تنش خشکی
معصومه پوراسماعیل؛ همایون کانونی؛ فاطمه سیفی؛ علاءالدین کردناییج؛ بهزاد سرخی؛ علی سجاد بکایی
چکیده
یکی از اثرات تغییرات اقلیم کاهش بیشتر بارندگی در نواحی خشک جهان است. بهره‌گیری از تنوع طبیعی موجود در ژرم‌پلاسم گیاهی به‌منظور دستیابی به نمونههای ژنتیکی با درجه تحمل بیشتر، یکی از رویکردهای پیش‌رو در برابر اثرات منفی تغییرات اقلیم بر تولید و جز ضروری برای کشاورزی پایدار به شمار می‌رود. این پروژه با هدف دستیابی به نمونههای ...
بیشتر
یکی از اثرات تغییرات اقلیم کاهش بیشتر بارندگی در نواحی خشک جهان است. بهره‌گیری از تنوع طبیعی موجود در ژرم‌پلاسم گیاهی به‌منظور دستیابی به نمونههای ژنتیکی با درجه تحمل بیشتر، یکی از رویکردهای پیش‌رو در برابر اثرات منفی تغییرات اقلیم بر تولید و جز ضروری برای کشاورزی پایدار به شمار می‌رود. این پروژه با هدف دستیابی به نمونههای ژنتیکی با پتانسیل عملکرد بالا در مواجهه با تنش خشکی انتهای فصل بر روی 70 نمونه ژنتیکی نخود تیپ کابلی بانک ژن گیاهی ملی ایران انجام پذیرفت. به این منظور نمونههای ژنتیکی در قالب طرح آگمنت در سال زراعی 95- 1394 در کرج و کردستان به‌صورت بهاره کشت شدند. در کردستان، نمونه‌ها در دو شرایط کشت دیم و کشت با اعمال دو آبیاری تکمیلی در مرحله غلاف بندی موردبررسی قرار گرفتند. در کرج نیز نمونه‌ها با اعمال دو تیمار آبیاری، آبیاری نرمال در تمام مراحل رشد گیاه و آبیاری تا زمان گلدهی و قطع آبیاری از زمان گلدهی به بعد، با یکدیگر مقایسه شدند. در طول فصل رشد، صفات زراعی یادداشت‌برداری شد. با برآورد شاخصهای تحمل و حساسیت تنش و گروه‌بندی نمونههای ژنتیکی بر اساس صفات زراعی و شاخصهای تحمل و حساسیت با بهره‌گیری از تجزیه به مؤلفه‌های اصلی و تجزیه خوشه‌ای در سنندج نمونههای KC215172، KC215286، KC215369 و KC216010 در کرج نمونههای KC215286، KC215727، KC215442، KC215443 و KC216023 با بالاترین مقادیر GMP و STI و پایین‌ترین مقادیر TOL و SSI نمونههای با پتانسیل عملکرد بالا و متحمل نسبت به تنش خشکی شناخته شدند. با جمع‌بندی نتایج نمونههای KC215286، KC215442 و KC215443 نمونههای ژنتیکی امیدبخش در هر دو سایت بودند. نتایج این پژوهش توجه به نمونههای ژنتیکی بومی به‌عنوان میراث باارزش ملی برای پیشبرد اهداف به نژادی را مشخص می‌سازد.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
رقیه فاطمی؛ مهرداد یارنیا؛ سلیمان محمدی؛ ابراهیم خلیل وند؛ یهرام میرشکاری
چکیده
به‌منظور بررسی اثر محدودیت منابع فتوسنتزی و تنش‌کم آبی بر عملکرد دانه و سایر خصوصیات زراعی ارقام و لاین‌های پیشرفته جو آزمایشی در سال‌های زراعی 94-1393 و 95-1394 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی میاندوآب انجام شد. در این تحقیق 12 رقم و لاین جو در پنج تیمار محدودیت منبع (شاهد (بدون محدودیت)، حذف برگ‌‌های زیر برگ پرچم، برگ پرچم، نصف ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر محدودیت منابع فتوسنتزی و تنش‌کم آبی بر عملکرد دانه و سایر خصوصیات زراعی ارقام و لاین‌های پیشرفته جو آزمایشی در سال‌های زراعی 94-1393 و 95-1394 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی میاندوآب انجام شد. در این تحقیق 12 رقم و لاین جو در پنج تیمار محدودیت منبع (شاهد (بدون محدودیت)، حذف برگ‌‌های زیر برگ پرچم، برگ پرچم، نصف سنبله و پوشش سنبله) در دو شرایط آبیاری نرمال و تنش کم آبی با سه تکرار ارزیابی شدند. مقایسه میانگین تیمارهای اثر متقابل ژنوتیپ در محدودیت منبع نشان داد اغلب ژنوتیپهای مورد بررسی در شرایط آبیاری نرمال، کمترین عملکرد دانه را در تیمارهای محدودیت حذف برگ پرچم، حدف نصف سنبله و پوشش سنبله نشان دادند، در حالی‌که تحت شرایط تنش کم‌آبی کمترین عمکرد دانه در ژنوتیپهای مورد بررسی تحت تیمارهای محدودیت حذف برگ پرچم و پوشش سنبله ثبت شد. در شرایط آبیاری نرمال تحت تیمار شاهد و حذف زیر برگ پرچم ژنوتیپهای شماره10، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8 و 12 از بالاترین عملکرد دانه برخوردار بودند و بین آنها اختلاف معنی‌دار وجود نداشت؛ تحت شرایط تنش کم‌آبی در تیمار شاهد کلیه ژنوتیپ ها به غیر از ژنوتیپ شماره 11 و در تیمار حذف زیر برگ پرچم کلیه ژنوتیپ‌ها به غیر از دو ژنوتیپ شماره 2 و 11 از عملکرد بالاتری در مقایسه با ژنوتیپهای دیگر برخوردار بودند. تحت شرایط آبیاری نرمال و تنش کم‌آبی در ژنوتیپ شماره 3، اختلاف معنی‌داری بین تیمار شاهد و تیمارهای محدودیت منابع حذف زیر برگ پرچم، حذف برگ پرچم و حذف نصف سنبله دیده نشد. در این مطالعه لاین‌های پیشرفته مورد بررسی برتری معنی‌داری نسبت به ارقام آزاد شده جو از نظر عملکرد دانه و سایر خصوصیات مورد بررسی نشان ندادند.
