اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
حسین نظری؛ مظفر روستایی؛ سید محمد علوی سینی
چکیده
به منظور بررسی ارتباط بین خصوصیات زراعی و فیزیولوژیکی ژنوتیپ های گندم پژوهشی با 24 ژنوتیپ در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سالهای زراعی 98 -1397 و 99-1398 تحت شرایط دیم در ایستگاه تحقیقات دیم خدابنده مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجان انجام شد. صفات سرعت فتوسنتز، سرعت تعرق، هدایت روزنهای، غلظت دی اکسید ...
بیشتر
به منظور بررسی ارتباط بین خصوصیات زراعی و فیزیولوژیکی ژنوتیپ های گندم پژوهشی با 24 ژنوتیپ در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سالهای زراعی 98 -1397 و 99-1398 تحت شرایط دیم در ایستگاه تحقیقات دیم خدابنده مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجان انجام شد. صفات سرعت فتوسنتز، سرعت تعرق، هدایت روزنهای، غلظت دی اکسید کربن زیر روزنه ای، هدایت مزوفیلی، روز تا سنبله دهی، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، ارتفاع گیاه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه طی دوره رشد مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه واریانس نشان داد بین ژنوتیپ ها ازلحاظ تمامی صفات موردمطالعه اختلاف معنی داری وجود دارد. تجزیه همبستگی ساده 19 رابطه معنی دار نشان داد و سایر روابط معنی دار نبودند. سرعت فتوسنتز، ارتفاع بوته و وزن هزار دانه همبستگی مثبت و معنی‌داری با عملکرد دانه داشتند اما ارتباط روز تا سنبلهدهی با عملکرد دانه منفی و معنی دار بود. تجزیه علیت آشکار کرد که صفات روز تا سنبله دهی و روز تا رسیدگی با مقادیر 1.05- و 0.84 به ترتیب بیشترین اثر مستقیم منفی و مثبت را بر عملکرد دانه داشتند. تجزیه همبستگی کانونی نیز بین متغیرهای صفات فیزیولوژیک و صفات زراعی یک همبستگی کانونی معنی‌دار (0.74 =r) نشان داد. با توجه به نتایج این پژوهش مشخص شد که صفات زراعی روز تا سنبله دهی، روز تا رسیدگی و ارتفاع بوته صفات تأثیرگذار در تعیین عملکرد دانه تحت شرایط دیم میباشند. بررسی ارتباط صفات نیز نشان داد تحت شرایط دیم گزینش برای صفات فیزیولوژیک از قبیل سرعت تعرق و هدایت روزنه ای کمتر منجر به گزینش ژنوتیپ های با ارتفاع بالا، روز تا سنبله دهی و دوره رشد کوتاهتر و درنهایت عملکرد بالاتر میشود؛ بنابراین ژنوتیپهای با دوره رشد کوتاهتر که بتوانند از تنش های انتهایی فرار کنند و تحت شرایط دیم با بستن روزنه ها، آب کمتری هدر دهند برای حصول عملکرد بالا تحت شرایط دیم مناسب میباشند.
بیوتکنولوژی و تنش های محیطی
شهربانو ابوطالبی؛ ناصر زارع؛ پریسا شیخ زاده مصدق
چکیده
کیفیت و کمیت مناسب RNA برای انجام موفقیت‌آمیز مطالعات پروفایل بیان ژن مانند توالی یابی RNA و ریزآرایه ها مسئله ضروری است. جداسازی RNA از گیاهان دارویی مانند Borago officinalis که حاوی مقادیر بالایی از پلی فنل ها و پلی ساکاریدها هستند، چالش بزرگی است. همچنین استخراج اسیدهای نوکلئیک از بافت‌های گیاهی که در معرض شرایط تنش‌زای ناشی ...
