‌ها و درصد بقاء را توضیح میدهد. نتایج حاصل از تجزیه خوشه‌ای نشان داد که ژنوتیپ‌های MLC6، MLC12، MLC26، MLC117، MLC120 و MLC178 در بیشتر صفات مورد بررسی برتر بودند؛ بنابراین انجام آزمایش‌های تکمیلی جهت بررسی تحمل به شوری روی این ژنوتیپ‌ها در شرایط مزرعه توصیه میشود.
تنش خشکی
میثم میری؛ محمدرضا عامریان؛ محسن عدالت؛ مهدی برادران؛ حسن مکاریان
چکیده
بهمنظور تعدیل اثرات تنش خشکی بر گیاه دیلار، پیش تیمار بذر و محلول پاشی گیاهچه با اسپرمیدین و ملاتونین در دو مرحله جداگانه در آزمایشگاه و گلخانه دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه شیراز در سال زراعی 1398 – 1399 اجرا شد. در مرحله اول، آزمایش بهصورت فاکتوریل دو فاکتوره در قالب بلوکهای کاملاً تصادفی و با چهار تکرار انجام ...
بیشتر
بهمنظور تعدیل اثرات تنش خشکی بر گیاه دیلار، پیش تیمار بذر و محلول پاشی گیاهچه با اسپرمیدین و ملاتونین در دو مرحله جداگانه در آزمایشگاه و گلخانه دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه شیراز در سال زراعی 1398 – 1399 اجرا شد. در مرحله اول، آزمایش بهصورت فاکتوریل دو فاکتوره در قالب بلوکهای کاملاً تصادفی و با چهار تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل تنش خشکی در هفت سطح پتانسیل اسمزی صفر (شاهد)، 0.2-، 0.4-، 0.6-، 0.8-، 1- و 1.2- مگاپاسکال، پیش اندازی بذر با اسپرمیدین در پنج سطح، صفر، 0.5، 1، 1.5 و 2 میلی-مولار و پیشاندازی بذر با ملاتونین در پنج سطح، صفر، 0.125، 0.250، 0.375 و 0.500 میلی مولار بودند. پس از اجرای مرحله اول بهترین تیمارهای آزمایشی انتخاب شد و در مرحله بعد (گلخانه)، آزمایش بهصورت فاکتوریل سه فاکتوره در قالب بلوکهای کاملاً تصادفی و با سه تکرار انجام گردید. تنش خشکی در سه سطح آبیاری در 10 درصد تخلیه ظرفیت زراعی (آبیاری مطلوب)، آبیاری در 40 درصد تخلیه ظرفیت زراعی (تنش ملایم) و آبیاری در 70 درصد تخلیه ظرفیت زراعی بود، پیشاندازی بذر در سه سطح: بدون پیش اندازی (شاهد)، پیش اندازی با اسپرمیدین، پیش اندازی با ملاتونین و همچنین محلول پاشی گیاهچه در سه سطح: بدون محلول پاشی، محلول پاشی با اسپرمیدین و محلول پاشی با ملاتونین اعمال شدند. پیش اندازی بذر با بهترین تیمار آزمایشگاه قبل از کشت بذر و محلول پاشی با بهترین تیمار انتخابی آزمایشگاه در مرحله ساقه روی و ابتدای گلدهی انجام شد. نتایج نشان داد که غلظتهای 1.5 اسپرمیدین و 0.375 میلی مولار ملاتونین بیشترین درصد و سرعت جوانه زنی را داشتند. در گلخانه نیز تیمارهای آزمایشی اثر معنی داری بر افزایش هدایت روزنه، رطوبت نسبی برگ، کاتالاز و پروتئین محلول در برگ نشان دادند. به‌طورکلی پیش تیمار بذر و همچنین محلول پاشی گیاهچه با 0.375 میلی مولار ملاتونین بیشترین تأثیر را بر تعدیل تنش خشکی داشت.
تنش خشکی
مرتضی قربانی؛ حمیدرضا فلاحی؛ مهسا اقحوانی شجری؛ سهراب محمودی؛ سید حمید رضا رمضانی
چکیده
معرفی گیاهان جدید مقاوم به خشکی به عنوان یکی از گزینه‌های تولید پایدار محصولات زراعی در مناطق خشک به شمار می‌آید. در این آزمایش پاسخ رشد و عملکرد کینوا به تیمارهای مختلف فراهمیِ آب در شرایط مصرف گلایسین بتائین به عنوان یک اسمولایت سازگار کننده به تنش، مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در سال 1396، بهصورت فاکتوریل بر مبنای طرح بلوکهای ...
بیشتر
معرفی گیاهان جدید مقاوم به خشکی به عنوان یکی از گزینه‌های تولید پایدار محصولات زراعی در مناطق خشک به شمار می‌آید. در این آزمایش پاسخ رشد و عملکرد کینوا به تیمارهای مختلف فراهمیِ آب در شرایط مصرف گلایسین بتائین به عنوان یک اسمولایت سازگار کننده به تنش، مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در سال 1396، بهصورت فاکتوریل بر مبنای طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار پیاده شد که در آن فاکتور اول مدیریت آبیاری (آبیاری پس از تبخیر 70، 140 و 210 میلیمتر از تشتک تبخیر) و فاکتور دوم محلولپاشی گلایسین بتائین [صفر (آب مقطر)، و 150 میلی‌گرم بر لیتر] بود. از نظر بسیاری از شاخصهای رویشی و زایشی شامل ارتفاع بوته، وزن خشک بوته، تعداد پانیکول در گیاه، طول پانیکول و وزن خشک پانیکول بین تیمارهای مختلف آبیاری تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد. با افزایش شدت تنش خشکی عملکرد بیولوژیک و وزن هزار دانه کاهش یافت، ولی عملکرد بذر کاهش نشان نداد. مصرف گلایسین‌بتائین نیز مقادیر وزن خشک بوته، عملکرد بیولوژیک، شاخص کلروفیل و تعداد پانیکول را افزایش داد، ولی موجب کاهش عملکرد بذر شد. بر اساس نتایج اثرات متقابل، بیشترین عملکرد بیولوژیک به میزان 2533.3 کیلوگرم در هکتار از تیمار ترکیبیِ مصرف گلایسین بتائین و انجام آبیاری پس از تبخیر 70 میلیمتر حاصل شد و کمترین مقدار این شاخص نیز به میزان 1433.3 کیلوگرم در هکتار در گیاهان متعلق به تیمار عدم محلولپاشی با گلایسین بتائین و اعمال آبیاری پس از تبخیر 210 میلیمتر از تشتک تبخیر به دست آمد. بیشترین عملکرد بذر در تیمارهای 70 و 210 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر (به ترتیب 250.7 و 245.4 کیلوگرم در هکتار) در شرایط عدم مصرف گلایسین بتائین حاصل شد. با توجه به نتایج حاصل از آزمایش و کمبود منابع آب در مناطق خشک، انجام آبیاری کینوا پس از تبخیر 210 میلیمتر از تشتک تبخیر مناسبتر به نظر میرسد.
