اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
هادی طایفه افشاری؛ یهرام میرشکاری؛ عبداله حسن زاده قورت تپه؛ فرهاد فرح وش؛ مهرداد یارنیا
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر کاربرد کودهای بیولوژیکی و سوپر جاذب بر خصوصیات زراعی گیاه کرچک در تیمارهای مختلف کمآبی آزمایش بهصورت اسپلیت‌پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل در مرکز تحقیقات کشاورزی استان آذربایجان غربی اجرا شد. عامل اصلی سطوح آبیاری (70، 100، 130 و 160 میلیمتر از تشتک تبخیر) و عامل فرعی شامل کاربرد ترکیب کودهای زیستی ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر کاربرد کودهای بیولوژیکی و سوپر جاذب بر خصوصیات زراعی گیاه کرچک در تیمارهای مختلف کمآبی آزمایش بهصورت اسپلیت‌پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل در مرکز تحقیقات کشاورزی استان آذربایجان غربی اجرا شد. عامل اصلی سطوح آبیاری (70، 100، 130 و 160 میلیمتر از تشتک تبخیر) و عامل فرعی شامل کاربرد ترکیب کودهای زیستی (آزوسپریلیوم، سیتروباکتر، آزوسپریلیوم + سیتروباکتر و شاهد) و سوپر جاذب (مصرف و عدم مصرف سوپر جاذب) بهصورت فاکتوریل در کرت‌های فرعی با سه تکرار به اجرا درآمد. نتایج نشان داد بالاترین محتوی کلروفیل a و b و همچنین کارتنوئید و کمترین مقدار قند محلول، کاتالاز، مالون دی‌آلدئید و درصد پروتئین به تیمار تلقیح با سیتروباکتر و آبیاری بعد از 70 میلیمتر تبخیر اختصاص داشت، همچنین بالاترین محتوی قند محلول، پرولین و درصد پروتئین به تیمار تلقیح با آزوسپریلیوم+ سیتروباکتر و آبیاری بعد از 160 میلیمتر تبخیر اختصاص یافت. در این مطالعه کاربرد سوپرجاذب در دور آبیاری 70 میلیمتر تبخیر بالاترین محتوی کلروفیل a و b و کمترین مقادیر قند محلول، پرولین، کاتالاز و درصد پروتئین را به خود اختصاص داد، درحالی‌که بالاترین محتوی قندهای محلول، پرولین، مالون دی‌آلدئید و درصد پروتئین، در تیمار کاربرد سوپرجاذب همراه با آبیاری بعد از 160 میلیمتر مشاهده شد. در این بررسی کاربرد هم‌زمان سوپر جاذب و تلقیح با آزوسپریلیوم بالاترین محتوی کلروفیل a، کلروفیل b، کارتنوئید، درصد پروتئین و کمترین محتوی آنزیم کاتالاز را به خود اختصاص داد، بیشترین محتوی قند محلول و کمترین مقدار مالون دی‌آلدئید در تیمار کاربرد سوپرجاذب همراه به سیتروباکتر دیده شد. با توجه به نتایج مطالعه حاضر تیمار با کود زیستی و سوپر جاذب هم بهصورت جداگانه و هم ترکیبی میتواند راهکاری مناسب جهت بهبود خصوصیات فیزیولوژیک کرچک در منطقه موردبررسی باشد که در طول دوره رشد درجات مختلفی از تنش کمآبی را تجربه میکند.
تنش خشکی
دیبا شیخی سنندجی؛ غلامرضا حیدری؛ پرویز فتحی؛ زاهد شریفی؛ حبیب خداوردیلو
چکیده
به‌منظور بررسی اثر سطوح مختلف آبیاری و ورمیکمپوست بر عملکرد و غلظت عناصر دانه کینوا، آزمایشی بهصورت اسپلیت‌پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در سال 1400 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان واقع در دهگلان انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار سطح آبیاری به ترتیب معادل 50، 75، 100 و 125 درصد نیاز آبی گیاه کینوا و فاکتور فرعی شامل چهار ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر سطوح مختلف آبیاری و ورمیکمپوست بر عملکرد و غلظت عناصر دانه کینوا، آزمایشی بهصورت اسپلیت‌پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در سال 1400 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان واقع در دهگلان انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار سطح آبیاری به ترتیب معادل 50، 75، 100 و 125 درصد نیاز آبی گیاه کینوا و فاکتور فرعی شامل چهار سطح کود ورمیکمپوست به ترتیب برابر صفر، 5، 10 و 15 تن در هکتار بود. روش آبیاری مورداستفاده در این آزمایش از نوع