تنش خشکی
پریسا شیخ زاده؛ محمد امانی؛ سعید خماری؛ ناصر زارع؛ نسرین رزمی
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر ترکیبات مغذی بر خصوصیات فیزیولوژیکی و عملکردی سویا (Glycine max) تحت تنش خشکی انتهای فصل، آزمایشی به‌صورت کرتهای خرد‌شـده در قالـب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجـرا شد. تیمارها شامل آبیاری (آبیاری کامل و قطع آبیاری در مرحله گلدهی تا انتهای فصل) به‌عنوان کرت اصلی و محلول‌پاشی (عدم محلول‌پاشی (شاهد)، ترکیبات ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر ترکیبات مغذی بر خصوصیات فیزیولوژیکی و عملکردی سویا (Glycine max) تحت تنش خشکی انتهای فصل، آزمایشی به‌صورت کرتهای خرد‌شـده در قالـب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجـرا شد. تیمارها شامل آبیاری (آبیاری کامل و قطع آبیاری در مرحله گلدهی تا انتهای فصل) به‌عنوان کرت اصلی و محلول‌پاشی (عدم محلول‌پاشی (شاهد)، ترکیبات مغذی دارای پلی‌آمین و ترکیبات مغذی بدون پلی‌آمین) به عنوان کرت فرعی بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی موجب کاهش شاخص کلروفیل، محتوای نسبی آب برگ، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و عمکرد روغن دانه سویا و افزایش نشت الکترولیت‌ها شد. در شرایط تنش، کاربرد ترکیبات مغذی بدون پلی‌آمین باعث افزایش 43.05 درصدی تعداد شاخه‌فرعی، 45.11 درصدی تعداد غلاف در بوته، 40.09 درصدی عملکرد دانه و 38.84 درصدی عملکرد بیولوژیک نسبت به شاهد شد. در تیمار آبیاری کامل، کاربرد ترکیبات مغذی دارای پلی‌آمین موجب شد تا تعداد شاخه‌فرعی، تعداد غلاف در بوته، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک بطور معنی‌داری (به‌ترتیب 23.6، 11.45، 24.88 و 20.20 درصد) نسبت به شاهد افزایش یابد. به عبارت دیگر، ترکیبات مغذی حاوی و فاقد پلی‌آمین به‌ترتیب در شرایط مساعد و نامساعد محیطی به‌دلیل فراهم کردن شرایط تغذیه‌ای مناسب‌تر، تأثیر مثبت و معنی‌داری بر صفات فیزیولوژیکی و عملکردی سویا داشتند.
تنش خشکی
اسماعیل افشون؛ حسین مقدم؛ محمدرضا جهانسوز؛ مصطفی اویسی؛ احسان ربیعیان
چکیده
بررسی ریخت‌شناسی ریشه در مناطق خشک و نیمه‌خشک دنیا بسیار مهم است چرا که عملکرد گیاه تحت شرایط تنش خشکی به میزان زیادی به توانایی ریشه در جذب آب و مواد غذایی بستگی دارد. به همین منظور آزمایشی در مزرعۀ آموزشی و پژوهشی دانشگاه تهران در سال‌های 1397 و 1398 انجام شد. این آزمایش به‌صورت کرتهای دو بار خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی ...
بیشتر
بررسی ریخت‌شناسی ریشه در مناطق خشک و نیمه‌خشک دنیا بسیار مهم است چرا که عملکرد گیاه تحت شرایط تنش خشکی به میزان زیادی به توانایی ریشه در جذب آب و مواد غذایی بستگی دارد. به همین منظور آزمایشی در مزرعۀ آموزشی و پژوهشی دانشگاه تهران در سال‌های 1397 و 1398 انجام شد. این آزمایش به‌صورت کرتهای دو بار خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. خاک‌ورزی به‌عنوان عامل اصلی در دو سطح (بدون خاک‌ورزی و مرسوم)، تنش آبی به‌عنوان عامل فرعی (در سه سطح تأمین 30، 60 و 90 % نیاز آبی) و کود نیتروژن به‌عنوان عامل فرعی فرعی (در سه سطح مصرف صفر، 50 و 100 % میزان توصیه‌شده) در نظر گرفته شدند. نتایج جدول تجزیه واریانس نشان داد که بیشترین طول ریشه (4147 سانتیمتر بر گیاه)، حجم ریشه (158.13 سانتیمتر مکعب بر بوته)، سطح ریشه (3055.7 سانتیمتر مربع بر بوته)، تراکم طول ریشه (0.44 سانتیمتر مربع بر سانتیمتر مکعب خاک)، وزن خشک ریشه (24.32 گرم بر بوته) و وزن تر بوته (6732.6 گرم بر مترمربع)، از اثر متقابل خاک‌ورزی مرسوم در تنش خشکی خفیف (90% نیاز آبی گیاه) در 100% نیاز کودی نیتروژن گیاه حاصل شد. همچنین اثر متقابل تنش خشکی شدید (30% نیاز آبی گیاه) در 100% نیاز کودی نیتروژن گیاه منجر به کاهش شدید صفات مذکور در هر دو سیستم خاک‌ورزی موردمطالعه شد. گرچه سیستم خاک‌ورزی مرسوم در این پژوهش درنهایت موجب افزایش مقدار خصوصیات رشدی ریشه و وزن تر بوته در گیاه ذرت علوفه‌ای شد ولی به دلیل اینکه تفاوت معنی‌داری در عملکرد علوفه تر در هر دو سیستم خاک‌ورزی موردمطالعه مشاهده نشد، سیستم بدون خاک‌ورزی به سبب آنکه در درازمدت میتواند موجب بهبود خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک گردد، پیشنهاد میشود.
فیزیولوژی گیاهان در شرایط تنش
میررضا میری؛ فرشاد قوشچی؛ حمید رضا توحیدی مقدم؛ حمیدرضا لاریجانی؛ پورنگ کسرایی
چکیده
خشکی از مهمترین تنش‌های محدود کننده رشد و تولید در گیاهان زراعی است و استفاده از روش‌های مدیریتی برای کاهش اثرات خشکی اهمیـت فراوانی دارد. به منظور بررسی اثر محلول‌پاشی گلایسین بتائین و اسید جیبرلیک بر خصوصیات فیزیولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی ...
بیشتر
خشکی از مهمترین تنش‌های محدود کننده رشد و تولید در گیاهان زراعی است و استفاده از روش‌های مدیریتی برای کاهش اثرات خشکی اهمیـت فراوانی دارد. به منظور بررسی اثر محلول‌پاشی گلایسین بتائین و اسید جیبرلیک بر خصوصیات فیزیولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار طی سال زراعی 1397اجراء گردید. فاکتورهای آزمایشی شامل رژیم‌های آبیاری در سه سطح (50 ، 70 و 90 میلیمتر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A) در کرتهای اصلی و سه مقدار گلایسین بتائین (عدم محلول‌پاشی، 50 و 100 میلی مولار در لیتر) و سه مقدار اسید جیبرلیک (عدم محلول‌پاشی، 60 و 120 پی‌پی‌ام) به‌صورت فاکتوریل در کرتهای فرعی بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثرات رژیم آبیاری، گلایسین بتائین و اسید جیبرلیک بر کلیه صفات مورد بررسی معنی‌دار بود. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که با افزایش تنش خشکی اکثر صفات مورد بررسی کاهش یافتند در حالی که میزان نشت یونی به طور معنی‌داری افزایش یافت. با این وجود، کاربرد خارجی گلایسین بتائین و اسید جیبرلیک باعث افزایش تمامی صفات تحت شرایط تنش خشکی گردید. به نظر میرسد که گلایسین بتائین و اسید جیبرلیک با کاهش اثرات سو تنش موجب بهبود شاخصهای رشدی لوبیا چشم بلبلی گردید. بنابراین کاربرد خارجی گلایسین بتائین و اسید جیبرلیک میتواند به عنوان روشی مفید در جهت بهبود تحمل به تنش خشکی لوبیا چشم بلبلی بکار گرفته شود. همچنین نتایج نشان داد که غلظت‌های 100 میلی‌مولار گلایسین‌بتائین و 120 پی‌پی‌ام اسید جیبرلیک نسبت بـه سایر سطوح از کارآیی بهتری برخوردار بود و باعث تحمل بیشتر لوبیا چشم بلبلی در برابر تنش خشکی میشود.