تنش خشکی
میترا رستمی هیر؛ پریسا شیخ زاده؛ سعید خماری؛ ناصر زارع
چکیده
بهمنظور بررسی اثر نانواکسید مولیبدن بر شاخصهای فتوسنتزی، صفات بیوشیمیایی و عملکرد کلزای پاییزه تحت تنش‌خشکی انتهای فصل، آزمایشی بهصورت کرتهای خردشده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 98-1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل آبیاری (آبیاری کامل و قطع آبیاری ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر نانواکسید مولیبدن بر شاخصهای فتوسنتزی، صفات بیوشیمیایی و عملکرد کلزای پاییزه تحت تنش‌خشکی انتهای فصل، آزمایشی بهصورت کرتهای خردشده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 98-1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل آبیاری (آبیاری کامل و قطع آبیاری از مرحله گلدهی تا انتهای فصل) به‌عنوان کرت اصلی و محلولپاشی با نانواکسید مولیبدن (صفر (شاهد)، 25 و 50 میلی‌گرم در لیتر) به‌عنوان کرت فرعی بودند. نتایج نشان داد که تنش خشکی موجب کاهش معنیدار میزان رنگریزه‌های فتوسنتزی، فلورسانس بیشینه (Fm)، فلورسانس متغیر (Fv)، حداکثر کارایی کوانتومی فتوسیستم II (Fv/Fm) و عملکرد دانه و افزایش فلورسانس کمینه (F0) گردید. کاربرد 25 میلی‌گرم در لیتر نانواکسید مولیبدن سبب شد تا میزان کلروفیل a، b، کلروفیل کل و کاروتنوئید به‌ترتیب 25.81، 24.88، 25.57 و 17.67 درصد نسبت به شاهد 1فزایش یابد. نانواکسید مولیبدن از طریق کاهش 11.37 درصدی F0 و افزایش Fv (7.22 درصدی)، موجب بهبود حداکثر کارایی کوانتومی فتوسیستم II و عملکرد دانه در شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی شد. بیشترین فعالیت آنزیم‌های کاتالاز و پراکسیداز با کاربرد 25 میلی‌گرم در لیتر نانواکسید مولیبدن حاصل شد که به‌طور معنی‌داری بیشتر از شاهد بود. در شرایط تنش‌خشکی، محتوای پرولین بوته‌های محلولپاشی شده با غلظتهای 25 و 50 میلی‌گرم در لیتر نانواکسید مولیبدن به‌طور معنی‌داری بیشتر از شاهد بود. به‌طور کلی، اگرچه محلولپاشی بوته‌های کلزا با غلظتهای مختلف نانواکسید مولیبدن در کاهش خسارات ناشی از تنش‌خشکی انتهای فصل تأثیر مثبت و معنی‌داری داشتند، ولـی بیشـترین افزایش در صفات فتوسنتزی، و بیوشیمیایی در تیمــار 25 میلی‌گرم در لیتر نانواکسید مولیبدن حاصل شد.
تنش خشکی
صادق نصیرپور؛ محمدرضا جهانسوز؛ علی احمدی؛ اسماعیل افشون
چکیده
بهمنظور مطالعه تأثیر شیوه‌های گوناگون خاکورزی و رژیمهای آبیاری بر عملکرد ذرت دانه ای (.Zea mays L) هیبرید ماکسیما، آزمایشی بهصورت کرتهای یک‌بار خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه تهران واقع در کرج در سال 1395 اجرا شد. عامل اصلی در این آزمایش خاکورزی با دو سامانه خاکورزی (مرسوم و بدون ...
بیشتر
بهمنظور مطالعه تأثیر شیوه‌های گوناگون خاکورزی و رژیمهای آبیاری بر عملکرد ذرت دانه ای (.Zea mays L) هیبرید ماکسیما، آزمایشی بهصورت کرتهای یک‌بار خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه تهران واقع در کرج در سال 1395 اجرا شد. عامل اصلی در این آزمایش خاکورزی با دو سامانه خاکورزی (مرسوم و بدون خاکورزی) و عامل فرعی سه رژیم آبیاری (بدون تنش آبی، تنش آبی متوسط و تنش آبی شدید به ترتیب بر اساس 75، 110 و 150 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A) در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد اثر اصلی خاکورزی و برهمکنش خاکورزی و رژیمهای آبیاری بر هیچ‌کدام از صفات معنیدار نشد، ولی اثر اصلی رژیمهای آبیاری بر تمامی صفات معنیدار شد. بیشترین ارتفاع بوته، تعداد دانه در ردیف، وزن هزار دانه، وزن بلال، عملکرد دانه، عملکرد زیستی و شاخص برداشت از تیمار بدون تنش آبی و بیشترین کارایی مصرف آب از تیمار تنش آبی شدید حاصل شد. همچنین نتایج نشان داد تنش آبی شدید و متوسط نسبت به شرایط بدون تنش آبی به ترتیب موجب کاهش 40.2 و 16.85 درصدی از عملکرد دانه شد. ازآنجاکه شیوه خاکورزی بر هیچ‌کدام از صفات موردمطالعه تأثیر معنی داری نداشت، شیوه بدون خاکورزی بهمنظور بهبود خصوصیات خاک همراه با آبیاری ذرت بر اساس 75 میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر در شرایط اقلیمی مشابه پیشنهاد میگردد..
