تنش خشکی
رئوف سیدشریفی؛ رضا سید شریفی؛ راضیه خلیل زاده
چکیده
به‌منظور بررسی اثر ورمی‌کمپوست و نانوسیلیکون بر عملکرد و برخی صفات بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی گلرنگ در شرایط قطع آبیاری، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 99-1398 اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی سطوح آبیاری (آبیاری‌کامل به‌عنوان شاهد، قطع آبیاری ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر ورمی‌کمپوست و نانوسیلیکون بر عملکرد و برخی صفات بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی گلرنگ در شرایط قطع آبیاری، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 99-1398 اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی سطوح آبیاری (آبیاری‌کامل به‌عنوان شاهد، قطع آبیاری در50% مراحل تکمه‌دهی و گلدهی به‌ترتیب به‌عنوان محدودیت شدید و ملایم آبی بر اساس کد 55 و 65 مقیاس BBCH)، محلولپاشی نانواکسید سیلیکون (محلولپاشی با آب به‌عنوان شاهد، کاربرد 25 و 50 میلی‌گرم در لیتر) و کاربرد ورمی‌کمپوست (عدم مصرف به‌عنوان شاهد، کاربرد 4 و 8 تن درهکتار) را شامل می‌شدند. نتایج نشان داد بالاترین سطح از کاربرد نانوسیلیکون در شرایط آبیاری کامل، به‌ترتیب74 و 145درصد محتوای کلروفیلa و bنسبت به عدم کاربرد نانوسیلیکون در شرایط قطع آبیاری در مرحله تکمه‌دهی افزایش داد. مقایسه میانگین‌ها نشان داد قطع آبیاری در مرحله تکمه‌دهی در بالاترین سطح از کاربرد ورمی‌کمپوست، محتوای پرولین و قندهای محلول (به‌ترتیب 149 و 99 درصدی) و فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدانی کاتالاز، پراکسیداز و پلی‌فنل اکسیداز (به‌ترتیب 103، 82 و94 درصدی) نسبت به عدم کاربرد ورمی‌کمپوست در شرایط آبیاری کامل افزایش داد. همچنین بالاترین سطح از کاربرد ورمی‌کمپوست در شرایط آبیاری کامل محتوای کلروفیل a، عملکرد کوانتومی و عملکرد دانه را به‌ترتیب 61 ،62 و 119 درصد نسبت به عدم کاربرد ورمی‌کمپوست در شرایط قطع آبیاری در مرحله تکمه‌دهی افزایش داد. به نظر می‌رسد کاربرد ورمی‌کمپوست و نانوسیلیکون می‌تواند به‌دلیل بهبود صفات فیریولوژیکی و بیوشیمیایی، عملکرد را تحت شرایط محدودیت آبی افزایش دهد.
تنش خشکی
محمد فروزنده؛ سهیل پارسا؛ سهراب محمودی؛ علی ایزانلو
چکیده
استفاده از فناوری‌های نوین در کشاورزی از قبیل الیسیتورهای زیستی، رویکردی ارزشمند در تخفیف اثر تنش خشکی است. با هدف بررسی عملکرد و برخی خصوصیات فیزیولوژی کینوا در پاسخ به سطوح مختلف آبیاری با استفاده از الیسیتورهای متیل جاسمونات و اسید سالیسیلیک، پژوهشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زابل بهصورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای ...
بیشتر
استفاده از فناوری‌های نوین در کشاورزی از قبیل الیسیتورهای زیستی، رویکردی ارزشمند در تخفیف اثر تنش خشکی است. با هدف بررسی عملکرد و برخی خصوصیات فیزیولوژی کینوا در پاسخ به سطوح مختلف آبیاری با استفاده از الیسیتورهای متیل جاسمونات و اسید سالیسیلیک، پژوهشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زابل بهصورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1399 اجرا گردید. عامل اصلی آبیاری در سه سطح شامل: آبیاری معادل 100 (شاهد)، 75 و 50 درصد نیاز آبی گیاه و عامل فرعی محلول پاشی در 6 سطح شامل: شاهد (محلولپاشی با آب مقطر بدون مصرف اتانول)، حلال اتانول 70%، اسید سالیسیلیک 0.5 میلی مولار، متیل جاسمونات 0.5 میلی مولار، اسید سالیسیلیک 1 میلی مولار و متیل جاسمونات 1 میلی مولار بود. صفات تعداد شاخه بارور و نابارور در بوته، تعداد خوشه در واحد سطح، تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه، محتوای نسبی آب برگ، شاخص کلروفیل و عملکرد دانه موردبررسی قرار گرفت. پاسخ فیزیولوژیکی گیاه از نظر محتوای نسبی آب برگ تحت شرایط آبیاری 100 و 75 درصد نیاز آبی گیاه بهبود یافت. افزایش 2 برابری غلظت الیسیتورها، صفات عملکردی و غیر عملکردی را افزایش داد. محلولپاشی 1 میلی مولار متیل جاسمونات به‌طور قابل‌توجهی باعث افزایش عملکرد (2929.3 کیلوگرم در هکتار) و صفات تعداد شاخه بارور (8.9 عدد)، تعداد خوشه در مترمربع (225.6 عدد)، تعداد دانه در خوشه (901.4 عدد) و شاخص کلروفیل برگ (46.84) شد. استفاده از اسید سالیسیلیک 1 میلی مولار نیز بهترین پاسخ را بعد از متیل جاسمونات در تمامی صفات سبب شد. بر اساس نتایج، تأثیر برهمکنش آبیاری و محلول پاشی، بر کلیه ویژگیهای موردبررسی به‌جز وزن هزار دانه، محتوی نسبی آب برگ و محتوی کلروفیل معنی دار شد. با محلول پاشی 1 میلی مولار متیل جاسمونات و تأمین 100 درصد نیاز آبی کینوا (4662 مترمکعب در هکتار)، میتوان به حداکثر عملکرد (2929.3 کیلوگرم در هکتار) و تولید در منطقه دست یافت.