بیشتر
کیفیت و کمیت مناسب RNA برای انجام موفقیت‌آمیز مطالعات پروفایل بیان ژن مانند توالی یابی RNA و ریزآرایه ها مسئله ضروری است. جداسازی RNA از گیاهان دارویی مانند Borago officinalis که حاوی مقادیر بالایی از پلی فنل ها و پلی ساکاریدها هستند، چالش بزرگی است. همچنین استخراج اسیدهای نوکلئیک از بافت‌های گیاهی که در معرض شرایط تنش‌زای ناشی از سمیت فلزات سنگین ازجمله کادمیوم قرار دارند به دلیل افزایش تجمع گونه‌های فعال اکسیژن و متابولیت‌های‌ثانویه دشوار است. در مطالعه حاضر پنج روش استخراج RNA شامل روش‌های مبتنی بر فنل-کلروفرم، CTAB، SDS، محلول استخراج RNX-Plus و RNX-Plus تغییریافته برای استخراج RNA از ریشه و برگ گاوزبان اروپایی در معرض تنش کادمیوم مقایسه شد. پس از بررسی روش‌های استخراج، یک دستورالعمل سریع، ساده و کارآمد مبتنی بر روش استخراج RNX-Plus تغییریافته ارائه شد که بر محدودیت‌های ناشی از کیفیت پایین و عملکرد کم RNA جداشده از این گیاه غلبه می‌کند. مقادیر نسبت‌های A260/A280 و A260/A230 برای RNA حاصل از روش RNX-Plus تغییریافته به ترتیب 2.1 و 2.07 بود که این نتایج خلوص بالای آن را نشان می‌دهد. عوامل مؤثری که منجر به حذف ناخالصی ها در این روش تغییریافته شدند عبارت‌اند از: افزایش نسبت بافر استخراج به نمونه گیاهی پودر شده، استفاده از حجم بهینه کلروفرم، افزایش زمان ته نشینی در دمای 20- درجه سانتی‌گراد، شستشو RNA با لیتیوم کلراید و شستشو مجدد با اتانول. همچنین غلظت 15± 333 و 43± 463 نانوگرم در میکرولیتر RNA با عدد یکپارچگی RNA برابر با 8.6 و 9.05 به ترتیب از ریشههای تحت تنش کادمیوم و شاهد به دست آمد. ازآنجایی‌که RNA حاصل استانداردهای کنترل کیفیت را برای ساخت کتابخانه cDNA، RT-PCR و توالی یابی RNA گذرانده است، می توان آن را به‌عنوان روشی ساده و کارآمد برای استخراج RNA از این گیاه دارویی در نظر گرفت.
تنش خشکی
سمیه میری؛ یاسر علیزاده؛ حمزه علی علیزاده؛ اخلاص امینی
چکیده
به‌منظور بررسی اثر الگوهای کاشت بر خصوصیات فیزیولوژیکی ماش و ذرت در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ایلام طی سال زراعی 1401-1400 انجام گردید. کرتهای اصلی شامل آبیاری در چهار سطح (40، 60، 80 و 100 درصد نیاز آبی گیاه) و کرتهای فرعی شامل الگوی کاشت ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر الگوهای کاشت بر خصوصیات فیزیولوژیکی ماش و ذرت در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ایلام طی سال زراعی 1401-1400 انجام گردید. کرتهای اصلی شامل آبیاری در چهار سطح (40، 60، 80 و 100 درصد نیاز آبی گیاه) و کرتهای فرعی شامل الگوی کاشت در چهار سطح (کشت مخلوط افزایشی 100 درصد ذرت+ 50 درصد ماش، کشت مخلوط جایگزینی 50 درصد ذرت+ 50 درصد ماش و کشت خالص ماش و ذرت) بودند. نتایج نشان داد تنش کم‌آبی (40 درصد نیاز آبی) باعث کاهش کلروفیل، سرعت فتوسنتز، مقدار رطوبت نسبی و سرعت تعرق در هر دو گیاه ماش و ذرت گردید. سرعت فتوسنتز ذرت در الگوی کاشت جایگزینی در مقایسه با کشت خالص ذرت 18.3 درصد بیشتر بود. غلظت کلروفیل ذرت در الگوهای کشت مخلوط جایگزینی و افزایشی به‌میزان 7.7 درصد بیشتر از کشت خالص ذرت بود. بیشترین غلظت دی اکسید کربن زیر روزنه، دمای برگ و مقدار پرولین برگ ذرت و ماش در شرایط 40 درصد نیاز آبی حاصل گردید. عملکرد دانه ذرت تحت شرایط 40 درصد نیاز آبی در مقایسه با 100درصد نیاز آبی به‌میزان 52.76 درصد کاهش یافت. بیشترین عملکرد دانه ذرت در کشت خالص ذرت و مخلوط افزایشی به‌دست آمد و کشت مخلوط جایگزینی کمترین عملکرد دانه ذرت را به خود اختصاص داد. در سطوح مختلف آبیاری بیشترین عملکرد دانه ماش از کشت خالص به‌دست آمد و عملکرد ماش در کشت مخلوط افزایشی و جایگزینی کاهش یافت. نسبت برابری زمین در همه الگوهای کاشت ذرت و ماش تحت شرایط آبیاری مختلف بیشتر از یک بود و نشاندهنده برتری کشت مخلوط ذرت و ماش بر کشت خالص بود. بهطورکلی نتیجه‌گیری میشود که کشت مخلوط ماش و ذرت رهیافت مهمی برای افزایش تولید محصول در شرایط تنش کم‌آبی است.
فیزیولوژی گیاهان در شرایط تنش
رامین لطفی
چکیده
گیاهان در محیط تحت‌تأثیر تنشهای مختلف زیستی و غیرزیستی قرار دارند که این تنش‌ها بسته به مدت، شدت و مرحله رشدی گیاه می‌توانند فرایند فتوسنتز را کاهش و رشد و نمو و عملکرد آن‌ها را تحت‌تأثیر قرار دهند. مطالعه فتوسنتز با روشهایی همچون آنالیز تبادلات گازی شامل دی‌اکسیدکربن، بخار آب و اکسیژن زمان‌بر بوده و اطلاعات کاملی از تمام ساختار ...