تنش شوری
حامد نریمانی؛ رئوف سیدشریفی
چکیده
بهمنظور بررسی تاثیر شوری، میکوریزا و متانول بر مولفه‌های پرشدن دانه، انتقال ماده خشک و عملکرد جو، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1399 اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل شوری خاک در سه سطح (عدم اعمال شوری به‌عنوان شاهد و شوری 35 و 70 میلیمولار ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تاثیر شوری، میکوریزا و متانول بر مولفه‌های پرشدن دانه، انتقال ماده خشک و عملکرد جو، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1399 اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل شوری خاک در سه سطح (عدم اعمال شوری به‌عنوان شاهد و شوری 35 و 70 میلیمولار با نمک کلرید سدیم)، کاربرد میکوریزا (عدم کاربرد میکوریزا به‌عنوان شاهد، کاربرد میکوریزا موسه‌آ، کاربرد میکوریزا اینترا و کاربرد توام میکوریزا موسه‌آ و اینترا) و محلولپاشی متانول (محلولپاشی با آب به‌عنوان شاهد، محلولپاشی 15 و 30 درصد حجمی متانول) بود. نتایج نشان داد که کاربرد توام میکوریزا موسه‌آ و اینترا و محلولپاشی 30 درصد حجمی متانول موجب افزایش محتوای پروتئین برگ، فتوسنتز جاری و سهم فتوسنتز جاری در عملکرد دانه شد ولی انتقال ماده خشک از ساقه، اندام هوایی و سهم این فرآیندها در عملکرد دانه جو را کاهش داد. همچنین، کاربرد توام میکوریزا موسه‌آ و اینترا و محلولپاشی 30 درصد حجمی متانول در شرایط عدم اعمال شوری، وزن و حجم ریشه (به‌ترتیب 65.12 و 84.14 درصد)، ارتفاع بوته (53.15 درصد)، طول سنبله (63.63درصد)، وزن صد دانه (84.76 درصد)، حداکثر وزن دانه (74.32 درصد)، طول دوره و دوره موثر پرشدن دانه (به‌ترتیب 31.78 و 73.9 درصد) عملکرد دانه (38.52) را نسبت به شرایط عدم کاربرد میکوریزا و محلولپاشی متانول تحت شرایط شوری 70 میلیمولار خاک افزایش داد. براساس نتایج به‌نظر میرسد کاربرد میکوریزا و متانول میتواند عملکرد دانه جو در شرایط شوری خاک را با بهبود فتوسنتز و مولفه‌های پر شدن دانه افزایش دهد.
تنش خشکی
مسیح توکل افشاری؛ احمد نظامی؛ محمد جواد احمدی لاهیجانی؛ جعفر نباتی؛ هدایت اله کریم زاده سورشجانی
چکیده
تامین نیاز آبی گیاه همراه با انتخاب تاریخ کاشت مناسب از مهمترین اقدامات زراعی جهت کسب عملکرد مطلوب در گیاهان زراعی است. به منظور بررسی تاثیر سطوح کم‌آبیاری و تاریخ کاشت بر شاخصهای فیزیولوژیک و عملکرد کینوا، آزمایشی بهصورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد ...
بیشتر
تامین نیاز آبی گیاه همراه با انتخاب تاریخ کاشت مناسب از مهمترین اقدامات زراعی جهت کسب عملکرد مطلوب در گیاهان زراعی است. به منظور بررسی تاثیر سطوح کم‌آبیاری و تاریخ کاشت بر شاخصهای فیزیولوژیک و عملکرد کینوا، آزمایشی بهصورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1399 اجرا شد. تاریخ کاشت (16 تیر، 2 مرداد و 16 مرداد) و رژیمهای کم‌آبیاری (دور آبیاری 7، 14 و 21 روز) به ترتیب عامل اصلی و فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که با کاهش فراهمی آب، محتوای کلروفیل a، کلروفیل b و کاروتنوئیدها افزایش یافت. محتوای کربوهیدرات‌های محلول و فعالیت آنزیم‌های آسکوربات پراکسیداز و پراکسیداز به‌طور معنی‌داری تحت تاثیر برهمکنش تاریخ کاشت و آبیاری قرار گرفتند. بیشترین میزان آنزیم آسکوربات پراکسیداز در دور آبیاری 21 روز و تاریخ کاشت 16 مردادماه مشاهده شد. در تاریخ کاشت 2 مردادماه با افزایش دور آبیاری از 7 به 21 روز، محتوای پرولین برگ به‌طور معنی‌داری افزایش یافت. با کاهش فراهمی آب، عملکرد بیولوژیک کاهش یافت، بهطوریکه، بیشترین عملکرد بیولوژیک در دور آبیاری 7 روز مشاهده شد، البته تفاوت معنی‌داری با دور آبیاری 14 روز نداشت. عملکرد دانه در شرایط دور آبیاری 21 روز در مقایسه با دور آبیاری 7 روز ، 25 درصد کاهش یافت. همچنین، بالاترین عملکرد دانه از تاریخ کاشت 16 مرداد ماه به دست آمد. براساس نتایج این پژوهش، تاریخ کاشت 16 مرداد ماه همراه با دور آبیاری 14 روز جهت دستیابی به عملکرد مطلوب کینوا همراه با کاهش مصرف آب در شرایط آب و هوایی مشهد پیشنهاد میشود.