تنش خشکی
یونس میر؛ حامد خسروی؛ ماشااله دانشور؛ احمد اسماعیلی
چکیده
به‌منظور بررسی اثر محلولپاشی عناصر ریزمغذی و اسید سالیسیلیک به‌منظور بهبود برخی صفات کیفی و عملکرد کلزا تحت تنش کمآبی، آزمایشی بهصورت اسپلیت‌پلات فاکتوریل در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی (1397-1396) در دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان اجرا شد. آبیاری در دو سطح (آبیاری در 80 درصد FC و آبیاری در 30 درصد ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر محلولپاشی عناصر ریزمغذی و اسید سالیسیلیک به‌منظور بهبود برخی صفات کیفی و عملکرد کلزا تحت تنش کمآبی، آزمایشی بهصورت اسپلیت‌پلات فاکتوریل در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی (1397-1396) در دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان اجرا شد. آبیاری در دو سطح (آبیاری در 80 درصد FC و آبیاری در 30 درصد FC) در کرتهای اصلی و ترکیب عناصر ریزمغذی آهن، روی و منگنز در دو سطح (عدم مصرف و محلولپاشی با نسبت 2 در هزار) و عامل اسید سالیسیلیک در چهار سطح (صفر، 0.5، ۱ و 1.5 میلی‌مولار) در کرتهای فرعی مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج مقایسه میانگین داده‌ها نشان داد بیشترین کلروفیل کل (2.23 میلی مول بر مترمربع بر ثانیه)، سرعت تعرق (3.12 میلی مول بر مترمربع بر ثانیه)، عملکرد دانه (4955.7 کیلوگرم در هکتار) و درصد روغن45.7) از ترکیب (عدم تنش کمآبی، محلولپاشی یک میلی‌مولار اسید سالیسیلیک و غلظت دو در هزار کود ریزمغذی حاصل شد. در شرایط تنش کمآبی کاربرد همزمان کود ریزمغذی و اسید سالیسیلیک با غلظت یک و نیم میلی‌مولار موجب افزایش معنیدار کلروفیل کل (34 درصد)، کارتنوئید (29 درصد) سرعت فتوسنتز (27 درصد) و عملکرد دانه (36 درصد) نسبت به تیمار شاهد (بدون کاربرد کود ریزمغذی و اسید سالیسیلیک) شد. لذا استفاده از کود ریزمغذی (آهن+ روی+ منگنز) با غلظت دو در هزار به همراه غلظت یک و نیم میلی‌مولار اسید سالیسیلیک جهت کاهش اثرات سوء تنش کمآبی و حصول عملکرد مناسب توصیه میشود.
بیوتکنولوژی و تنش های محیطی
مسعود فخرفشانی؛ فرج الله شهریاری احمدی؛ محمد زارع مهرجردی؛ فاطمه کیخا آخر
چکیده
تنش شوری و غلظت بالای یون‌ها، یکی از مهم‌ترین عوامل محدودکننده رشد و نمو گیاهان زراعی می‌باشند. تنش شوری درواقع بروز همزمان یا متوالی تنش یونی و تنش اسمزی است، درنتیجه یافتن روندهایی جهت بهبود توانایی تحمل به این تنش، در بهینه شدن دوام در هر دو شرایط اثر معناداری خواهد داشت. برخی گیاهان موسوم به هالوفیت‌ها، در برابر این تنش مجموعه‌ای ...