تنش خشکی
سحر فلاح؛ خسرو عزیزی؛ حمید رضا عیسوند؛ امیدعلی اکبرپور؛ ناصر اکبری
چکیده
این آزمایش در دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان در سال 1397 و به‌صورت گلدانی اجرا شد. نوع آزمایش به‌صورت طرح کاملاً تصادفی در قالب فاکتوریل 3 عامل در چهار تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل آبیاری (جبران آبیاری پس از 60، 80 و 100% ظرفیت زراعی مزرعه)، محلول‌پاشی با کلات روی در دو سطح (عدم محلول‌پاشی و 0.5 گرم در لیتر) و کمپلکس دما-دی‌اکسید ...
بیشتر
این آزمایش در دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان در سال 1397 و به‌صورت گلدانی اجرا شد. نوع آزمایش به‌صورت طرح کاملاً تصادفی در قالب فاکتوریل 3 عامل در چهار تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل آبیاری (جبران آبیاری پس از 60، 80 و 100% ظرفیت زراعی مزرعه)، محلول‌پاشی با کلات روی در دو سطح (عدم محلول‌پاشی و 0.5 گرم در لیتر) و کمپلکس دما-دی‌اکسید کربن در چهار سطح (24_380، 31_380، 24_700 و 31_700 درجه سانتی‌گراد/پی‌پی‌ام دی‌اکسید کربن) بودند. نتایج نشان داد بیشترین تعداد گره در ریشه تیمار اثر متقابل شرایط دما-دی‌اکسید کربن (31_700 درجه سانتی‌گراد/پی‌پی‌ام)×آبیاری کامل و تیمار اثر متقابل آبیاری کامل×کلات روی به ترتیب با میانگین‌های 31.1 و 28.8 گره در بوته مشاهده شد. صفات ارتفاع بوته، قطر ساقه و عملکرد دانه در ترکیب تیماری شرایط دما-دی‌اکسید کربن (24_700)×تنش آبیاری ملایم (FC%80) به ترتیب با میانگین 43.4 سانتیمتر، 5.8 سانتیمتر و 16.78 گرم در بوته بیشترین میزان را داشتند. همچنین ترکیب تیماری مصرف کلات روی×آبیاری کامل با میانگین 17.1 گرم در بوته بیشترین عملکرد را داشت. درنهایت افزایش کاربرد غلظت دی‌اکسید کربن در دمای پایین‌تر توأم با آبیاری کامل و تنش ملایم باعث افزایش اکثریت صفات مورفولوژیکی و عملکرد دانه شد. همچنین کاربرد روی توأم با آبیاری کامل باعث افزایش برخی صفات مورفولوژیک و عملکرد دانه گردید.
تنش خشکی
سید امیررضا طاهائی؛ محمد نصری؛ علی سلیمانی؛ فرشاد قوشچی؛ میثم اویسی
چکیده
ابداع و استفاده از روش‌هایی که موجب افزایش مقاومت محصول در شرایط تنش خشکی می‌گردد، حائز اهمیت فراوان است. به‌منظور بررسی اثر محلول‌پاشی تنظیم‌کننده‌های رشد و اسیدآمینه پرولین بر عملکرد و اجزاء عملکرد و بیان ژن Rab-17 (از گروه2 LEA)، در ذرت سینگلکراس 704، آزمایشی به‌صورت اسپلیت‌پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ...
بیشتر
ابداع و استفاده از روش‌هایی که موجب افزایش مقاومت محصول در شرایط تنش خشکی می‌گردد، حائز اهمیت فراوان است. به‌منظور بررسی اثر محلول‌پاشی تنظیم‌کننده‌های رشد و اسیدآمینه پرولین بر عملکرد و اجزاء عملکرد و بیان ژن Rab-17 (از گروه2 LEA)، در ذرت سینگلکراس 704، آزمایشی به‌صورت اسپلیت‌پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال‌های 1394 و 1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان) اجرا گردید. سه تیمار آبیاری پس از 70 (شاهد)، 90 و 100 میلیمتر تبخیر از سطح تشت تبخیر استاندارد کلاس A به‌عنوان عامل اصلی و محلول‌پاشی 5 تیمار بنزیل آدنین (BA6) جیبرلیک اسید (GA(3+7، پرولین، (BA6+GA(3+7+ پرولین و محلول‌پاشی آب خالص به‌عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. عملکرد علوفه و بلال، میزان پرولین، شاخص سطح برگ، محتوای رطوبت نسبی و میزان بیان ژن Rab-17 به‌عنوان یک ژن القا شونده در شرایط تنش خشکی بررسی گردید. بر اساس نتایج تجزیه واریانس مرکب، اثر تنش خشکی و محلول‌پاشی بر عملکرد علوفه و بلال، میزان پرولین و شاخص سطح برگ معنی‌دار بود. همچنین اثر تنش خشکی بر محتوای رطوبت نسبی و بیان ژن Rab-17 در سطح احتمال 1% معنی‌دار گردید. بر طبق نتایج مقایسه میانگین، تنش خشکی موجب کاهش عملکرد علوفه و بلال، شاخص سطح برگ و محتوای رطوبت نسبی و افزایش پرولین گردید. بیشترین عملکرد علوفه مربوط به شرایط تیمار شاهد بود که با تنش ملایم و شدید تفاوت معنی‌دار داشت. تیمارهای تنظیم‌کننده‌های رشد و پرولین در شرایط تنش خشکی موجب کاهش اثرات نامطلوب تنش بر عملکرد علوفه و بلال، شاخص سطح برگ و محتوای رطوبت نسبی گردیدند طبق نتایج حاصل از این پژوهش محلول‌پاشی اسیدآمینه پرولین و تنظیم‌کننده‌های رشد می‌توانند از طریق بهبود پاسخ‌های فیزیولوژیکی و ژنتیک گیاه موجب بهبود رشد و محصول ذرت در شرایط تنش خشکی شوند.
تنش خشکی
رقیه بام شاد؛ علیرضا سیروس مهر؛ علی اکبر محمودی؛ نورالله حیدری صادق
چکیده
چکیدهبه دلیل نگرانی‌های زیست محیطی ناشی از مصرف کودهای شیمیایی، اخیراً استفاده از انواع اسیدهای آلی برای بهبود کمی و کیفی محصولات زراعی و باغی رواج فراوان یافته است و به دلیل وجود ترکیبات هورمونی اثرات مفیدی در افزایش تولید و بهبود کیفیت محصولات کشاورزی دارند. به‌منظور بررسی اثرات تنش خشکی و محلول‌پاشی اسید هیومیک بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی ...