تنش خشکی
حسن نوریانی؛ سید حجت اله جعفری نیا
چکیده
بهمنظور بررسی اثر تنش کم‌آبی بر برخی صفات فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و عملکرد سه رقم چاودار، آزمایشی بهصورت کرتهای یک‌بار خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 94-1393 در منطقه دزفول اجرا گردید. کرتهای اصلی متشکّل از سه سطح تیمار تنش کم‌آبی (آبیاری پس از 75، 100 و 150 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A) و کرتهای ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر تنش کم‌آبی بر برخی صفات فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و عملکرد سه رقم چاودار، آزمایشی بهصورت کرتهای یک‌بار خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 94-1393 در منطقه دزفول اجرا گردید. کرتهای اصلی متشکّل از سه سطح تیمار تنش کم‌آبی (آبیاری پس از 75، 100 و 150 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A) و کرتهای فرعی نیز شامل سه رقم چاودار (استراتوسکایا، دانکو، مونتانوم) بود. نتایج نشان داد که در ارقام مختلف چاودار تنش کم‌آبی نسبت به تیمار شاهد منجر به کاهش محتوای کلروفیل a (27 درصد)، کلروفیل b (32 درصد)، کارتنوئیدها (19 درصد)، پروتئین‌های محلول (71 درصد)، عملکرد کوانتومی فتوسیستم II (28 درصد)، عملکرد دانه (33 درصد) و در مقابل باعث افزایش مقادیر قندهای محلول (83 درصد) و میزان پرولین (145 درصد) گردید. برهمکنش تنش کم‌آبی و رقم نشان داد که از نظر عملکرد دانه، رقم دانکو در شرایط آبیاری پس از 75 میلیمتر تبخیر و رقم استراتوسکایا در شرایط آبیاری پس از 150 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاسA با مقادیر 2414 و 1147 کیلوگرم در هکتار به ترتیب دارای بیشترین و کمترین عملکرد دانه بودند. این در حالی است که در شرایط آبیاری پس از 150 میلیمتر تبخیر رقم مونتانوم به دلیل دوام فتوسنتزی بیشتر و تنظیم اسمزی بهتر نسبت به دو رقم دیگر، تحمل بیشتری در مقابل تنش کم‌آبی داشت و از عملکرد دانه بالاتری برخوردار بود.
تنش فلزات سنگین
فائزه زعفریان؛ مریم صادق؛ رقیه حسن پور
چکیده
بهمنظور ارزیابی اثر کادمیم بر برخی از صفات ذرت (Zea mays L.) و سویا (Glycine max L.) در کشت خالص و مخلوط، آزمایشی در گلخانه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. فاکتور اول غلظتهای کادمیم شامل 0، 50، 100، 150 و 200 میلی‌گرم کادمیم در کیلوگرم خاک بود. فاکتور دوم نسبت‌های کشت ذرت و ...
بیشتر
بهمنظور ارزیابی اثر کادمیم بر برخی از صفات ذرت (Zea mays L.) و سویا (Glycine max L.) در کشت خالص و مخلوط، آزمایشی در گلخانه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. فاکتور اول غلظتهای کادمیم شامل 0، 50، 100، 150 و 200 میلی‌گرم کادمیم در کیلوگرم خاک بود. فاکتور دوم نسبت‌های کشت ذرت و سویا (ذرت در کشت خالص، سویا در کشت خالص، ذرت در کشت مخلوط و سویا در کشت مخلوط) بود. بذرها در گلدان‌های پنج کیلوگرمی کشت شدند و تراکم چهار بوته در گلدان در نظر گرفته شد و دو ماه پس از کشت بذر، بوته‌ها برداشت شدند. نتایج بدست آمده نشان داد که غلظت کادمیم شاخساره ذرت در هر دو سیستم کشت مخلوط و منفرد بیشتر از سویا بود و کشت مخلوط به‌ویژه در سطوح بالا باعث افزایش غلظت کادمیم در شاخساره ذرت و سویا شد. همچنین با افزایش غلظت کادمیم در خاک، غلظت این عنصر در ریشه به‌طور خطی در تمامی سیستم‌های کشت افزایش یافت. ذرت نسبت به سویا در جذب و انباشت کادمیم در ریشه توانایی بیشتری داشت. همچنین کشت مخلوط ذرت و سویا باعث افزایش غلظت کادمیم در ریشه این گیاهان شد. بهطوریکه بیشترین غلظت کادمیم ریشه در کشت مخلوط برای گیاهان ذرت و سویا به‌ترتیب 105.97 و 60.46 میلی‌گرم در کیلوگرم ماده خشک ثبت شد. وزن خشک ذرت و سویا در کشت مخلوط نسبت به کشت خالص کمتر بود که به‌نظر میرسد جذب بیشتر کادمیم در اندام‌های این گیاهان عامل اصلی این موضوع باشد.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
حسین صبوری؛ محمدرضا جعفرزاده؛ مهناز کاتوزی؛ محمدرضا کریم؛ محمدجواد بهروزبه؛ محسن رضایی؛ احمدرضا دادرس؛ سمیه سنچولی
چکیده
برنج یکی از منابع غذایی مهم برای جمعیت جهان به شمار میرود، اما سازگاری کمی به شرایط محدودیت آبی دارد و به‌شدت به کمبود آب حساس است. ازاین‌رو، پایداری و بهبود عملکرد در شرایط تنش آبی از اهداف مهم در کشت برنج محسوب میشود. در این پژوهش، هشت لاین برنج به همراه رقم شاهد منطقه و رقم IR29 در طی سال‌های 1393 و 1394 بهصورت اسپلیت‌پلات و در ...