بیشتر
تنش شوری و غلظت بالای یون‌ها، یکی از مهم‌ترین عوامل محدودکننده رشد و نمو گیاهان زراعی می‌باشند. تنش شوری درواقع بروز همزمان یا متوالی تنش یونی و تنش اسمزی است، درنتیجه یافتن روندهایی جهت بهبود توانایی تحمل به این تنش، در بهینه شدن دوام در هر دو شرایط اثر معناداری خواهد داشت. برخی گیاهان موسوم به هالوفیت‌ها، در برابر این تنش مجموعه‌ای از سازگاری‌ها و واکنش‌های فعال را نشان می‌دهند که موجب تحمل آنها به شرایط شوری میشود. در این پژوهش نیز به‌منظور شناسایی تفاوت‌های احتمالی سازوکار تحمل یا حساسیت به شوری در آلوروپوس (Aeluropus littoralis به‌عنوان یک گیاه متحمل) و برنج (Oryza sativa var. IR64 به‌عنوان یک گیاه حساس)، الگوی تغییر رونویسی ژن سوپر اکسید دیسموتاز (SOD) و برخی شاخص‌های مرتبط با توالی‌های نوکلئوتیدی و آمینواسیدی آن در ریشه و اندام هوایی دو گیاه در شرایط تنش موردمطالعه و مقایسه قرار گرفتند. برای این هدف دوره تنشی شامل تنش‌های کوتاه‌مدت (6 ساعت)، میان‌مدت (24 و 48 ساعت) و بلندمدت (6 و 11 روزه) در نظر گرفته شد. بررسی بیان ژن SOD سریع‌تر بودن شروع پاسخ و حفظ استمرار بیان آن در طول دوره تنش در آلوروپوس نسبت به برنج را نشان داد. با تعیین و بررسی توالی ژن‌های موردمطالعه دو گیاه، علاوه بر تعیین شاخص‌های بیوشیمیایی همچون وزن مولکولی و نقطه ایزوالکتریک سوپر اکسید دیسموتازهای موردبررسی، شاخص ناپایداری (instability index) و شاخص آروماتیکی (Aromatic index) آنها نیز تعیین و مورد مقایسه قرار گرفتند که برتری آنها در سوپر اکسید دیسموتاز آلوروپوس نسبت برنج IR64 مشخص شد.
بیوتکنولوژی و تنش های محیطی
عباس سعیدی؛ زهرا حاجی برات
چکیده
سیب‌زمینی یکی از گیاهان مهم زراعی در جهان است. اما سیب‌زمینی تحت تنش‌های غیرزیستی مخصوصا خشکی و سرما قرار می‌گیرد. تنش‌های سرما و خشکی از جمله مهم‌ترین تنش‌های غیرزیستی در سراسر جهان هستند که منجر به کاهش عملکرد گیاهان زراعی می‌شوند. فاکتورهای اتصال C-تکرار (CBF) همچنین به عنوان اعضای خانواده پروتئین متصل به عناصر پاسخگو به کمآبی ...
بیشتر
سیب‌زمینی یکی از گیاهان مهم زراعی در جهان است. اما سیب‌زمینی تحت تنش‌های غیرزیستی مخصوصا خشکی و سرما قرار می‌گیرد. تنش‌های سرما و خشکی از جمله مهم‌ترین تنش‌های غیرزیستی در سراسر جهان هستند که منجر به کاهش عملکرد گیاهان زراعی می‌شوند. فاکتورهای اتصال C-تکرار (CBF) همچنین به عنوان اعضای خانواده پروتئین متصل به عناصر پاسخگو به کمآبی (DREB1) درنظر گرفته‌می-شوند. اما در سیب‌زمینی، سازوکار پایه‌ای از تحمل به تنش مبهم باقی مانده است. آزمایشی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار تحت تنش خشکی و سرما در گلخانه کرج انجام شد. در این مطالعه، بررسی بیان ژنCBF1 از برگ و ریشه تحت تنش سرما و خشکی در ژنوتیپ 8707.29 سیب‌زمینی انجام شد. متوسط میزان بیان ژن CBF1 ممکن همبستگی بالایی با کسب تحمل به استرس سرما و خشکی در ریشه داشت. درحالی‌که بیان این ژن در برگ کاهش داشته است. تحت تنش خشکی بیان ژن CBF1 در ریشه افزایش داشته است اما در برگ میزان بیان CBF1 تحت تنش کاهش بیان را نشان داد. پاسخ‌هایی که بین بخش‌های مختلف متفاوت هستند ممکن است بازتاب‌کننده مکانیسم‌های تحمل در تنش مخصوص بافت باشند که نشان‌دهنده اثر بافت اکولوژیکی در گسترش تحمل به استرس در سیب‌زمینی است. در این مطالعه بررسی جایگاه اتصالی فاکتورهای رونویسی، ژن‌های هم بیان و انتولوژی ژن‌ها در CBF1 در سیب-زمینی انجام شد. با توجه به آنالیز شبکه هم‌بیان، این ژن بیشتر در تحمل به سرما و خشکی دخالت داشت که سایر ژن‌های هم‌بیان احتمالا در بالادست مسیر بیوسنتز CBF1 عمل می‌کنند. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که بیان ژن CBF1 در ریشه تحت تنش سرما و خشکی بیشتر از برگ بود. در مجموع ژن CBF1 می تواند در القای تحمل به تنش سرما و خشکی نقش داشته باشد و برای دست‌ورزی ژنتیکی و اصلاح سیب زمینی تحت تنش‌های فوق‌الذکر مورد استفاده قرار گیرد.
