تنش‌های محیطی در علوم زراعی

بررسی اثر توأم ورمی‌کمپوست و سوپرجاذب بر عملکرد کمی و کیفی لوبیا چشم‌بلبلی (.Vigna unguiculata L) تحت شرایط تنش خشکی

سارا داودی؛ مانی مجدم؛ خوشناز پاینده

دوره 13، شماره 3 ، مهر 1399، ، صفحه 889-901

https://doi.org/10.22077/escs.2020.2164.1542

چکیده

به منظور بررسی اثر توأم ورمی‌کمپوست و سوپرجاذب بر عملکرد کمی و کیفی لوبیا چشم بلبلی تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی در سال زراعی 1396 در شهرستان خرمشهر به صورت کرت-های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار اجراء گردید. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی در دو سطح (65 و 130) میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A در کرت‌های اصلی ... بیشتر به منظور بررسی اثر توأم ورمی‌کمپوست و سوپرجاذب بر عملکرد کمی و کیفی لوبیا چشم بلبلی تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی در سال زراعی 1396 در شهرستان خرمشهر به صورت کرت-های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار اجراء گردید. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی در دو سطح (65 و 130) میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A در کرت‌های اصلی و اثر توأم کود آلی ورمی‌کمپوست و سوپرجاذب در چهار سطح (عدم کاربرد کود (شاهد)، 5 تن در هکتار ورمی‌کمپوست + 75 کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب، 5 تن در هکتار ورمی کمپوست + 100 کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب، 5 تن در هکتار ورمی کمپوست) در کرت‌های فرعی بودند. نتایج نشان که تنش خشکی تأثیر معنی‌داری بر صفات عملکرد دانه، تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در نیام و عملکرد پروتئین داشت. هم‌چنین اثر توأم کود آلی ورمی‌کمپوست و سوپرجاذب به طور معنی‌داری عملکرد دانه و عملکرد پروتئین را تحت تأثیر قرار داد. بیشترین عملکرد دانه با میانگین 207.32 گرم در مترمربع از تیمار 5 تن در هکتار ورمی‌کمپوست + 100 کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب (که با تیمار 5 تن در هکتار ورمی کمپوست + 75 کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب تفاوت معنی‌داری نداشت) و کمترین با میانگین 174.26 گرم در مترمربع از تیمار عدم کاربرد کود بدست آمد. برهمکنش تنش خشکی و اثر توأم کود بیولوژیکی ورمی‌کمپوست تأثیر معنی‌داری بر عملکرد دانه داشت. بیشترین عملکرد دانه با میانگین 225.29 کیلوگرم در هکتار از تیمار آبیاری پس از 65 میلی‌متر تبخیر از تشتک و 5 تن در هکتار ورمی‌کمپوست + 75 کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب حاصل شد. در نهایت می‌توان چنین گفت که استفاده از سوپرجاذب و ورمی-کمپوست علاوه بر افزایش در عملکرد کمی و کیفی لوبیا چشم بلبلی، می‌تواند نقش به سزایی جهت صرفه‌جویی در آب آبیاری ایفا کند.

ارزیابی صفات بیوشیمیایی و زراعی ارقام کنجد تحت اثر کاربرد نانو کود فسفر و کیتوزان در شرایط قطع آبیاری

علی زارعی؛ جعفر مسعود سینکی؛ مجید امینی دهقی؛ علی دماوندی

دوره 13، شماره 2 ، تیر 1399، ، صفحه 471-489

https://doi.org/10.22077/escs.2019.2036.1503

چکیده

به منظور بررسی اثر قطع آبیاری و محلول‌پاشی با کیتوزان و نانوکود فسفر بر عملکرد و اجزای عملکرد و کیفیت دانه ارقام کنجد بعد از کشت گندم، آزمایشی به صورت اسپلیت‌پلات فاکتوریل در سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه شاهد تهران در سال‌های زراعی 95- 1394 و 96-1395 انجام شد. عوامل آزمایش شامل قطع آبیاری در سه سطح براساس مراحل فنولوژیکی، عدم تنش (آبیاری ... بیشتر به منظور بررسی اثر قطع آبیاری و محلول‌پاشی با کیتوزان و نانوکود فسفر بر عملکرد و اجزای عملکرد و کیفیت دانه ارقام کنجد بعد از کشت گندم، آزمایشی به صورت اسپلیت‌پلات فاکتوریل در سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه شاهد تهران در سال‌های زراعی 95- 1394 و 96-1395 انجام شد. عوامل آزمایش شامل قطع آبیاری در سه سطح براساس مراحل فنولوژیکی، عدم تنش (آبیاری نرمال)، قطع آبیاری در 50 درصد دانه‌بندی و گلدهی در کرت‌های اصلی و محلول‌پاشی در چهار سطح شامل عدم محلول‌پاشی، نانو کلات فسفر (دو در هزار)، کیتوزان (سه در هزار) و ترکیب نانو کلات فسفر+کیتوزان و دو رقم اولتان و ناز تک شاخه کنجد در کرت‌های فرعی بودند. نتایج نشان داد بیشترین وزن هزار دانه در سال اول آزمایش و رقم اولتان (3.10 گرم) به دست آمد. بیشترین عملکرد دانه در سال دوم، تحت شرایط بدون تنش و تنش متوسط و محلول‌پاشی با نانو کلات فسفر به‌تنهایی یا در ترکیب کیتوزان (به ترتیب 2821.8، 2572.4، 2808.4 و 2904.5 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. به‌طور کلی در بین سطوح مختلف تنش خشکی، تنش شدید (آبیاری تا 50 درصد گلدهی) منجر به کاهش معنادار میانگین عملکرد دانه (بیش از 50 درصد) گردید، ولی تنش خشکی متوسط (آبیاری تا 50 درصد دانه‌بندی) به‌خصوص در شرایط استفاده از ترکیبات کیتوزان و نانو کود فسفر دارای بالاترین عملکرد دانه (5/2904 کیلوگرم در هکتار) بود. درصد روغن دانه در سال دوم تحت شرایط عدم تنش دارای بالاترین میانگین (57.02 درصد) بود. در مقایسه بین دو رقم، بیشترین و کمترین عملکرد روغن به ترتیب در رقم ناز و اولتان (858.4 و 731.7 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. میزان اسیدهای چرب اشباع (پالمیتیک و استئاریک) در تیمار عدم محلولپاشی در رقم اولتان دارای بالاترین میانگین (به ترتیب 12.5 و 9.3) و برعکس، کمترین محتوای اسید چرب لینولئیک (24.88 درصد) در این تیمار مشاهده شد. به‌طورکلی استفاده از نانو کود فسفر به همراه کیتوزان باعث افزایش کمی و کیفی عملکرد دانه کنجد گردید و منجر به افزایش شاخصهای رشدی و کیفی در شرایط تنش خشکی شد.

واکنش ژنوتیپ‌های جو (.Hordeum vulgare L) به سطوح مختلف مصرف کود نیتروژن در شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی

کاوه قادری؛ سلیمان محمدی؛ محمدرضا داداشی؛ عزیز مجیدی

دوره 13، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 73-84

https://doi.org/10.22077/escs.2018.1375.1296

چکیده

یکی از راهکارهای مقابله با تنش خشکی انتهای فصل در زراعت جو، تولید ارقام جدید متحمل می‌باشد که در شرایط مختلف محیطی پایداری عملکرد داشته باشند. با توجه به پیچیدگی برهمکنش آب و مقدار نیتروژن مصرفی در تظاهر عملکرد بالقوه گیاه، این پژوهش با هدف ارزیابی واکنش ژنوتیپ‌های جو به مقادیر مختلف نیتروژن (شاهد، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار کود اوره) ... بیشتر یکی از راهکارهای مقابله با تنش خشکی انتهای فصل در زراعت جو، تولید ارقام جدید متحمل می‌باشد که در شرایط مختلف محیطی پایداری عملکرد داشته باشند. با توجه به پیچیدگی برهمکنش آب و مقدار نیتروژن مصرفی در تظاهر عملکرد بالقوه گیاه، این پژوهش با هدف ارزیابی واکنش ژنوتیپ‌های جو به مقادیر مختلف نیتروژن (شاهد، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار کود اوره) در شرایط آبیاری نرمال و تنش کم‌آبی آخرفصل، بصورت آزمایش کرت‌های خرد‌شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال‌های 1395-1393 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی میاندوآب اجرا شد. سطوح مختلف نیتروژن در کرت‌های اصلی و ژنوتیپ‌های جو در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه مرکب نشان داد که اثر سال، رقم، نیتروژن و برهمکنش سال در رقم برای هر دو شرایط آبیاری معنی‌دار بود. مقایسات میانگین نشان داد رقم بهمن و لاین EBYT-84-10 بیش‌ترین مقدار عملکرد دانه را در هر دو شرایط آبیاری داشتند. همچنین نتایج حاصل از تجزیه به مولفه‌های اصلی نشان داد که رقم بهمن در شرایط عدم مصرف، ژنوتیپ‌های بهمن و EBYT-84-10 در سطح 50 و 100 کیلوگرم و ژنوتیپ EBYT-84-10 در سطح 150 کیلوگرم کود نیتروژن، بیشترین تحمل به تنش خشکی را داشتند. در کل نتایج این تحقیق نشان داد که نیاز کود نیتروژن ارقام جو بسته به فراهمی مقدار آب تغییر نموده و لذا مصرف بی‌رویه کود نیتروژن علاوه بر افزایش هزینه برای کشاورز ممکن است محیط زیست را آلوده نماید و بنابراین بایستی با احتیاط مصرف گردد.

تأثیر تنش آبی بر اندام‌های هوایی، ریشه و عملکرد گندم دوروم (.Triticum durum Desf) در کشت مخلوط ژنوتیپ‌ها

مریم میردورقی؛ محمدصادق تقی زاده؛ علی بهپوری

دوره 13، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 97-108

https://doi.org/10.22077/escs.2019.1827.1429

چکیده

به‌منظور بررسی تأثیر تنش آبی بر اندام‌های هوایی، ریشه و عملکرد گندم دوروم در کشت مخلوط ژنوتیپ‌ها، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز در سال 97-96 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی با استفاده از مخلوط ارقام و لاین‌ها شامل: شبرنگ، بهرنگ و لاین‌های ... بیشتر به‌منظور بررسی تأثیر تنش آبی بر اندام‌های هوایی، ریشه و عملکرد گندم دوروم در کشت مخلوط ژنوتیپ‌ها، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز در سال 97-96 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی با استفاده از مخلوط ارقام و لاین‌ها شامل: شبرنگ، بهرنگ و لاین‌های DW-92-4 و DW-94-14 به‌صورت کشت خالص و کشت مخلوط ژنوتیپ‌ها در ترکیب‌های دوتایی و چهارتایی بودند. تیمار تنش شامل دو سطح (آبیاری نرمال و تنش آبی) بر مخلوط ژنوتیپ‌ها اعمال شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تنش و سیستم‌های کشت و اثر متقابل تنش×سیستم‌های کشت بر عملکرد دانه معنی‌دار بود (p≤0.01). مقایسه میانگین اثر متقابل نشان داد که بیشترین عملکرد دانه مربوط به ترکیب کشت مخلوط شبرنگ + بهرنگ (8.75 گرم در بوته) در شرایط آبیاری نرمال و کمترین آن نیز مربوط به ترتیب کشت خالص DW-92-4 با میانگین 1.1 گرم در بوته که با تیمار کشت مخلوط DW-92-4 و DW-94-14 با میانگین 1.20 گرم، کشت خالص بهرنگ با میانگین 1.25 گرم، کشت مخلوط بهرنگ+DW-92-4 با میانگین 1.25، کشت خالص شبرنگ با میانگین 45/1، کشت خالص DW-94-14 با میانگین 50/1، کشت مخلوط چهار ژنوتیپ DW-92-4 و DW-94-14+شبرنگ+بهرنگ با میانگین 1.75، کشت مخلوط شبرنگ+ بهرنگ با میانگین 2.35 (در شرایط تنش آبی) و کشت مخلوط شبرنگ+DW-94-14 با میانگین 1.45 (در شرایط آبیاری نرمال) اختلاف آماری معنی‌داری نداشت. بالاترین همبستگی مثبت و معنی‌دار بین عملکرد دانه با ارتفاع گیاه و وزن ‌هزار دانه و طول برگ به ترتیب **r=0.443 و **0.434=r و *0.312=r مشاهده شد. به‌طورکلی، نتایج به‌دست‌آمده نشان‌دهنده این است که کشت مخلوط دو ژنوتیپ شبرنگ+بهرنگ در شرایط آبیاری نرمال نسبت به کشت خالص یک ژنوتیپ در شرایط تنش آبی از عملکرد دانه بالاتری برخوردار بود. همچنین، بیشترین عملکرد در حالت تنش آبی به کشت مخلوط شبرنگ+ DW-92-4 اختصاص یافت.

اثر برهم‌کنش سطوح مختلف آبیاری و سطوح شوری بر رشد، عملکرد و اجزای عملکرد گندم (.Triticum aestivum L) رقم آنفارم 4 در منطقه بیرجند

سعید قوام سعیدی نوقابی؛ مصطفی یعقوب زاده؛ علی شهیدی؛ حسین حمامی

دوره 13، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 211-223

https://doi.org/10.22077/escs.2019.1929.1467

چکیده

خشکی‌ و شوری ازجمله تنش‌های محیطی هستند که به‌عنوان عوامل مهم کاهش تولید محصولات زراعی محسوب می‌شوند. به‌‌منظور ارزیابی واکنش گندم رقم آنفارم 4 به سطوح مختلف آبیاری و سطوح شوری، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام شد. تیمارهای ... بیشتر خشکی‌ و شوری ازجمله تنش‌های محیطی هستند که به‌عنوان عوامل مهم کاهش تولید محصولات زراعی محسوب می‌شوند. به‌‌منظور ارزیابی واکنش گندم رقم آنفارم 4 به سطوح مختلف آبیاری و سطوح شوری، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سطوح مختلف آبیاری (شامل 125، 100، 75 و 50 درصد نیاز آبی گیاه و تیمار دیم با یک آبیاری تکمیلی) و دو سطح آب غیر‌ شور و شور به ترتیب معادل 1.4 و 5.4 دسی‌زیمنس بر متر بود. نتایج آزمایش نشان داد که اثر سطوح مختلف آبیاری بر تمامی صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع گیاه، سطح برگ، طول سنبله، وزن هزار دانه، وزن تر تک بوته، وزن خشک تک بوته، تعداد دانه در سنبله، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت معنی‌دار بود (0.001<P). این در حالی است که اثر شوری آب آبیاری بر ارتفاع گیاه، سطح برگ و وزن هزار دانه معنی‌دار بود، ولی بر بقیه صفات اثری نداشت. اثر متقابل سطوح آبیاری و شوری آب آبیاری اثر معنی‌دار بر همه صفات به‌جز سطح ‌برگ، طول سنبله و عملکرد دانه را نشان داد. نتایج این آزمایش نشان داد که بیشترین و کمترین مقدارها برای صفات مختلف به ترتیب در تیمارهای 125 درصد نیاز آبی گیاه و دیم با یک آبیاری تکمیلی مشاهده شد که درصد کاهش برای صفات وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت به ترتیب برابر 64٪، 62٪، 61٪، 89٪ و 75٪ بود. به‌طورکلی نتایج این مطالعه نشان داد که شوری آب آبیاری تا 5.4 دسی‌زیمنس بر متر تأثیر منفی بر عملکرد دانه گندم رقم آنفارم 4 ندارد.