بیشتر
گیاهان در محیط تحت‌تأثیر تنشهای مختلف زیستی و غیرزیستی قرار دارند که این تنش‌ها بسته به مدت، شدت و مرحله رشدی گیاه می‌توانند فرایند فتوسنتز را کاهش و رشد و نمو و عملکرد آن‌ها را تحت‌تأثیر قرار دهند. مطالعه فتوسنتز با روشهایی همچون آنالیز تبادلات گازی شامل دی‌اکسیدکربن، بخار آب و اکسیژن زمان‌بر بوده و اطلاعات کاملی از تمام ساختار دستگاه فتوسنتزی در اختیار قرار نمی‌دهند. بااین‌وجود، اندازه‌گیری و کاربرد تکنیک فلورسانس کلروفیل روشی بسیار ساده، غیرتخریبی و سریع برای ارزیابی واکنش‌های فتوسنتزی است. مطالعه فلورسانس کلروفیل امکان تحلیل وضعیت مراکز واکنشی فتوسیستم II و کمپلکس‌های دریافت دریافت‌کننده نور را فراهم می‌آورد. این شاخص همبستگی بالایی با سایر پارامترهایی فیزیولوژیکی تحت تنشهای مختلف محیطی دارد. شاخص کارایی فتوسنتز به‌عنوان شاخصی حساس برای ارزیابی تنش خشکی است بهطوریکه سطح مراکز واکنشی فعال در کلروفیل، واکنش‌های فتوشیمیایی اولیه و انتقال الکترون تحت‌تأثیر تنش خشکی قرار می‌گیرد. تحت تنش شوری میزان فلورسانس متغیر، فلورسانس حداکثر، انرژی لازم برای بسته‌شدن مراکز واکنشی و شاخص کارایی فتوسنتزی کاهش و در مقابل زمان لازم برای رسیدن به فلورسانس حداکثر افزایش می‌یابد. تحت تنش سرما بیشترین میزان جریان انتقال الکترون به‌ازای مراکز واکنشی، عملکرد کوانتومی فتوسیستم II، و کارایی کمپلکس تجزیه آب در فتوسیستم II کاهش می‌یابد. عناصر غذایی به‌ویژه پتاسیم مراحل وابسته به نور همچون اندازه آنتن‌های دریافت‌کننده و ارتباط الکترونی مراکز واکنشی فتوسیستم II را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. بخش گیرنده الکترون فتوسیستم II محل اصلی مهار انتقال الکترون فتوسنتزی تحت کاربرد علف‌کش‌ها است. ازاین‌رو، فلورسانس کلروفیل یک شاخص معتبر برای ارزیابی واکنش فتوسیستم II در شرایط تنشهای محیطی است.
تنش شوری
شکیبا شاهمرادی؛ آزیتا نخعی؛ سید علی طباطبایی
چکیده
به منظور ارزیابی و شناسایی ژنوتیپهای متحمل به شوری، تعداد 50 ژنوتیپ منتخب از آزمایشات شوری انجام شده در سالهای گذشته، به منظور ارزیابی تکمیلی در شرایط تنش شوری، انتخاب شدند. ژنوتیپ‌ها در طی دو سال زراعی در قالب طرح لاتیس مستطیل با سه تکرار در ایستگاه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی، شهرستان بیرجند، مورد ...
بیشتر
به منظور ارزیابی و شناسایی ژنوتیپهای متحمل به شوری، تعداد 50 ژنوتیپ منتخب از آزمایشات شوری انجام شده در سالهای گذشته، به منظور ارزیابی تکمیلی در شرایط تنش شوری، انتخاب شدند. ژنوتیپ‌ها در طی دو سال زراعی در قالب طرح لاتیس مستطیل با سه تکرار در ایستگاه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی، شهرستان بیرجند، مورد ارزیابی قرار گرفتند .آزمایش در شرایط نرمال و تنش شوری به طور جداگانه اجرا شد. به منظور مقایسه پتانسیل عملکرد این ژنوتیپ‌ها با ارقام اصلاح شده، شش رقم جو زراعی از جمله دو شاهد متحمل به شوری شامل ارقام جو مهر و خاتم نیز در آزمایشات گنجانده شد، لذا آزمایش در قالب طرح لاتیس مستطیل 8×7 اجرا شد (50 ژنوتیپ و شش رقم شاهد). صفات فنولوژیکی، میزان عملکرد دانه و وزن هزار دانه در ژنوتیپ‌ها اندازه گیری شد .به منظور گزینش ژنوتیپهای متحمل به شوری و با عملکرد بالا در هر دو محیط تنش و محیط بدون تنش، نمودار بای پلات براساس عملکرد در شرایط نرمال و شرایط تنش و رسم گردید و همچنین تجزیه و تحلیل روابط میان صفات و تحمل به تنش شوری در ژنوتیپهای برتر با استفاده از نرم افزارهای Stat Graphics و SPSS انجام شد. تجزیه مرکب صفات نشان داد، اثر متقابل سال و تنش شوری و ژنوتیپ بر صفات معنی-دار بود. در مجموع این نتایج نشان داد که تغییرات اقلیمی در سالهای مختلف تاثیر زیادی بر واکنش ژنوتیپ‌ها نسبت به تنش شوری دارد. ژنوتیپ 32 (TN4104)، در هر دو سال در بین ژنوتیپهای برتر بود.