هاوری کیانی؛ شیوا خالص رو؛ زاهد شریفی؛ علی مختصی- بیدگلی
چکیده
تخریب منابع آب و خاک در سیستم‌های کشاورزی رایج، ضرورت استفاده از نهاده‌های طبیعی را به ویژه در شرایط کم آبی بیش از پیش آشکار می‌سازد. بیوچار با افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک، محققان را امیدوار نموده که می‌تواند علاوه بر بهبود رشد گیاه با تنش خشکی مقابله نماید. در همین راستا به‌منظور بررسی اثر رژیم‌های آبیاری و کاربرد بیوچار بر ...
بیشتر
تخریب منابع آب و خاک در سیستم‌های کشاورزی رایج، ضرورت استفاده از نهاده‌های طبیعی را به ویژه در شرایط کم آبی بیش از پیش آشکار می‌سازد. بیوچار با افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک، محققان را امیدوار نموده که می‌تواند علاوه بر بهبود رشد گیاه با تنش خشکی مقابله نماید. در همین راستا به‌منظور بررسی اثر رژیم‌های آبیاری و کاربرد بیوچار بر گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.)، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان در سال 1397 به‌اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایش شامل آبیاری در سه سطح 100 (آبیاری کامل)، 70 (تنش ملایم خشکی) و 40 (تنش شدید خشکی) درصد ظرفیت زراعی و دو سطح مصرف بیوچار (0 و 15 تن در هکتار) بودند. نتـایج نشـان داد افـزایش شدت تنش خشکی (کاهش آبیاری) منجر به کاهش محتوای نسبی آب برگ، محتوای کلروفیل کل، کارایی فتوسیستم II، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی و گل‌دهنده، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در بوته، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه گردید. از سوی دیگر کاربرد بیوچار سبب تقلیل اثرات منفی تنش خشکی گردید، به‌طوری که با حفظ و نگهداشت میزان آب خاک، صفات مورفوفیزیولوژیک را بهبود بخشید. علاوه بر این بیوچار در سطوح آبیاری 40، 70 و 100 عملکرد دانه را به ترتیب 51.33، 12.34 و 72.10 درصد نسبت به شرایط عدم کاربرد بیوچار افزایش داد. بنابراین میتوان گفت بیوچار در کاهش اثرات خشکی موثر می‌باشد.
تنش شوری
مصطفی زنگویی؛ سهیل پارسا؛ مجید جامی الاحمدی؛ علی ایزانلو
چکیده
خارشتر (Alhagi camelorum Fisch) گیاهی از خانواده بقولات با خواص دارویی و قابلیت تولید علوفه است. به‌منظور بررسی تأثیر شوری آب آبیاری، تراکم و اکوتیپ بر غلظت عناصر معدنی اندام هوایی و ریشه خارشتر پژوهشی در دو منطقه، مزرعه دانشکده کشاورزی بیرجند و حجت‌آباد سربیشه در سال 1399، بهصورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار ...