سیستم آبیاری قطره‌ای–نواری بود. در این پژوهش دور آبیاری بهصورت ثابت و برابر هفت روز در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که بالاترین عملکرد دانه (2374.51 کیلوگرم در هکتار)، غلظت روی (22.20 mg.kg-1) و غلظت آهن (mg.kg-1 400.92) در تیمار 125 درصد نیاز آبی گیاه و 15 تن ورمیکمپوست در هکتار بود. همچنین بالاترین غلظت عناصر فسفر (0.35 درصد)، پتاسیم (4.31 درصد) و مس (4.63 میلی‌گرم بر کیلوگرم) نیز در تیمار 125 درصد نیاز آبی گیاه مشاهده شد. بیشترین محتوای نیتروژن (2.6 درصد)، سدیم (1.37 درصد) و منگنز (55.61 میلی‌گرم بر کیلوگرم) دانه کینوا در سطح 50 درصد نیاز آبی گیاه مشاهده شد. ورمیکمپوست دارای درصد بالایی از عناصر غذایی است. همچنین آزادسازی این عناصر نیز بهصورت تدریجی انجام می‌شود، بنابراین تغذیه گیاه با آن کارآمدتر است. مصرف سطوح بالاتر ورمیکمپوست در آزمایش حاضر توانست موجب بهبود غلظت عناصر دانه کینوا گردد.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
مرضیه سالاری؛ علی کاظمی پور؛ مهرناز کاشیگرزاده؛ ثریا پورتبریزی؛ محمدقادر قادری؛ روح الله عبدالشاهی
چکیده
انقلاب سبز با وارد کردن ژن‌های پاکوتاهی به ارقام گندم نان رخ داد و تاثیر زیادی بر تولید جهانی این محصول گذاشت. ولی این ژن‌ها در شرایط دیم باعث کاهش عملکرد می‌شوند. در این پژوهش با استفاده از تلاقی برگشتی ژن‌های پابلندی از رقم روشن به رقم اکسکلیبر منتقل گردید. همین طور، در نسل F3 تلاقی روشن و مهدوی بوته پاکوتاه مشاهده شد. با تلاقی برگشتی ...
بیشتر
انقلاب سبز با وارد کردن ژن‌های پاکوتاهی به ارقام گندم نان رخ داد و تاثیر زیادی بر تولید جهانی این محصول گذاشت. ولی این ژن‌ها در شرایط دیم باعث کاهش عملکرد می‌شوند. در این پژوهش با استفاده از تلاقی برگشتی ژن‌های پابلندی از رقم روشن به رقم اکسکلیبر منتقل گردید. همین طور، در نسل F3 تلاقی روشن و مهدوی بوته پاکوتاه مشاهده شد. با تلاقی برگشتی این بوته با رقم روشن، لاین‌های ایزوژن پاکوتاه برای این رقم ایجاد شد. ایجاد لاین‌های ایزوژن برای ارتفاع در دو زمینه ژنتیکی، امکان مطالعه دقیق تاثیر صفت ارتفاع بر عملکرد و اجزای عملکرد را فراهم نمود. لاین‌های ایزوژن و والدین آن‌ها در دو سال زراعی (1399-1400 و 1400-1401) در شرایط دیم سپیدان مورد ارزیابی قرار گرفتند. به طور متوسط، رقم روشن و لاین‌های ایزوژن پاکوتاه حاصل از آن به ترتیب 90.84 و 51.22 سانتی‌متر ارتفاع داشتند. همین طور، میانگین ارتفاع رقم اکسکلیبر و لاین ایزوژن پابلند حاصل از آن به ترتیب 47.61 و 65.36 سانتی متر بود. نتایج نشان داد بهنژادی برای پابلندی تاثیر مثبت و معنیداری بر عملکرد گندم در شرایط دیم دارد. به طور میانگین پابلندی باعث افزایش عملکرد 375.43 و 177.94 کیلوگرم در هکتار به ترتیب در زمینه‌های ژنتیکی روشن و اکسکلیبر شد. علاوه بر این، تاثیر ارتفاع بوته بر اجزای عملکرد در شرایط دیم مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد پابلندی از طریق افزایش تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه باعث افزایش عملکرد می‌گردد. در حالی که تعداد سنبله در متر مربع تحت تاثیر ارتفاع بوته قرار نمی‌گیرد. با توجه به وراثت‌پذیری بالای ارتفاع بوته و همبستگی بالای آن با عملکرد دانه، پیشنهاد می‌گردد این صفت در برنامه های بهنژادی در شرایط دیم مورد توجه قرار گیرد.
تنش خشکی
فرمیسک مروتی؛ تورج میر محمودی؛ سامان یزدان ستا
چکیده
با هدف بررسی اثر محلول‌پاشی شکل‌های مختلف کود آهن بر عملکرد و خصوصیات علوفه ماشک در شرایط تنش خشکی تحقیقی در سال زراعی 1400 به صورت اسپلیت پلات در چهار تکرار اجرا شد. سطوح مختلف آبیاری شامل عدم آبیاری (شرایط دیم)، یک بار آبیاری و دو بار آبیاری در کرت‌های اصلی و محلول پاشی شکل‌های مختلف کود آهن شامل شاهد (محلول پاشی‌پاشی با آب) کلات ...