ارزیابی ژنوتیپ‌های گندم دوروم (.Triticum durum L) برای تحمل به تنش کم‌آبی انتهایی در شمال خوزستان

حسین فرزادی؛ ناصر ظریفی نیا؛ علی عصاره؛ احمدعلی شوشی دزفولی

دوره 12، شماره 4 ، دی 1398، ، صفحه 1063-1074

https://doi.org/10.22077/escs.2019.1725.1392

چکیده

به منظور بررسی شاخص‌های تحمل به تنش و شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل به شرایط تنش کم آبی در گندم دوروم، تعداد 8 ژنوتیپ امید بخش گندم دوروم در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط نرمال و تنش کم آبی در مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد در دو سال زراعی 1395-1393 مورد آزمایش قرار گرفتند. این تحقیق در قالب 2 آزمایش مجزا شامل: آبیاری کامل ... بیشتر به منظور بررسی شاخص‌های تحمل به تنش و شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل به شرایط تنش کم آبی در گندم دوروم، تعداد 8 ژنوتیپ امید بخش گندم دوروم در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط نرمال و تنش کم آبی در مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد در دو سال زراعی 1395-1393 مورد آزمایش قرار گرفتند. این تحقیق در قالب 2 آزمایش مجزا شامل: آبیاری کامل تا زمان رسیدگی و اعمال تنش کم آبی انتهائی از طریق قطع آب از مرحله ظهور سنبله تا رسیدگی فیزیولوژیکی، هر یک در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب نشان دهنده اختلافات معنی‌دار بین سال‌ها در شرایط تنش کم آبی و همچنین اثر متقابل ژنوتیپ در سال تحت شرایط نرمال برای عملکرد دانه بود. میانگین کل عملکرد دانه در شرایط نرمال و تنش کم آبی به ترتیب برابر 4844 و 3099 کیلوگرم در هکتار بود. بالاترین عملکرد دانه در شرایط نرمال و تنش کم آبی به ترتیب برابر 5101 و 4232 کیلوگرم در هکتار مربوط به رقم بهرنگ و ژنوتیپ شماره 4 بود. تحلیل همبستگی بین عملکرد دانه در شرایط بدون تنش و تنش کم آبی آخر فصل با شاخص‌های تحمل به خشکی نشان داد که شاخص‌های STI، MP، GMP از کارایی بالایی برای گزینش ژنوتیپ‌های متحمل به تنش کم آبی بر خوردارند. نتایج حاصل از تجزیه به مؤلفه‌های اصلی با استفاده از شاخص‌های تنش کم آبی نشان داد که رقم بهرنگ و ژنوتیپ شماره 3 بترتیب با عملکرد 5101 و 5039 کیلوگرم در هکتار در شرایط نرمال و 4184 و 4215 کیلوگرم در هکتار در شرایط تنش آبی دارای تحمل نسبی به تنش کم آبی بودند.

اثر تنش خشکی روی فعالیت آنزیمی آنتی‌اکسیدان و محتوای کلروفیل در ژنوتیپ‌های پیشرفته عدس (Lens culinaris Medik)

عظیم احمدی؛ مجید امینی دهقی؛ محمدحسین فتوکیان؛ محمد صدقی؛ سیروس منصوری فر

دوره 12، شماره 4 ، دی 1398، ، صفحه 1105-1116

https://doi.org/10.22077/escs.2019.1712.1390

چکیده

مطالعه حاضر جهت بررسی اثرات تنش خشکی روی فعالیت آنزیمی و محتوای کلروفیل 12 ژنوتیپ پیشرفته عدس در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل و بخش مرکزی شهرستان گرمی در سال‌ زراعی 95/1394 به صورت کرت های خرد شده و برپایه طرح بلوک های کامل تصادفی اجرا گردید شرایط دیم و آبیاری تکمیلی به عنوان عامل اصلی و ژنوتیپ‌ها به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. ... بیشتر مطالعه حاضر جهت بررسی اثرات تنش خشکی روی فعالیت آنزیمی و محتوای کلروفیل 12 ژنوتیپ پیشرفته عدس در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل و بخش مرکزی شهرستان گرمی در سال‌ زراعی 95/1394 به صورت کرت های خرد شده و برپایه طرح بلوک های کامل تصادفی اجرا گردید شرایط دیم و آبیاری تکمیلی به عنوان عامل اصلی و ژنوتیپ‌ها به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که میزان پرولین، کاروتنوئید، محتوای کلروفیل a و b در اردبیل معنی دار و کمتر از گرمی شد اما فعالیت آنزیم پراکسیداز ، بیشتر از گرمی بود. در شرایط دیم آنزیم آسکوربات پراکسیداز بیشتر از شرایط آبیاری تکمیلی شد. عملکرد دانه در شرایط دیم 22 درصد کمتر از شرایط آبیاری تکمیلی است. میزان کاروتنوئید و محتوای کلروفیل در بافت برگ ها در گیاهان کشت شده در گرمی بیشتر از اردبیل می باشد. بیشترین میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز مربوط به ژنوتیپ ILL6037 (بیله سوار ) و بیشترین میزان پرولین مربوط به ژنوتیپ شماره 12 بود. بیشترین میزان عملکرد دانه در منطقه گرمی و ژنوتیپ شماره 12 ثبت شد (1902 کیلوگرم در هکتار) همبستگی مثبت و معنی دار بین میزان پرولین، درصد پروتئین دانه و فعالیت آنزیم پراکسیداز وجود داشت. همچنین همبستگی مثبت و معنی دار بین عملکرد دانه با کاروتنوئید، کلروفیل‌های a، b بود اما بین عملکرد دانه و فعالیت آنزیم‌ آسکوربات پراکسیدازهمبستگی منفی وجود داشت. نتیجه گیری نهایی این بود که هر چقدر شرایط رشد برای گیاه مهیاتر شود محتوای کلروفیل گیاه بالا و عملکرد افزایش می یابد همچنین در شرایط تنش میزان پرولین و آنزیم پراکسیداز در گیاه بالا می‌رود. و باعث افزایش مقاومت ژنوتیپ ها به تنش خشکی می شود.ضمنا با دو بار آبیاری آن هم بصورت محدود، عملکرد دانه در شرایط آبیاری تکمیلی 22 درصد بیشتر از شرایط دیم شد.

بررسی تحمل و مقاومت به تنش غرقابی در ژنوتیپ های مختلف سویا

سمیه حسنی؛ سراله گالشی؛ ابراهیم زینلی؛ بنیامین ترابی؛ محمد خادم پیر

دوره 12، شماره 4 ، دی 1398، ، صفحه 1323-1313

https://doi.org/10.22077/escs.2019.1651.1369

چکیده

در ایران اطلاعات کافی در مورد ژنوتیپهای متحمل به تنش غرقاب در گیاه سویا که عملکرد بالایی در شرایط تنش غرقابی داشته باشند، وجود ندارد. بر این اساس این آزمایش به‌منظور انتخاب ژنوتیپ یا ژنوتیپهای سویا متحمل به تنش غرقاب در کشور بر اساس عملکرد، اجزای عملکرد دانه و شاخصهای تحمل به تنش انجام شد. این آزمایش بهصورت فاکتوریل در ... بیشتر در ایران اطلاعات کافی در مورد ژنوتیپهای متحمل به تنش غرقاب در گیاه سویا که عملکرد بالایی در شرایط تنش غرقابی داشته باشند، وجود ندارد. بر این اساس این آزمایش به‌منظور انتخاب ژنوتیپ یا ژنوتیپهای سویا متحمل به تنش غرقاب در کشور بر اساس عملکرد، اجزای عملکرد دانه و شاخصهای تحمل به تنش انجام شد. این آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در هوای آزاد با 3 تکرار و دو فاکتور (الف) تنش غرقاب (بدون تنش غرقاب و 15 روز تنش غرقاب)، و (ب) ژنوتیپ (31 ژنوتیپ سویا) در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام شد. زمان اعمال دوره غرقابی در مرحله 5 برگی (V5) بود. نتایج این آزمایش نشان داد تنش غرقاب عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک سویا را بهطور معنیداری کاهش میدهد، بهطوریکه عملکرد دانه در ژنوتیپهای مختلف 40.6 تا 61.7 درصد و عملکرد بیولوژیک نیز 17 تا 44 درصد طی 15 روز تنش غرقاب کاهش پیدا کرد. بیشترین عملکرد دانه پس از 15 روز تنش غرقاب در ژنوتیپ‌های 326 و 827 و کمترین عملکرد دانه پس از 15 روز تنش غرقاب در ژنوتیپ‌های 114 و 937 مشاهده شد. نتایج این آزمایش همچنین نشان داد شاخصهای تحمل به تنش GMP، MP و STI همبستگی بسیار بالایی با عملکرد دانه در شرایط تنش دارند و میتوان از این سه شاخص برای انتخاب ژنوتیپهایی با عملکرد بالا در شرایط تنش و عدم تنش استفاده کرد. بر اساس شاخصهای SSI، STI، MP و GMP ژنوتیپهای 859، 827 و 326 مقاومترین ژنوتیپها از میان ژنوتیپهای موردمطالعه در این آزمایش میباشند.

شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل به تنش خشکی در ژنوتیپ های گندم نان (.Triticum aestivum L)

بهنام طهماسب پور؛ سدابه جهانبخش؛ علیرضا تاری نژاد؛ حمید محمدی

دوره 12، شماره 3 ، مهر 1398، ، صفحه 663-672

https://doi.org/10.22077/escs.2019.1508.1337

چکیده

به‌منظور شناسایی ژنوتیپ‌های گندم متحمل به تنش خشکی در گلخانه و مزرعه، 30 ژنوتیپ به‌عنوان فاکتور فرعی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح کاملاً تصادفی و بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط بدون تنش (آبیاری به‌صورت متداول تا آخر فرایند رشد گیاه صورت گرفت) و تنش خشکی مرحله گلدهی (آبیاری تا مرحله گلدهی به‌صورت متداول و طبیعی ... بیشتر به‌منظور شناسایی ژنوتیپ‌های گندم متحمل به تنش خشکی در گلخانه و مزرعه، 30 ژنوتیپ به‌عنوان فاکتور فرعی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح کاملاً تصادفی و بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط بدون تنش (آبیاری به‌صورت متداول تا آخر فرایند رشد گیاه صورت گرفت) و تنش خشکی مرحله گلدهی (آبیاری تا مرحله گلدهی به‌صورت متداول و طبیعی انجام گرفت و تنش خشکی بعدازآن مرحله اعمال گردید) در سال 96-1395 در گلخانه و مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان بررسی شدند. نتایج تجزیه واریانس، اختلاف معنی‌داری را بین ژنوتیپ‌ها ازلحاظ عملکرد دانه در شرایط تنش کمبود آب آخر فصل و بدون تنش نشان داد. شاخصهای مختلف ارزیابی تحمل به تنش خشکی، ژنوتیپهای مختلف را به‌عنوان متحمل به تنش کمبود آب در مرحله گلدهی معرفی نمود. روی این اصل، گروه‌بندی ژنوتیپها بر اساس شاخص‌ تحمل، میانگین محصول دهی، میانگین هندسی محصول دهی، میانگین هارمونیک، شاخص تحمل تنش، شاخص حساسیت تنش، شاخص عملکرد و شاخص پایداری عملکرد جهت شناسایی ژنوتیپهای متحمل به تنش خشکی انجام و تحت شرایط گلخانه و مزرعه ژنوتیپ-ها در چهار خوشه جای گرفتند و ژنوتیپهای cd-1، cd-2، cd-5 و cd-9 تحت هر دو شرایط ارزیابی (گلخانه و مزرعه) و بر اساس شاخصهای متحمل به خشکی مورد ارزیابی، به‌عنوان متحملترین ژنوتیپها تشخیص داده شدند.

اثر کودهای زیستی و شیمیایی ‌بر عملکرد و کیفیت دانه ذرت در شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی

علی شیرخانی؛ صفر نصراله زاده؛ سعید زهتاب سلماسی

دوره 12، شماره 3 ، مهر 1398، ، صفحه 781-791

https://doi.org/10.22077/escs.2018.542.1332

چکیده

این تحقیق باهدف بررسی امکان استفاده از ازتوباکتر و ورمی کمپوست به‌عنوان کودهای زیستی به‌منظور کاهش مصرف کودهای شیمیایی در زراعت ذرت و در سال‌های 1392 و 1393 به مدت دو سال در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه انجام شد. تحقیق به‌صورت دو آزمایش در دو سایت به فاصله 10 متر از یکدیگر اجرا گردید. سایت‌ها شامل آبیاری کامل ... بیشتر این تحقیق باهدف بررسی امکان استفاده از ازتوباکتر و ورمی کمپوست به‌عنوان کودهای زیستی به‌منظور کاهش مصرف کودهای شیمیایی در زراعت ذرت و در سال‌های 1392 و 1393 به مدت دو سال در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه انجام شد. تحقیق به‌صورت دو آزمایش در دو سایت به فاصله 10 متر از یکدیگر اجرا گردید. سایت‌ها شامل آبیاری کامل و تنش خشکی بر اساس 65 درصد نیاز آبی گیاه بودند. هر آزمایش به‌صورت اسپلیت فاکتوریل پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمار مصرف ازتوباکتر در بلوک‌های اصلی در دو سطح (مصرف و عدم مصرف) و کودهای شیمیایی و ورمی کمپوست در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. تیمارهای کودی دیگر شامل کود شیمیایی N.P.K در سه سطح (بدون مصرف، 50 درصد و مصرف 100 درصد کودهای شیمایی بر اساس آزمون خاک) و ورمی کمپوست در چهار سطح (صفر، 2، 4 و 6 تن در هکتار) بودند. نتایج نشان داد با استفاده از شش تن در هکتار ورمی کمپوست می‌توان تا 50 درصد مصرف کودهای شیمیایی را کاهش داد و عملکرد دانه در تیمار مصرف توأم شش تن در هکتار ورمی کمپوست و کودهای شیمیایی به میزان 50 درصد نیاز گیاه بر اساس آزمون خاک با تیمار مصرف کودهای شیمیایی به میزان 100 درصد نیاز گیاه تفاوت معنی‌داری نداشت. همچنین مصرف ورمی کمپوست کیفیت بذر ذرت را افزایش داد.

بررسی برهم‌کنش تنش‌های شوری، خشکی و کود نیتروژن بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیک ذرت (.Zea mays L)

نسرین حیدری؛ یاسر علیزاده؛ حمزه علی علیزاده

دوره 12، شماره 3 ، مهر 1398، ، صفحه 889-905

https://doi.org/10.22077/escs.2019.1448.1321

چکیده

به‌منظور بررسی برهمکنش شوری، خشکی و نیتروژن بر روی برخی صفات فیزیولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد ذرت (هیبرید متوسط رس 604) آزمایشی به‌صورت کرت‌های دو بار خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام در بهار و تابستان 1396 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار سطح شوری (صفر، 2، 4 و ... بیشتر به‌منظور بررسی برهمکنش شوری، خشکی و نیتروژن بر روی برخی صفات فیزیولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد ذرت (هیبرید متوسط رس 604) آزمایشی به‌صورت کرت‌های دو بار خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام در بهار و تابستان 1396 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار سطح شوری (صفر، 2، 4 و 6 دسی زیمنس بر متر) از منبع سنگ نمک سدیم به‌عنوان عامل اصلی، سه سطح آبیاری (100، 80 و 60 درصد نیاز آبی گیاه) به‌عنوان عامل فرعی و سه سطح کود نیتروژن از منبع اوره (صفر، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) به‌عنوان عامل فرعی فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که اثر متقابل شوری، آبیاری و نیتروژن بر صفات تعداد دانه در بلال، تعداد ردیف در بلال، تعداد دانه در ردیف، عملکرد دانه، عملکرد زیستی و شاخص برداشت معنی‌دار شد. این صفات در بالاترین سطوح تنش اعمال‌شده نسبت به شرایط بدون تنش و کاربرد 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، به ترتیب برابر 59، 40.6، 40، 69، 65 و 46 درصد کاهش نشان دادند.بیشترین میزان نشت یونی (45 درصد) در بالاترین میزان شوری، حداقل آبیاری و بدون مصرف نیتروژن مشاهده شد. محتوای نسبی آب برگ، کلروفیل a، b، کل و کارتنوئید نیز تحت اثرات دوگانه شوری و خشکی، در بالاترین میزان تنش اعمال‌شده به نسبت شرایط بدون تنش، به ترتیب برابر 18، 46، 32، 40 و 44 درصد کاهش یافتند. نتایج نشان داد کاربرد 100 و 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن در سطوح مختلف تنش، موجب کاهش اثرات تنش‌ها شد و افزایش عملکرد را در پی داشت. همچنین مشاهده شد، تمامی صفات موردبررسی در بالاترین میزان تنش‌ها، پاسخ تقریباً یکسانی به تیمار کودی 100 و 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن داشتند؛ بنابراین به نظر میرسد که به جهت افزایش مقاومت گیاه ذرت و رسیدن به حداکثر عملکرد در شرایط تنش، کاربرد 100 کیلوگرم در هکتار نیتروژن نسبت به مقادیر بیشتر آن ازلحاظ زیست‌محیطی و اقتصادی مناسبتر باشد.

