تنش شوری
الهام افشارنیا؛ علیرضا خوانین زاده؛ مهدی کریمی
چکیده
امروزه با توجه به جمعیت روز افزون و افزایش نیاز غذایی ضروری است با استفاده از منابع آب و خاک شور جهت تامین نیاز غذایی این جمعیت رو به رشد با تاکید بر گونه های مقاوم و سازگار گیاهی اقدام نمود. به منظور ارزیابی مقاومت به شوری گونه گیاهی دارویی کنگر فرنگی و تعیین مقاومت این گونه به شوری در مراحل رویشی، آزمایشی با شش سطح شوری شامل )شاهد (،12،9، ...
بیشتر
امروزه با توجه به جمعیت روز افزون و افزایش نیاز غذایی ضروری است با استفاده از منابع آب و خاک شور جهت تامین نیاز غذایی این جمعیت رو به رشد با تاکید بر گونه های مقاوم و سازگار گیاهی اقدام نمود. به منظور ارزیابی مقاومت به شوری گونه گیاهی دارویی کنگر فرنگی و تعیین مقاومت این گونه به شوری در مراحل رویشی، آزمایشی با شش سطح شوری شامل )شاهد (،12،9، و 15 دسی زیمنس بر متر در قالب طرح کاملا تصادفی و در سه تکراردر شرایط گلدانی اجرا شد. در پایان معنی دار بودن داده های آزمایشی در سطح پنج درصد مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج نشان داد تیمار شوری بر صفات کلروفیل a ، b ، کل،نشت یونی، درصد خشکی و ریزش برگ، درصد خاکستر برگ، وزن مخصوص و محتوی رطوبت برگ اثر معنی داری در سطح پنج درصد دارد و گیاه کنگر فرنگی شوری تا سطح 9 دسی زیمنس بر متر را میتواند در مراحل رویشی تحمل نماید اما در سطوح بالاتر شوری حساس می باشد. به عبارتی شوری 12 دسی زیمنس باعث کاهش بیش از 50 درصد جوانه زنی گونه کنگر فرنگی شده و باعث افزایش معنی دار نشت یونی، درصد خاکستر و همچنین درصد خشکیدگی،درصد ریزش برگ به میزان 50 درصد شده است که میتواند بیانگر کاهش عملکرد معنی دار رویشی این گونه در این سطح شوری باشد. با توجه به نتایج به ازا افزایش هر واحد شوری میزان کاهش وزن برگ کنگر فرنگی معادل 11 درصد ثبت شد. بطور کلی با توجه به نتایج گونه گیاهی کنگر فرنگی از نظر مقاومت به شوری دارای تحمل نسبتا مناسب و خوبی در مراحل رویش می باشد با استفاده از منابع آب شور تا حد 9 دسی زیمنس بر متر میتوان جهت کشت و تولید از این گونه گیاهی در مراحل رویشی استفاده نمود.
فیزیولوژی گیاهان در شرایط تنش
فاطمه هدایتی؛ نسیبه پورقاسمیان؛ مهدی نقی زاده؛ روح الله مرادی
چکیده
بهمنظور بررسی اثر کاربرد بیوچار حاصل از تفاله موم زنبورعسل در شرایط تنش شوری و روی در گیاه دارویی همیشه‌بهار، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه فاکتور شامل تنش شوری در دو سطح (شاهد، آب شهر و 6 دسی‌زیمنس بر متر)، عنصر روی در 4 سطح (شاهد، 300، 1500 و 3000 میلیگرم بر کیلوگرم خاک) و بیوچار حاصل از تفاله موم زنبورعسل در ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر کاربرد بیوچار حاصل از تفاله موم زنبورعسل در شرایط تنش شوری و روی در گیاه دارویی همیشه‌بهار، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه فاکتور شامل تنش شوری در دو سطح (شاهد، آب شهر و 6 دسی‌زیمنس بر متر)، عنصر روی در 4 سطح (شاهد، 300، 1500 و 3000 میلیگرم بر کیلوگرم خاک) و بیوچار حاصل از تفاله موم زنبورعسل در سه سطح (شاهد، 1.5 و 3 درصد وزنی) در سه تکرار اجرا شد. نتایج آزمایش نشان داد که اعمال تنش شوری و روی منجر به کاهش معنیدار وزن خشک بوته و گل گیاه همیشه‌بهار در مقایسه با شرایط عدم تنش گردید .بطوریکه بیشترین میزان بیوماس و وزن خشک گل در تیمار عدم تنش شوری (شاهد) به همراه تنش روی با غلظت 300 پی‌پی‌ام و بیوچار 1.5 درصد وزنی به ترتیب میزان 9.83 و 1.59 گرم در بوته مشاهده شد و کمترین میزان آن متعلق به تیمار شوری 6 دسی‌زیمنس بر متر و تنش روی با غلظت 1500 پی‌پی‌ام و عدم مصرف بیوچار به ترتیب به میزان 1.8 و 0.27 گرم در بوته بود همچنین میزان رنگیزههای فتوسنتزی و متابولیتهای ثانویه نظیر ترکیبات فنلی، فلاونوئیدها و آنتوسیانین‌ها در مقایسه با شرایط عدم تنش کاهش ولی میزان فعالیت آنزیمهای کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز تحت تنش شوری و روی در مقایسه با تیمارهای شاهد افزایش یافتند. استفاده از بیوچار در سطح 1.5 درصد، در شرایط تنش شوری و روی سبب افزایش صفات رویشی، بهبود رنگیزههای فتوسنتزی، متابولیتهای ثانویه و آنزیمهای آنتی-اکسیدانی، در مقایسه با شرایط عدم مصرف بیوچار شد.