بیشتر
برنج یکی از منابع غذایی مهم برای جمعیت جهان به شمار میرود، اما سازگاری کمی به شرایط محدودیت آبی دارد و به‌شدت به کمبود آب حساس است. ازاین‌رو، پایداری و بهبود عملکرد در شرایط تنش آبی از اهداف مهم در کشت برنج محسوب میشود. در این پژوهش، هشت لاین برنج به همراه رقم شاهد منطقه و رقم IR29 در طی سال‌های 1393 و 1394 بهصورت اسپلیت‌پلات و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در دو منطقه گنبدکاووس و علی آباد کشت شدند. برای اعمال تنش خشکی، آبیاری از 40 روز پس از کشت و هم‌زمان با مرحله حداکثر پنجه-زنی تا برداشت، قطع شد. در این تحقیق، صفات زراعی و تعداد ریشههای کمتر از پنج، 7-6، 20-8، 30-21 و تعداد ریشههای بیشتر از 30 سانتیمتر، حجم ریشه و وزن خشک ریشه اندازهگیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد اختلاف بین مدیریت آبیاری و اثر متقابل مدیریت آبیاری و سال برای عملکرد معنی دار بود. مقایسه میانگین عملکرد دانه نشان داد شرایط غرقاب میزان عملکرد بالاتری نسبت به شرایط تنش دارد. تفکیک اثر متقابل مکان × زمان کاشت × شرایط آبیاری با ارقام مختلف به روش بای پلات نشان داد که لاین 87.5.103 در شهرستان علی‌آباد در شرایط غرقاب و تنش بالاترین عملکرد دارد. در شرایط تنش کم‌آبیاری لاینهای IR55411، IR70360، 87.5.21، IR66424 و 87.110 اختلاف عملکرد کمی با هم داشتند، در شرایط غرقاب نیز به ترتیب لاینهای IR55411، IR70360، 87.5.21، IR66424 و 87.110 دارای بالاترین عملکرد بودند. نظر به عملکرد بالای لاین 87.110 در شرایط خشکی و لاین 87.5.103 در غرقاب، این لاین‌ها برای کشت در مناطق مشابه توصیه میشوند.
تنش خشکی
عبدالکریم نگاری؛ مجید جامی الاحمدی؛ غلام رضا زمانی
چکیده
تنشهای محیطی به‌ویژه تنش خشکی از طریق تأثیر بر فرایندهای فیزیولوژیکی و فیتوهورمون‌ها سنتز مواد مؤثره گیاهی را شدیداً تحت تأثیر قرار می‌دهند. در این راستا آزمایشی بهصورت اسپلیت‌پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 98-1397 در مشهد روی گیاه آویشن باغی اجرا شد. کرت اصلی شامل سه سطح تأمین رطوبت (در 40، 65 و 90 درصد ...
بیشتر
تنشهای محیطی به‌ویژه تنش خشکی از طریق تأثیر بر فرایندهای فیزیولوژیکی و فیتوهورمون‌ها سنتز مواد مؤثره گیاهی را شدیداً تحت تأثیر قرار می‌دهند. در این راستا آزمایشی بهصورت اسپلیت‌پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 98-1397 در مشهد روی گیاه آویشن باغی اجرا شد. کرت اصلی شامل سه سطح تأمین رطوبت (در 40، 65 و 90 درصد ظرفیت زراعی) و کرت فرعی سطوح الیسیتوری شامل (1) شاهد عدم کاربرد، (2) 150 میکرومولار سیکلودکسترین، (3) 75 نانومولار کروناتین + 150 میکرومولار سیکلودکسترین، (4) 150 نانومولار کروناتین + 150 میکرومولار سیکلودکسترین، (5) 150 میکرومولار متیل جاسمونات + 150 میکرومولار سیکلودکسترین و (6) 300 میکرومولار متیل جاسمونات + 150 میکرومولار سیکلودکسترین بودند. بالاترین میزان محتوای پرولین برگ (از 5.5 تا 5.8 میکرومول بر گرم برگ تازه) در برهمکنش 4 سطح دارای تیماری الیسیتور (سطوح 3، 4، 5 و 6) تحت سطح تأمین رطوبت در 40 درصد ظرفیت زراعی در یک گروه، مشاهده شدند. بیشترین و کمترین نشت الکترولیت‌ها (به ترتیب 47.6 و 22.1 درصد) مربوط به برهمکنش تیمارهای الیسیتوری کنترل در سطح تأمین رطوبت 40 درصد ظرفیت زراعی و تیمار 150 میکرومولار متیل‌جاسمونات + 150 میکرومولار سیکلودکسترین در سطح تأمین رطوبت در 90 درصد ظرفیت زراعی بود. بیشترین عملکرد خشک سرشاخه، برگ و اسانس (به ترتیب 5.64، 3.2 تن و 65.9 کیلوگرم در هکتار) تحت تأمین رطوبت در 90 درصد ظرفیت زراعی به دست آمد. به‌غیراز درصد اسانس، همبستگی بسیار معنی‌داری بین کلیه صفات اندازهگیری شده شامل قطر تاج پوشش، ارتفاع، نشت الکترولیت‌ها، محتوای پرولین، محتوای نسبی آب برگ، عملکرد تر و خشک سرشاخه، عملکرد خشک برگ و ساقه و عملکرد اسانس برقرار بود. اگرچه برهمکنش تیمارها بر برخی صفات فیزیولوژیکی تأثیرگذار بود اما عملکرد کمی و کیفی گیاهان تحت تأثیر سطوح رطوبتی قرار گرفتند.
