نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

2 استاد گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

3 دانشیار گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

به‌‌منظور بررسی تحمل به سرما در اکوتیپ‌های بارهنگ برگ‌پهن، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌ کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 94-1393 انجام شد. عوامل آزمایش شامل شش اکوتیپ بارهنگ برگ‌پهن (بجنورد، کلات، مشهد، قائن، تربت‌حیدریه و بیرجند) و چهار تاریخ کاشت (اواخر شهریور، اواخر مهر، اواخر اسفند و اواخر فروردین‌ماه) بودند. نتایج نشان داد که تأخیر در کاشت پاییزه از شهریور به مهرماه سبب کاهش درصد بقا در تمام اکوتیپ‌ها شد. این در حالی است که تأخیر در کاشت بهاره از اسفند به فروردین‌ماه باعث بهبود درصد بقا در اکوتیپ‌های بیرجند، قائن، مشهد و کلات به ترتیب به میزان 12، 8.9، 7.3 و 5 درصد شد. بیش‌ترین درصد بقا در کاشت فروردین ماه و به اکوتیپ‌های مشهد، بیرجند، قائن و کلات و همچنین در کاشت اسفندماه به اکوتیپ بجنورد تعلق داشت. بیش‌ترین عملکرد دانه در اکوتیپ قائن با 796.9 گرم در مترمربع و کمترین آن در اکوتیپ‌های تربت‌حیدریه، مشهد و کلات مشاهده شد. به‌طوری‌که عملکرد دانه در اکوتیپ قائن نسبت به اکوتیپ‌های مذکور به ترتیب 48، 46 و 59 درصد بیشتر بود. بیش‌ترین زیست توده در کاشت شهریورماه در اکوتیپ بجنورد (2768 گرم در مترمربع) و کمترین آن در کاشت فروردین‌ماه در اکوتیپ کلات (622 گرم در مترمربع) مشاهده شد. همچنین بیش‌ترین شاخص برداشت را در تمام تاریخ‌های کاشت‌ اکوتیپ قائن داشت. عدم تفاوت معنی‌دار عملکرد دانه ی اکوتیپ‌های بارهنگ پهن‌برگ در کاشت‌های پاییزه و بهاره نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری بالای این گیاه نسبت به تاریخ تاریخ کاشت می باشد. با توجه به وقوع تنش های گرما و خشکی در طول فصل رشد گیاهان بهاره و تولید زیست توده مناسب اغلب اکوتیپ ها در کاشت پاییزه، تداوم آزمایشات در شرایط مزرعه و کنترل شده برای ارزیابی موفقیت کشت پاییزه این گیاه ضروری به نظر می رسد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