بیشتر
با هدف بررسی اثر محلول‌پاشی شکل‌های مختلف کود آهن بر عملکرد و خصوصیات علوفه ماشک در شرایط تنش خشکی تحقیقی در سال زراعی 1400 به صورت اسپلیت پلات در چهار تکرار اجرا شد. سطوح مختلف آبیاری شامل عدم آبیاری (شرایط دیم)، یک بار آبیاری و دو بار آبیاری در کرت‌های اصلی و محلول پاشی شکل‌های مختلف کود آهن شامل شاهد (محلول پاشی‌پاشی با آب) کلات آهن (Fe-EDTA)، نانوکلات آهن (خضرا) و منبع غیرکلاته سولفات آهن در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. نتایج شرایط دیم در مقایسه با تیمار دو بار آبیاری عملکرد علوفه تر و خشک و محتوی پروتئین علوفه را به ترتیب 71.65، 50.16، 58.58 درصد کاهش و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی دیواره سلولی(ADF) را 48.15 درصد افزایش داد، همچنین تحت تیمار نانوکلات آهن علوفه تر و خشک، محتوی پروتئین علوفه و محتوی کربوهیدارت‌های محلول به ترتیب 84.35، 40.19، 22.90 و 64.08 افزایش و الیاف نامحلول در شوینده خنثی دیواره سلولی (NDF) 11.60درصد کاهش یافت. در بین تیمارهای برهمکنش آبیاری با محلول‌پاشی آهن بالاترین محتوی کلروفیل (به ترتیب 133.45 و 131.04 میلی‌گرم بر گرم وزن تر)، ارتفاع بوته (به ترتیب 23.81 و 23.43 سانتی متر)، درصد قابلیت هضم علوفه (به ترتیب 42.72 و 77.10 درصد)، درصد فیبر (به ترتیب 37.75 و 40.98) و درصد خاکستر علوفه (به ترتیب 19.37 و 21.01 درصد) و کمترین NDF دیواره سلولی (به ترتیب 21.78 و 26.93 درصد) در تیمار کلات آهن (Fe-EDTA) و نانوکلات آهن و دو بار آبیاری ثبت شد. نتاج نشان داد کلات آهن (Fe-EDTA) تحت تیمار یک بار آبیاری توانست محتوی کلروفیل برگ، درصد قابلیت هضم علوفه و درصد فیبر علوفه را در مقایسه با تیمار شاهد به صورت معنیداری افزایش دهد.ت محلول‌پاشی کود آهن از منابع کلات آهن (Fe-EDTA) و نانو کلات آهن (خضرا) و دو بار آبیاری جهت دستیابی به حداکثر خصوصیات کمی و کیفی علوفه ماشک گل خوشه‌ای قابل توصیه است.
تنش خشکی
مهرداد مرادی قهدریجانی؛ سید علی محمد مدرس ثانوی؛ علی مختصی بیدگلی؛ علی حیدرزاده
چکیده
به‌منظور ارزیابی تأثیر تنش کم آبی بر صفات فیزیولوژیکی و کیفیت علوفه شبدر ایرانی (Trifolium resupinatum L.) آزمایشی طی سالهای زراعی 1396 و 1397 بهصورت طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس به اجرا درآمد. تیمارهای مورد آزمایش شامل تنش کمآبی در چهار سطح (آبیاری پس از رسیدن به سطوح 80، 60، 40 و 20 درصد رطوبت قابل‌دسترس) ...
بیشتر
به‌منظور ارزیابی تأثیر تنش کم آبی بر صفات فیزیولوژیکی و کیفیت علوفه شبدر ایرانی (Trifolium resupinatum L.) آزمایشی طی سالهای زراعی 1396 و 1397 بهصورت طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس به اجرا درآمد. تیمارهای مورد آزمایش شامل تنش کمآبی در چهار سطح (آبیاری پس از رسیدن به سطوح 80، 60، 40 و 20 درصد رطوبت قابل‌دسترس) بود. آبیاری تمامی تیمارها تا زمان شروع تنش در مراحل پایانی رشد رویشی چین دوم در سطح 70 درصد آب در دسترس انجام شد. نتایج نشان داد تنش کمآبی بر تمامی صفات موردبررسی اثر معنیداری داشت. تیمارهای آبیاری در 80 و 60 درصد آب در دسترس گیاه، با عملکرد ماده خشک 5.10 و 4.98 تن در هکتار بالاترین مقدار را داشتند و تعویق آبیاری تا حدود 40 و 20 درصد آب در دسترس گیاه موجب کاهش معنی دار 19 و 36 درصدی این صفت شد. همچنین آبیاری در سطح 20 درصد موجب کاهش 27 درصدی محتوی پروتئین علوفه، افزایش حدود 12 درصدی الیاف نامحلول در شوینده های اسیدی و خنثی و درنهایت کاهش 16 درصدی ارزش غذایی نسبی شد. در مقایسه روند تغییرات صفات فیزیولوژیک در 10 روز ابتدایی شروع تنش آبی، افزایش پیوسته دمای برگ از 30.5 تا 34 درجه سانتیگراد، افت 49، 50 و 15 درصدی سرعت فتوسنتز، هدایت روزنه ای و شاخص سبزینگی و کاهش غلظت کلروفیل a و b به میزان 25 و 40 درصد مشاهده شد. هرچند کاهش 80 درصدی رطوبت در دسترس، سبب کاهش هدایت روزنه‌ای و افزایش دمای برگ شده بود، اما با برگشت به شرایط نرمال رطوبتی، دمای برگ و هدایت روزنه‌ای با سرعت و سایر صفات به‌آرامی به وضعیت پیش از تنش بازگشتند. با توجه به همبستگی بالا بین سرعت فتوسنتز و عملکرد علوفه توجه بیشتر به این صفت در پژوهشهای آینده لازم به نظر میرسد. درمجموع نتایج نشان داد آبیاری در سطح 60 درصد ظرفیت زراعی هم میتواند عملکرد کیفی و کمی بالا و قابل قبولی داشته باشد و هم در مصرف آب بهینه عمل کرد.