بیشتر
چکیدهبه دلیل نگرانی‌های زیست محیطی ناشی از مصرف کودهای شیمیایی، اخیراً استفاده از انواع اسیدهای آلی برای بهبود کمی و کیفی محصولات زراعی و باغی رواج فراوان یافته است و به دلیل وجود ترکیبات هورمونی اثرات مفیدی در افزایش تولید و بهبود کیفیت محصولات کشاورزی دارند. به‌منظور بررسی اثرات تنش خشکی و محلول‌پاشی اسید هیومیک بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی و بیوشیمیایی خرفه، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تنش خشکی در سه سطح: (90، 70 و 50 درصد ظرفیت زراعی) و اسید هیومیک در چهار سطح (صفر، 25، 50 و 75 میلی‌گرم در لیتر) اجرا گردید. نتایج نشان دهنده اختلاف معنی دار اثر تنش خشکی، اسید هیومیک و برهمکنش آنها بر اکثر صفات مورد بررسی بود. صفاتی از قبیل ارتفاع و طول ریشه در تنش خشکی به ترتیب (70 و 50 درصد ظرفیت زراعی) افزایش معنی‌داری نسبت به تیمار شاهد نشان دادند. وزن تر و خشک ریشه در شرایط تنش شدید (50 درصد ظرفیت زراعی) کاهش معنی‌داری نسبت به شاهد نشان داد و محلول‌پاشی اسید هیومیک با غلظت (75 میلی‌گرم در لیتر) تحت تنش خشکی سبب بهبود این صفات نسبت به تیمار شاهد گردید. افزایش مقادیر رنگیزههای فتوسنتزی در تنش (70 درصد ظرفیت زراعی) و محلول‌پاشی (50 میلی‌گرم در لیتر) اسید هیومیک مشاهده شد. بالاترین میزان کربوهیدرات و پرولین در گیاه حاصل از محلول‌پاشی به ترتیب (25 و 50 میلی گرم در لیتر) تحت تنش ملایم خشکی مشاهده شد. بنابراین با توجه به افزایش مقادیر اکثر صفات مورد بررسی در شرایط تنش ملایم و شدید میتوان اظهار داشت که مقدار (50 تا 75 میلی‌گرم در لیتر) محلول‌پاشی اسید هیومیک در شرایط کمبود آب موجود برای خرفه به خصوص تنش شدید (50 درصد ظرفیت زراعی) میتواند تا حدودی مفید باشد.
تنش خشکی
معصومه علی زاده فروتن؛ سهیل پارسا؛ مجید جامی الاحمدی؛ سهراب محمودی
چکیده
به‌منظور بررسی اثر کم‌آبیاری و زئولیت بر گیاه ذرت (Zea mays L.) در دو تاریخ کاشت اردیبهشت و تیرماه در سال 1396، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه‌ی طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند اجرا شد. فاکتورها شامل زئولیت در دو سطح (صفر و 10 تن در هکتار) و کم‌آبیاری در هشت سطح شامل: تأمین 100 درصد نیاز آبی در ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر کم‌آبیاری و زئولیت بر گیاه ذرت (Zea mays L.) در دو تاریخ کاشت اردیبهشت و تیرماه در سال 1396، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه‌ی طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند اجرا شد. فاکتورها شامل زئولیت در دو سطح (صفر و 10 تن در هکتار) و کم‌آبیاری در هشت سطح شامل: تأمین 100 درصد نیاز آبی در کل دوره رشد به روش رایج، 75 و 50 درصد نیاز آبی طی رشد رویشی به روش رایج، 75 و 50 درصد نیاز آبی در دوره‌ی رویشی به روش جویچه‌ای یک‌درمیان ثابت، خشکی موضعی ریشه با 75 و 50 درصد نیاز آبی طی رشد رویشی به صورت جابه‌جایی جویچه‌های مرطوب در هر آبیاری، 75 درصد نیاز آبی در کل دوره رشد به روش جویچه‌ای یک‌درمیان ثابت بود. تیمار شاهد آبیاری دارای بیشترین عملکرد ماده‌ی خشک، تعداد دانه در بلال، عملکرد دانه، شاخص برداشت و کارآیی مصرف آب بود و آبیاری رایج با 50 درصد نیاز آبی در دوره‌ی رویشی به ترتیب حدود 18، 29، 38، 26 و 19 درصد صفات فوق را کاهش داد. بیشترین کارآیی‌مصرف آب با 6/7 درصد افزایش نسبت به شاهد، در تاریخ کاشت دوم و تیمار آبیاری جویچه‌ای یک در میان ثابت بر اساس 75 درصد نیاز آبی در کل رشد، حاصل شد. به طورکلی نتایج نشان داد که تاریخ کاشت 12 تیرماه و کاربرد زئولیت اثر مطلوبی بر تمام صفات اندازه‌گیری شده داشت. عملکرد در کم‌آبیاری کاهش یافت اما با افزایش شاخص برداشت و کارآیی مصرف آب، آب مازاد ناشی از کم‌آبیاری میتواند صرف آبیاری اراضی بیشتر و افزایش تولید شود لذا استفاده از زئولیت به همراه تیمارهای جویچه‌ای یک در میان ثابت با 75 درصد نیاز آبی در دوره‌ی رویشی و کل رشد برای تاریخ کاشت دوم ذرت در منطقه بیرجند توصیه میشود.
تنش خشکی
الهام الهی فرد؛ ابوالفضل درخشان
چکیده
دما و پتانسیل آب دو نیروی محرکه اصلی تنظیم خواب و جوانه‌زنی بذر هستند. مدل‌های هیدروترمال تایم به‌منظور کمی‌سازی پاسخ جوانه‌زنی به این دو عامل توسعه یافته‌اند. در بیشتر این مدل‌ها تنوع زمان جوانه‌زنی در میان بذرها با در نظر گرفتن یک توزیع نرمال برای مقادیر پتانسیل آب پایه (ψb(g)) و وقوع بازدارندگی گرمایی جوانه‌زنی با فرض افزایش ...
بیشتر
دما و پتانسیل آب دو نیروی محرکه اصلی تنظیم خواب و جوانه‌زنی بذر هستند. مدل‌های هیدروترمال تایم به‌منظور کمی‌سازی پاسخ جوانه‌زنی به این دو عامل توسعه یافته‌اند. در بیشتر این مدل‌ها تنوع زمان جوانه‌زنی در میان بذرها با در نظر گرفتن یک توزیع نرمال برای مقادیر پتانسیل آب پایه (ψb(g)) و وقوع بازدارندگی گرمایی جوانه‌زنی با فرض افزایش خطی ψb(g) در دماهای بیشتر از حد بهینه توصیف شده است. در این مطالعه، از یک مدل هیدروترمال تایم جدید بر پایه توزیع گامبل برای توصیف تغییرات ψb(g) با دما و نیز مدل‌سازی اثر تنش خشکی بر تغییرات دماهای بهینه (To(g)) و بیشینه (Tm(g)) برای کسرهای مختلف جوانه‌زنی (g) کلزای خودرو استفاده شد. مقادیر ψb(g) با دما در گستره بین دمای پایه (Tb) تا Tm(g) به صورت خطی افزایش یافت، اما ثابت هیدروتایم (θH) روندی کاهشی داشت. این پاسخ باعث شد تا شکل منحنی سرعت جوانه‌زنی (GR(g)) در مقابل دما به صورت منحنی شود. هر دو آستانه بحرانی To(g) و Tm(g) متناسب با افزایش شدت تنش خشکی کاهش یافتند. مدل ضرایب θHT (ثابت هیدروترمال تایم)، Tb، ψbase(50) (میانه پتانسیل آب پایه در T=Tb)، KT (شیب تغییر ψb(g) با دما) را به ترتیب 305.50 مگاپاسکال درجه سانتی‌گراد ساعت، 6.17 درجه سانتی‌گراد، 1.375- مگاپاسکال و 0.044 مگاپاسکال بر درجه سانتی‌گراد برآورد کرد. مدل توسعه داده شده در اینجا نه‌تنها برازش‌های خوبی به داده‌های جوانه‌زنی کلزای خودرو داشت، بلکه بینش مفیدی در مورد راهبردهای انطباقی این گونه برای بهینه‌سازی زمان جوانه‌زنی خود در محیط‌های مختلف دمایی و رطوبتی فراهم آورد.