بیشتر
خارشتر (Alhagi camelorum Fisch) گیاهی از خانواده بقولات با خواص دارویی و قابلیت تولید علوفه است. به‌منظور بررسی تأثیر شوری آب آبیاری، تراکم و اکوتیپ بر غلظت عناصر معدنی اندام هوایی و ریشه خارشتر پژوهشی در دو منطقه، مزرعه دانشکده کشاورزی بیرجند و حجت‌آباد سربیشه در سال 1399، بهصورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. سطوح شوری شامل 3.5، 7.5 و 12 دسیزیمنس بر متر به‌عنوان کرتهای اصلی و سطوح تراکم (10 و 20 بوته در مترمربع) و اکوتیپ (کرند و وشمگیر) به‌عنوان کرتهای فرعی بهصورت فاکتوریل در نظر گرفته شدند. اعمال حداکثر شوری آب آبیاری در مقایسه با شاهد، عملکرد علوفه تر را در بیرجند از 2756 به 1868 و در سربیشه از 2425 به 1931 کیلوگرم در هکتار کاهش داد. همچنین شوری سبب افزایش معنی دار سدیم اندام هوایی در سربیشه از 1.39 به 2.68 درصد و سدیم ریشه در بیرجند از 0.126 به 0.159 درصد و کاهش معنی دار پتاسیم ریشه در سربیشه از 3.94 به 1.78 درصد گردید. با افزایش تراکم منیزیم اندام هوایی در بیرجند از 0.023 به 0.016 و در سربیشه از 0.028 به 0.020 درصد کاهش یافت. همچنین منیزیم ریشه در بیرجند به‌طور معنی داری (از 0.015 به 0.011) و پتاسیم ریشه در سربیشه از 5.6 به 4.8 درصد کاهش یافت ولی سدیم اندام هوایی در هر دو مکان به‌طور معنی داری افزایش یافت. مقادیر منیزیم اندام هوایی خارشتر کمتر از حد مطلوب برای دام بود و کشت با تراکم 20 بوته در مترمربع این مشکل را تشدید نمود. اکوتیپ کرند در سربیشه پتاسیم کمتری نسبت به اکوتیپ وشمگیر داشت بنابراین کیفیت علوفه بالاتری داشت. علوفه تولیدی در سربیشه نسبت به بیرجند پتاسیم کمتری داشت. با توجه به وسعت اراضی شور کشور، توسعه کشت خارشتر می‌تواند به رونق تولید علوفه کمک مؤثری نماید.
تنش شوری
سمر خیامیم؛ حمید نوشاد؛ محسن آقایی زاده
چکیده
در مطالعات گلخانه‌ای تنش شوری لازم است محیط کشت علاوه بر داشتن ثبات هدایت الکتریکی، از نظر اقتصادی نیز مقرون به صرفه باشد تا در غربالگری ژرم پلاسم بتوان از آنها استفاده کرد. از طرفی با وجود مکانیزم‌های مشترک بین تنش‌هایی مثل خشکی و شوری، میتوان از ژرم‌پلاسم متحمل به خشکی برای تولید ارقام متحمل به این تنش‌ها استفاده کرد. لذا دو ...
بیشتر
در مطالعات گلخانه‌ای تنش شوری لازم است محیط کشت علاوه بر داشتن ثبات هدایت الکتریکی، از نظر اقتصادی نیز مقرون به صرفه باشد تا در غربالگری ژرم پلاسم بتوان از آنها استفاده کرد. از طرفی با وجود مکانیزم‌های مشترک بین تنش‌هایی مثل خشکی و شوری، میتوان از ژرم‌پلاسم متحمل به خشکی برای تولید ارقام متحمل به این تنش‌ها استفاده کرد. لذا دو آزمایش به صورت مجزا طراحی شد. آزمایش اول به صورت فاکتوریل با سه فاکتور در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. فاکتور اول شامل 1) خاک لومی 2) پرلیت با محلول هوگلند، 3) آبکشت با هوگلند بود. فاکتور دوم تیمار شاهد (آب نرمال منطقه) و سطح شوری 16 دسی زیمنس بر متر، و فاکتور سوم شامل دو ژنوتیپ حساس و متحمل به شوری چغندرقند بود. در آزمایش دوم، تعداد 17 ژنوتیپ در بستر پرلیت با محلول هوگلند درشرایط شاهد و شور به ترتیب با هدایت الکتریکی یک و 16 دسی زیمنس بر متر با چهار تکرار مورد آزمون قرار گرفت. در شرایط تنش شوری، مقدار عملکرد گیاه در بستر خاک کمتر از پرلیت و آبکشت بود زیرا خاک در اثر تنش شوری حدود شش برابر و پرلیت حدود دو برابر نسبت به شرایط شاهد، شور شدند. بیشترین مقدار عملکرد به مقدار 3.31 گرم در بوته از محیط آبکشت بدست آمد اما در شرایط شور این تیمار با پرلیت در گروه مشترک قرار گرفت. در آزمایش دوم، بر همکنش شوری در ژنوتیپ بر اکثر صفات کمی و کیفی معنیدار بود. در مجموع ژنوتیپهای HSF-91018، HSF-91040، HSF-92870، HSF-92881 و HSF-92884 بر اساس کلیه صفات و شاخص تحمل به تنش، به عنوان منابع ژنتیکی متحمل به شوری شناسایی شدند
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
نسیم فتحی زاده؛ سعداله هوشمند کوچی؛ شهرام محمدی؛ پیام پزشکپور
چکیده
عدس منبعی غنی از پروتئین، فیبر، مواد معدنی، آنتی‌اکسیدان‌ها و آهن است. با افزایش کمبود آب، تنش خشکی تهدید عمده‌ای برای تولید جهانی عدس خواهد بود. مطالعه حاضر با هدف بررسی واکنش برخی ژنوتیپهای عدس در مواجهه با تنش خشکی آخر فصل زراعی و امکان شناسایی ژنوتیپهای متحمل به خشکی انجام گردید. در این راستا 24 ژنوتیپ عدس در قالب طرح بلوکهای ...