تنش خشکی
فرزانه گلستانی فر؛ سهراب محمودی؛ حمیدرضا فلاحی؛ علی شهیدی
چکیده
به‌منظور بررسی شاخصهای تحمل تنش خشکی ارقام کینوا، چهار آزمایش مجزا (شامل دو تاریخ کاشت بهاره و تابستانه در دو منطقه بیرجند و سربیشه) موردمطالعه قرار گرفت که هر یک از آن‌ها بهصورت فاکتوریل (فاکتورها عبارت‌اند از چهار سطح رطوبتی 100، 75، 50 و 25 درصد نیاز آبی و سه رقم کینوا به نام تیتیکاکا، گیزاوان و ردکارینا) در قالب طرح بلوکهای ...
بیشتر
به‌منظور بررسی شاخصهای تحمل تنش خشکی ارقام کینوا، چهار آزمایش مجزا (شامل دو تاریخ کاشت بهاره و تابستانه در دو منطقه بیرجند و سربیشه) موردمطالعه قرار گرفت که هر یک از آن‌ها بهصورت فاکتوریل (فاکتورها عبارت‌اند از چهار سطح رطوبتی 100، 75، 50 و 25 درصد نیاز آبی و سه رقم کینوا به نام تیتیکاکا، گیزاوان و ردکارینا) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید و از طریق تجزیه به مؤلفههای اصلی مورد ارزیابی قرار گرفت. ارزیابی ارقام ازنظر تحمل خشکی با استفاده از شاخص تحمل (TOL)، شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص تحمل به تنش (STI)، میانگین حسابی بهرهوری (MP)، میانگین هندسی بهره وری (GMP) و میانگین هارمونیک (HM) انجام گرفت. نتایج نشان داد که بالاترین میزان شاخصهای STI، MP، GMP و HM، در کشت اسفندماه، در هر دو شهرستان متعلق به رقم ردکارینا و در کشت مردادماه متعلق به رقم گیزاوان بود و شاخصهای SSI و TOL با توجه به پراکندگی نتایج، قدرت تشخیص کمتری در ارزیابی تحمل خشکی ارقام کینوا داشتند. تجزیه به مؤلفههای اصلی نیز نشان داد که در کشت اسفندماه در هر دو مکان، رقم ردکارینا در راستای بردار عملکرد دانه در شرایط تنش و شاخصهای MP، GMP، STI و HM در ناحیه پتانسیل عملکرد و متحمل به تنش قرار گرفت. در کشت مردادماه در هر دو مکان، رقم گیزاوان در ناحیه حساس به تنش و در راستای بردارهای عملکرد دانه و شاخصهای MP، GMP، STI و HM قرار داشت که نشاندهنده بالاتر بودن عملکرد این رقم در شرایط بدون تنش و تحمل آن‌ها در شرایط کمبود آب بود. در این مطالعه، رقم تیتیکاکا در راستای بردار SSI قرار گرفت که نشاندهنده حساس بودن این رقم به تنش بود. به‌طورکلی در مردادماه، رقم گیزاوان و در اسفندماه رقم ردکارینا، متحملترین ارقام نسبت به تنش خشکی بودند.
تنش فلزات سنگین
ریحانه عموآقایی؛ چواد حیدری؛ شهرام کیانی
چکیده
گیاه‌پالایی یک روش سازگار با محیط زیست برای حذف فلزات سنگین از محیط است و کاربرد کلات‌هایی مانند EDTA ممکن است به افزایش برداشت فلز از خاک بوسیله گیاهان کمک کند. لذا در این مطالعه، اثر سطوح مختلف EDTA (0، 0.5، 1، 2 گرم بر کیلوگرم خاک) و غلظت‌های مختلف نیکل (0، 100، 150 میلی‌گرم بر کیلوگرم خاک) بر گیاهان همیشه‌بهار بررسی شد. نتایج نشان داد که ...