تنش شوری
حسن منیری‌فر؛ آرزو میرمظفری
چکیده
یونجه یکی از مهمترین گیاهان علوفه‌ای است که بصورت گسترده در جهان و ایران کشت میشود و نبود ارقام متحمل به شوری، روز به روز عملکرد و سطح زیر کشت آن را کاهش می‌دهد. در این پژوهش دو رقم سنتتیک الف و ب به همراه یک اکوتیپ محلی به عنوان رقم شاهد از نظر تحمل به تنش شوری در شرایط آب و خاک شور به مدت سه سال مورد مقایسه قرار گرفتند و صفات ارتفاع ...
بیشتر
یونجه یکی از مهمترین گیاهان علوفه‌ای است که بصورت گسترده در جهان و ایران کشت میشود و نبود ارقام متحمل به شوری، روز به روز عملکرد و سطح زیر کشت آن را کاهش می‌دهد. در این پژوهش دو رقم سنتتیک الف و ب به همراه یک اکوتیپ محلی به عنوان رقم شاهد از نظر تحمل به تنش شوری در شرایط آب و خاک شور به مدت سه سال مورد مقایسه قرار گرفتند و صفات ارتفاع بوته، قطر ساقه، شاخص سطح برگ، عملکرد علوفه خشک، عملکرد علوفه تر، نسبت برگ به ساقه، میزان پروتئین، قابلیت هضم ماده خشک، ADF، NDF، شاخص کلروفیل و محتوای کلروفیل a و b اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که بین ارقام مورد بررسی از نظر کلیه صفات اندازه‌گیری شده اختلاف معنی‌دار وجود دارد. عملکرد سالانه علوفه تر ارقام سنتتیک الف و ب در مجموع چهار چین، به ترتیب 72.24 و 71.24 تن در هکتار بود که به طور معنی‌داری بیشتر از مجموع عملکرد علوفه تر رقم شاهد (60.96 تن در هکتار) بود. برای عملکرد علوفه خشک نیز نتایج کاملاً مشابه بدست آمد و عملکرد علوفه خشک ارقام سنتتیک به طور معنی‌داری بیشتر از رقم شاهد بود. میانگین ارتفاع در هر دو رقم سنتتیک الف و ب بیشتر از مقدار مربوط به رقم شاهد بود. ارقام سنتتیک از نظر مقادیر کلروفیل نسبت به رقم شاهد برتر بودند. میزان پروتئین در ارقام سنتتیک الف و ب به ترتییب 23.44 درصد و 22.63 درصد بود که به طور معنی‌دار بیشتر از میزان آن در رقم شاهد (18.17 درصد) بود. به نظر میرسد ارقام یونجه که برای شرایط نرمال اصلاح شده‌اند، در شرایط تنش نیز از عملکرد مطلوبی برخوردار هستند. با توجه به مجموع نتایج بدست آمده، ارقام سنتتیک الف و ب از پتانسیل لازم برای کشت و کار در شرایط شوری مشابه این پژوهش برخوردار هستند.
تنش شوری
پیمان ورجاوند؛ سید بهرام اندرزیان؛ علی مختاران؛ عبدالنور مصدقی
چکیده
با توجه به نیاز روز افزون بشر به تولید غذا، استفاده از آب‌های نامتعارف یکی از راهکارهای برون رفت از بحران آب در جهان تعریف شده است. یکی از انواع مختلف آب‌های نامتعارف، زه‌آب‌های کشاورزی است. تحقیق حاضر به منظور ارزیابی واکنش عملکرد ژنوتیپهای مختلف گندم نان و دوروم به صورت کرتهای یکبار خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی ...
بیشتر
با توجه به نیاز روز افزون بشر به تولید غذا، استفاده از آب‌های نامتعارف یکی از راهکارهای برون رفت از بحران آب در جهان تعریف شده است. یکی از انواع مختلف آب‌های نامتعارف، زه‌آب‌های کشاورزی است. تحقیق حاضر به منظور ارزیابی واکنش عملکرد ژنوتیپهای مختلف گندم نان و دوروم به صورت کرتهای یکبار خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزارع شرکت کشت و صنعت نیشکر امیر کبیر اجرا شد. تیمارهای مورد مطالعه در این آزمایش شامل دو سطح کیفیت آب آبیاری (آب کارون و زه‌آب مزارع نیشکر) و نیز 20 ژنوتیپ گندم بعنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد میان ژنوتیپهای Bow، شعله، NARIN، BLOUDAN، سارنگ، ایرنا، Spn و پیشتاز در شرایط آبیاری با آب کارون و زه‌آب ناشی از مزارع نیشکر از لحاظ صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، تعداد سنبله در مترمربع و تعداد دانه در سنبله اختلاف آماری معنی‌دار مشاهده نگردید. همچنین رقم برات دارای بیشترین بهره‌وری آب آبیاری و آب کل با مقادیر به ترتیب 1.35 و 1.14 کیلوگرم بر مترمکعب در شرایط آب کارون بود، این اعداد برای آبیاری با زه‌آب مربوط به رقم سیستان بود که به ترتیب 1.16 و 0.98 کیلوگرم بر مترمکعب حاصل شد. بطور کلی، تحلیل خاک نشان داد کاربرد زه‌آب نه تنها موجب شور شدن خاک طی این کشت شده بلکه خاک مزرعه را به سمت سدیمی شدن نیز پیش برده است.
تنش شوری
محمد حسن سیاری زهان؛ محمد حسین صیادی اناری؛ غلام رضا زمانی؛ سهراب محمودی؛ فرزانه گلستانی فر
چکیده
امروزه در بسیاری از نقاط جهان، شوری ازجمله عوامل تنش زای محیطی بوده و به عنوان یک خطر جدی برای رشد گیاهان و تولید محصول است. هدف از این آزمایش بررسی اثر شوری و نوع جلبک بر رشد و عملکرد گندم و ریحان است. این تحقیق به‌صورت فاکتوریل در دو بخش آزمایشگاهی (در قالب طرح کاملاً تصادفی) و گلخانه ای (در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی)، با ...