تنش خشکی
زینب تمسکی؛ بابک عندلیبی؛ سجاد نصیری
چکیده
کمبود آب به مشکلی جهانی تبدیل شده و باعث مشکلات بسیاری در بخش کشاورزی و تأمین غذا برای جمعیت رو به رشد جهان شده است به‌منظور بررسی اثر رژیمهای مختلف آبیاری و محلول‌پاشی هورمون متیل جاسمونات بر خصوصیات رشدی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی ارقام جو، آزمایشی به‌صورت طرح اسپلیت اسپلیت‌پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار ...
بیشتر
کمبود آب به مشکلی جهانی تبدیل شده و باعث مشکلات بسیاری در بخش کشاورزی و تأمین غذا برای جمعیت رو به رشد جهان شده است به‌منظور بررسی اثر رژیمهای مختلف آبیاری و محلول‌پاشی هورمون متیل جاسمونات بر خصوصیات رشدی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی ارقام جو، آزمایشی به‌صورت طرح اسپلیت اسپلیت‌پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در سال زراعی 1399-1400 انجام شد. در این آزمایش، رژیمهای آبیاری به‌عنوان اثر اصلی شامل آبیاری کامل (شاهد)، قطع آبیاری در مرحله گلدهی، قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه و دیم کامل، ارقام به‌عنوان اثر فرعی شامل رقم بهمن، سهند، جلگه، آبیدر و انصار و محلول پاشی متیل جاسمونات شامل بدون محلول پاشی (شاهد) و محلول پاشی 50 میکرومول بر لیتر متیل جاسمونات موردبررسی قرار گرفتند. نتایج مقایسات میانگین اثر متقابل سه گانه بین آبیاری و رقم و متیل جاسمونات در صفات کلروفیل a و کلروفیل کل ارقام جو قرارگرفته در معرض دیم در این صفات کاهش و در صفت پرولین در شرایط قطع آبیاری در مرحله گلدهی و پر شدن دانه و دیم افزایش مقدار پرولین را در مقایسه با آبیاری نرمال و نیز در شرایط دیم کاهش ارتفاع را در مقایسه با آبیاری نرمال نشان دادند. همچنین نتایج مقایسه میانگین اثر متقابل رقم و متیل جاسمونات در صفت عملکرد دانه نشاندهنده این است که در ارقام بهمن، سهند، جلگه و آبیدر محلول پاشی شده با متیل جاسمونات عملکرد دانه را به ترتیب 17.7، 24.6، 8.3 و 22.3 درصد در مقایسه با تیمار بدون متیل جاسمونات به‌طور معنی داری افزایش داد ولی در رقم انصار یک افزایش غیر معنی دار (5.4 درصد) در عملکرد دانه حاصل شد. بیشترین عملکرد دانه (4762 کیلوگرم در هکتار) زمانی مشاهده شد که رقم جلگه تحت تیمار آبیاری کامل با 50 میکرومول بر لیتر متیل جاسمونات محلول پاشی شد و کمترین عملکرد دانه (432 کیلوگرم در هکتار) در رقم بهمن در شرایط دیم و بدون محلول پاشی ایجاد شد. به نظر میرسد کاربرد متیل جاسمونات و آبیاری کامل به‌عنوان یک ابزار مناسب برای افزایش عملکرد دانه استفاده شود.
تنش فلزات سنگین
الهام جم؛ سعید خماری؛ علی عبادی؛ اسماعیل گلی کلانپا؛ اکبر قویدل
چکیده
آلودگی فلزات سنگین در خاک موضوعی است که در سالهای اخیر موردتوجه زیادی قرار گرفته و بالأخص در سالهای اخیر با توسعه اقتصادی شاهد افزایش رهاسازی فلزات سنگین در محیط‌زیست بالأخص زمین‌های زراعی هستیم. این پژوهش به‌منظور بررسی اثرات کاربرد بیوچار، مایه‌کوبی با سوسپانسیون قارچ تریکودرما و مدیریت عنصر فسفر بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیکی، ...