بیشتر
گیاه‌پالایی یک روش سازگار با محیط زیست برای حذف فلزات سنگین از محیط است و کاربرد کلات‌هایی مانند EDTA ممکن است به افزایش برداشت فلز از خاک بوسیله گیاهان کمک کند. لذا در این مطالعه، اثر سطوح مختلف EDTA (0، 0.5، 1، 2 گرم بر کیلوگرم خاک) و غلظت‌های مختلف نیکل (0، 100، 150 میلی‌گرم بر کیلوگرم خاک) بر گیاهان همیشه‌بهار بررسی شد. نتایج نشان داد که تحت شرایط بدون تنش نیکل، کاربرد غلظت‌های 1 و 2 گرم EDTA بر کیلوگرم خاک، پارامترهای رشد و محتوای کلروفیل a و b را کاهش و محتوای مالون‌دی‌آلدئید در ریشه را افزایش داد که ناشی از اثر سمیت EDTA بود. در سطوح 100 و 150 میلی‌گرم بر کیلوگرم نیکل، افزودن 0.5 گرم EDTA در هر کیلوگرم خاک، اثر معنیداری بر فاکتور تجمع زیستی نیکل در بخش هوایی و ریشه گیاه نداشت اما غلظت نیکل در بخش هوایی (65 و 60.35 درصد) و ریشه (35 و 29.44 درصد)، فاکتور انتقال نیکل (22.5 و 25.20 درصد) و میزان برداشت کل نیکل در هر گلدان (27.66 و 23.44 درصد) را افزایش داد. در مقابل با کاربرد غلظت‌های بالاتر EDTA، محتوای نیکل قابل جذب خاک و در نتیجه جذب نیکل در گیاه به‌طور معنیداری کاهش یافت. به‌طوری‌که در سطوح 100 و 150 میلی‌گرم بر کیلوگرم نیکل، با کاربرد غلظت 2 گرم EDTA بر کیلوگرم خاک، غلظت نیکل در بخش هوایی و ریشه گیاه تفاوت معنیداری با شاهد این گروه‌ها نداشت و با توجه به این‌که زیست‌توده کل هم در این غلظت EDTA تقریبا نصف شد، میزان برداشت کل نیکل در هرگلدان در این تیمارها به ترتیب 2.63 و 2.72 برابر کاهش یافت. بنابراین غلظت 0.5 گرم EDTA در هر کیلوگرم خاک ظرفیت گیاه‌پالایی گیاه را بطور معنیداری افزایش داد اما کاربرد غلظت‌های بالاتر، برای بهبود توان حذف نیکل از خاک توسط گیاه همیشه‌بهار مفید نبود.
تنش شوری
علی بزرگمهر؛ حمید رضا عسگری؛ محمد فرزام؛ غلامحسن رنجبر
چکیده
شوری منابع آب‌وخاک یکی از اساسی‌ترین مشکلات کشاورزی به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک است. شناسایی و اهلی سازی گونه‌های گیاهی مقاوم به شوری و دارای ارزش اقتصادی، راهبرد مهمی برای این مناطق است. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر استفاده از آب شور بر تجمع عناصر و کیفیت علوفه در چندگونه سالیکورنیا، بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی ...
بیشتر
شوری منابع آب‌وخاک یکی از اساسی‌ترین مشکلات کشاورزی به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک است. شناسایی و اهلی سازی گونه‌های گیاهی مقاوم به شوری و دارای ارزش اقتصادی، راهبرد مهمی برای این مناطق است. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر استفاده از آب شور بر تجمع عناصر و کیفیت علوفه در چندگونه سالیکورنیا، بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در شرایط کاشت گلدانی در خراسان شمالی انجام شد. تیمار آبیاری در دو سطح (آب‌شور و آب معمولی) و تیمار گونه‌های سالیکورنیا شامل 4 گونه (Salicornia persica, S. sinus persica, S. europaea, S. bigelovii) و یک توده (مرکزی) بود. آب‌شور از رودخانه کال‌شور اسفراین و آب معمولی (بدون شوری) از چاه آب واقع در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی در بجنورد تأمین شد. نتایج نشان داد با افزایش میزان شوری آب آبیاری در تمامی گونه‌ها میزان نیتروژن، فسفر، پتاسیم، منیزیم، سدیم و کلر، افزایش یافت. بیشترین تجمع سدیم (11%) و کلر (23.5%) در گونه S. sinus persica و کمترین میزان سدیم (8.6%) و کلر (21%) در گونه S. persica مشاهده شد. درصد پروتئین، چربی خام و خاکستر در تیمار آب‌شور بیشتر از آب معمولی بود. بیشترین درصد چربی خام (1.32%) در توده مرکزی و تحت تأثیر تیمار آب‌شور بود که با سایر گونه‌ها اختلاف معنی‌دار داشت. بیشترین درصد پروتئین در گونه‌های S. bigelovii و S. europaea تحت تأثیر تیمار آب‌شور به ترتیب 6.06% و 6.31% بود که با سایر گونه‌ها اختلاف معنیداری داشتند. بیشترین درصد خاکستر مربوط به گونه‌های اروپایی (63%) و بیگلویی (62%) در تیمار آب‌شور بود و گونه سینوس‌پرسیکا دارای کمترین خاکستر (49%) در تیمار آب معمولی بود. تیمار آب‌شور باعث افزایش میزان خاکستر در تمام گونه‌ها به نسبت‌های متفاوت شد که این فاکتور یک عامل محدودکننده برای مصرف خالص سالیکورنیا در تغذیه دام است؛ بنابراین، کاهش نسبی شوری آب و انتخاب گونه مناسب در افزایش کیفیت علوفه مؤثر است.