بیشتر
عدس منبعی غنی از پروتئین، فیبر، مواد معدنی، آنتی‌اکسیدان‌ها و آهن است. با افزایش کمبود آب، تنش خشکی تهدید عمده‌ای برای تولید جهانی عدس خواهد بود. مطالعه حاضر با هدف بررسی واکنش برخی ژنوتیپهای عدس در مواجهه با تنش خشکی آخر فصل زراعی و امکان شناسایی ژنوتیپهای متحمل به خشکی انجام گردید. در این راستا 24 ژنوتیپ عدس در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط معمول زراعی و محیط تنش خشکی در منطقه شهرکرد مورد ارزیابی قرار گرفتند. تنش خشکی بهصورت قطع کامل آبیاری در مرحله 50% گلدهی انجام شد. در این آزمایش صفات مورفوفیزیولوژیکی و عملکردی عدس اندازه‌گیری شد. نتایج تجزیه مرکب داده ها نشان داد اثر محیط، ژنوتیپ، اثر متقابل ژنوتیپ × محیط بر اغلب صفات معنیدار بود. سهم این منابع تغییردر ایجاد تنوع در صفات متفاوت بود و محیط بیشترین نقش را در تنوع عملکرد دانه (55.27%) و ژنوتیپ در تنوع وزن 100 دانه (64.6%) و تعداد غلاف تک بذری (53.9%) ایفا نمود. عملکرد دانه در شرایط معمول زراعی با اکثر صفات همبستگی مثبت نشان داد. تحت تنش خشکی عملکرد دانه با صفات بیشتری همبستگی معنیدار داشت. شاخص‌های STI وGMP با عملکرد همبستگی بالا داشتند و میتوان از این شاخص‌ها جهت‌گزینش ژنوتیپ برتر استفاده نمود. براساس نتایج تجزیه به مؤلفه‌های اصلی شاخص‌ها، دو مؤلفه اول 97.66 درصد تغییرات را توجیه نمودند که مؤلفه اول به عنوان مؤلفه نیمه متحمل و مؤلفه دوم به عنوان مولفه متحمل معرفی شدند. نتایج تجزیه کلاستر براساس دو شاخص STI و GMP ژنوتیپها را در سه گروه مجزا قرار داد. براساس نتایج عملکرد دانه، ژنوتیپ کیمیا با دارا بودن کمترین افت عملکرد به‌عنوان رقم متحمل و رقم C113 با بیشترین افت عملکرد به‌عنوان رقم حساس شناسایی گردید. نتایج تحقیق حاضر نشان داد تنش خشکی در مرحله زایشی موجب کاهش صفات مورفوفیزولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپهای عدس میشود.
تنش خشکی
سجاد نصیری؛ بابک عندلیبی؛ افشین توکلی؛ محمدامیر دلاور؛ لوکاس ون زویتن
چکیده
آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با پنج تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در دو سال زراعی متوالی 1399 و 1400 بر روی گیاه جو رقم جلگه انجام شد. در این آزمایش دو سطح آبیاری (آبیاری کامل به‌عنوان شاهد و قطع آبیاری در مرحله گلدهی)، چهار سطح بیوچار (بدون بیوچار به عنوان شاهد، 0.25، 0.5 و یک درصد وزن ...
بیشتر
آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با پنج تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در دو سال زراعی متوالی 1399 و 1400 بر روی گیاه جو رقم جلگه انجام شد. در این آزمایش دو سطح آبیاری (آبیاری کامل به‌عنوان شاهد و قطع آبیاری در مرحله گلدهی)، چهار سطح بیوچار (بدون بیوچار به عنوان شاهد، 0.25، 0.5 و یک درصد وزن خاک) و سه سطح هورمون متیل جاسمونات همزمان با گلدهی و اعمال تنش (بدون محلول پاشی به عنوان شاهد، 50 و 100 میکرومول در لیتر متیل جاسمونات) مورد استفاده قرار گرفت. بر این اساس تنش، بیوچار و متیل جاسمونات بر محتوای پرولین، کربوهیدرات، نشت الکترولیت‌ها، غلظت رنگ‌دانه‌های فتوسنتزی، وزن خشک کل، تعداد سنبله بارور، وزن هزاردانه و همچنین عملکرد اقتصادی جو تاثیر معنیدار گذاشتند. علی‌رغم اینکه غلظت پرولین و کربوهیدرات و میزان نشت الکترولیت در اثر تنش خشکی افزایش و غلظت رنگ‌دانه‌های فتوسنتزی کاهش یافت، اما استفاده از بیوچار به میزان 0.25 وزن خاک و محلولپاشی متیل جاسمونات به غلظت 50 میکرومول در لیتر در بسیاری از صفات مورد مطالعه باعث تعدیل اثرات تنش خشکی شده و در نهایت منجر به بهبود رشد و عملکرد جو شدند. از نتایج به دست آمده در آزمایش مشخص شد که استفاده از سطوح بالای این مواد ضد تنش در بعضی از موارد نه تنها نمی‌توانند اثرات مطلوبی در جلوگیری از اثرات مخرب تنش خشکی داشته باشند، بلکه در مواردی منجر به تشدید این اثرات شده و باعث کاهش رشد و عملکرد گیاه می‌شوند.