بیشتر
آلودگی فلزات سنگین در خاک موضوعی است که در سالهای اخیر موردتوجه زیادی قرار گرفته و بالأخص در سالهای اخیر با توسعه اقتصادی شاهد افزایش رهاسازی فلزات سنگین در محیط‌زیست بالأخص زمین‌های زراعی هستیم. این پژوهش به‌منظور بررسی اثرات کاربرد بیوچار، مایه‌کوبی با سوسپانسیون قارچ تریکودرما و مدیریت عنصر فسفر بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و جذب عناصر در گیاهچه‌های ماشک گل‌خوشه‌ای رشد یافته در خاک‌آلوده به عناصر سنگین سرب و روی اجرا شد. آزمایش با کاربرد دو سطح بیوچار (شاهد و کاربرد بیوچار)، دو سطح مایه‌کوبی تریکودرما (شاهد و مایه‌کوبی با سوسپانسیون قارچ) و سه سطح کود فسفر (عدم مصرف یا شاهد و مصرف 11 و 22 میلیگرم فسفر بر کیلوگرم خاک به ترتیب) به‌صورت طرح فاکتوریل کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا شد. در شرایط عدم مصرف کود فسفر (شاهد) کاربرد بیوچار و قارچ تریکودرما زیست‌توده اندام هوایی بالاتری به دست آمد. قارچ تریکودرما به‌تنهایی و یا با مصرف 11 میلی گرم فسفر نتیجه بهتری در افزایش ارتفاع بوته داشت. غلظت کلروفیل a با کاربرد بیوچار توأم با تریکودرما در بالاترین میزان خود بود، همچنین بدون کاربرد فسفر، کاربرد تریکودرما بالاترین غلظت کلروفیل b را موجب شد. تغییرات در محتوی نسبی آب برگ در محدوده 85.5 تا 90.5 درصد در بین ترکیبات تیماری متغیر بود. مصرف 22 میلی گرم فسفر اثر یکسان در بهبود پروتئین برگ در مقایسه با عدم مصرف فسفر نشان داد. مصرف فسفر در حد 11 میلی گرم توأم با کاربرد بیوچار و تریکودرما بالاترین محتوی قند محلول را موجب شد. بیشترین محتوی پرولین برگ با کاربرد تریکودرما بدون اعمال بیوچار و فسفر به دست آمد. کاربرد بیوچار به‌تنهایی و یا با تریکودرما نیز توانست میزان جذب فسفر را به‌اندازه مصرف کود فسفر بهبود بخشد. قارچ تریکودرما تأثیر معنی‌دار در میزان جذب سرب و روی اندام هوایی نداشت، اما بیوچار به‌طور معنی‌داری باعث کاهش جذب آن‌ها در اندام هوایی ماشک گل‌خوشه‌ای شد.
تنش خشکی
فاطمه آقایی؛ رئوف سیدشریفی؛ سلیم فرزانه
چکیده
به‌منظور بررسی اثرات برخی تعدیل کننده‌های تنش (باکتری‌های محرک رشد و نانواکسید آهن و سیلیکون) بر عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی تریتیکاله در شرایط محدودیت آبی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1400 اجرا ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثرات برخی تعدیل کننده‌های تنش (باکتری‌های محرک رشد و نانواکسید آهن و سیلیکون) بر عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی تریتیکاله در شرایط محدودیت آبی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1400 اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل به‌عنوان شاهد، قطع آبیاری در 50 درصد مراحل چکمه‌ای شدن (آبستنی) و سنبلهدهی به‌ترتیب به‌عنوان محدودیت شدید و ملایم آبی به ترتیب کد 43 و 55 مقیاس BBCH)، کاربرد کودهای زیستی در چهار سطح (عدم کاربرد به‌عنوان شاهد، کاربرد آزوسپریلیوم، سودوموناس، کاربرد توام آزوسپریلیوم و سودوموناس) و محلول‌پاشی نانوذرات در چهار سطح (محلول‌پاشی با آب به‌عنوان شاهد، محلول‌پاشی یک گرم در لیتر نانو اکسید آهن، محلول‌پاشی50 میلیگرم در لیتر نانوسیلیکون، محلول‌پاشی توام نانواکسید آهن و نانوسیلیکون) می‌شدند. نتایج نشان داد کاربرد باکتری‌های محرک رشد و نانو اکسید آهن وسیلیکون در شرایط آبیاری کامل محتوای کلروفیل کل (48.16%)، عملکرد کوانتومی (36.05%)، محتوای نسبی آب (35.83%) و عملکرد دانه (43.28%) را نسبت به عدم کاربرد باکتری‌های محرک رشد و نانوذرات تحت شرایط قطع آبیاری در مرحله آبستنی افزایش داد. همچنین کاربرد باکتری‌های محرک رشد و نانوذرات تحت شرایط قطع آبیاری در مرحله آبستنی فعالیت آنزیم‌های کاتالاز، پراکسیداز و پلی‌فنل اکسیداز را (به‌ترتیب، 47.06، 55.69 و 36.53%) و محتوای پرولین، قندهای محلول (به ترتیب 45.41 و 46.93%) نسبت به عدم کاربرد باکتری‌های محرک و نانوذرات تحت شرایط آبیاری کامل افزایش داد. بر اساس نتایج این بررسی به‌نظرمی‌رسد باکتری‌های محرک رشد و نانوذرات می‌تواند بواسطه بهبود صفات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی، عملکرد دانه را در شرایط محدودیت شدید آبی افزایش دهد.