تنش خشکی
وفا طرفی؛ عبدالرزاق دانش شهرکی؛ مهدی قبادی نیا؛ کرامت‌الله سعیدی
چکیده
بهمنظور بررسی اثر تنش کمبود آب و تلقیح باکتریایی بر صفات اگرومورفولوژیک بادرنجبویه، آزمایشی گلدانی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در محوطه فضای آزاد دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در سال زراعی 99-1398 اجرا شد. فاکتورهای مورد آزمایش آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل، 75 درصد و 50 درصد آبیاری) و تیمارهای تلقیح ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر تنش کمبود آب و تلقیح باکتریایی بر صفات اگرومورفولوژیک بادرنجبویه، آزمایشی گلدانی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در محوطه فضای آزاد دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در سال زراعی 99-1398 اجرا شد. فاکتورهای مورد آزمایش آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل، 75 درصد و 50 درصد آبیاری) و تیمارهای تلقیح باکتریایی در هشت سطح (عدم تلقیح باکتریایی به‌عنوان تیمار شاهد، تلقیح جداگانه Bacillus licheniformis، Bacillus megaterium و Pseudomonas putida، تلقیح باکتریایی B. licheniformis × B. megaterium، P. putida × B. megaterium و B. licheniformis × P. putida بهصورت تلقیح دوگانه و تلقیح باکتریایی P. putida × B. licheniformis × B. megaterium به‌عنوان ترکیب سه گانه) در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که اثر تلقیح باکتریایی بر ارتفاع بوته، سطح برگ، عملکرد بیولوژیک، وزن خشک ریشه و کارایی مصرف آب در سطح احتمال 1% و بر حجم ریشه در سطح احتمال 5% معنی دار بود. اثر سطوح آبیاری بر تمام صفات موردبررسی در سطح احتمال 1% معنیدار بود. اثرات متقابل تیمارهای تلقیح باکتریایی و سطوح مختلف تنش کمبود آب بر سطح برگ، وزن خشک ریشه، حجم ریشه و پرولین در سطح احتمال 1% و بر وزن خشک برگ، عملکرد بیولوژیک و کارایی مصرف آب در سطح احتمال 5% معنیدار بود و بر ارتفاع بوته، وزن خشک ساقه اثر معنیدار نداشتند. آبیاری کامل نسبت به سطح تنش 50 درصد آبیاری کامل عملکرد بیولوژیک و کارایی مصرف آب را به ترتیب 102% و 43% افزایش داد. تیمار تلقیح باکتریایی B. megaterium بیشترین تأثیر را بر رشد بادرنجبویه در شرایط کشت گلدانی داشت. بهطوریکه در تیمار آبیاری کامل، عملکرد بیولوژیک و کارایی مصرف آب را نسبت به تیمار شاهد به ترتیب 62.5% و 27.5% افزایش داد. با توجه به نتایج این پژوهش بهمنظور بهبود عملکرد بیولوژیک و کارایی مصرف آب در بادرنجبویه، در شرایط بدون تنش و شرایط تنش متوسط، به ترتیب تلقیح گیاه با باکتری‌های B. megaterium و B. licheniformis پیشنهاد میشود.
تنش شوری
علیرضا محسنی محمدجانلو؛ رئوف سیدشریفی؛ سعید خماری
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر کودهای زیستی و پوترسین بر عملکرد و برخی خصوصیات اگروفیزیولوژیک و بیوشیمیایی گندم (رقم گاسکوژن) تحت تنش شوری خاک، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1398 اجرا شد. فاکتورهای موردبررسی شامل شوری در چهار سطح ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تأثیر کودهای زیستی و پوترسین بر عملکرد و برخی خصوصیات اگروفیزیولوژیک و بیوشیمیایی گندم (رقم گاسکوژن) تحت تنش شوری خاک، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1398 اجرا شد. فاکتورهای موردبررسی شامل شوری در چهار سطح (عدم اعمال شوری و اعمال شوریهای 40، 80 و 120 میلیمولار با نمک کلرید سدیم)، کاربرد کودهای زیستی در چهار سطح (عدم کاربرد کود زیستی به عنوان شاهد، کاربرد توأم سودوموناس و فلاوباکتریوم، کاربرد توأم میکوریزا با سودوموناس و فلاوباکتریوم و کاربرد میکوریزا) و محلول پاشی پوترسین در سه سطح (عدم مصرف، 0.5 و 1 میلی مولار) بودند. نتایج نشان داد که تحت شرایط شوری، کاربرد توأم میکوریزا با سودموناس و فلاوباکتریوم و محلول پاشی یک میلی مولار پوترسین فلورسانس حداکثر، عملکرد کوانتومی، شاخص کلروفیل، عملکرد و اجزای عملکرد دانه را افزایش داد طوری که کاربرد توأم میکوریزا با سودموناس و فلاوباکتریوم و محلولپاشی یک میلیمولار پوترسین در بالاترین سطح شوری، عملکرد دانه را 28.57 درصد نسبت به عدم کاربرد کودهای زیستی و عدم محلولپاشی در همان سطح شوری افزایش داد. تنش شوری محتوای مالون دیآلدئید و پراکسید هیدروژن را افزایش داد درحالی‌که کاربرد کودهای زیستی و پوترسین تحت تنش شوری موجب کاهش میزان مالون دی آلدئید و پراکسید هیدروژن شد. کاربرد توأم میکوریز با سودموناس و فلاوباکتریوم و محلولپاشی یک میلیمولار پوترسین در بالاترین سطح شوری محتوای مالون دی آلدئید و پراکسید هیدروژن را به ترتیب 32 و 35.31 درصد در مقایسه با عدم کاربرد کودهای زیستی و عدم محلول پاشی پوترسین در همان سطح شوری کاهش داد. به نظر میرسد کاربرد کودهای زیستی و پوترسین میتواند به دلیل بهبود صفات اگروفیزیولوژیکی و بیوشیمیایی عملکرد دانه گندم را تحت شرایط شوری خاک افزایش دهد.