تنش خشکی
مریم میردورقی؛ سعیده ملکی فراهانی؛ علیرضا رضازاده
چکیده
به‌منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و رژیم‌های آبیاری بر عملکرد و اجزاء عملکرد نخود (Cicer arietinum L.)، آزمایشی بهصورت کرت خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سال زراعی 1401-1400 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد انجام شد. عامل اصلی، رژیم‌های آبیاری در سه سطح: 1) رژیم آبیاری تکمیلی (آبیاری در دو زمان کاشت و قبل از گلدهی بر اساس ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و رژیم‌های آبیاری بر عملکرد و اجزاء عملکرد نخود (Cicer arietinum L.)، آزمایشی بهصورت کرت خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سال زراعی 1401-1400 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد انجام شد. عامل اصلی، رژیم‌های آبیاری در سه سطح: 1) رژیم آبیاری تکمیلی (آبیاری در دو زمان کاشت و قبل از گلدهی بر اساس 20 درصد تخلیه آب قابل‌استفاده خاک)، 2) آبیاری کامل یا شاهد (آبیاری بر اساس 20 درصد تخلیه آب قابل‌استفاده خاک)، 3) کمآبیاری (آبیاری بر اساس 40 درصد تخلیه آب قابل‌استفاده خاک) و عامل فرعی تاریخ کاشت پاییزه (15 آبان) و بهاره (15 اسفند)، بود. نتایج نشان داد اثر متقابل رژیم آبیاری و تاریخ کاشت بر تعداد شاخه در بوته، تعداد نیام در بوته، ارتفاع بوته، تعداد دانه در بوته، شاخص برداشت، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه معنی‌دار بود. کشت پاییزه و آبیاری کامل، بیشترین تعداد شاخه در بوته (9.83) عدد، تعداد نیام در بوته (30.5) عدد، ارتفاع بوته (51.08) سانتی‌متر، تعداد دانه در بوته (26.66) عدد، شاخص برداشت (0.48) درصد، عملکرد بیولوژیک (4670) کیلوگرم در هکتار و عملکرد دانه (2384.17) کیلوگرم در هکتار را نشان داد. عملکرد دانه مربوط به کشت پاییزه و رژیم آبیاری تکمیلی تفاوت آماری معنیداری با کشت بهاره و رژیم کمآبیاری نشان نداد. رژیم کمآبیاری نسبت به رژیم آبیاری تکمیلی در کلیه صفات بعد از رژیم آبیاری شاهد بیشترین کارایی را در کشت پاییزه نشان داد. چنین نتیجه‌گیری می‌شود که رژیم کمآبیاری بهعنوان یک رژیم کمآبیاری مناسب برای شرایط منطقه مورد آزمایش برای کاشت نخود در پاییز پیشنهاد می‌شود. توصیه می‌شود سایر تاریخ‌های کاشت پاییزه این رقم در شرایط کمآبیاری موردمطالعه قرار گیرد.
فیزیولوژی گیاهان در شرایط تنش
صادق شادکام؛ سوران شرفی؛ سامان یزدان ستا؛ تورج میر محمودی؛ فرشاد حبیبی
چکیده
با هدف بررسی اثر محلول پاشی کودهای مختلف نانو بر خصوصیات کمی و کیفی نعناع فلفلی تحت شرایط مختلف آبیاری، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. دور آبیـاری (5، 7 و 10 روز یک بار) به کرت‌های اصلی و تیمارهای محلول‌پاشی (شاهد (عدم محلول‌پاشی) نانو NPK، نانو Fe، نانو Zn و نانو Mn ) به کرت‌های فرعی اختصاص ...
بیشتر
با هدف بررسی اثر محلول پاشی کودهای مختلف نانو بر خصوصیات کمی و کیفی نعناع فلفلی تحت شرایط مختلف آبیاری، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. دور آبیـاری (5، 7 و 10 روز یک بار) به کرت‌های اصلی و تیمارهای محلول‌پاشی (شاهد (عدم محلول‌پاشی) نانو NPK، نانو Fe، نانو Zn و نانو Mn ) به کرت‌های فرعی اختصاص داده شدند. نتایج مقایسه میانگین تیمارهای برهمکنش آبیاری با محلول‌پاشی نشان داد محلول پاشی نانو Fe تحت شرایط آبیاری 5 روز یک بار بالاترین محتوی کلروفیل a، کلروفیل b و کارتنوئید (به ترتیب با متوسط 13.43، 3.61 و 4.12 میلی‌گرم برگرم وزن تر)، ارتفاع بوته (33.92 سانتی‌متر)، وزن تر برگ (6.71 گرم)، وزن‌تر اندام هوایی (13121 کیلوگرم در هکتار)، وزن خشک اندام هوایی (4600.1 کیلوگرم در هکتار) و کمترین محتوی پرولین (6.32 میلی‌مول بر گرم وزن تر) را به خود اختصاص داد. بالاترین درصد اسانس (0.67 درصد) به محلول پاشی نانو Fe تحت شرایط آبیاری 7 روز یک باراختصاص یافت. در این مطالعه اگر‌چه بالاترین عملکرد اسانس (24.74 کیلوگرم در هکتار) به کاربرد نانو Zn تحت شرایط آبیاری 5 روز یک بار اختصاص داشت، اما بین تیمار مذکور و تیمارهای محلول‌پاشی نانو NPK و نانو Fe در تیمار آبیاری 7 روز یک بار اختلاف معنی‌دار وجود نداشت. بنابراین می‌توان اظهار داشت محلول‌پاشی عناصر ریز مغذی به خصوص عناصر NPK و Fe به صورت نانو‌ذره علاوه بر بهبود خصوصیات کمی و کیفی نعناع فلفلی میتواند در مصرف آب نیز صرفه‌جویی کند.