تنش فلزات سنگین
حدیث کاکایی؛ علی اشرف امیری نژاد؛ مختار قبادی
چکیده
یک روش جدید کاهش اثر فلزات سنگین بر ویژگی‌های رشدی گیاهان، استفاده از مواد تنظیم‌کننده رشد مانند اسید سالیسیلیک است. به‌منظور بررسی اثرات سالیسیلیک اسید بر کاهش تنش کادمیوم در گوجه‌فرنگی (.Lycopersicon esculentum L)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل کادمیوم در سه سطح (صفر، 15 و 30 میلیگرم ...
بیشتر
یک روش جدید کاهش اثر فلزات سنگین بر ویژگی‌های رشدی گیاهان، استفاده از مواد تنظیم‌کننده رشد مانند اسید سالیسیلیک است. به‌منظور بررسی اثرات سالیسیلیک اسید بر کاهش تنش کادمیوم در گوجه‌فرنگی (.Lycopersicon esculentum L)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل کادمیوم در سه سطح (صفر، 15 و 30 میلیگرم بر کیلوگرم خاک از نمک نیترات کادمیوم) و سالیسیلیک اسید در سه سطح (0، 250 و 500 میکرومولار) بودند. نتایج نشان داد که اثرات متقابل کادمیوم و سالیسیلیک اسید بر بیشتر ویژگی‌های رشدی از قبیل ارتفاع بوته، وزن خشک شاخساره و ریشه، قطر ساقه، سطح برگ و نیز مقادیر پرولین، قندهای محلول و غلظت کادمیوم اندام هوایی معنی دار بود (0.01≥P). بیشترین مقدار پرولین 26.3 میلی مول بر گرم) و کادمیوم اندام هوایی (0.685 میلی گرم بر کیلوگرم) در تیمار 30 میلی گرم بر کیلوگرم کادمیوم و بدون سالیسیلیک اسید به دست آمد. همچنین، بیشترین مقدار قندهای محلول (0.53 میلی گرم بر کیلوگرم)، ارتفاع گیاه (44.6 سانتیمتر)، طول ریشه (19.6 سانتیمتر)، وزن خشک شاخساره (7.51 گرم) و سطح برگ (268.2 سانتیمتر مربع) در تیمار 500 میکرومولار سالیسیلیک اسید و بدون کادمیوم حاصل شد. بهطورکلی، کاربرد سالیسیلیک اسید، به‌عنوان یک هورمون گیاهی، راه‌حلی مؤثر، ساده و کم‌هزینه برای کاهش اثرات منفی تنش کادمیوم در گوجه‌فرنگی است.
تنش فلزات سنگین
راهله رهباریان؛ الهام عزیزی؛ آسیه بهداد؛ آتنا میربلوک
چکیده
به‌منظور بررسی اثرات سرب و جاسمونات بر شاخصهای فتوسنتزی بادرشبو، آزمایشی در شرایط گلخانه با پنج سطح سرب (صفر، 100، 200، 300 و 400 میلیگرم بر کیلوگرم خاک) و چهار سطح جاسمونات (صفر، 50، 100 و 150 میلی مول بر لیتر) در خاک غنی‌شده با ورمی‌کمپوست و بدون آن انجام شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد و میزان ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثرات سرب و جاسمونات بر شاخصهای فتوسنتزی بادرشبو، آزمایشی در شرایط گلخانه با پنج سطح سرب (صفر، 100، 200، 300 و 400 میلیگرم بر کیلوگرم خاک) و چهار سطح جاسمونات (صفر، 50، 100 و 150 میلی مول بر لیتر) در خاک غنی‌شده با ورمی‌کمپوست و بدون آن انجام شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد و میزان اسیمیلاسیون دی‌اکسید کربن، تعرق و کارایی مصرف آب، هدایت روزنه ای، نرخ انتقال الکترون فتوسنتزی (ETR)، عملکرد کوانتومی فتوسنتز (Y) و عملکرد فتوسیستم ΙΙ (Fv/Fm) گیاهان در دو مرحله رشد رویشی و زایشی موردسنجش قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که افزایش غلظت سرب اثر کاهشی بر میزان اسیمیلاسیون، کارایی مصرف آب، عملکرد فتوسیستم ΙΙ و هدایت روزنهای داشت. جاسمونات میزان اسیمیلاسیون، کارایی مصرف آب، هدایت روزنهای و عملکرد فتوسیستم ΙΙ را به‌طور معنی‌داری افزایش داد. بهطوریکه گیاهان در تیمار 400 میلیگرم بر کیلوگرم خاک سرب و صفر میلی مول بر لیتر جاسمونات، کمترین میزان اسیمیلاسیون، کارایی مصرف آب و عملکرد فتوسیستم ΙΙ و در تیمار با غلظت صفر سرب و 150 میلی مول بر لیتر جاسمونات بیشترین میزان اسیمیلاسیون، کارایی مصرف آب و عملکرد فتوسیستم ΙΙ را به خود اختصاص دادند (P≤0.05). میزان تعرق نیز با افزایش سرب افزایش یافت بهطوریکه گیاهان با سرب 400 بیشترین تعرق را در هر دو مرحله رشد نشان دادند (P≤0.05). جاسمونات روند تغییرات تعرق ناشی از سرب را کاهشی نمود. اعمال کود سبب افزایش معنی‌دار اسیمیلاسیون، نرخ انتقال الکترون فتوسنتزی و کارایی مصرف آب و کاهش معنی‌دار تعرق در شرایط تنش سرب گردید. بر این اساس میتوان گفت که سرب احتمالاً با تأثیر بر مسیر نوری فتوسنتزی و اختلال در مسیر انتقال الکترون فتوسنتزی سبب کاهش اسیمیلاسیون دی‌اکسید کربن و کارایی مصرف آب گشته است و همچنین تیمار جاسمونات و ورمی‌کمپوست اثرات تخریبی سرب را جبران نموده است.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
فاطمه صابر؛ رسول اصغری زکریا؛ ناصر زارع؛ سلیم فرزانه
چکیده
گندم دوروم دومین گونه زراعی مهم گندم است که زراعت آن بخصوص در مرحله جوانه‌زنی تحت تأثیر شوری خاک یا آب قرار می‌گیرد. این مطالعه با هدف شناسایی ژنوتیپهای متحمل گندم دوروم نسبت به تنش شوری در مرحله جوانه‌زنی و رشد گیاهچه با استفاده از شاخصهای انتخاب چندمتغیره مانند شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده‌آل (IGSI) و شاخص فاصله چند متغیره از ژنوتیپ ...
