نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج

2 مربی پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

3 دانشیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

چکیده

به منظور ارزیابی و شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل به شوری، تعداد 50 ژنوتیپ منتخب از آزمایشات شوری انجام شده در سال‌های گذشته، به منظور ارزیابی تکمیلی در شرایط تنش شوری، انتخاب شدند. ژنوتیپ‌ها در طی دو سال زراعی در قالب طرح لاتیس مستطیل با سه تکرار در ایستگاه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی، شهرستان بیرجند، مورد ارزیابی قرار گرفتند .آزمایش در شرایط نرمال و تنش شوری به طور جداگانه اجرا شد. به منظور مقایسه پتانسیل عملکرد این ژنوتیپ‌ها با ارقام اصلاح شده، شش رقم جو زراعی از جمله دو شاهد متحمل به شوری شامل ارقام جو مهر و خاتم نیز در آزمایشات گنجانده شد، لذا آزمایش در قالب طرح لاتیس مستطیل 8×7 اجرا شد (50 ژنوتیپ و شش رقم شاهد). صفات فنولوژیکی، میزان عملکرد دانه و وزن هزار دانه در ژنوتیپ‌ها اندازه گیری شد .به منظور گزینش ژنوتیپ‌های متحمل به شوری و با عملکرد بالا در هر دو محیط تنش و محیط بدون تنش، نمودار بای پلات براساس عملکرد در شرایط نرمال و شرایط تنش و رسم گردید و همچنین تجزیه و تحلیل روابط میان صفات و تحمل به تنش شوری در ژنوتیپ‌های برتر با استفاده از نرم افزارهای Stat Graphics و SPSS انجام شد. تجزیه مرکب صفات نشان داد، اثر متقابل سال و تنش شوری و ژنوتیپ بر صفات معنی-دار بود. در مجموع این نتایج نشان داد که تغییرات اقلیمی در سال‌های مختلف تاثیر زیادی بر واکنش ژنوتیپ‌ها نسبت به تنش شوری دارد. ژنوتیپ‌ 32 (TN4104)، در هر دو سال در بین ژنوتیپ‌های برتر بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

Ali, M. R., Uddin, M. Sh., Ara Bagum, Sh., 2007. Identification of salt tolerant barley genotypes for coastal region of Bangladesh. Bangladesh Journal of Botany, 36, 151-155. https://doi.org/10.3329/bjb.v36i2.1504
Ashraf, M., Waheed, A., 1990. Screening of local/exotic accessions of lentil (Lens culinaris Medic) for salt tolerance at two growth stages. Plant and Soil. 128,167–176. https://doi.org/10.1007/BF00011106
Al-Menale, H. S., Calingari, P. D., Forster, B. P., 2005. Development of salt tolerant barley for sustainable agriculture in Kuwait. Options Mediterraneennes, series A. 81, 369-372.
Bagcı, S., Ekiz, H., Yilmaz, A., 2003. Determination of the salt tolerance of some barley genotypes and the characteristics affecting tolerance. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 27, 253-260.
Barrett-Lennard, E.G., Anderson, G.C., Holmes, K.W., Sinnott, A., 2016. High soil sodicity and alkalinity cause transient salinity in south-western Australia. Soil Research. 54, 407–417. https://doi.org/10.1071/SR15052
Demiral, M.A., Aydin, M., Yorulmax. A., 2005. Effect of salinity on growth chemical composition and anti-oxidative enzyme activity of two malting barley cultivars. Turkish Journal of Biology. 29, 117-123.
Epstein, E., Norlyn, J.D., Rush, D.W., Kingsbury, R.W., Kelly, D.B., Cunningham, G.A., Wrona, A.F., 1980. Saline culture of crops: a genetic approach. Science. 210,399–404. https://doi.org/10.1126/science.210.4468.399
Flowers, T.J., 2004. Improving crop salt tolerance. Journal of Experimental Botany. 55, 307–319.https://doi.org/10.1093/jxb/erh003
Firoozi, B., Sofalian, O., Shokrpour, M., Rasoulzadeh, A., Ahmadpoor, F., 2013. Evaluation of spring wheat genotypes using drought tolerance indices and principle component analysis. Environmental Stresses in Crop Sciences.5, 99-113. [In Persian with English summery]. https://doi.org/10.22077/escs.2013.118
Fischer, A. A., Maurer, R., 1978. Drought resistance in spring wheat cultivars: I. Grain yield responses. Australian Journal of Agricultural Research. 29, 894-912. https://doi.org/10.1071/AR9780897
Ghasemi, F., Jakeman, A.J., Nix, H.A., 1995. Salinization of land and water resources: human causes, extent, management and case studies. UNSW press, CAB International, Sydney, Wallingford.
Hillel, D., 2000. Salinity management for sustainable irrigation: integrity science, environment and economics. The world Bank. Washington DC. https://doi.org/10.1596/0-8213-4773-X
Javed, M.M., Al-Doss, A.A., Tahir, M.U., Khan, M.A., El-Hendawy, S., 2022. Assessing the suitability of selection approaches and genetic diversity analysis for early detection of salt tolerance of barley genotypes. Agronomy. 12, 3217.
Khodadadi, M., Dehghani, H., Jalali Javaran, M., 2017. Quantitative genetic analysis reveals potential to genetically improve Fruit Yield and Drought Resistance Simultaneously in Coriander. Frontiers in Plant Science. 8, 568. https://doi.org/10.3389/fpls.2017.00568
Mansour, E., Moustafa, E.S.A., Abdul-Hamid, M.I.E., Ash-shormillesy, S.M.A.I., Merwad, A.M.A., Wafa, H. A., Igartua, E., 2021.Field responses of barley genotypes across a salinity gradient in an arid Mediterranean environment. Agricultural Water Management. 258, 107206. https://doi.org/10.1016/j.agwat.2021.107206
Neumann, P., 1997. Salinity resistance and plant growth revisited. Plant, Cell and Environment. 20, 1193–1198. https://doi.org/10.1046/j.13653040.1997.d01-139.x
Peck, A.J., Hatton, T., 2003. Salinity and the discharge of salts from catchments in Australia. Journal of Hydrology. 272, 191–202. https://doi.org/10.1016/S00221694(02)00264-0
Rengasamy, P., 2002. Transient salinity and subsoil constraints to dryland farming in Australian sodic soils: an overview. Australian Journal of Experimental Agriculture. 42, 351–361. https://doi.org/10.1071/EA01111
Shekari, F., Karimi. A., 2000. Tolerance of barley cultivar at the germination to different concentration of anions is saline soils of Tabriz pLain. Agronomy Journal. 86, 232-236. [In Persian with English summery].
Shahmoradi, Sh., Tabatabaie, S. A., Pouresmaeil, M., 2018. Analysis and classification of salt tolerance in native barley (Hordeum vulgare L.) germplasm of Iran. Iranian Journal of Crop Science. 19, 319-333. [In Persian with English summery]. https://dorl.net/dor/20.1001.1.15625540.1396.19.4.4.6
Shahmoradi, S., Ghotbi, V., 2022. Evaluation of of Iranian rye (Secale cereale L.) ecotypes under late season drought stress. Environmental Stresses in Crop Sciences. 15, 19-29. [In Persian with English summery]. https://doi.org/10.22077/escs.2020.3507.1867
Tao, R., Ding, J., Li, C., Zhu, X., Guo, W., Zhu, M., 2021. Evaluating and screening of agro-physiological indices for salinity stress tolerance in wheat at the seedling stage. Frontiers in Plant Science. 12, 646175. https://doi.org/10.3389/fpls.2021.646175