تنش فلزات سنگین
پریسا شیخ زاده؛ ناصر زارع؛ شهربانو ابوطالبی
چکیده
کادمیوم یکی از آلاینده‌های مهم محیط‌زیست است که بهعنوان یک نگرانی عمده زیست‌محیطی در سراسر جهان اثرات بازدارنده‌ای بر رشد گیاهان دارد. در این پژوهش تأثیر کادمیوم بر رنگیزههای فتوسنتزی، صفات فیزیولوژیکی و متابولیکی برگ گاوزبان اروپایی در شرایط هیدروپونیک موردبررسی قرار گرفت. گیاهچه‌های گاوزبان اروپایی در مرحله 7-6 برگی به ...
بیشتر
کادمیوم یکی از آلاینده‌های مهم محیط‌زیست است که بهعنوان یک نگرانی عمده زیست‌محیطی در سراسر جهان اثرات بازدارنده‌ای بر رشد گیاهان دارد. در این پژوهش تأثیر کادمیوم بر رنگیزههای فتوسنتزی، صفات فیزیولوژیکی و متابولیکی برگ گاوزبان اروپایی در شرایط هیدروپونیک موردبررسی قرار گرفت. گیاهچه‌های گاوزبان اروپایی در مرحله 7-6 برگی به محیط کشت هیدروپونیک حاوی غلظتهای مختلف کادمیوم (صفر، 81، 162، 243 و 324 میکرومولار) منتقل شدند و بعد از 12، 24، 48، 72 و 108 ساعت اعمال تنش، نمونه‌برداری و اندازه‌گیری صفات انجام گرفت. نتایج نشان داد میزان رنگیزههای فتوسنتزی، شاخص سبزینگی، فلورسانس کلروفیل و فعالیتهای متابولیکی برگ گیاه دارویی گاوزبان اروپایی به‌طور معنیداری تحت تأثیر تنش کادمیوم قرار گرفت. با افزایش غلظت کادمیوم و مدت‌زمان تیماردهی، میزان تجمع این عنصر در برگ‌های گاوزبان اروپایی افزایش یافت. تیمار کادمیوم باعث کاهش میزان کلروفیل a و b، کلروفیل کل، کارتنوئیدها در همه زمانهای نمونه‌برداری نسبت به تیمار شاهد گردید. حداکثر کارایی کوانتومی فتوسیستم II و شاخص سبزینگی نیز با افزایش غلظت کادمیوم و مدت‌زمان اعمال تنش کادمیوم، کاهش یافت به‌طوری‌که کمترین مقدار این صفات مربوط به 108 ساعت پس از اعمال تنش با 324 میکرومولار کادمیوم بود. با افزایش شدت تنش کادمیوم، میزان متابولیتهای ثانویه شامل آنتوسیانین، فنل، فلاونوئید کل و میزان قندهای محلول در برگ‌ها افزایش یافت. بیشترین مقدار این متابولیتهای ثانویه مربوط به 108 ساعت پس از تیمار با غلظت 324 میکرومولار کادمیوم بود. به‌طورکلی نتایج این تحقیق نشان داد که افزایش غلظت و مدت‌زمان اعمال تنش کادمیوم از طریق کاهش میزان رنگیزه‌ها فتوسنتزی و افزایش میزان فلورسانس کمینه کلروفیل بر فتوسنتز گیاه تأثیر منفی می‌گذارد و از طرف دیگر تجمع کادمیوم در برگ‌های گاوزبان اروپایی موجب افزایش میزان متابولیتهای ثانویه در این گیاه می‌گردد.
فیزیولوژی گیاهان در شرایط تنش
حامد رادمهدی؛ احمد نظامی؛ مهدی پارسا؛ ابراهیم ایزدی دربندی؛ علیرضا حسن فرد
چکیده
بهمنظور بررسی تحمل به سرما در اکوتیپ‌های بارهنگ برگ‌پهن، آزمایشی بهصورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 94-1393 انجام شد. عوامل آزمایش شامل شش اکوتیپ بارهنگ برگ‌پهن (بجنورد، کلات، مشهد، قائن، تربت‌حیدریه و بیرجند) و چهار تاریخ کاشت (اواخر ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تحمل به سرما در اکوتیپ‌های بارهنگ برگ‌پهن، آزمایشی بهصورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 94-1393 انجام شد. عوامل آزمایش شامل شش اکوتیپ بارهنگ برگ‌پهن (بجنورد، کلات، مشهد، قائن، تربت‌حیدریه و بیرجند) و چهار تاریخ کاشت (اواخر شهریور، اواخر مهر، اواخر اسفند و اواخر فروردین‌ماه) بودند. نتایج نشان داد که تأخیر در کاشت پاییزه از شهریور به مهرماه سبب کاهش درصد بقا در تمام اکوتیپ‌ها شد. این در حالی است که تأخیر در کاشت بهاره از اسفند به فروردین‌ماه باعث بهبود درصد بقا در اکوتیپ‌های بیرجند، قائن، مشهد و کلات به ترتیب به میزان 12، 8.9، 7.3 و 5 درصد شد. بیشترین درصد بقا در کاشت فروردین ماه و به اکوتیپ‌های مشهد، بیرجند، قائن و کلات و همچنین در کاشت اسفندماه به اکوتیپ بجنورد تعلق داشت. بیشترین عملکرد دانه در اکوتیپ قائن با 796.9 گرم در مترمربع و کمترین آن در اکوتیپ‌های تربت‌حیدریه، مشهد و کلات مشاهده شد. به‌طوری‌که عملکرد دانه در اکوتیپ قائن نسبت به اکوتیپ‌های مذکور به ترتیب 48، 46 و 59 درصد بیشتر بود. بیشترین زیست توده در کاشت شهریورماه در اکوتیپ بجنورد (2768 گرم در مترمربع) و کمترین آن در کاشت فروردین‌ماه در اکوتیپ کلات (622 گرم در مترمربع) مشاهده شد. همچنین بیشترین شاخص برداشت را در تمام تاریخ‌های کاشت اکوتیپ قائن داشت. عدم تفاوت معنیدار عملکرد دانه ی اکوتیپ‌های بارهنگ پهن‌برگ در کاشت‌های پاییزه و بهاره نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری بالای این گیاه نسبت به تاریخ تاریخ کاشت می باشد. با توجه به وقوع تنش های گرما و خشکی در طول فصل رشد گیاهان بهاره و تولید زیست توده مناسب اغلب اکوتیپ ها در کاشت پاییزه، تداوم آزمایشات در شرایط مزرعه و کنترل شده برای ارزیابی موفقیت کشت پاییزه این گیاه ضروری به نظر می رسد.