تنش خشکی
نسیم صولت‌پتلو؛ رسول اصغری زکریا؛ اصغر عبادی؛ پرویز شریفی زیوه
چکیده
جغجغک (Vaccaria hispanica (Mill.) Rauschert)، گیاهی یکساله از تیره میخکیان است که به دلیل داشتن تریترپنوئیدهای ساپونینی پتانسیل زیادی برای تولید محصولات دارویی دارد. این آزمایش بهمنظور ارزیابی تحمل به تنش خشکی اکوتیپهای جغجغک بهصورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام پذیرفت. کرتهای اصلی شامل سه تیمار ...
بیشتر
جغجغک (Vaccaria hispanica (Mill.) Rauschert)، گیاهی یکساله از تیره میخکیان است که به دلیل داشتن تریترپنوئیدهای ساپونینی پتانسیل زیادی برای تولید محصولات دارویی دارد. این آزمایش بهمنظور ارزیابی تحمل به تنش خشکی اکوتیپهای جغجغک بهصورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام پذیرفت. کرتهای اصلی شامل سه تیمار عدم تنش، تنش ملایم و تنش شدید (به ترتیب دور آبیاری 7، 10 و 14 روز) بود و کرتهای فرعی به هشت اکوتیپ جغجغک بومی شمال غرب کشور اختصاص داده شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر رژیم آبیاری، اکوتیپ و اثر متقابل آن‌ها بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و شاخصهای تحمل معنیدار بود. ازنظر شاخص پایداری عملکرد، شاخص تحمل به خشکی، میانگین هارمونیک، میانگین هندسی و میانگین بهرهوری عملکرد، کمترین مقدار در تنش ملایم و شدید به ترتیب به اکوتیپهای 7 و 1 مربوط شد و بیشترین مقدار این شاخصها در هر دو شرایط به اکوتیپ 6 مربوط شد. برآورد شاخص انتخاب ژنوتیپ ایدهآل (SIIG) و شاخص فاصله چند متغیره از ژنوتیپ ایدهآل (MGIDI) برای اکوتیپهای مختلف بر اساس کلیه شاخصهای تحمل نشان داد که اکوتیپ 6 با داشتن بیشترین مقدار SIIG و کمترین مقدار MGIDI در هر دو شرایط تنش، متحمل‌ترین اکوتیپ بود و اکوتیپهای 4 و 3 در تنش ملایم و اکوتیپ 3 در تنش شدید در رتبه بعدی قرار داشتند. در شرایط تنش ملایم اکوتیپهای 7 و 8 و در شرایط تنش شدید اکوتیپهای 1 و 7 با داشتن کمترین مقدار SIIG و بیشترین مقدار MGIDI حساسیت بالایی به تنش خشکی نشان دادند.
تنش خشکی
زینب رمضان پور؛ تورج میر محمودی؛ سامان یزدان ستا
چکیده
با هدف بررسی اثر رژیم های مختلف آبیاری و کودهای زیستی بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه رازیانه آزمایشی در سال 1399 در مزرعه کشاورزی در شهرستان مهاباد اجرا شد، در این آزمایش چهار رژیم آبیارى (آبیاری بعد از 60 ،90 ،120 و 150 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاسA) در کرتهاى اصلی و تلقیح بذر با کودهای زیستی (شامل شاهد، تلقیح با مایکوریزا، ازتو باکتر و ...
بیشتر
با هدف بررسی اثر رژیم های مختلف آبیاری و کودهای زیستی بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه رازیانه آزمایشی در سال 1399 در مزرعه کشاورزی در شهرستان مهاباد اجرا شد، در این آزمایش چهار رژیم آبیارى (آبیاری بعد از 60 ،90 ،120 و 150 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاسA) در کرتهاى اصلی و تلقیح بذر با کودهای زیستی (شامل شاهد، تلقیح با مایکوریزا، ازتو باکتر و فسفاته بارور2) در کرتهاى فرعی قرار گرفتند. صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد چتر و چترک در بوته، تعداد دانه در چترک، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، درصد اسانس، محتوی فنل و فلانوئید اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد بالاترین ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد چتر در بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه به رژیم آبیاری بعد از 90 میلیمتر تبخیر و تلقیح بذر با مایکوریزا اختصاص یافت، همچنین بالاترین درصد اسانس و محتوی فنل کل در رژیم آبیاری بعد از 120 میلیمتر تبخیر و تلقیح بذر با مایکوریزا مشاهده شد. نتایج مقایسه میانگین همچنین نشان داد هر چند با افزایش شدت تنش کم آبی از عملکرد دانه کاسته شد اما در کلیه رژیم های آبیاری استفاده از کودهای زیستی به صورت معنی‌داری بر عملکرد دانه در مقایسه با تیمار شاهد افزودند. همچنین استفاده از کودهای زیستی در رژیمهای آبیاری بعد از 120 و 150 میلی متر تبخیر توانست عملکرد دانه بالاتر از تیمار شاهد در رژیمهای آبیاری بعد از 60 و 90 میلیمتر تبخیر نشان دهد. در این مطالعه تنش کم آبی بر درصد اسانس در گیاه رازیانه افزود همچنین استفاده از میکوریزا در رژیم آبیاری بعد از 60 و 90 و همچنین استفاده از میکوریزا و ازتوباکتر در رژیمهای آبیاری بعد از 120 و 150 میلی متر تبخیر به صورت معنی‌داری بر درصد اسانس در مقایسه با تیمار شاهد کود زیستی افزود.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
حسین نظری؛ مظفر روستایی؛ سید محمد علوی سینی
چکیده
تنش کمبود آب یکی از مهمترین تنشهای غیرزنده است که رشد و عملکرد گیاهان زراعی را با محدودیت مواجه می‌کند. انتخاب گیاهان سازگار با شرایط تنش میتواند کمک شایانی به تولید محصول تحت این شرایط نماید. به‌همین منظور آزمایشی برای بررسی ژنوتیپ‌های مختلف گندم و تعیین برترین ژنوتیپ‌ها در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار تحت شرایط ...