اثر سایه اندازی و نیتروژن بر فنولوژی و عملکرد ارزن دم روباهی (.Setaria italica) در رقابت با تاج خروس سفید (.Amaranthus albus L)

سارا پرنده؛ سید وحید اسلامی؛ مجید جامی الاحمدی

دوره 12، شماره 3 ، مهر 1398، ، صفحه 961-972

https://doi.org/10.22077/escs.2018.1338.1280

چکیده

بهمنظور بررسی برخی صفات ارزن دمروباهی در رقابت با تاج خروس سفید و واکنش آن به محدودیت تشعشع و نیتروژن، دو آزمایش مجزا به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در تابستان سال 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام گرفت. تشعشع به‌عنوان عامل اصلی در سه سطح (صفر، 41 و 75 درصد سایه ... بیشتر بهمنظور بررسی برخی صفات ارزن دمروباهی در رقابت با تاج خروس سفید و واکنش آن به محدودیت تشعشع و نیتروژن، دو آزمایش مجزا به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در تابستان سال 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام گرفت. تشعشع به‌عنوان عامل اصلی در سه سطح (صفر، 41 و 75 درصد سایه دهی)، تراکم تاج خروس سفید به عنوان عامل فرعی در سه سطح (صفر، 12 و 24 بوته در مترمربع) در دو آزمایش مجزا، یکی در شرایط کاربرد 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص و دیگری در شرایط عدم کاربرد نیتروژن بررسی شد. کاربرد نیتروژن باعث افزایش طول مراحل فنولوژیکی شامل تعداد روز تا ظهور پانیکول، تعداد روز تا رسیدگی، دوره پر شدن دانه و نیز عملکرد دانه ارزن دم روباهی گردید. 75 درصد سایه دهی منجر به کاهش تعداد دانه در پانیکول و عملکرد دانه ارزن دم روباهی گردید و درعین‌حال طول مراحل فنولوژیکی را افزایش داد. تأثیر تراکم تاج خروس سفید نیز بر عملکرد دانه و علوفه ارزن دم روباهی و همچنین تعداد روز تا ظهور پانیکول معنی دار بود و در بالاترین سطح منجر به کاهش 21 درصدی عملکرد دانه و علوفه در مقایسه با شاهد گردید. نتایج این آزمایش حاکی از افزایش توان رقابتی تاج خروس سفید با ارزن دمروباهی در شرایط کاربرد نیتروژن است، چرا که کاهش عملکرد ارزن دم روباهی در شرایط عدم مصرف نیتروژن در تیمارهای رقابت خیلی کمتر بود، به‌طوری‌که در شرایط عدم کاربرد نیتروژن و تراکم 24 بوته تاج خروس سفید، عملکرد ارزن دم روباهی حدود 1 درصد در مقایسه با تراکم 12 بوته تاج خروس سفید کاهش پیدا کرد، درحالی‌که با کاربرد 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن و تراکم 24 بوته تاج خروس سفید، عملکرد ارزن دم روباهی 26 درصد در مقایسه با تراکم 12 بوته تاج خروس سفید کاهش نشان داد. تحقیق حاضر نشان داد در شرایط وفور علف هرز تاجخروس سفید در مزرعه ارزن دم روباهی، مصرف نیتروژن موجب خسارت بیشتر این علف هرز به ارزن دم روباهی می‏گردد.

ارزیابی ژنوتیپ‌های گلرنگ بهاره با استفاده از شاخص‌های تحمل و حساسیت به تنش گرمای آخر فصل

هنا عبوده؛ محمد رضا مرادی تلاوت؛ علی مشتطی؛ سیدهاشم موسوی

دوره 12، شماره 2 ، تیر 1398، ، صفحه 607-616

https://doi.org/10.22077/escs.2018.1358.1297

چکیده

به منظور مقایسه ارقام بهاره گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) با استفاده از شاخص‌های تحمل و حساسیت به تنش گرمای آخر فصل در اهواز، آزمایشی در مزرعه پژوهشی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان در سال زراعی 96-1395 به صورت کرت‌های یک بار خرد شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل چهار تاریخ کاشت (20 آبان، ... بیشتر به منظور مقایسه ارقام بهاره گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) با استفاده از شاخص‌های تحمل و حساسیت به تنش گرمای آخر فصل در اهواز، آزمایشی در مزرعه پژوهشی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان در سال زراعی 96-1395 به صورت کرت‌های یک بار خرد شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل چهار تاریخ کاشت (20 آبان، 11 آذر، 15 دی و 14 بهمن) در کرت های اصلی و پنج رقم گلرنگ (سینا، گلدشت، صفه، محلی اصفهان (کوسه) و فرامان) بود. نتایج نشان داد که ارقام مورد مقایسه از نظر صفت عملکرد دانه از لحاظ شاخص‌های حساسیت به تنش (SSI)، شاخص تحمل (TI)، میانگین بهره‌وری (MP)، میانگین هارمونیک (HM)، شاخص پایداری عملکرد (YSI)، میانگین هندسی (GMP)، شاخص تحمل تنش (STI)، شاخص خسارت تنش (SDI)، شاخص تحمل تنش تعدیل شده برای شرایط مناسب (MSTI1)، شاخص تحمل تنش تعدیل شده برای شرایط نامناسب (MSTI2) و شاخص درصد کاهش عملکرد (YRI) تفاوت معنی‌داری داشتند. با این حال اختلاف ارقام مورد بررسی از نظر شاخص رتبه بندی (RI) و شاخص عملکرد (YI) معنی دار نبود. در شاخص تحمل تنش (STI)، رقم گلدشت (0.335) بیشترین تحمل (کمترین حساسیت) و رقم محلی اصفهان (کوسه) با میانگین (0.157) کمترین تحمل (بیشترین حساسیت) نسبت به تنش گرمای آخر فصل خوزستان را داشتند. به طور کلی شاخص تحمل تنش (STI) نسبت به سایر شاخص‌های مورد بررسی، جهت شناسایی ارقام متحمل و حساس گلرنگ نسبت به تنش گرمای آخر فصل در خوزستان مناسب است.

بررسی تأثیر زمان محلول پاشی اسیدهیومیک برخصوصیات کمی و کیفی لوبیاچشم بلبلی (.Vigna unguiculata L) تحت رژیم‌های مختلف آبیاری

سارا دیلمی؛ مانی مجدم

دوره 12، شماره 1 ، فروردین 1398، ، صفحه 85-94

https://doi.org/10.22077/escs.2018.1056.1209

چکیده

به منظور ارزیابی اثر زمان محلول پاشی با اسید هیومیک و رژیم های آبیاری بر صفات کمی و کیفی لوبیا چشم بلبلی، آزمایشی در سال زراعی 1395 در شهرستان حمیدیه به صورت کرتهای یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجراء گردید. تیمارهای آزمایش شامل رژیمهای آبیاری در سه سطح (60، 90 و 120) میلیمتر تبخیر از تشت تبخیر کلاس ... بیشتر به منظور ارزیابی اثر زمان محلول پاشی با اسید هیومیک و رژیم های آبیاری بر صفات کمی و کیفی لوبیا چشم بلبلی، آزمایشی در سال زراعی 1395 در شهرستان حمیدیه به صورت کرتهای یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجراء گردید. تیمارهای آزمایش شامل رژیمهای آبیاری در سه سطح (60، 90 و 120) میلیمتر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A در کرتهای اصلی و زمانهای مختلف محلول پاشی اسیدهیومیک در سه سطح (عدم محلول پاشی، محلول پاشی در مرحله رویشی و محلول پاشی در مرحله گلدهی) در کرتهای فرعی بودند. نتایج نشان که رژیمهای آبیاری تأثیر معنی داری بر صفات عملکرد دانه، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و عملکرد پروتئین داشتند. همچنین کاربرد زمان های محلول پاشی اسید هیومیک به طور معنی داری عملکرد دانه و عملکرد پروتئین را تحت تأثیر قرار داد. بیشترین عملکرد دانه با میانگین 200.7 گرم در مترمربع از تیمار محلول پاشی در زمان رویشی و کمترین با میانگین 155.5 گرم در مترمربع از تیمار عدم محلول پاشی بدست آمد. برهمکنش رژیمهای آبیاری و زمانهای محلول پاشی اسید هیومیک تأثیر معنی داری بر عملکرد دانه داشت. بیشترین عملکرد دانه به تیمار 60 میلیمتر تبخیر از تشت تبخیر و تیمار محلول پاشی اسید هیومیک در مرحله رویشی به میزان 213.1 گرم در مترمربع اختصاص یافت. در نهایت میتوان چنین گفت که استفاده از اسید هیومیک علاوه بر افزایش در عملکرد کمی و کیفی لوبیا چشم بلبلی میتواند نقش به سزایی را در جهت نیل به اهداف کشاورزی پایدار ایفا کند.