تنش خشکی
سمانه قربی؛ علی عبادی؛ سعید خماری؛ مسعود هاشمی
چکیده
کشت گیاهان پوششی روشی مناسب در تطبیق نظام های کشاورزی با تغییرات اقلیمی به ویژه تنش کم آبی است. بااین‌حال، تحقیقات کمی در بررسی اثرات مستقیم کشت این گیاهان در کاهش اثرات تنش کم آبی در محصولات زراعی وجود دارد. ازاین رو، آزمایشی گلخانه ای به‌منظور بررسی اثر کشت باقلا (Vicia faba L.) به‌عنوان گیاه پوششی در کاهش اثرات سطوح مختلف ...
بیشتر
کشت گیاهان پوششی روشی مناسب در تطبیق نظام های کشاورزی با تغییرات اقلیمی به ویژه تنش کم آبی است. بااین‌حال، تحقیقات کمی در بررسی اثرات مستقیم کشت این گیاهان در کاهش اثرات تنش کم آبی در محصولات زراعی وجود دارد. ازاین رو، آزمایشی گلخانه ای به‌منظور بررسی اثر کشت باقلا (Vicia faba L.) به‌عنوان گیاه پوششی در کاهش اثرات سطوح مختلف تنش کمآبی و نیز کارایی جذب کود نیتروژن در ذرت دانهای (Zea mays L.) در سال 1398 به اجرا درآمد. آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با سه تکرار بود. عامل های موردمطالعه شامل کشت باقلا به‌عنوان گیاه پوششی با دو سطح (کشت و عدم کشت)، سطوح مختلف تنش کم آبی با چهار سطح (40، 60، 80 و 100 درصد ظرفیت زراعی) و کاربرد نیتروژن معدنی بر پایه اوره با سه سطح (صفر، 50 و 100 درصد مقدار توصیه‌شده) بودند. نتایج نشان داد که تیمار کشت باقلا به‌عنوان گیاه پوششی به همراه کاربرد 100 درصد مقدار توصیه‌شده نیتروژن و عدم اعمال تنش کم آبی با میانگین 23.3 گرم دارای بیشترین میزان عملکرد دانه بود. همچنین نتایج حاصل با توجه به عملکرد دانه نشان داد که کشت باقلا به‌عنوان گیاه پوششی و کاربرد 50 درصد مقدار توصیه‌شده نیتروژن در سطوح مختلف تنش کم آبی باعث بهبود صفاتی نظیر کارایی زراعی، کارایی بازیافت و کارایی بهره وری نیتروژن هم در دانه و هم در بافت هوایی ذرت نسبت به عدم کشت باقلا در شرایط مشابه گردید. بر همین اساس، استفاده از بقایای باقلا در خاک و کاربرد 50 درصد مقدار توصیه‌شده نیتروژن در تمامی سطوح تنش کم آبی در شرایط مشابه آب و هوایی توصیه میشود.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
زهره حاجی برات؛ عباس سعیدی؛ احمد موسی پور گرجی
چکیده
اثر متقابل ژنوتیپ با محیط، امکان انتخاب ژنوتیپهای پایدار را برای طیف وسیعی از محیط‌ها فراهم می‌‌کند. ارزیابی برهمکنش ژنوتیپ با محیط برای افزایش کارایی انتخاب ارقام با عملکرد بالا و پایدار در دامنه‌های وسیعی از محیط‌های متفاوت الزامی می‌باشد. برای ارزیابی پایداری عملکرد و سازگاری 60 ژنوتیپ سیب‌زمینی (دو رقم و 58 کلون پیشرفته)، ...