بیشتر
امروزه در بسیاری از نقاط جهان، شوری ازجمله عوامل تنش زای محیطی بوده و به عنوان یک خطر جدی برای رشد گیاهان و تولید محصول است. هدف از این آزمایش بررسی اثر شوری و نوع جلبک بر رشد و عملکرد گندم و ریحان است. این تحقیق به‌صورت فاکتوریل در دو بخش آزمایشگاهی (در قالب طرح کاملاً تصادفی) و گلخانه ای (در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی)، با 3 تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند واقع در پردیس امیرآباد در سال 1394 اجرا شد. عامل اول، شوری با چهار سطح (1250، 2500، 5000 و 10000 میکروزیمنس بر سانتیمتر در بخش آزمایشگاهی و 1.25، 2.5، 5 و 10 دسی زیمنس بر متر در بخش گلخانه ای) و عامل دوم کاربرد جلبک با 3 سطح ریز‌جلبک سبز-آبی Spirulina platensis (مخصوص آب‌شور)، جلبک تک سلولی کلرولا (Chlorella vulgaris) (مخصوص آب شیرین) و شاهد عدم کاربرد جلبک بود. در بررسی نوع جلبک بر صفات مورد ارزیابی شامل وزن خشک ریشه‌چه و ساقهچه دو گیاه در بخش آزمایشگاهی و همچنین ارتفاع بوته، وزن خشک بوته و نشت الکترولیت دو گیاه در بخش گلخانه‌ای، میتوان بیان کرد که در بخش آزمایشگاهی کاربرد جلبک کلرولا، وزن خشک ریشه چه و ساقه چه گندم را به ترتیب، 36.67 درصد و 18.38 درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش داد و کاربرد جلبک کلرولا 42.86 درصد و 59.26 درصد وزن خشک ریشه چه و ساقه چه ریحان و جلبک اسپرولینا به ترتیب، 64.29 درصد و 28.15 درصد وزن خشک ریشه چه و ساقهچه ریحان را نسبت به تیمار شاهد (عدم کاربرد جلبک) کاهش دادند. در نتایج بخش گلخانه ای تنها صفت وزن خشک بوته ریحان تحت تأثیر نوع جلبک قرار گرفت. بهطورکلی میتوان بیان کرد که نوع جلبک تأثیر متفاوتی در دو نوع گیاه موردبررسی داشت؛ به‌نحوی‌که در گیاه گندم، جلبک کلرولا تأثیر بیشتری بر صفات داشت امّا در گیاه ریحان، کاربرد جلبک تأثیری بر شاخصهای موردمطالعه نداشت.
تنش شوری
راضیه بلدی؛ مجید نبی پور؛ معصومه فرزانه
چکیده
لگجی (.capparis spinosa L) یک گیاه سازگار و چندمنظوره است که میتواند فرصتی ارزشمند برای افزایش سطح سبز و جلوگیری از فرسایش خاک در مناطقی با آب‌وهوای گرم و خشک فراهم کند. به‌منظور ارزیابی مقاومت به شوری و تعیین تاریخ کاشت مناسب گیاه لگجی برای ازدیاد موفقیتآمیز و تقویت پوشش گیاهی در کانون‌های بحرانی ریزگرد آزمایشی به‌صورت کرتهای خردشده ...
بیشتر
لگجی (.capparis spinosa L) یک گیاه سازگار و چندمنظوره است که میتواند فرصتی ارزشمند برای افزایش سطح سبز و جلوگیری از فرسایش خاک در مناطقی با آب‌وهوای گرم و خشک فراهم کند. به‌منظور ارزیابی مقاومت به شوری و تعیین تاریخ کاشت مناسب گیاه لگجی برای ازدیاد موفقیتآمیز و تقویت پوشش گیاهی در کانون‌های بحرانی ریزگرد آزمایشی به‌صورت کرتهای خردشده با 3 تکرار در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی 98-1397 اجرا شد. تیمارها شامل چهار تاریخ کاشت به‌عنوان فاکتور اصلی (15 مهر، 15 آبان، 15 آذر، 15 دی) و فاکتور فرعی شامل چهار سطح شوری (شاهد (آب شهری)، 15، 30 و 45 dS m-1) بود. نتایج نشان داد که با افزایش شوری محتوای رنگیزههای فتوسنتزی کاهش یافتند. مقایسه میانگین ترکیب تاریخ کاشت و شوری نشان داد که در همه تاریخ کاشتها، افزایش شوری سبب کاهش محتوای کلروفیل میشود. محتوای کاروتنوئید نیز تحت تأثیر تنش شوری کاهش یافت. کاشت گیاه لگجی در تاریخ 15 مهر و 15 آبان تأثیر مثبتی بر میزان فتوسنتز خالص دارد و اثر شوری در این تاریخ کاشتها بر میزان فتوسنتز کمتر است. با افزایش تنش شوری محتوای پروتئین به‌طور معنی‌داری کاهش یافت ولی محتوای مالوندیآلدهید و فعالیت آنزیمهای سوپراکسیددیسموتاز (SOD)، کاتالاز (CAT)، پراکسیداز (POD) و آسکوربات پراکسیداز (APX) افزایش نشان دادند. مشاهدات ما در مورد محتوای یونی در اندام-هوایی نشان داد که محتوای یون سدیم (+Na) با زیادشدن میزان شوری افزایش یافت و محتوای یون پتاسیم (+K) کاهش نشان داد، اما در هر سطح شوری مقدار سدیم کمتر از پتاسیم بود. نتایج خصوصیات فیزیولوژیکی و نسبت +Na+/K نشان داد که گیاه لگجی یک گونه تقریباً متحمل به شوری (تا 15 dS m-1) است و به نظر میرسد که میتواند یک گزینه مناسب برای ازدیاد موفقیتآمیز در مناطق خشک و نیمه خشک و شور ایران و جلوگیری از فرسایش خاک در این مناطق باشد.
تنش شوری
فاطمه شاکری؛ سمیه رستگار؛ حامد حسن زاده خانکهدانی
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی تأثیر غلظت‌های رقیق‌شده آب دریا بر صفات جوانه‌زنی و برخی شاخصهای ریخت‌شناسی سه رقم کینوا شامل ردکارینا، Q26 و Q29 در قالب یک طرح کاملاً تصادفی به‌صورت فاکتوریل و با 6 تکرار در پتری‌دیش و گلدان انجام شد. سطوح مختلف شوری مورد بررسی در این پژوهش شامل 1.5 (شاهد)، 3، 6، 9، 12و 15 دسی‌زیمنس بر متر بود. نتایج نشان داد با افزایش ...
بیشتر
این پژوهش با هدف بررسی تأثیر غلظت‌های رقیق‌شده آب دریا بر صفات جوانه‌زنی و برخی شاخصهای ریخت‌شناسی سه رقم کینوا شامل ردکارینا، Q26 و Q29 در قالب یک طرح کاملاً تصادفی به‌صورت فاکتوریل و با 6 تکرار در پتری‌دیش و گلدان انجام شد. سطوح مختلف شوری مورد بررسی در این پژوهش شامل 1.5 (شاهد)، 3، 6، 9، 12و 15 دسی‌زیمنس بر متر بود. نتایج نشان داد با افزایش شوری از 9 به 12 و 15 دسی‌زیمنس، کاهش غیرمعنیداری نسبت به شاهد در سرعت جوانه‌زنی مشاهده شد. با افزایش شوری تا 15 دسی‌زیمنس صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، تعداد برگ، طول برگ و سطح برگ کاهش یافت و بیشترین عملکرد دانه مربوط به رقم Q26 بود. رقم Q26 در مقایسه با دو رقم دیگر حساسیت کمتری در شرایط شوری در صفات مختلف مانند اندازه و تعداد برگ، تعداد شاخه جانبی، ارتفاع قبل و بعد از گلدهی گیاه نشان داد. در مجموع میتوان گفت، شوری اثر نامطلوبی بر سرعت جوانه‌زنی بذر کینوا نداشته و در مواردی جوانه‌زنی را تسریع نموده است. اما در سطح شوری بالا برخی صفات رویشی مانند خصوصیات برگ و شاخه و طول گلآذین را تحت تأثیر قرار داد. بهنظر میرسد بتوان با اعمال مدیریت مناسب در مزرعه، استقرار و رشد این گیاه را در سطوحی از شوری تضمین نمود.