تأثیر مدیریت‌های مختلف آبیاری بر صفات مورفولوژیک و عملکرد ارقام برنج (.Oryza sativa L) در گنبد کاووس

حسین شیرازی؛ عباس بیابانی؛ حسین صبوری؛ معصومه نعیمی

دوره 12، شماره 1 ، فروردین 1398، ، صفحه 165-179

https://doi.org/10.22077/escs.2018.1159.1237

چکیده

آب یکی از منابعی است که در تولید محصولات کشاورزی نقش مهمی ایفا می‌کند به همین منظور بررسی تأثیر مدیریت‌های آبیاری بر صفات مورفولوژیک و عملکرد ارقام برنج، چهار آزمایش جداگانه هر کدام در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس در سال 1395 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار آزمایش به طور جداگانه در شرایط غرقابی ... بیشتر آب یکی از منابعی است که در تولید محصولات کشاورزی نقش مهمی ایفا می‌کند به همین منظور بررسی تأثیر مدیریت‌های آبیاری بر صفات مورفولوژیک و عملکرد ارقام برنج، چهار آزمایش جداگانه هر کدام در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس در سال 1395 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار آزمایش به طور جداگانه در شرایط غرقابی و دورهای آبیاری 5، 10 و 15 بودند. تیمارهای آبیاری چهل روز پس از انتقال نشای ارقام برنج به مزرعه در مرحله حداکثر پنجه‌زنی اعمال گردید. ارقام کشت شده نیز شامل شش رقم برنج (یک رقم ایرانی دم سیاه و سه رقم IR66424–1-2–1-5،IR70360–38–1-B-1 ، IR 55411-50 و دو لاین در حال معرفی 87.110 و 87.5.103) بود. نتایج تجزیه واریانس و مقایسات میانگین نشان داد که اختلاف معنی‌داری بین سطوح تیمارهای آزمایشی وجود دارد. اعمال تنش، عملکرد دانه را به طور معنی‌داری کاهش داد. نتایج مقایسه میانگین در شرایط غرقاب نشان داد، رقم 87.110، کم‌ترین زمان تا رسیدگی و میزان عملکرد دانه را دارد و عملکرد دانه آن اختلاف معنی‌داری نسبت به رقم بومی دم‌سیاه نداشت. در دور آبیاری 5 روزه بیش‌ترین میزان عملکرد دانه و کم‌ترین تعداد روز تا رسیدگی در رقم 87.5.103 ملاحظه شد. عملکرد دانه در دور آبیاری 10 روزه رقم IR 55411-50 اختلاف معنی‌داری را نسبت به سایر ارقام نشان داد، همچنین نتایج نشان داد که رقم 87.5.103 زودرس‌تر بود. در دور آبیاری 15 روزه با اینکه از رقم 87.110 بالاترین عملکرد دانه حاصل نشد، با رقم دم‌سیاه نیز اختلاف معنی‌داری نداشته است، در جمع‌بندی نتایج حاصل، رقم 87.110 در شرایط دور آبیاری 15 روز زودرس‌ترین رقم و مناسب کشت در منطقه تعیین شد.

بررسی اثرات تنش خشکی آخر فصل و تاریخ کاشت بر برخی صفات زراعی ژنوتیپ‌های امیدبخش کلزای پاییزه

نادیا قره چائی؛ فرزاد پاکنژاد؛ امیر حسین شیرانی راد؛ قاسم توحیدلو؛ حمید جباری

دوره 12، شماره 1 ، فروردین 1398، ، صفحه 181-195

https://doi.org/10.22077/escs.2018.1208.1247

چکیده

به منظور ارزیابی عکس العملهای ژنوتیپ‌های منتخب پاییزه کلزا به تنش رطوبتی آخر فصل در شرایط کشت تاخیری، ‌آزمایشی به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال ( 95-94 و 96-95 ) در منطقه کرج اجرا شد. در این آزمایش عامل تاریخ کاشت در دو سطح شامل کشت به موقع (پانزدهم مهرماه) و کشت تأخیری (پنجم آبان ماه)، ... بیشتر

تاثیر محلول‌پاشی نانوکلات آهن و منگنز روی عملکرد و اجزای عملکرد جو (Hordeum vulgare L.) تحت شرایط کمبود آب آبیاری در مراحل مختلف رشد

حسین زاهدی؛ اکبر علی پور

دوره 11، شماره 4 ، دی 1397، ، صفحه 847-861

https://doi.org/10.22077/escs.2018.890.1176

چکیده

جو یکی از سازگارترین غلات است که در شرایط آب و هوایی مساعد، در خاک حاصلخیز که قابلیت نگهداری آب در آن زیاد باشد کشت می‌گردد. این گیاه نسبت به گندم در برابر خشکی مقاوم‌تر است، پدیده خشکی در ایران یکی از مهم‌ترین عوامل محدودکننده تولیدات زراعی است. اعمال تنش کم‌آبی به‌شدت اجزای عملکرد و عملکردهای بیولوژیک و دانه را کاهش می‌دهد. استفاده ... بیشتر جو یکی از سازگارترین غلات است که در شرایط آب و هوایی مساعد، در خاک حاصلخیز که قابلیت نگهداری آب در آن زیاد باشد کشت می‌گردد. این گیاه نسبت به گندم در برابر خشکی مقاوم‌تر است، پدیده خشکی در ایران یکی از مهم‌ترین عوامل محدودکننده تولیدات زراعی است. اعمال تنش کم‌آبی به‌شدت اجزای عملکرد و عملکردهای بیولوژیک و دانه را کاهش می‌دهد. استفاده از نانو کودها منجر به افزایش کارایی استفاده از عناصر غذایی، مدیریت صحیح مصرف کود و کاهش تعداد دفعات کاربرد کود می‌شود. بدین ‌منظور آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 95 - 1394 در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش شامل کاربرد کود نانو کلات آهن و منگنز دارای 11 سطح به ترتیب شامل غلظت یک در هزار کود نانو کلات آهن، سه در هزار کود نانو کلات آهن، یک و نیم در هزار نانو کلات منگنز، سه در هزار کود نانو کلات منگنز، یک در هزار کود نانو کلات آهن و یک و نیم در هزار کود نانو کلات منگنز، یک در هزار کود نانو کلات آهن و سه در هزار کود نانو کلات منگنز، یک و نیم در هزار کود نانو کلات منگنز و سه در هزار کود نانو کلات آهن، سه در هزار کود نانو کلات آهن و سه در هزار کود نانو کلات منگنز، بدون محلول‌پاشی (شاهد)، محلول‌پاشی آب خالص، سه در هزار کود میکرو آهن و سه در هزار کود میکرو منگنز، به‌عنوان فاکتور فرعی و رژیم‌های آبیاری در سه سطح بدون تنش (50% آب قابل‌استفاده مزرعه)، کم‌آبی در مرحله رویشی (30% آب قابل‌استفاده مزرعه در مرحله رویشی) و کم‌آبی در مرحله زایشی (30% آب قابل‌استفاده مزرعه در مرحله زایشی بود، به‌عنوان فاکتور اصلی بودند. نتایج نشان داد که محلول‌پاشی سطوح مختلف نانو کلات آهن و منگنز در مراحل رویشی و زایشی موجب افزایش میزان عملکرد و اجزای عملکرد خصوصاً در مرحله‌ی رویشی شد، حال‌آنکه تیمار شاهد (بدون محلول‌پاشی) کمترین میزان عملکرد و اجزای عملکرد را داشت. همچنین اثرات متقابل نانو کلات آهن و منگنز و سطوح مختلف تنش کمبود آب بر کلیه صفات اندازه‌گیری شده به‌جز شاخص برداشت معنی‌دار بود. درنهایت نتایج نشان داد که تنش کم‌آبی در مرحله زایشی و رویشی موجب کاهش و استفاده از نانو ذرات موجب افزایش میزان عملکرد و اجزای عملکرد می‌گردد؛ بنابراین، عوارض جانبی ناشی از کمبود آب می‌تواند در این منطقه و مناطق مشابه با محلول‌پاشی نانو کلات آهن و منگنز کاهش یابد.