عاطفه سادات موسوی؛ معصومه نعیمی؛ عبدالطیف قلیزاده؛ علی راحمی
چکیده
به منظور بررسی تأثیر اسید سالیسیلیک و کیتوزان بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و عملکرد اسانس گیاه دارویی زوفا (.Hyssopus officinalis L) در شرایط تنش کم آبی، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبدکاووس، بهصورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای موردبررسی شامل دور آبیاری در سه سطح 7، 14 و 21 روزه ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر اسید سالیسیلیک و کیتوزان بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و عملکرد اسانس گیاه دارویی زوفا (.Hyssopus officinalis L) در شرایط تنش کم آبی، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبدکاووس، بهصورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای موردبررسی شامل دور آبیاری در سه سطح 7، 14 و 21 روزه به عنوان فاکتور اصلی و چهار سطح محلول پاشی شامل عدم مصرف الیسیتور (تیمار شاهد: محلول پاشی با آب خالص)، محلول پاشی اسید سالیسیلیک (300 میلیگرم در لیتر)، محلول پاشی کیتوزان (5 گرم در لیتر) و تلفیق اسید سالیسیلیک و کیتوزان به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج تحقیق نشان داد اثر متقابل آبیاری و محلول پاشی بر صفات محتوای نسبی آب برگ، کمبود اشباع آب برگ و فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدان معنی دار بود. در این پژوهش اعمال تنش کم آبی منجر به افزایش درصد اسانس گردید درحالی‌که با کاهش عملکرد اسانس همراه بود و کاربرد الیسیتورها عملکرد اسانس را افزایش داد. نتایج همچنین مشخص کرد کاربرد کیتوزان و اسید سالیسیلیک با هم منجر به افزایش فعالیت آنزیمهای آنتی‌اکسیدان تحت تیمار 14 روزه تنش کم آبی گردید. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده و تأثیر محلول پاشی این دو الیسیتور بر ویژگیهای بیوشیمیایی و متابولیتی گیاه، مصرف آنها جهت تولید مواد باارزش دارویی ازجمله اسانس و همچنین ایجاد مقاومت به تنش خشکی توصیه میشود.
لیلا فهمیده؛ علی اصغر قادری؛ ایوب مزارعی؛ امیر رجبی
چکیده
تنش ناشی از فلزات سنگین یکی از مهمترین انواع تنش‌ها در اکوسیستم خاک است که باعث کاهش تولید محصول در واحد سطح می‌گردد. امروزه کاربرد ترکیبات فنولی و تنظیم‌کننده رشد گیاه مانند اسید سالیسیلیک به منظور کاهش آثار منفی ناشی تنشهای مختلف مطرح است. هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی تأثیر محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک بر سمیت آرسنیک در گیاه ریحان ...
بیشتر
تنش ناشی از فلزات سنگین یکی از مهمترین انواع تنش‌ها در اکوسیستم خاک است که باعث کاهش تولید محصول در واحد سطح می‌گردد. امروزه کاربرد ترکیبات فنولی و تنظیم‌کننده رشد گیاه مانند اسید سالیسیلیک به منظور کاهش آثار منفی ناشی تنشهای مختلف مطرح است. هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی تأثیر محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک بر سمیت آرسنیک در گیاه ریحان پس از افزودن آرسنیک به خاک بود. این پژوهش در سال ۱۳۹۵ به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل تنش آرسنیک در چهار سطح صفر (شاهد)، 10، 45، 80 میلیگرم در کیلوگرم خاک و محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک سه سطح صفر (شاهد)، 1 و 2 میلی‌مولار بود. نتایج نشان داد که افزودن آرسنیک به طور معنی-داری وزن تر و خشک، سطح برگ و رنگیزههای فتوسنتزی را کاهش و غلظت کربوهیدارت و آنزیمهای آنتی اکسیدانی کاتالاز و پراکسیداز را افزایش داد. درحالی که محلول پاشی اسید سالیسیلیک بر تمام صفات تاثیر معنیداری داشت؛ به طوری که غلظت 2 میلی‌مولار باعث افزایش وزن تر و خشک، سطح برگ، کلروفیل a، b، کل و کارتنوئید و کاهش فعالیت آنزیمهای کاتالاز و پراکسیداز شد. در این بررسی اثر متقابل بین اسید سالیسیلیک و آرسنیک بر رنگیزههای فتوسنتزی و آنزیمهای آنتی اکسیدان معنیدار بود؛ و اسید سالیسیلیک نقش تعدیل کننده و کاهنده اثر منفی سمیت آرسنیک را بر این خصوصیات داشت. بنابراین با استناد به یافته‌های مطالعه حاضر و همچنین انجام تحقیقات تکمیلی میتوان محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک را جهت بهبود رشد و کاهش سمیت آرسنیک در گیاه دارویی ریحان تحت تنش آرسنیک پیشنهاد کرد.