بیشتر
گندم دوروم دومین گونه زراعی مهم گندم است که زراعت آن بخصوص در مرحله جوانه‌زنی تحت تأثیر شوری خاک یا آب قرار می‌گیرد. این مطالعه با هدف شناسایی ژنوتیپهای متحمل گندم دوروم نسبت به تنش شوری در مرحله جوانه‌زنی و رشد گیاهچه با استفاده از شاخصهای انتخاب چندمتغیره مانند شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده‌آل (IGSI) و شاخص فاصله چند متغیره از ژنوتیپ ایده‌آل (MGIDI) انجام گرفت. در این مطالعه تعداد 50 لاین و ژنوتیپ مختلف گندم دوروم از نظر تحمل به شوری در مرحله جوانه‌زنی و رشد گیاهچه به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. سطوح شوری شامل غلظت‌های صفر، 75، 150 و 300 میلی‌مولار کلرید سدیم بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین سطوح شوری و نیز بین ژنوتیپ‌ها از لحاظ تمامی صفات اختلاف معنی‌داری (p < 0.01) وجود داشت، ولی برهمکنش شوری و ژنوتیپ در هیچ یک از صفات مورد مطالعه معنی‌دار نشد. مقایسه میانگین سطوح شوری نشان داد که با افزایش سطح شوری، مقادیر مؤلفه‌های جوانه‌زنی و نیز طول و وزن ریشه‌‌چه و ساقه‌چه کاهش داشت. محاسبه شاخص MGIDI نشان داد که در تنش شوری 150 میلی‌مولار، با احتساب شدت گزینش 30 درصد، ژنوتیپهای با کد G9، G2، G29، G5، G12، G47، G30، G1، G31، G10، G34، G41، G13، G49 و G16 با داشتن کمترین مقادیر MGIDI و فاصله کمتر از ژنوتیپ ایده‌آل، ژنوتیپهای مطلوبی از لحاظ شاخصه‌های جوانه‌زنی و رشد گیاهچه بودند. بر اساس شاخص IGSI نیز در این سطح شوری ژنوتیپهای با کد G5، G29، G2، G30، G23، G9، G12، G1، G10، G41،G47 ، G34، G48، G16 و G13 به ترتیب با داشتن بیشترین مقادیر IGSI (بین 0.6 تا 0.8) و فاصله از ژنوتیپ ضعیف بیشتر ژنوتیپهای برتر محسوب شدند. استفاده از این شاخص‌ها در برنامه‌های اصلاحی برای گزینش ژنوتیپهای مطلوب می‌تواند مفید باشد.
تنش خشکی
رضوانه طاووسی؛ محمد سیاری؛ علی عزیزی
چکیده
در این پژوهش، اثر تنش خشکی در مراحل مختلف بر خصوصیات رشدی و فیتوشیمیایی گیاه سرخارگل مورد بررسی قرار گرفت. گیاهان در مرحله 10 برگی، قبل از گلدهی و گلدهی تحت تنش خشکی قرار گرفتند. آبیاری شامل سه سطح بدون تنش (شاهد)، تنش ملایم و تنش شدید (به ترتیب آبیاری در 80، 60 و 40 درصد ظرفیت زراعی) بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر برهمکنش سطوح آبیاری ...