Acquadh. G., 2012. Principle of Plant Genetics and Breeding. 2nd ed. Willey Blackwell, Oxford.
Akbari Nia, A., Daneshian J., Mohammadbeigi, F., 2006. Effect of nitrogen fertilizer and plant density on seed yield, essential oil and oil content of Coriandrum sativum L. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 22, 410-419. [In Persian with English Summary].
Bhagat, N.R., 1980. Studies on variation and association among seed yield and some component traits in Plantago ovata Forsk. Crop Improvement. 7, 60-63.
Farhad, I.S.M., Bhowmik, S.K., Amir Faisal, A.H.M., 2015. Effect of variety and planting time on the productivity of fenugreek in coastal area. World Journal of Agricultural Sciences. 11, 164-168.
Farahani Pad, P., Paknejhad, F., Fazeli, F., Ilkaie, M.N., Davoodifar, M., 2012. Effect of planting date on dry matter and yield components in four soybean cultivars. Iranian Journal of Agronomy and Plant Breeding. 8, 203- 212. [In Persian with English Summary].
Fathi, Gh., Enayat Gholizadeh., M.R., Razaz, M., 2012. Response of yield and grain yield components of canola different cultivars to heat and planting date. Journal of Crop Physiology. 4, 21-36. [In Persian with English Summary]
Filippo D’Antuono, L., Moretti, A., Lovato, A. F.S., 2002. Seed yield, yield components, oil content and essential oil content and composition of Nigella sativa L. and Nigella damascena L. Industrial Crops and Products.15, 59-69.
Ghorbanzadeh Neghab, M., Rassam, Gh., Dadkhah, A.R., 2014. Evaluation of yield and seed fatty acid compositions of Safflower (Carthamus tinctorius L.) cultivars in Shirvan region. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants. 30, 382-390. [In Persian with English Summary].
Gül, M.K., Egesel, C.O., Turhan, H., 2008. The effects of planting time on fatty acids and tocopherols in chickpea. European Food Research and Technology. 226, 517-522.
Hall, M.H., Collins, M., 2017. Forage Establishment. Forages, Volume 1: An Introduction to Grassland Agriculture, 1, 221.
Hedayat Abadi, F. Nezami, A., Kafi, M., Shabahang, J., 2015. Effects of sowing time on yield of black seed (Nigella sativa L.) ecotypes under Mashhad conditions. Iranian Journal of Field Crops Research. 12, 632-640. [In Persian with English Summary].
 Inci, N.E., Toker, C., 2011. Screening and selection of faba beans (Vicia faba L.) for cold tolerance and comparison to wild relatives. Genetic Resources and Crop Evolution. 58, 1169-1175.
Kobraee, S., Shams, K., Pazoki, R. 2010. Effect of cultivar and sowing date on grain yield and quantitative traits in chickpea (Cicer arietinum L.). Iranian Journal of Agronomy and Plant Breeding. 6, 53-64. [In Persian with English Summary].
Mirmiran, M., Nezami, A., Kafi, M., 2018. The effect of freezing stress on electrolyte leakage of Trigonella foenum-graecum L. Environmental Stresses in Crop Sciences. 1, 185-196. [In Persian with English Summary].
Mohebodini, M., Mehri, N., Fathi, R, 2019. Evaluation of genotype and environment effects on agro-morphological traits in black cumin (Nigella sativa L.) ecotypes. Journal of Crop Breeding. 11, 108-117.
Moore, G., Sanford, G., Wiley, T., 2006. Prennial pastures for western Austrailian. Bulletin 4690. Perth.
Nezami, A. 2003. Evaluation of cold tolerance in chickpea (Cicer arietinum L.) in order to autumn sowing in the highlands. Ph.D. Thesis, Ferdowsi University of Mashhad. [In Persian].
Nezami, A., Bandara, M., Gusta, L., 2012. An evaluation of freezing tolerance of winter chickpea (Cicer arietinum L.) using controlled freeze tests. Plant Science. 92, 155-161.
Nezami, A., Bagheri, A., 2005. Responsiveness of cold tolerant chickpea characteristics in fall and spring planting: II. Yield and yield components. Iranian Journal of Field Crops Research.3, 156-170. [In Persian with English Summary].
Nezami, A. Khorramdel, S., Nassiri-Mahallati, M., Mohammad-Abadi, A., 2009. Effect of planting dates on cumin (Cuminum cyminum L.) landraces in Mashhad conditions. Journal of Environmental Stresses in Crop Sciences. 2, 1-13. [In Persian with English Summary].
Nezami, A., Sanjani, S., Ziaee, M., Soleimani, M. R., Nasiri Mahalati, M., Bannayan aval, M., 2012. Evaluation of freezing tolerance of Cumin (Cuminum cyminum L.) under controlled conditions. Agricultura. 81, 75-84.
Ramesh, M.N., Farooqi, A.A., Subbaiah, T., 1989. Influence of sowing date and nutrients on growth and yield of Isabgol (Plantago ovata Forsk). Crop Research Hisar. 2, 169-174.
Sagar, G.R., Harper, J.L., 1964., Plantago major L., P. media L. and P. lanceolata L. Journal of Ecology. 52, 189- 221.
Samuelsen, A.B., 2000. The traditional uses, chemical constituents and biological activities of Plantago major L. A review. Journal of Ethnophar macology. 71, 1 -21.
Singh, V.K., Dixit, R.S., 1992. Effect of moisture regims and sowing date on chickpea (Cicer arietinum). Indian Journal of Agronomy. 37, 739- 743.
Subhan, F., Khan, M., Jamro, G.H., 2004. Effect of different planting date, seeding rate and weed control method on grain yield and yield components in wheat. Sharhad Journal of Agricultural Sciences. 20(1), 51-55. [In Persian with English Summary].
Torkaman Nia, A., 1997. Investigate the effect of planting time on Nigella sativa yield in Torbat-e-Jam condition. Bachelor thesis. Azad university of Torbat-e-Jam. [In Persian].
Prakash, V., Bisht, H., Prasad, P., 2011. Altitudinal variation in morpho-physiological attributes in Plantago major: selection of suitable cultivation site. Research Journal of Medicinal Plant. 5, 302-311.
Zubair, M. 2012. Genetic variation, biochemical contents and wound healing activity of Plantago major. Ph.D Thesis, Swedish University of Agricultural Sciences.
Zubair, M., 2010. Genetic and environmental effects on polyphenols in Plantago major. Horticulture and Agricultural Science.1, 1654-3580.