تنش خشکی
مهسا غنی‌زاده؛ رضا خراسانی؛ امیر فتوت
چکیده
با رویکرد توجه به محیط‌زیست، استفاده از مواد طبیعی میتواند در کاهش اثرات مخرب کودهای شیمیایی و تنظیم‌کننده‌های رشد مصنوعی تأثیر‌گذار باشد. در این تحقیق اثر برگ‌‌پاشی اسید هومیک و عصاره سیر بر وزن خشک و جذب عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم در گیاه گندم در شرایط تنش خشکی بررسی شد. این آزمایش در سال 1398 در قالب طرح کاملاً تصادفی با آرایش ...
بیشتر
با رویکرد توجه به محیط‌زیست، استفاده از مواد طبیعی میتواند در کاهش اثرات مخرب کودهای شیمیایی و تنظیم‌کننده‌های رشد مصنوعی تأثیر‌گذار باشد. در این تحقیق اثر برگ‌‌پاشی اسید هومیک و عصاره سیر بر وزن خشک و جذب عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم در گیاه گندم در شرایط تنش خشکی بررسی شد. این آزمایش در سال 1398 در قالب طرح کاملاً تصادفی با آرایش فاکتوریل در سه تکرار در شرایط گلخانه‌ای انجام شد. خاک موردمطالعه با کلاس بافتی لوم، دارای pH 8.11 و EC 1.28 دسی زیمنس بر متر بود. فاکتورهای آزمایشی شامل تنش خشکی در سه سطح 95، 65 و 45 درصد ظرفیت زراعی، کاربرد عصاره سیر بهصورت برگ‌‌پاشی در سه سطح صفر، 2 و 4 درصد و اسید هومیک بهصورت برگ‌‌پاشی در دو سطح صفر و 300 میلی‌گرم بر لیتر بود. نتایج نشان داد که کاربرد برگی اسید هومیک و عصاره سیر هر یک به‌تنهایی، اثر مثبتی بر پارامترهای وزن خشک و جذب نیتروژن و فسفر داشت. علاوه بر این عصاره سیر جذب پتاسیم گیاه را نیز افزایش داد. ازآنجایی‌که تنش خشکی تمام صفات موردبررسی را کاهش داد، برگ‌‌پاشی با عصاره سیر در شرایط تنش خشکی توانست بر جذب نیتروژن، فسفر و پتاسیم تأثیر‌گذار باشد که این اثر در تنشهای کم بیشتر بود به‌طوری‌که در تنش خشکی 65 درصد ظرفیت زراعی، جذب نیتروژن با کاربرد عصاره سیر 2 درصد و جذب فسفر و پتاسیم با کاربرد عصاره سیر 4 درصد عملکرد بهتری نسبت به سایر سطوح عصاره سیر داشت؛ بنابراین به نظر میرسد که برگ‌‌پاشی با عصاره سیر و اسید هومیک بهعنوان مواد طبیعی محرک رشد گیاه توانست تأثیر مطلوبی بر رشد و جذب عناصر غذایی گیاه بگذارد که تأثیر عصاره سیر در مقایسه با اسید هومیک بیشتر بود و در شرایط تنش خشکی نیز عصاره سیر تا حدودی توانست اثرات منفی تنش را کاهش دهد.
فیزیولوژی گیاهان در شرایط تنش
فرزانه امیری کیا؛ مجید نبی پور؛ معصومه فرزانه
چکیده
به‌منظور بررسی سطوح مختلف پرایمینگ و شوری بر جوانه زنی، ماده خشک تولیدی و برخی پاسخهای فیزیولوژیک گیاه خارشتر دو آزمایش مجزا در آزمایشگاه و گلدانی در شرایط مزرعه بهصورت اسپلیتفاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی شامل سطوح مختلف شوری (شاهد از منبع آب شهری با هدایت الکتریکی 0.96 دسی‌زیمنس بر متر، 8 و 16 دسی زیمنس ...