مطالعه اثرات کاربرد تلفیقی کودهای شیمیایی و زیستی پتاسه بر عملکرد و اجزاء عملکرد گندم (.Triticum aestivum L) در شرایط کمبود رطوبت خاک

رضوان کرد زنگنه؛ سیدکیوان مرعشی

دوره 11، شماره 4 ، دی 1397، ، صفحه 863-872

https://doi.org/10.22077/escs.2018.935.1183

چکیده

به‌منظور تعدیل اثرات کمبود رطوبت خاک بر عملکرد و اجزاء عملکرد گندم، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 95-1394 در شرایط آب و هوایی اهواز به مورداجرا گذاشته شد. عامل اول رژیم آبیاری بر اساس تشتک تبخیربه صورت 60 (عرف منطقه)، 90 و 120 میلی‌متر و عامل دوم شامل کاربرد تلفیقی کودهای شیمیایی و زیستی ... بیشتر به‌منظور تعدیل اثرات کمبود رطوبت خاک بر عملکرد و اجزاء عملکرد گندم، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 95-1394 در شرایط آب و هوایی اهواز به مورداجرا گذاشته شد. عامل اول رژیم آبیاری بر اساس تشتک تبخیربه صورت 60 (عرف منطقه)، 90 و 120 میلی‌متر و عامل دوم شامل کاربرد تلفیقی کودهای شیمیایی و زیستی پتاسه درچهار سطح به‌صورت کاربرد: کود‌‌ شیمیایی سولفات‌ پتاسیم (شاهد)، کاربرد 75 درصد سولفات پتاسیم+ پتابارور2، کاربرد 50 درصد سولفات پتاسیم + پتابارور2 و کاربرد 25 درصد سولفات پتاسیم + پتابارور2 بود. نتایج نشان داد بین سطوح مختلف رژیم آبیاری تفاوت معنی‌دار ازنظر تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و شاخص برداشت مشاهده شد. تأثیر کاربرد توأم کودهای شیمیایی و زیستی به‌جز شاخص برداشت بر سایر صفات معنی‌دار بود. اثر متقابل بین رژیم آبیاری و مصرف توأم کودهای شیمیایی و زیستی بر عملکرد دانه و عملکرد زیستی معنی‌دار بود. بیشترین عملکرد دانه متعلق به آبیاری بر اساس 60 میلی‌متر تبخیر و کاربرد 75 درصد سولفات پتاسیم+ پتابارور2 با 5971 کیلوگرم در هکتار و کمترین مقدار به تیمار آبیاری بر اساس 120 میلی‌متر تبخیر و کاربرد 25 درصد سولفات پتاسیم+ پتابارور2 با 2081 کیلوگرم در هکتار تعلق داشت. درصد افزایش عملکرد دانه در تیمار کاربرد 75 درصد سولفات پتاسیم + پتابارور2 در مقایسه با تیمار شاهد، 12.3 درصد بود.نتایج نشان داد کاربرد باکتری مذکور همراه با کاربرد کود شیمیایی توانست رشد گندم را تحت تأثیر قرار دهد. از طرفی با توجه به اینکه در هر سه رژیم آبیاری عملکرد دانه در شرایط 75 درصد سولفات پتاسیم+ پتابارور2 نسبت به تیمار عدم استفاده از کودهای زیستی (شاهد) افزایش معنی‌دار داشت، لذا این ترکیب کودی را می‌توان در شرایط تنش رطوبتی و بدون تنش رطوبتی در منطقه توصیه کرد.

کارایی فتوسنتزی و عملکرد دانه دو رقم گندم (Triticum aestivum L.) طی بروز تنش خشکی تحت کاربرد خارجی تیمارهای سیتوکینین و آبسیزیک‌اسید

محمد رضا سرافراز اردکانی؛ رمضانعلی خاوری نژاد؛ فواد مرادی؛ فرزانه نجفی

دوره 11، شماره 3 ، مهر 1397، ، صفحه 503-514

https://doi.org/10.22077/escs.2018.431.1081

چکیده

علیرغم برخی کارکردهای مخالف همدیگر، هورمون‌ها نقش‌های مهمی در پاسخ گیاهان به تنش‌های محیطی بازی می‌کنند. بدین منظور در بررسی انجام‌شده، تأثیر کاربرد خارجی هورمون‌های سیتوکینین و آبسیزیک‌اسید- دو هورمون با عملکرد مخالف یکدیگر- و نیز ترکیب این دو هورمون بر محتوای نسبی آب، شاخص‌های فتوشیمیایی و هدایت روزنه‌ای در برگ پرچم دو رقم ... بیشتر علیرغم برخی کارکردهای مخالف همدیگر، هورمون‌ها نقش‌های مهمی در پاسخ گیاهان به تنش‌های محیطی بازی می‌کنند. بدین منظور در بررسی انجام‌شده، تأثیر کاربرد خارجی هورمون‌های سیتوکینین و آبسیزیک‌اسید- دو هورمون با عملکرد مخالف یکدیگر- و نیز ترکیب این دو هورمون بر محتوای نسبی آب، شاخص‌های فتوشیمیایی و هدایت روزنه‌ای در برگ پرچم دو رقم گندم نان متحمل (پیشگام) و حساس (MV-17) به تنش خشکی در رابطه عملکرد دانه این دو رقم در شرایط مزرعه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سطح آبیاری کامل و بروز تنش خشکی طی مرحله بعد از گرده‌افشانی ارزیابی و مقایسه گردید. درحالی‌که قطع آبیاری سبب کاهش معنی‌دار بیشتر محتوای نسبی آب، عملکرد کوانتومی فتوسیستم II، شاخص خاموش‌سازی فتوشیمیایی، هدایت روزنه‌ای و مزوفیلی، نرخ فتوسنتز و کارایی استفاده آب فتوسنتزی و نیز افزایش بیشتر خاموش‌سازی غیرفتوشیمیایی و غلظت دی‌اکسید کربن زیرروزنه‌ای در رقم حساس نسبت به رقم متحمل شد، ترکیب دو هورمون سبب بیشترین افزایش معنی‌دار محتوای نسبی آب، عملکرد کوانتومی فتوسیستم II، شاخص‌های خاموش‌سازی فتوشیمیایی و غیرفتوشیمیاییو نیز حداکثر عملکرد کوانتومی فتوسیستم IIبه‌ویژه در رقم متحمل شد. آبسیزیک‌اسید بهترین تیمار هورمونی در کاهش تبادلات گازی در جهت مقابله با خشکی بود درحالی‌که ترکیب دو هورمون، نرخ فتوسنتز و کارایی استفاده آب فتوسنتزی را به‌ویژه در رقم حساس افزایش داد. افت شاخص‌ عملکرد دانه که در هر دو رقم طی بروز تنش خشکی مشاهده شد، طی تیمار ترکیبی سیتوکینین و آبسیزیک‌اسید و به‌ویژه در رقم حساس افزایش نشان داد. در یک نتیجه‌گیری کلی رقم حساس توانست در افزایش کارایی فتوسنتزی و عملکرد دانه سود بیشتری از تیمارهای هورمونی به‌ویژه برهمکنش دو هورمون سیتوکینین و آبسیزیک‌اسید ببرد.