فیزیولوژی گیاهان در شرایط تنش
ماجده نیسی؛ براتعلی فاخری؛ اسماعیل ابراهیمی؛ عباسعلی امام جمعه؛ جواد ظهیری؛ مسعود پرویزی آلمانی
چکیده
این پژوهش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه کشت بافت و گلخانه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات نیشکر خوزستان و اتاقک سرما، به منظور بررسی اثر تنش سرما بر شاخصهای مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی دو رقم حساس (Saccharum officinarum واریته CP69-1062) و متحمل (Saccharum spontaneum) نیشکر در شرایط کنترل شده طی سال زراعی 1399 - 1398 انجام ...
بیشتر
این پژوهش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه کشت بافت و گلخانه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات نیشکر خوزستان و اتاقک سرما، به منظور بررسی اثر تنش سرما بر شاخصهای مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی دو رقم حساس (Saccharum officinarum واریته CP69-1062) و متحمل (Saccharum spontaneum) نیشکر در شرایط کنترل شده طی سال زراعی 1399 - 1398 انجام شد. جهت اعمال تنش سرما، گیاهچه‌های هشت هفته‌ای نیشکر به مدت 24 ساعت در معرض دماهای صفر و 4- درجه سانتی‌گراد قرار گرفتند. تنش سرما به طور معنی‌داری باعث کاهش کلروفیل برگ، افزایش نشت الکترولیت و افزایش میزان مالون دی‌آلدئید در هر دو رقم حساس و متحمل و بویژه در رقم حساس شد. میزان پرولین و کل کربوهیدرات‌های محلول برگ نیز تحت تنش سرما در هر دو رقم حساس و متحمل و بویژه در رقم متحمل به طور معنی‌داری افزایش یافت. تنش سرما همچنین به طور معنی‌داری باعث کاهش فعالیت آنزیم کاتالاز نسبت به شاهد شد. فعالیت آنزیم-های پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز در اثر سرما نسبت به شاهد بیشتر شد که میزان آن در رقم متحمل به طور معنی داری بیشتر از رقم حساس بود. علاوه بر این تنش سرما به طور معنی داری باعث افزایش فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز بویژه در رقم متحمل شد. شدت این تغییرات در دمای 4- درجه سانتی‌گراد بعلت تشکیل کریستال‌های یخ و متوقف شدن فعالیت‌های متابولیکی سلول کمتر بود. از لحاظ ظاهری نیز ارقام تحت تنش سرما، در دمای صفر درجه سانتی‌گراد نسبت به دمای شاهد تغییر چندانی نداشتند و کمی زرد و پژمرده شدند ولی در دمای 4- درجه سانتی‌گراد آثار تخریبی گیاهچه‌ها به وضوح مشاهده شد. نتایج بدست آمده نشان می‌دهد رقم S. spontaneum دارای مکانیسم دفاعی بهتر و کارآمدتری نسبت به رقم تجاری CP69-1062 بوده و در نتیجه به تنش سرما متحمل‌تر می‌باشد.
فیزیولوژی گیاهان در شرایط تنش
جعفر نباتی؛ علی اکبر محمودی؛ سیده محبوبه میر میران؛ سعید فیض آبادی؛ محمد محمدی؛ احمد نظامی
چکیده
در این مطالعه ویژگی‌های فیزیولوژیک مؤثر در تحمل به یخ‌زدگی ژنوتیپهای عدس، به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط کنترل‌شده در دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1397 بررسی شد. عوامل موردمطالعه شامل 20 ژنوتیپ عدس و سه دمای یخ‌زدگی (صفر، 18- و 20- درجه سانتی‌گراد) بودند. نتایج نشان داد که 14 ژنوتیپ در دمای 18- درجه سانتی‌گراد ...
بیشتر
در این مطالعه ویژگی‌های فیزیولوژیک مؤثر در تحمل به یخ‌زدگی ژنوتیپهای عدس، به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط کنترل‌شده در دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1397 بررسی شد. عوامل موردمطالعه شامل 20 ژنوتیپ عدس و سه دمای یخ‌زدگی (صفر، 18- و 20- درجه سانتی‌گراد) بودند. نتایج نشان داد که 14 ژنوتیپ در دمای 18- درجه سانتی‌گراد دارای 100 درصد بقاء بودند و در دمای 20- درجه سانتی‌گراد تمامی ژنوتیپ‌ها از بین رفتند. تجزیه خوشه‌ای براساس صفات مورد مطالعه ژنوتیپ‌ها را به چهار گروه تقسیم نمود. درصد بقاء در گروه‌های اول، دوم و چهارم نسبت به میانگین کل برتری داشت. ژنوتیپهای متعلق به گروه‌های اول (MLC84، MLC407،MLC454 ) و دوم (MLC38،MLC303 ،MLC74 ،MLC334 ) ازنظر فعالیت آنتی‌اکسیدانی، غلظت متابولیت‌ها، رنگ‌دانه‌ها، ارتفاع بوته، سطح برگ و وزن خشک دارای برتری نسبی در مقایسه با سایر گروه‌ها بودند. تجزیه به مؤلفه‌های اصلی (PCA) نشان داد که مؤلفه اول 32.77 درصد از تغییرات صفات شامل کارایی مصرف آب، کاروتنوئیدها، کلروفیل a/b، هدایت مزوفیلی، فتوسنتز، درصد بقاء، ارتفاع بوته، سطح برگ و وزن خشک را دارا بود و مؤلفه دوم تغییرات غلظت کلروفیل‌های a و b، کل رنگ‌دانه‌ها، کربوهیدرات‌های محلول، مهار فعالیت رادیکال آزاد DPPH، فنول، آنتوسیانین، پتانسیل اسمزی، تبخیر و تعرق و هدایت روزنه‌ای را با 16.31 درصد توضیح داد. ژنوتیپهای MLC74، MLC334، MLC11، MLC84، MLC454 و MLC407 ازنظر ظرفیت آنتی‌اکسیدانی و متابولیت‌ها و ژنوتیپهای MLC303، MLC17، MLC38، MLC286 و MLC469 ازنظر درصد بقاء و رشد مجدد از وضعیت مطلوبی برخوردار بودند. بهطورکلی بر اساس نتایج تجزیه خوشه‌ای و PCA، این ژنوتیپ‌ها دارای برتری نسبی در اکثر صفات موردمطالعه بوده و برای بررسی تکمیلی تحمل به یخ‌زدگی در شرایط مزرعه در مناطق سرد توصیه می‌گردند.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
علی براتی؛ حسن زالی؛ شیر علی کوهکن؛ اکبر مرزوقیان؛ احمد قلی پور
چکیده
به‌منظور بررسی گزینش لاین‌های خالص جو با عملکرد بالا و خصوصیات زراعی مطلوب در مناطق گرم جنوب و شمال کشور، تعداد 108 لاین در قالب طرح بدون تکرار آگمنت همراه با چهار شاهد (نیمروز/صحرا، نوروز، اکسین و WB-95-19) در مراکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس (ایستگاه داراب)، خوزستان (اهواز)، سیستان (زابل) و گلستان (ایستگاه گنبد) طی سال زراعی ...