بیشتر
اثر متقابل ژنوتیپ با محیط، امکان انتخاب ژنوتیپهای پایدار را برای طیف وسیعی از محیط‌ها فراهم می‌‌کند. ارزیابی برهمکنش ژنوتیپ با محیط برای افزایش کارایی انتخاب ارقام با عملکرد بالا و پایدار در دامنه‌های وسیعی از محیط‌های متفاوت الزامی می‌باشد. برای ارزیابی پایداری عملکرد و سازگاری 60 ژنوتیپ سیب‌زمینی (دو رقم و 58 کلون پیشرفته)، 17 آماره پارامتریک و ناپارامتریک برای عملکرد غده در هشت محیط در طول فصل رشد 2018-2019 مورد ارزیابی قرار گرفت. ژنوتیپها در شرایط نرمال و کمآبی در طرح کرت خرد شده در کرج و اردبیل مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر مکان و سال و نیز اثر ژنوتیپ معنیدار می‌باشند. اثر متقابل سال×مکان× ژنوتیپ در سطح احتمال 1 %معنیدار شد. اثر ژنوتیپ نیز در سطح احتمال 1 % معنیدار گردید. اثرمتقابل ژنوتیپ×مکان و ژنوتیپ×سال معنیدار نگردید که نشان‌دهنده آن است که میانگین عملکرد ژنوتیپها در مکان‌ها و سال‌های مختلف متفاوت نیست. گروه‌بندی ژنوتیپها بر اساس میانگین عملکرد و آمار پایداری پارامتریک و ناپارامتریک نشان داد که ژنوتیپها به چهار گروه اصلی تقسیم بندی می‌شوند. نتایج آماره‌های پایداری و تجزیه خوشه‌ای نشان داد که میتوان ژنوتیپهای G31، G21 و G36 را به عنوان ژنوتیپ-های پایدار و سازگار معرفی نمود. نتایج دندروگرام با نتایج آماره‌های پارامتریک و ناپارامتریک همدیگر را تایید کردند. در حالی‌که ژنوتیپهای G49، G51، G53 و G56 با بالاترین مقادیر، ناپایدارترین ژنوتیپها بودند. در مجموع بر اساس میانگین رتبه پارامترهای پایداری پارامتریک و ناپارامتریک، ژنوتیپهایG31، G21 و G36کمترین تغییرات را داشتند و به‌عنوان پایدارترین ژنوتیپها شناخته شدند و بنابراین میتوان آنها را به عنوان ژنوتیپهای پایدار معرفی نمود.
تنش خشکی
منصور اسمعیلی؛ محمدرضا داداشی؛ محمد تقی فیض بخش؛ کامی کابوسی؛ فاطمه شیخ
چکیده
به منظور ارزیابی اثرات کم‌آبیاری بر عملکرد کمی وکیفی علوفه هیبرید های ذرت در شرایط آب و هوایی گرگان، آزمایشی بهصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار، در ایستگاه عراقی محله گرگان اجرا شد. عامل اصلی کم‌آبیاری در چهار سطح (100 ، 75 ، 50 و 25 درصد نیاز آبی) و عامل فرعی هیبریدهای ذرت در چهار سطح (SC703،SC704 ، ZP548،BK50 ...
بیشتر
به منظور ارزیابی اثرات کم‌آبیاری بر عملکرد کمی وکیفی علوفه هیبرید های ذرت در شرایط آب و هوایی گرگان، آزمایشی بهصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار، در ایستگاه عراقی محله گرگان اجرا شد. عامل اصلی کم‌آبیاری در چهار سطح (100 ، 75 ، 50 و 25 درصد نیاز آبی) و عامل فرعی هیبریدهای ذرت در چهار سطح (SC703،SC704 ، ZP548،BK50 ) قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که عامل کم‌آبیاری بر روی همه صفات مورد بررسی معنیدار بود. همچنین اثر هیبریدهای مورد بررسی نیز بر روی همه صفات مورد بررسی به‌جز از صفات الیاف نامحلول در شوینده اسیدی و کربوهیدرات‌های محلول در آب معنیدار بود. همچنین برهمکنش کم‌آبیاری × هیبرید فقط بر صفات علوفه (بیوماس‌کل، وزن تر بلال، وزن تر ساقه و برگ و وزن خشک کل) معنیدار بود. نتایج مقایسه میانگین‌ها نشان داد که بیشترین عملکرد بیوماس در تیمار 100 درصد نیاز آبی مشاهده شد که با تیمار‌های 75، 50 و 25 درصد آبیاری به ترتیب 7.2، 49 و 79.7 درصد اختلاف داشت با این‌حال بیشترین بهره‌وری مصرف آب با اختلاف معنی دار نسبت به سایر سطوح در تیمار 75 درصد نیاز آبی (5.99 کیلوگرم بر متر مکعب) مشاهده شد. همچنین با افزایش سطوح کم‌آبیاری میزان پروتئین خام،فیبر خام، کربوهیدرات های محلول در آب و الیاف نامحلول در محیط خنثی بطور معنی داری افزایش یافت و در بین هیبریدهای مورد بررسی هیبرید SC703 بالاترین میزان عملکرد علوفه (43692.4 کیلوگرم در هکتار) را داشت. به‌طور کلی با توجه به کمبود منابع آب و به منظور استفاده بهینه از آن جهت مصرف علوفه در شرایط آب و هوایی گرگان آبیاری بر اساس 75 درصد نیاز آبی و کشت هیبرید SC703 توصیه می‌گردد.