بیشتر
در این پژوهش، اثر تنش خشکی در مراحل مختلف بر خصوصیات رشدی و فیتوشیمیایی گیاه سرخارگل مورد بررسی قرار گرفت. گیاهان در مرحله 10 برگی، قبل از گلدهی و گلدهی تحت تنش خشکی قرار گرفتند. آبیاری شامل سه سطح بدون تنش (شاهد)، تنش ملایم و تنش شدید (به ترتیب آبیاری در 80، 60 و 40 درصد ظرفیت زراعی) بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر برهمکنش سطوح آبیاری و مراحل رشد برای ویژگی‌های سطح برگ، طول ساقه، قطر گل، وزن خشک گل، کلروفیل a، کلروفیل b، کاروتنوئید و فنل و فلاونوئید کل گل و ریشه معنی‌دار بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی باعث کاهش معنی‌دار ویژگی‌های رشدی، کلروفیل a، کاروتنوئید و افزایش محتوای کلروفیلb گیاه سرخارگل در مراحل مختلف رشد گردید. غلظت فنل کل و فلاونوئید کل در کاپیتول، تحت تنش شدید خشکی به ترتیب به میزان 37.58 و 25.67 درصد افزایش پیدا کرد. همچنین ظرفیت آنتی اکسیدانی گل تحت تنش شدید خشکی افزایش پیدا کرد ولی تنش خشکی تاثیری بر میزان ظرفیت آنتی اکسیدانی ریشه نداشت. افزون بر این بیش از 70 درصد اجزاء اسانس در زمان اعمال تنش ملایم در مراحل 10 برگی و قبل از گلدهی و تنش شدید در هر سه مرحله رشد را چهار ترکیب جرماکرن دی، اِن-دُدکان، اِن-تری دکان و اِن-اُن دکان تشکیل دادند. در مقایسه با شرایط تنش ملایم، بیشتر ترکیبات اسانس سرخارگل با اعمال تنش شدید در مراحل رشدی 10 برگی و قبل از گلدهی کاهش یافت اما در مرحله گلدهی افزایش پیدا کردند. تنش خشکی شدید باعث کاهش ترکیب جرماکرن دی در مراحل 10 برگی و گلدهی (به ترتیب به میزان 41.6 و 41.3 درصد) و افزایش آن در مرحله قبل از گلدهی (77.2 درصد) گردید.
تنش فلزات سنگین
اسماء نجارزاده؛ حسن فرح بخش؛ سید مهدی ناصر علوی؛ روح اله مرادی؛ مهدی نقی زاده
چکیده
تنش کادمیم به عنوان یکی از مضرترین تنشهای غیرزیستی با تأثیر شدید بر خصوصیات رشدی و فیزیولوژیک گیاهان منجر به کاهش عملکرد آن‌ها میشود. این مطالعه به منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف کادمیم (1.25، 2.5، 5، 10، 20، 40، 80، 120، 160، 200 میلیگرم کادمیم بر کیلوگرم خاک) بر برخی خصوصیات بیوشیمیایی و رشدی گاوزبان اروپایی (Borago officinalis L.) در قالب طرح کاملا ...
بیشتر
تنش کادمیم به عنوان یکی از مضرترین تنشهای غیرزیستی با تأثیر شدید بر خصوصیات رشدی و فیزیولوژیک گیاهان منجر به کاهش عملکرد آن‌ها میشود. این مطالعه به منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف کادمیم (1.25، 2.5، 5، 10، 20، 40، 80، 120، 160، 200 میلیگرم کادمیم بر کیلوگرم خاک) بر برخی خصوصیات بیوشیمیایی و رشدی گاوزبان اروپایی (Borago officinalis L.) در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال1400 اجرا شد. تیمارهای مورد بررسی بطور معنی‌داری (p ≤0.01) صفات بیوشیمیایی، فیزیولوژیک و عملکرد گاوزبان اروپایی را تحت تأثیر قرار دادند. افزایش غلظت کادمیم اثر بازدارنده‌ای بر پارامترهای رشدی گیاه داشت، این تأثیر در آلودگی بالای 80 میلیگرم بر کیلوگرم کاملاً مشهود بود. تعداد گل، تعداد برگ، وزن گل، وزن ریشه، وزن اندام هوایی، طول ریشه و ارتفاع اندام هوایی به طور معنی‌داری با افزایش غلظت کادمیم کاهش یافتند. در سطح آلودگی 120 میلیگرم بر کیلوگرم، گلدهی و وزن ریشه گیاه به ترتیب 71 و 69.9 درصد کاهش داشت. وزن اندام هوایی در سطح آلودگی 160 میلیگرم بر کیلوگرم به میزان 59.7 درصد کاهش یافت. فعالیت آنزیم آسکوربات‌پراکسیداز تا تیمار20 میلیگرم بر کیلوگرم افزایش یافت و بعد از آن با افزایش غلظت کادمیم فعالیت این آنزیم کاهش یافت. غلظت پرولین با افزایش آلودگی کادمیم افزایش یافت. رنگیزه‌های فتوسنتزی نیز در غلظت‌های بالای کادمیم کاهش یافتند. با توجه به اینکه عملکرد گاوزبان اروپایی تا غلظت 1.25 میلیگرم بر کیلو-گرم تحت تأثیر کادمیم قرار نگرفت، این گیاه امکان رشد به عنوان گیاه زینتی در مناطقی با آلودگی کمتر از1.25 میلیگرم بر کیلوگرم کادمیم را دارد.