افسانه پیرمانی؛ تورج میر محمودی؛ سامان یزدان ستا
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر دور آبیاری و مقادیر مختلف کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد و میزان اسانس همیشه‌بهار آزمایشی بهصورت اسپیلت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در بهار 1395در ایستگاه کشاورزی ساعتلوی ارومیه انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل دور آبیاری در چهار سطح (آبیاری بعد از 5 ، 10، 15 و 20 روز) و مصرف کود نیتروژنه ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تأثیر دور آبیاری و مقادیر مختلف کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد و میزان اسانس همیشه‌بهار آزمایشی بهصورت اسپیلت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در بهار 1395در ایستگاه کشاورزی ساعتلوی ارومیه انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل دور آبیاری در چهار سطح (آبیاری بعد از 5 ، 10، 15 و 20 روز) و مصرف کود نیتروژنه در چهار سطح (صفر(شاهد)، 80، 160، 240 کیلوگرم در هکتار) بودند. تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد اثر دور آبیاری بر کلیه صفات مورد بررسی معنیدار بود. بین سطوح کود نیتروژنه از لحاظ اثر بر کلیه صفات به غیر از وزن هزار دانه اختلاف معنیدار دیده شد، همچنین اثر متقابل دور آبیاری و سطوح نیتروژن نیز بر تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه، درصد روغن، عملکرد روغن و درصد اسانس گل در معنی-دار بود. تیمار آبیاری بعد از 10 روز بالاترین تعداد دانه در طبق (22.91 دانه)، وزن هزار دانه (11.19 گرم) و عملکرد خشک گل (598.44 کیلوگرم در هکتار) را به خود اختصاص داد، همچنین بالاترین تعداد دانه در طبق (22.25 دانه)، وزن هزار دانه (10.52 گرم) و عملکرد خشک گل (575.12 کیلوگرم در هکتار) سطح 80 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه اختصاص داشت. در بین تیمارهای اثر متقابل بیشترین تعداد دانه در طبق (24.33 عدد) عملکرد دانه (1133.3 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد روغن (356.5 کیلوگرم درهکتار) و درصد اسانس گل (25 درصد) در تیمار دورآبیاری بعد از 10 روز و 80 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه مشاهده شد. با توجه به محدویت آب در منطقه و همچنین جلوگیری از مشکلات زیست محیطی دور آبیاری بعد از 10 روز و مصرف 80 کیلوگرم کود نیتروژنه در منطقه قابل توصیه است.
ایوب مزارعی؛ سید محسن موسوی نیک؛ احمد قنبری؛ لیلا فهمیده
چکیده
یکی از راه‌های مقابله با اثر مخرب خشکی استفاده از تکنولوژی‌های به‌روز و مدرنی چون علم نانو است. این آزمایش بهمنظور بررسی اثر محلول‌پاشی نانو دی‌اکسید تیتانیوم بر برخی خصوصیات فیزیولوژی و فعالیت ترکیبات آنتی‌اکسیدانی مریم‌گلی تحت تنش خشکی انجام شد. این تحقیق در سال ۱۳۹۵ بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار ...
بیشتر
یکی از راه‌های مقابله با اثر مخرب خشکی استفاده از تکنولوژی‌های به‌روز و مدرنی چون علم نانو است. این آزمایش بهمنظور بررسی اثر محلول‌پاشی نانو دی‌اکسید تیتانیوم بر برخی خصوصیات فیزیولوژی و فعالیت ترکیبات آنتی‌اکسیدانی مریم‌گلی تحت تنش خشکی انجام شد. این تحقیق در سال ۱۳۹۵ بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل تنش خشکی (آبیاری در حد ظرفیـت زراعـی، تخلیـه ۵۰ و ۷۵ درصد رطوبـت ظرفیـت زراعی) و محلول‌پاشی با نانو دی‌اکسید تیتانیوم (صفر (شاهد)، ۵۰ و ۱۰۰ میلیگرم در لیتر) بود. بر اساس نتایج حاصله، بالاترین مقدار ماده خشک (6.67 گرم) و کلروفیل a، b و کل برگ (بهترتیب 2.45، 2.08 و 4.62 میلیگرم بر وزن تر) در گیاهان محلول‌پاشی شده با ۱۰۰ میلیگرم در لیتر نانو دی‌اکسید تیتانیوم به دست آمد و بیشترین غلظت پرولین (15/5 میلیگرم بر وزن تر) و فعالیت ترکیبات آنتی‌اکسیدانی شامل: مقدار فنل کل (14.49 میلیگرم بر وزن تر)، آنزیمهای پراکسیداز (4.48 میلیگرم بر وزن تر)، آسکوربات پراکسیداز (0.60 میلیگرم بر وزن تر)، گایاکول پراکسیداز (0.60 میلیگرم بر وزن تر)، سوپراکسید دیسموتاز (5.53 میلیگرم بر وزن تر) و کاتالاز (5.65 میلیگرم بر وزن تر) در گیاهان آبیاری شده پس از تخلیه ۷۵ درصد رطوبت ظرفیت زراعی و محلول‌پاشی شده با غلظت ۱۰۰ میلیگرم در لیتر نانو تیتانیوم حاصل شد. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده میتوان بیان کرد که نانو دی‌اکسید تیتانیوم به دلیل اندازه کوچک ذرات و امکان نفوذ راحت‌تر به برگ میتواند بر برخی ویژگیهای رشد مریم‌گلی مؤثر باشد.