بیشتر
به‌منظور بررسی گزینش لاین‌های خالص جو با عملکرد بالا و خصوصیات زراعی مطلوب در مناطق گرم جنوب و شمال کشور، تعداد 108 لاین در قالب طرح بدون تکرار آگمنت همراه با چهار شاهد (نیمروز/صحرا، نوروز، اکسین و WB-95-19) در مراکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس (ایستگاه داراب)، خوزستان (اهواز)، سیستان (زابل) و گلستان (ایستگاه گنبد) طی سال زراعی 98-1397 ارزیابی شدند. نتایج تجزیه REML نشان داد که میزان وراثت‌پذیری عملکرد دانه در گنبد، اهواز، داراب و زابل به‌ترتیب 0.952، 0.530، 0.001 و 0.111 بود. نتایج همبستگی میانگین شاخص SIIG در همه مناطق با صفات مختلف نشان داد که همبستگی مثبت و معنی‌داری بین شاخص SIIG و صفات وزن هزار دانه (**0.373) و عملکرد دانه (**0.891) وجود داشت. شاخص SIIG نشان داد که تعداد 24، 18، 18 و 6 لاین به‌ترتیب در داراب، اهواز، زابل و گنبد با مقدار شاخص SIIG بالا ( 0.9-0.6) جزء لاین‌های برتر بودند. براساس نتایج میانگین شاخص SIIG در همه مناطق، لاین‌های شماره‌ی 113، 33، 104، 119، 17، 2، 18، 23، 28، 120، 106، 112، 86، 34، 102، 47، 15، 85، 16، 19، 57، 118، 103، 46، 24، 98، 105، 40 و 22 به‌ترتیب با بیشترین مقدار میانگین شاخصSIIG (0.7-0.5) جزء لاین‌های برتر در بیشتر مناطق بودند. در مجموع نتایج نشان داد که شاخص SIIG به‌خوبی توانسته لاین‌ها را براساس صفات مختلف دسته‌بندی نماید.
تنش فلزات سنگین
شهرزاد حسینی؛ ناصر زارع؛ پریسا شیخ زاده؛ شهربانو ابوطالبی
چکیده
فلزات سنگین به عنوان یکی از مشکلات زیست محیطی مهم بوده که به دلیل سمیت حاصل از تجمع در خاک، تولید گیاهان زراعی و باغی از جمله گیاهان دارویی را تحت تاثیر قرار داده و منجر به کاهش رشد، عملکرد و کیفیت این گیاهان میشود. جذب فلز سنگین کادمیوم توسط گیاهان نیز منجر به ایجاد اختلال در انواع واکنش‌های متابولیکی و نیز غیرفعال‌سازی بسیاری از ...
بیشتر
فلزات سنگین به عنوان یکی از مشکلات زیست محیطی مهم بوده که به دلیل سمیت حاصل از تجمع در خاک، تولید گیاهان زراعی و باغی از جمله گیاهان دارویی را تحت تاثیر قرار داده و منجر به کاهش رشد، عملکرد و کیفیت این گیاهان میشود. جذب فلز سنگین کادمیوم توسط گیاهان نیز منجر به ایجاد اختلال در انواع واکنش‌های متابولیکی و نیز غیرفعال‌سازی بسیاری از فرایندهای حیاتی سلول میشود. در سال‌های اخیر بکارگیری از انواع نانومواد با هدف نقش حمایتی و بهبود عملکرد در زمینه کشاورزی و تولید مواد غذایی مورد بررسی گسترده قرار گرفته است. با توجه به اینکه سیلیکون دومین عنصر فراوان خاک است و سبب کاهش تاثیر تنش‌های زیستی و غیرزیستی میشود، در این پژوهش تاثیر کادمیوم (صفر، 81 و 243 میکرومولار) و نانوسیلیکون ( صفر و 1.5 میلی‌مولار) در سه بازه زمانی 24 ساعت، یک هفته و دو هفته پس از اعمال تیمار بر گیاه گاوزبان اروپایی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد با افزایش غلظت کادمیوم از 81 به 243 میکرومولار میزان پروتئین کل کاهش و میزان پراکسید هیدروژن و مالون‌دی‌آلدئید افزایش یافت. حضور 1.5 میلی مولار نانوسیلیکون باعث کاهش اثرات تخریبی کادمیوم شده به گونه‌ای که میزان تجمع کادمیوم در تیمار کادمیوم 243 میکرومولار+ نانوسیلیکون 1.5 میلی مولار و میزان پراکسید هیدروژن و مالون دی آلدئید در هر دو غلظت، 81 و 243 میکرومولار بطور معنی‌داری در مقایسه با تیمار بدون نانوسیلیکون کاهش یافته است. بنابراین، نتایج این پژوهش نشان داد که کاربرد نانوسیلیکون در خاک‌های آلوده به کادمیوم میتواند به عنوان ایدهای در جهت افزایش کیفیت و تولید گیاه گاوزبان اروپایی باشد و اثرات نامطلوب تنش کادمیوم را بهبود بخشد.
لیلا فروغی؛ سرالله گالشی
چکیده
تنش غرقاب یکی از مهمترین تنش‌ها در رابطه با گیاهان پاییزه به‌خصوص در مناطق شمال کشور می‌باشد. با صرفه‌ترین و مطمئن‌ترین روش برای کاهش اثرات تنش‌های محیطی بر گیاهان زراعی انتخاب رقم مقاوم می‌باشد، از این رو این آزمایش با هدف بررسی تحمل به تنش غرقاب در ژنوتیپهای گندم با استفاده از برخی ویژگی‌های مورفولوژیک و فیزیولوژیک و رابطه ...
بیشتر
تنش غرقاب یکی از مهمترین تنش‌ها در رابطه با گیاهان پاییزه به‌خصوص در مناطق شمال کشور می‌باشد. با صرفه‌ترین و مطمئن‌ترین روش برای کاهش اثرات تنش‌های محیطی بر گیاهان زراعی انتخاب رقم مقاوم می‌باشد، از این رو این آزمایش با هدف بررسی تحمل به تنش غرقاب در ژنوتیپهای گندم با استفاده از برخی ویژگی‌های مورفولوژیک و فیزیولوژیک و رابطه آن با عملکرد دانه انجام شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار و دو فاکتور 1) تنش غرقاب (عدم غرقاب و 15 روز غرقاب) و 2) رقم (20 رقم) در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال 96-1395 به انجام شد. بر اساس نتایج این آزمایش بیشترین عملکرد دانه در شرایط عدم تنش در رقم‌های N-80-19، N-87-20 و N-91-14 مشاهده شد که به‌ترتیب برابر 1.95 و 1.88 گرم در بوته بود، در شرایط غرقاب بیشترین عملکرد دانه در رقم‌های N-80-19 (1.02 گرم در بوته) و کوهدشت (0.96 گرم در بوته) بدست آمد. نتایج این آزمایش نشان داد سطح برگ، وزن خشک برگ، کلروفیل a و b، حجم و وزن خشک ریشه، کارتنوئید و عدد SPAD تحت تاثیر، اثر مخرب تنش غرقاب قرار گرفتند و نسبت به شرایط عدم تنش افت شدیدی داشتند. سطح برگ بیشترین همبستگی (0.89) را با عملکرد دانه داشت، پس از سطح برگ ،کلروفیل a و عدد SPAD بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه داشتند. بر اساس نتایج این آزمایش میتوان بیان کرد سطح برگ، رنگیزههای فتوسنتزی، عدد SPAD و حجم ریشه در ژنوتیپهای گندم دارای همبستگی بالایی تحت شرایط تنش غرقاب با عملکرد دانه گندم می‌باشد، از این‌رو میتوان ژنوتیپهای که دارای سطح برگ ورنگیزه‌های فتوسنتزی بیشتری در مرحله رویشی هستند را به عنوان ژنوتیپهای مقاوم گندم به تنش غرقاب معرفی کرد.