بیشتر
تنش کمبود آب یکی از مهمترین تنشهای غیرزنده است که رشد و عملکرد گیاهان زراعی را با محدودیت مواجه می‌کند. انتخاب گیاهان سازگار با شرایط تنش میتواند کمک شایانی به تولید محصول تحت این شرایط نماید. به‌همین منظور آزمایشی برای بررسی ژنوتیپ‌های مختلف گندم و تعیین برترین ژنوتیپ‌ها در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار تحت شرایط دیم در ایستگاه دیم مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجان واقع در قیدار طی سه فصل زراعی (1397-1396، 1398-1397 و 1399-1398) انجام شد. 24 ژنوتیپ گندم نان (شامل 21 لاین امیدبخش و سه رقم به-عنوان شاهد) تیمارهای آزمایش را تشکیل دادند. در این پژوهش صفات روزتا سنبله‌دهی، روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس اختلاف معنی‌داری میان ژنوتیپ‌ها نشان داد که نشان میدهد تنوع کافی از لحاظ صفات مورد مطالعه وجود دارد. گروه‌بندی ژنوتیپ‌ها با استفاده از تجزیه خوشه‌ای و تجزیه واریانس چندمتغیره نشان داد که ژنوتیپ‌های شماره 4، 12، 16، 17، 18، 22 و 23 از لحاظ اکثر صفات مخصوصاً عملکرد دانه دارای بیشترین مقدار بودند. گروه‌بندی ژنوتیپ‌ها برمبنای شاخص SIIG نیز 7 ژنوتیپ (6، 10، 12، 16، 17، 18 و 23) را در گروه برتر قرار داد. مقایسه دو روش مشخص نمود که 5 ژنوتیپ در دو روش اخیر مشترک هستند که این موضوع نشان‌دهنده کارایی بالای این روش‌ها در گزینش برترین‌ها می‌باشد. برتری روش SIIG نسبت به سایر روش‌ها، گروه‌بندی ژنوتیپ‌ها براساس مطلوبیت صفات می‌باشد (بطور مثال میانگین کم ژنوتیپ‌ها در صفات روز تا سنبله‌دهی و روز تا رسیدگی مطلوب هستند) که این موضوع در تجزیه‌های چندمتغیره از قبیل تجزیه خوشه‌ای مدنظر قرار نمی‌گیرد بنابراین ژنوتیپ‌های گزینش شده از طریق شاخص SIIG بعنوان ژنوتیپ‌های برتر در طی سه سال آزمایش برای استفاده در برنامه‌های اصلاحی تحت شرایط دیم توصیه می‌گردند.
تنش خشکی
سجاد نصیری؛ بابک عندلیبی؛ افشین توکلی زانیانی؛ محمدامیر دلاور
چکیده
خشکی یکی از مهمترین تنشهای محیطی است که عملکرد و اجزای عملکرد گیاهان را بهصورت چشمگیری تحت تأثیر قرار میدهد. بهمنظور بررسی اثرات سطوح مختلف بیوچار معدنی و هورمون متیل جاسمونات بر رشد، عملکرد و اجزای عملکرد جو بهاره تحت سطوح مختلف تنش خشکی آزمایشی بهصورت گلدانی بهصورت فاکتوریل 3 عاملی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی ...
بیشتر
خشکی یکی از مهمترین تنشهای محیطی است که عملکرد و اجزای عملکرد گیاهان را بهصورت چشمگیری تحت تأثیر قرار میدهد. بهمنظور بررسی اثرات سطوح مختلف بیوچار معدنی و هورمون متیل جاسمونات بر رشد، عملکرد و اجزای عملکرد جو بهاره تحت سطوح مختلف تنش خشکی آزمایشی بهصورت گلدانی بهصورت فاکتوریل 3 عاملی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در 5 تکرار در سال زراعی 99-1398 در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه زنجان انجام شد. فاکتورهای موردبررسی شامل سطح تنش خشکی در سه سطح شامل بدون تنش (در حد ظرفیت زراعی)، تنش متوسط (60 درصد ظرفیت زراعی) و تنش شدید (30 درصد ظرفیت زراعی)، کاربرد بیوچار قبل از کشت در سه سطح شامل بدون بیوچار (شاهد) و مقادیر 1.5 و 3 درصد وزن خاک و همچنین محلولپاشی متیل جاسمونات در مرحله گلدهی در سه سطح (0، 75 و 150 میکرومول بر لیتر) بود. شاخصهای اندازهگیری شده شامل نشت الکترولیت، غلظت پرولین و رنگیزه‌های فتوسنتزی، کارایی مصرف آب و محتوای نسبی آب برگ و همچنین عملکرد اقتصادی بود. نتایج حاکی از اثر معنیدار تیمارهای اعمال‌شده بر اکثر این شاخصها بود. تمامی شاخصهای موردبررسی در این آزمایش ازجمله کارایی مصرف آب، محتوای نسبی آب برگ، پرولین، نشت الکترولیت، رنگیزه‌های فتوسنتزی و عملکرد تحت تأثیر منفی تنش خشکی قرار گرفتند. بیشترین عملکرد در شرایط آبیاری نرمال و تیمار 75 میکرومول بر لیتر متیل جاسمونات و 1.5 درصد وزن خاک بیوچار به دست آمد (0.37 گرم در بوته) و کمترین میزان عملکرد (0.19 گرم در بوته) در تنش خشکی 30 درصد ظرفیت زراعی و بدون محلولپاشی متیل جاسمونات ایجاد شد. به‌طور مشخص استفاده از مقادیر پایین بیوچار و متیل جاسمونات باعث بهبود وضعیت گیاهان تنش دیده هم در سطح تنش شدید و هم تنش ملایم نسبت به شاهد بدون تیمار شدند؛ اما افزایش سطح استفاده از این دو ماده اثر مثبت چندانی در گیاهان نداشت.