احمدرضا دهقانی تفتی؛ سهراب محمودی؛ حسینعلی علیخانی؛ معصومه صالحی
چکیده
بهمنظور بررسی اثر تنش شوری، قارچ میکوریزا آربوسکولار و باکتری حلکننده فسفات معدنی بر عملکرد و اجزاء عملکرد گیاه دارویی اسفرزه (Plantago ovata Forsk.) آزمایشی بهصورت اسپلیت پلات فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار طراحی و اجرا شد. عامل شوری آب آبیاری در سه سطح 2.5 (شاهد)، 5 و 10 دسی زیمنس بر متر بهعنوان فاکتور اصلی و دو ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر تنش شوری، قارچ میکوریزا آربوسکولار و باکتری حلکننده فسفات معدنی بر عملکرد و اجزاء عملکرد گیاه دارویی اسفرزه (Plantago ovata Forsk.) آزمایشی بهصورت اسپلیت پلات فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار طراحی و اجرا شد. عامل شوری آب آبیاری در سه سطح 2.5 (شاهد)، 5 و 10 دسی زیمنس بر متر بهعنوان فاکتور اصلی و دو عامل قارچ میکوریزا آربوسکولار شامل دو سطح (کاربرد قارچ Glomus intraradicesو عدم مصرف قارچ بهعنوان شاهد) و باکتری حلکننده فسفات نیز شامل دو سطح (کاربرد باکتری Pseudomonas fluorescens و عدم مصرف باکتری بهعنوان شاهد) بهصورت فاکتوریل در کرتهای فرعی بودند.مقایسه میانگینها نشان داد که بیشترین تعداد سنبله در بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و شاخص برداشت به ترتیب، 18.3 عدد در بوته، 43.4 عدد در سنبله، 1.5 گرم و 27.9 درصد در شوری 2.5 دسی زیمنس بر متر حاصل گردید. همچنین بررسی اثرات متقابل نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد بیولوژیک و دانه درنتیجه ترکیب تیماری 2.5 دسی زیمنس بر متر و کاربرد قارچ Glomus intraradices و باکتریPseudomonas fluorescens به میزان 4539 و 1310 کیلوگرم در هکتار حاصل شد. درمجموع نتایج این بررسی نشان داد اگرچه شوری بالای آب آبیاری میتواند تأثیر منفی بر عملکرد گیاه دارویی اسفرزه بگذارد، بهره گیری از کودهای بیولوژیک میتواند بخشی از این اثرات منفی تنش را جبران نماید.
فرشته رضایی نسب؛ علیرضا پازکی؛ رضا منعم
چکیده
شوری خاک از عوامل محدودکننده عملکرد محصولات کشاورزی ازجمله گیاهان دارویی است و به عنوان یکی از اساسیترین مشکلات کشاورزی محسوب میشود. ازاین‌روی، به منظور بررسی اثر اسید سالیسیلیک و اسید جاسمونیک بر قندهای محلول، پرولین و فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدان گیاه دارویی اسطوخودوس (Lavendula officinalis L.) در شرایط تنش شوری، ...
بیشتر
شوری خاک از عوامل محدودکننده عملکرد محصولات کشاورزی ازجمله گیاهان دارویی است و به عنوان یکی از اساسیترین مشکلات کشاورزی محسوب میشود. ازاین‌روی، به منظور بررسی اثر اسید سالیسیلیک و اسید جاسمونیک بر قندهای محلول، پرولین و فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدان گیاه دارویی اسطوخودوس (Lavendula officinalis L.) در شرایط تنش شوری، آزمایشی گلدانی، در سال 1393 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری و گلخانه واقع در منطقه 4 به مرحله اجرا درآمد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید که در آن تنش شوری از منبع نمک طعام (NaCl)، در چهار سطح (0، 25، 50 و 75 میلی مولار)، اسید سالیسیلیک در دو سطح (0 و 0.7 میلی مولار) و اسید جاسمونیک در دو سطح (0 و 100 میکرومولار) در نظر گرفته شد. نتایج حاصل از مقایسه میانگین اثرات ساده شوری نشان داد که این عامل سبب افزایش قندهای محلول(%59) و پرولین (%76)، فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدان ازجمله؛ کاتالاز (%72)، سوپراکسید دیسموتاز (%67)، پراکسیداز (%63)، آسکوربات پراکسیداز (%60) و گلوتاتیون پراکسیداز (%72) شد. همچنین نتایج حاصل از پژوهش نشان داد، تنها اثر متقابل سه گانه عوامل آزمایشی بر صفات پراکسیداز، آسکوربات پراکسیداز معنی دار گردید. در این شرایط بیشترین میزان فعالیت پراکسیداز (50.27) میلیگرم پروتئین بر دقیقه و آسکوربات پراکسیداز (24.12) میلی گرم پروتئین بر دقیقه، در عامل شوری 75 میلی مولار و عدم حضور دو ترکیب مذکور حاصل گردید. به‌طورکلی، به نظر میرسد که استفاده از اسید سالیسیلیک و اسید جاسمونیک از طریق افزایش فعالیت قندهای محلول و پرولین باعث افزایش مقاومت گیاه در شرایط تنش شوری گردید.
حمیدرضا فلاحی؛ مرتضی قربانی؛ مهسا اقحوانی شجری؛ علیرضا صمدزاده؛ مهدی خیاط؛ زهرا مرکی؛ امیرحسن اسعدیان
چکیده
در این تحقیق تأثیر فراهمی آب (آبیاری پس از تبخیر 100 و 200 میلی‌متر از تشتک کلاس A به ترتیب بهعنوان تیمارهای بدون تنش و تحت تنش خشکی)، تلقیح میکوریزایی (شاهد، Glomus intraradicesو Glomus versiforme) و مصرف اسید هیومیک (صفر و 4 کیلوگرم در هکتار) بر عملکرد و مؤلفه‌های رنگ در کاسبرگهای گیاه دارویی چای ترش مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور آزمایشی بهصورت ...