بیشتر
به‌منظور بررسی سطوح مختلف پرایمینگ و شوری بر جوانه زنی، ماده خشک تولیدی و برخی پاسخهای فیزیولوژیک گیاه خارشتر دو آزمایش مجزا در آزمایشگاه و گلدانی در شرایط مزرعه بهصورت اسپلیتفاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی شامل سطوح مختلف شوری (شاهد از منبع آب شهری با هدایت الکتریکی 0.96 دسی‌زیمنس بر متر، 8 و 16 دسی زیمنس بر متر با استفاده از آب خلیجفارس) بهعنوان عامل اصلی و روشهای مختلف پرایمینگ بذر [بدون پرایمینگ، هیدروپرایمینگ، پرایمینگ جیبرلین (هورمون جیبرلین 50 پی پی ام) و هیدروپرایمینگ + پرایمینگ جیبرلین] و گونه های (Alhagi maurorum Esfahan ecotype و A. graecorum Khuzestan ecotype) به عنوان عاملهای فرعی در چهار تکرار در نظر گرفته شد. نتایج نشان دهنده تأثیر معنی دار برهمکنش شوری × پرایمینگ × گونه بر تمام صفات موردمطالعه به جز شدت تعرق و محتوی سدیم و پتاسیم اندام هوایی بود. در مورد شدت تعرق نیز تنها اثرات اصلی شوری و پرایمینگ معنی دار بود. نتایج مقایسه میانگین برهمکنش سه گانه نشان داد بیشترین مقدار صفات درصد جوانه زنی، ماده خشک کل، سرعت فتوسنتز، میزان CO2 زیر اتاقک روزنه، کارایی مصرف آب فتوسنتزی و تعداد برگ در گونه Alhagi graecorum Khuzestan ecotype در شرایط شاهد بدون تنش شوری و هیدروپرایمینگ + پرایمینگ جیبرلین (به ترتیب با 29.1، 52.1، 26.8، 98.7، 15.6 و 38.8 درصد افزایش نسبت به تیمار بدون پرایمینگ و عدم اعمال تنش شوری در همین گونه) حاصل شد. بالاترین میزان هدایت مزوفیلی نیز در گونه Alhagi graecorum Khuzestan ecotype و تیمار بدون پرایمینگ در شرایط dS.m-1 8 اعمال تنش شوری (با میانگین mmol CO2.m-2.s-1 0.492) مشاهده گردید. حال به منظور کشت و اصلاح اراضی شور حاشیه سواحل و نیز احیای مراتع کشور، گونه Alhagi graecorum Khuzestan ecotype تحت تیمار توأم هیدروپرایمینگ (خوابانیدن بذرها به مدت دو روز در آب مقطر) و پرایمینگ جیبرلین نسبت به دیگر سطوح تیماری خوش آتیه تر به نظر میرسد.
فیزیولوژی گیاهان در شرایط تنش
احمد شادمهری؛ حمید عباس دخت
چکیده
یکی از تنشهای غیر زیستی برای گیاهان زراعی، کمبود آب است که در نواحی خشک و نیمه‌خشک ازجمله ایران به عنوان مهم‌ترین عامل محدودکننده رشد گیاهان است. لذا اثرات تنش خشکی و پرایمینگ تغذیه‌ای بذر بر گیاهان میتواند نقش مهمی در مدیریت رژیم های مختلف آبیاری جهت مقابله با شرایط نامساعد محیطی و بهبود عملکرد محصولات زراعی داشته باشد. ...
بیشتر
یکی از تنشهای غیر زیستی برای گیاهان زراعی، کمبود آب است که در نواحی خشک و نیمه‌خشک ازجمله ایران به عنوان مهم‌ترین عامل محدودکننده رشد گیاهان است. لذا اثرات تنش خشکی و پرایمینگ تغذیه‌ای بذر بر گیاهان میتواند نقش مهمی در مدیریت رژیم های مختلف آبیاری جهت مقابله با شرایط نامساعد محیطی و بهبود عملکرد محصولات زراعی داشته باشد. کینوا یکی از محصولات زراعی است که علاوه بر ارزش غذایی بالا، به دلیل مقاومت به کمآبی در سالهای اخیر موردتوجه قرار گرفته است. به همین منظور در سال زراعی 1399 -1400 در شهرستانهای نیشابور و کاشمر آزمایشی بهصورت اسپلیت‌پلات فاکتوریل که سه دور آبیاری 7، 10 و 14 روز بهعنوان فاکتور اصلی و پرایمینگ بذور در دو سطح بدون پرایم (شاهد) و ترکیب سولفات آهن + سولفات روی بهعنوان فاکتور دوم روی سه ژنوتیپ (Q12، Q29 و Giza1) کینوا بهعنوان فاکتورهای فرعی انجام شد. در منطقه کاشمر، بیشترین میزان محتوای نسبی آب در ارقام Q12 و گیزا تحت تیمار 14 روز یک‌بار آبیاری مشاهده شد. درحالی‌که در نیشابور بیشترین مقدار متغیر مذکور در تیمار 7 روز یک‌بار آبیاری و رقم Q29 به دست آمد. تیمار پرایمینگ ارقام Q29 و گیزا به ترتیب همراه با اعمال 10 و 7 روز یک‌بار آبیاری بیشترین مقدار کلروفیل کل را در منطقه کاشمر نشان داد، درحالی‌که در منطقه نیشابور بیشترین مقدار کلروفیل کل تحت تیمار عدم پرایمینگ رقم گیزا به همراه کاربرد 10 روز یک‌بار آبیاری به دست آمد. به‌طورکلی پرایمینگ بذر با سولفات روی و سولفات آهن میتواند سبب بهبود خصوصیات فیزیولوژیکی کینوا تحت تنش آبی گردد. در منطقه نیشابور، رقم Q29 اثر غالبی بر تیمار پرایمینگ در مورد محتوای نسبی آب داشت. با توجه به نتایج رقم Q29 در منطقه کاشمر و رقم گیزا در منطقه نیشابور در شرایط کمآبیاری، با حفظ محتوای کلروفیل برگ به رشد و نمو گیاه کمک شایانی خواهد نمود.