بیشتر
در این تحقیق تأثیر فراهمی آب (آبیاری پس از تبخیر 100 و 200 میلی‌متر از تشتک کلاس A به ترتیب بهعنوان تیمارهای بدون تنش و تحت تنش خشکی)، تلقیح میکوریزایی (شاهد، Glomus intraradicesو Glomus versiforme) و مصرف اسید هیومیک (صفر و 4 کیلوگرم در هکتار) بر عملکرد و مؤلفه‌های رنگ در کاسبرگهای گیاه دارویی چای ترش مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور آزمایشی بهصورت کرتهای دو بار خردشده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی سرایان (دانشگاه بیرجند) انجام شد. عملکرد کاسبرگ در شرایط اعمال تنش خشکی کمتر از تیمار عدم وجود تنش (به ترتیب 10.7 و 19.1 گرم در مترمربع) و در شرایط تلقیح با قارچ میکوریزای Glomus intraradices بیشتر از تیمار عدم تلقیح میکوریزایی بود (به ترتیب 18.2 و 12.9 گرم در مترمربع). همچنین مصرف هیومیک اسید در شرایط اعمال تنش خشکی عملکرد کاسبرگ خشک را بهبود بخشید. تنش خشکی موجب کاهش مقدار a*، هیو وکرما به ترتیب به میزان 22، 53 و 15 درصد شد. مصرف اسید هیومیک نیز مقدار زاویه هیو را 63 درصد کاهش و نسبت b/a را 25 درصد افزایش داد. هر دو گونه میکوریزا حدود 66 درصد شاخص هیو را در مقایسه با تیمار شاهد افزایش دادند. نتایج اثرات سه گانة عاملهای آزمایشی نشان داد که بیشترین و کمترین میزان b/a به ترتیب در تیمارهای تنش خشکی× مصرف اسید هیومیک× تلقیح میکوریزایی و عدم تنش× عدم مصرف هیومیک× عدم تلقیح به دست آمد (به ترتیب 0.19 و 0.02). همچنین بیشترین میزان هیو (º215) در شرایط عدم اعمال تنش خشکی × عدم مصرف اسید هیومیک و تلقیح با Glomus versiformeحاصل شد. بیشترین میزان شاخص قرمزی نیز در تیمار عدم وقوع تنش خشکی × عدم کاربرد اسید هیومیک × انجام تلقیح میکوریزایی مشاهده شد. افزون بر این، همبستگی معنی داری بین a* با کروما (**0.64+) و شاخص قهوه ای شدن (**0.71-) و نیز بین هیو با شاخص قرمزی (**0.68+) به دست آمد. درمجموع، عملکرد و کیفیت رنگ کاسبرگ چای ترش در شرایط عدم وقوع تنش خشکی مناسبتر بود و تلقیح میکوریزایی توانست تا حدودی اثرات منفی تنش خشکی بر عملکرد و شاخص های رنگ کاسبرگ را کاهش دهد.
زهره امامی بیستگانی؛ سید عطاءالله سیادت؛ عبدالمهدی بخشنده؛ عبدالله قاسمی پیربلوطی
چکیده
مقدمه آویشن دنایی (Thymus daenensis) گیاهی دارویی از خانواده نعناعیان میباشد که بهصورت خودرو بیشتر در بخشهای غربی و مرکزی ایران به‌ویژه رشته‌کوه‌های زاگرس میروید و دارای تنوع وسیعی ازنظر ترکیبات اسانس میباشد (Ghasemi Pirbalouti et al., 2014). تنش خشکی عموماً باعث تخریب و شکسته شدن کلروپلاستها و کاهش میزان کلروفیل شده و مقدار فعالیت آنزیمها ...
بیشتر
مقدمه آویشن دنایی (Thymus daenensis) گیاهی دارویی از خانواده نعناعیان میباشد که بهصورت خودرو بیشتر در بخشهای غربی و مرکزی ایران به‌ویژه رشته‌کوه‌های زاگرس میروید و دارای تنوع وسیعی ازنظر ترکیبات اسانس میباشد (Ghasemi Pirbalouti et al., 2014). تنش خشکی عموماً باعث تخریب و شکسته شدن کلروپلاستها و کاهش میزان کلروفیل شده و مقدار فعالیت آنزیمها را در چرخه کالوین در طی فرآیند فتوسنتز کاهش میدهد و در نهایت رشد سبزینه ای و عملکرد محصول کاهش مییابد (Monakhova and Chernyadev, 2002). کیتوزان به عنوان یک الیسیتور زیستی برای بهبود بخشیدن بیوسنتز متابولیتهای ثانویه با بیان ژن در گیاهان دارویی تأیید شده است، همچنین جهت افزایش تولید گیاه، تحریک ایمنی گیاه، محافظت گیاه در مقابل میکروارگانیسمها، تحریک جوانهزنی و رشد گیاه عمل میکند (Yin et al., 2011). تحقیق حاضر با هدف ارزیابی برخی پاسخهای فیزیولوژیکی شامل رنگیزه های فتوسنتزی، پرولین، قندهای محلول و پراکسیداسیون لیپید غشا گیاه آویشن دنایی نسبت به تنش خشکی و سطوح الیسیتور کیتوزان در شرایط آب و هوایی شهرکرد صورت گرفت. مواد و روشها این آزمایش در سال زراعی 1393 بهمنظور بررسی اثر سطوح مختلف تنش خشکی و کیتوزان بر رنگیزه های فتوسنتزی، پرولین، قندهای محلول، میزان پراکسیداسیون لیپیدی غشا و تراوایی غشای سلول در گیاه آویشن دنایی (Thymus deanensis Celak.) در شرایط آب‌وهوایی شهرکرد گردید. آزمایش با سه سطح S1 (شاهد تأمین نیاز صد درصد آبی) S2 (تأمین نیاز 50 درصد آبی) S3 (تأمین نیاز 25 درصد آبی) و کیتوزان در 3 سطح (0، 0.2 ، 0.4 گرم بر لیتر) و اسید استیک به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا شد. نخست بذرهای موردنظربرای تهیه نشای موردنیازدراوایل بهار درگلخانه کشت شدند و سپس به بیرون گلخانه منتقل شدند. اعمال تیمارهای کیتوزان در دوره قبل از گلدهی، 50 درصد گلدهی و گلدهی کامل اعمال شد. سنجش رنگیزه های فتوسنتزی: میزان کلروفیل a، b و کاروتنوئید با روش آرنون (Arnon, 1967)با استفاده از اسپکتروفتومتر در طول‌موج‌های 663 و 645 نانومتر اندازه گیری شد. اندازه گیری پرولین: مقدارپرولین براساس روش بیتس ((Bates et al., 1973در طول موج 520 نانومتر اندازه گیری شد. اندازه گیری قندهای محلول: کربوهیدراتهای محلول بااستفاده ازمعرف آنترون با دستگاه اسپکتروفتومتری در طول‌موج 625 نانومتر بر اساس روش (Fsles, 1951) اندازه گیری شد. مالون دی آلدئید (پراکسیداسیون لیپیدی غشا): اندازه گیری این شاخص بر اساس روش رابرت و همکاران (Robbert et al., 1980) با دستگاه اسپکتروفتومتر در طول‌موج‌های 532 و 600 نانومتر قرائت شد. تراوایی غشای سلولی: با استفاده از دستگاه EC متر به روش لاتس et al., 1998)Lutts) محاسبه گردید. تجزیه های آماری و مقایسه میانگین ها به روش آزمون حداقل تفاوت معنی دار بااستفاده از نرم‌افزار SASو MSTATC در سطح احتمال پنج درصد صورت گرفت. نتایج و بحث رنگیزه های فتوسنتزی: اثر تنش خشکی بر کلروفیل a در سطح یک درصد معنیدار بوده است. با افزایش تنش خشکی از میزان کلروفیل a مقداری کاسته شد. به نظر میرسد با افزایش تنش و فعالیت انواع گونه های اکسیژن واکنشگر، فعالیت آنزیم کلروفیلاز میشود. کیتوزان تغییر قابل توجهی در رنگیزه های فتوسنتزی نداشت. پرولین: اثر سطوح مختلف تنش خشکی، الیسیتور کیتوزان و اثر برهمکنش آنها در سطح یک درصد بر محتوای پرولین برگ گیاه آویشن دنایی معنیدار بود. درواقع مقدار پرولین تحت شرایط تنش کم‌آبی شدید و متوسط افزایش می یابد، به‌این‌ترتیب که بیشترین میزان پرولین (3.85) میکرو مول بر گرم از تنش خشکی شدید و کیتوزان 0.4 گرم بر لیتر به دست آمد. با کاهش پتانسیل آب، میزان سنتز پرولین از گلوتامیک اسید افزایش مییابد(Liang et al., 2013). محتوای قندهای محلول برگ: اثر بر هم کنش تنش خشکی و کیتوزان، بر قندهای محلول برگ معنیدار نبود، اما با افزایش تنش خشکی، مقدار قند محلول در اندام هوایی به‌طور معنیداری نسبت به گیاه شاهد افزایش یافت. پراکسیداسیون لیپیدی غشا: اثر تنش خشکی، الیسیتور کیتوزان و اثر برهمکنش آنها بر پراکسیداسیون لیپیدی غشا گیاه آویشن دنایی در سطح یک درصد معنی دار شد. در مطالعه اثر تنش خشکی بر گیاهچه های سیب تولید فزاینده مالون دی آلدئید در برگ ناشی از تنش خشکی مشاهده شد ((Yang et al., 2009. در این بررسی نشان داده شد که محلول پاشی با کیتوزان 0.4 گرم بر لیتر توانست خسارت وارد شده را بر اثر تنش خشکی جبران کند. تراوایی غشای سلولی: اثر تنش خشکی، کیتوزان در سطح یک درصد بر تراوایی غشای سلول معنی دار بود، نتیجه‌گیری تنش خشکی باعث ایجاد تنش اکسیداتیو در گیاه آویشن شد، که محلول‌پاشی کیتوزان توانست خسارت ناشی از تنش خشکی را با افزایش تنظیم‌کننده های اسمزی مانند پرولین و کاهش پراکسیداسیون لیپیدی غشا را جبران نماید و تراوایی غشای سلول را کاهش دهد. در واقع کیتوزان با نقش حفاظتی خود میتواند باعث پایداری بیشتر غشاها گردد.
فاطمه طاعتی؛ هاجر طالبی؛ محمّدتقی عبادی؛ اصغر خوشنود یزدی؛ علیرضا دادخواه
چکیده
گیاه دارویی نیل (Indigofera tinctoria) یکی از گیاهان دارویی خانواده بقولات است که گلهای آن به دلیل تولید رنگ آبی و خواص التیام دهندگی زخمها کاربرد گستردهای در طب سنتی و صنایع آرایشی - بهداشتی دارند. با توجه به کاهش منابع آب و شور شدن زمینهای زراعی، تحمل این گیاه به تنش شوری و خشکی در مرحله جوانه زنی مورد مطالعه قرار گرفت. به منظور ...
بیشتر
گیاه دارویی نیل (Indigofera tinctoria) یکی از گیاهان دارویی خانواده بقولات است که گلهای آن به دلیل تولید رنگ آبی و خواص التیام دهندگی زخمها کاربرد گستردهای در طب سنتی و صنایع آرایشی - بهداشتی دارند. با توجه به کاهش منابع آب و شور شدن زمینهای زراعی، تحمل این گیاه به تنش شوری و خشکی در مرحله جوانه زنی مورد مطالعه قرار گرفت. به منظور بررسی اثر خشکی ناشی از پلی اتیلن گلایکول 6000 (در پنج سطح: صفر، 2- ،4- ، 6- و 8- بار) و همچنین شوری ناشی از کلرید سدیم (در شش سطح: صفر، 100، 200، 300 ،400 و 500 میلی مولار) دو آزمایش مستقل اجرا گردید. نتایج نشان دهنده اثر معنی دار تیمارهای خشکی و شوری بر مولفه های جوانه زنی بود، به طوری که در هر دو آزمایش بیشترین درصد جوانه زنی مربوط به تیمارهای شاهد (به ترتیب 90/1 و 90 درصد) و کمترین میزان مربوط به تیمار خشکی 8- بار و شوری 500 میلی مولار (به ترتیب 17/7 و 72/5 درصد) بود. با توجه به نتایج این پژوهش به نظر میرسد که این گیاه دارای مقاومت خوبی نسبت به تنشهای خشکی و شوری در مرحله جوانه زنی باشد.
الهه مرادی مرجانه؛ مرتضی گلدانی
چکیده
کمبود آب از جمله عوامل محدودکننده رشد میباشد و تنش اکسیداتیو به عنوان یک تنش ثانویه در نتیجه تنش خشکی و کم آبی بوجود می‌آید. به منظور بررسی سطوح مختلف سالیسیک اسید در کاهش اثرات کم آبی بر تعدادی شاخص‌های رشد گیاه دارویی همیشه بهار آزمایشی بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 90-1389 درگلخانه تحقیقاتی دانشگاه ...
بیشتر
کمبود آب از جمله عوامل محدودکننده رشد میباشد و تنش اکسیداتیو به عنوان یک تنش ثانویه در نتیجه تنش خشکی و کم آبی بوجود می‌آید. به منظور بررسی سطوح مختلف سالیسیک اسید در کاهش اثرات کم آبی بر تعدادی شاخص‌های رشد گیاه دارویی همیشه بهار آزمایشی بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 90-1389 درگلخانه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سالیسیلیک اسید در سه سطح 0، 100 و 200 میلی‌مولار و کم آبیاری در سه سطح 25، 50 و 100 درصد ظرفیت زراعی بودند. نتایج نشان‌داد که سطوح مختلف سالیسیلیک اسید تاثیر معنیداری برسطح و تعداد برگ، وزن تر و خشک بوته، تعداد ساقه فرعی و تعداد گل در بوته، شاخص کلروفیل، عملکرد کوانتومی، وزن خشک بذر و تعداد بذر در بوته داشت و با کاهش آب آبیاری سطح و تعداد برگ، تعداد ساقه فرعی و طول آن، وزن تر و خشک بوته، وزن خشک گل در بوته، شاخص کلروفیل، هدایت روزنه‌ای و عملکرد کوانتومی به‌طور معنیداری کاهش یافت. نتایج اثرات متقابل سالیسیلیک اسید و کم‌آبیاری حاکی از آن بود که تیمار 100 میلی مولار سالیسیلیک اسید، اثرات تیمار کم آبیاری 50 درصد ظرفیت زراعی را کاهش‌داد، بطوریکه سطح برگ، تعداد گل در بوته، وزن خشک بذر و تعداد بذر در بوته را به‌طور معنیداری افزایش‌داد. به‌نظر میرسد سالیسیلیک اسید با تولید آنتی اکسیدان‌ها در زمان تنش، موجب مقاومت گیاه در مقابل تنش شد و نیز تا حدودی باعث بهبود رشد و تولید ماده خشک در گیاه همیشه بهار در شرایط آزمایش گردید.
جبار فلاحی؛ محمدتقی عبادی؛ رضا قربانی
چکیده
به منظور مطالعه ی اثر خشکی ناشی از پلی اتیلن گلایکول 6000 و همچنین شوری ناشی از کلرید سدیم، دو آزمایش مستقل بر پایه ی طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید. آزمایش اول شامل اثر سطوح مختلف خشکی (صفر، 2- ، 4- ، 6 -، 8 -، 10- و 12- بار) و آزمایش دوم شامل اثر سطوح مختلف شوری (صفر ، 50، 100، 150، 200، 250، 300 و 350 میلی مولار) بر درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، ...
بیشتر
به منظور مطالعه ی اثر خشکی ناشی از پلی اتیلن گلایکول 6000 و همچنین شوری ناشی از کلرید سدیم، دو آزمایش مستقل بر پایه ی طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید. آزمایش اول شامل اثر سطوح مختلف خشکی (صفر، 2- ، 4- ، 6 -، 8 -، 10- و 12- بار) و آزمایش دوم شامل اثر سطوح مختلف شوری (صفر ، 50، 100، 150، 200، 250، 300 و 350 میلی مولار) بر درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول گیاهچه و وزن خشک گیاهچه بود. نتایج نشان دهنده ی اثر معنی دار تیمارهای خشکی و شوری بر مولفه های جوانه زنی بود، به طوری که در هر دو آزمایش بیشترین درصد جوانه زنی مربوط به تیمار شاهد و کمترین درصد جوانه زنی مربوط به تیمار خشکی 12- بار و شوری 350 میلی مولار بود. همچنین با کاهش پتانسیل آب و افزایش میزان شوری، طول گیاهچه و وزن خشک آن کاهش پیدا نمود. به طور کلی نتایج نشان داد که گیاه دارویی مریم گلی کبیر تا حد زیادی در مرحلهی جوانه زنی نسبت به تنش خشکی و شوری متحمل است.