ارزیابی مورفولوژیکی و زراعی اکوتیپ‌های لوبیا‌ قرمز (.Phaseolus vulgaris L) در شرایط تنش خشکی

سمیه محمدی نژاد؛ امین باقی زاده؛ مهدی رحیمی

دوره 11، شماره 3 ، مهر 1397، ، صفحه 569-577

https://doi.org/10.22077/escs.2017.772.1151

چکیده

به‌منظور بررسی واکنش 20 اکوتیپ لوبیا‌ قرمز به تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96- 1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته کرمان اجرا گردید. در این مطالعه فاکتور اصلی شامل سه دور آبیاری و فاکتور فرعی 20 اکوتیپ لوبیا‌‌‌ قرمز بود. نتایج نشان ... بیشتر

تاثیر اسید سالیسیلیک و سلنیوم در مراحل رشد بر عملکرد و اجزاء عملکرد نخود (.Cicer arietinum L.) در شرایط دیم

مجتبی نوروزی؛ نورعلی ساجدی؛ مسعود گماریان

دوره 11، شماره 3 ، مهر 1397، ، صفحه 579-589

https://doi.org/10.22077/escs.2017.796.1156

چکیده

به‌منظور بررسی تأثیر محلول پاشی اسید سالیسیلیک و سلنیوم در مراحل رشد برعملکرد و اجزای عملکرد نخود در شرایط دیم، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 1393-1392 اجراشد. عوامل مورد آزمایش شامل اسیدسالیسیلیک در سه سطح (بدون مصرف،محلول پاشی اسیدسالیسیلیک باغلظت 100 و 200 میلی ... بیشتر

تأثیر آبیاری تکمیلی و تقسیط نیتروژن بر کمیت و کیفیت ماش (.Vigna radiata L)

عبدالحمید آقجه لی؛ علی نخزری مقدم؛ علی راحمی کاریزکی؛ ابراهیم غلامعلی پور علمداری

دوره 11، شماره 3 ، مهر 1397، ، صفحه 591-602

https://doi.org/10.22077/escs.2018.849.1167

چکیده

ماش در جلوگیری از فرسایش خاک به‌صورت گیاه پوششی و به‌عنوان علوفه‌ی سبز در تغذیه دام استفاده می‌شود.به‌منظور بررسی تأثیر آبیاری تکمیلی و تقسیط نیتروژن بر کمیت و کیفیت ماش(Vigna radiata L.)،آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح پایه بلوک‌ کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1395 در مزرعه دانشگاه گنبدکاووس انجام شد. عامل اصلی آبیاری تکمیلی ... بیشتر ماش در جلوگیری از فرسایش خاک به‌صورت گیاه پوششی و به‌عنوان علوفه‌ی سبز در تغذیه دام استفاده می‌شود.به‌منظور بررسی تأثیر آبیاری تکمیلی و تقسیط نیتروژن بر کمیت و کیفیت ماش(Vigna radiata L.)،آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح پایه بلوک‌ کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1395 در مزرعه دانشگاه گنبدکاووس انجام شد. عامل اصلی آبیاری تکمیلی در چهار سطح شامل یک، دو، سه و چهار مرتبه آبیاری و عامل فرعی تقسیط نیتروژن در چهار سطح شامل عدم مصرف نیتروژن، مصرف 25 درصد به‌ هنگام کاشت و 75 درصد قبل از گل‌دهی، 50 درصد به هنگام کاشت و 50 درصد قبل از گل‌دهی و 75 درصد به هنگام کاشت و 25 درصد قبل از گل‌دهی بود. میزان مصرف نیتروژن خالص 75 کیلوگرم در هکتار بود. عملکرد دانه در تیمار یک‌مرتبه آبیاری بسیار کم (568.6 کیلوگرم در هکتار) و با افزایش دفعات آبیاری به ترتیب 47.06، 80.79 و 105.6 درصد برای 2، 3 و 4 نوبت افزایش یافت. افزایش دفعات آبیاری درصد پروتئین را کاهش اما عملکرد پروتئین را افزایش داد. بیشترین عملکرد دانه مربوط به تیمار مصرف 25 درصد نیتروژن به‌ هنگام کاشت و 75 درصد قبل از گل‌دهی بود درحالی‌که در تیمار عدم مصرف نیتروژن حداقل عملکرد به دست آمد. بیش‌ترین درصد پتاسیم دانه مربوط به تیمارهای چهار و سه مرتبه آبیاری بود. درمجموع، چهار مرتبه آبیاری و سهم کمتر نیتروژن به هنگام کاشت(25 درصد) شرایط بهتری را برای تولید بیشتر دانه فراهم کرد.

ارزیابی ریسک ناشی از تنش گرما در ذرت دانه‌ای استان خوزستان تحت شرایط تغییر اقلیم

سجاد رحیمی مقدم؛ جعفر کامبوزیا؛ رضا دیهیم فرد

دوره 11، شماره 3 ، مهر 1397، ، صفحه 749-764

https://doi.org/10.22077/escs.2017.801.1158

چکیده

این تحقیق به منظور ارزیابی ریسک ناشی از تنش گرما در ذرت دانه‌ای استان خوزستان تحت شرایط افزایش دمای ناشی از تغییر اقلیم در شش شهرستان از استان خوزستان انجام شد. بدین منظور، ابتدا اقلیم آینده این شهرستان‌ها با استفاده از داده‌های اقلیمی بلندمدت دوره پایه و با استفاده از روش AgMIP تحت دو سناریوی اقلیمی RCP4.5 و RCP8.5 برای دوره 2069 -2040 تولید ... بیشتر این تحقیق به منظور ارزیابی ریسک ناشی از تنش گرما در ذرت دانه‌ای استان خوزستان تحت شرایط افزایش دمای ناشی از تغییر اقلیم در شش شهرستان از استان خوزستان انجام شد. بدین منظور، ابتدا اقلیم آینده این شهرستان‌ها با استفاده از داده‌های اقلیمی بلندمدت دوره پایه و با استفاده از روش AgMIP تحت دو سناریوی اقلیمی RCP4.5 و RCP8.5 برای دوره 2069 -2040 تولید شدند و سپس از مدل APSIM برای شبیه‌سازی رشد و عملکرد ذرت دانه‌ای استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که میانگین دما در طول فصل رشد ذرت در استان خوزستان تحت RCP4.5 و RCP8.5 نسبت به دوره پایه (27.2 درجه‌ سانتی گراد) به‌ترتیب 8.5 و 34.57 درصد افزایش داشت. با در نظر گرفتن متوسط کل استان، میانگین عملکرد و تعداد دانه در مترمربع در دوره پایه 8.8 تن در هکتار و 2305.7 دانه در متر مربع بود. این مقدار در سال 2050 تحت RCP4.5 و RCP8.5 به ترتیب به 8.5 و 8.7 تن در هکتار و 2227.3 و 2254.3 دانه در متر مربع کاهش یافتند. با در نظر گرفتن متوسط همه تاریخ کاشت‌ها، مناطق و دوره‌های آینده تغییر اقلیم در استان خوزستان، احتمال تشکیل عملکرد اقتصادی، عملکرد غیر اقتصادی و عملکرد صفر به ترتیب 45.4، 13.5 و 41.2 درصد می‌باشد. به طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که تاریخ کاشت مرسوم در منطقه (سی‌ام بهمن) تاریخ کاشت مناسبی برای دوره پایه و آینده نیست و تاریخ کاشت زودهنگام (دوازده بهمن) در اکثر مناطق می‌تواند به عنوان یک راهکار سازگاری موثر برای کاهش ریسک ناشی از افزایش دماهای حدی هم در دوره پایه و هم در دوره آینده در نظر گرفته شود.

ارزیابی تحمل به شوری در نسل پنجم (M5) لاین‌های گندم نان با استفاده از روش‌‌های بای‌پلات و تجزیه عاملی

علی رضا عسکری کلستانی؛ سیده ساناز رمضانپور؛ اعظم برزویی؛ حسن سلطانلو؛ سعید نواب پور

دوره 11، شماره 2 ، تیر 1397، ، صفحه 365-379

https://doi.org/10.22077/escs.2017.321.1061

چکیده

شوری خاک یکی از تنشهای غیر زیستی مؤثر بر رشد محصولاتو بهرهوری آن‌ها است. تکنیک های غربالگری مؤثری برای تحمل به شوری وجود دارد که برای افزایش عملکرد واریته های گندم مفید میباشند. هدف از این مطالعه ارزیابی نسل پنجم لاینهای گندم نان، با کمک اثر متقابل بین صفات در دو شرایط بدون تنش و تنش شوری جهت شناسایی صفات و لاینهای ... بیشتر شوری خاک یکی از تنشهای غیر زیستی مؤثر بر رشد محصولاتو بهرهوری آن‌ها است. تکنیک های غربالگری مؤثری برای تحمل به شوری وجود دارد که برای افزایش عملکرد واریته های گندم مفید میباشند. هدف از این مطالعه ارزیابی نسل پنجم لاینهای گندم نان، با کمک اثر متقابل بین صفات در دو شرایط بدون تنش و تنش شوری جهت شناسایی صفات و لاینهای مفید در برنامه اصلاحی نسل ششم بود. پانزده لاین انتخابی از نسل چهارم به همراه دو ژنوتیپ والدی آن‌ها (ارگ و بم) و دو ژنوتیپ تولیدشده منطقه یزد (سیوند و نارین)در دو شرایط بدون تنش (2 دسی زیمنس بر متر) و تنش شوری (10 دسی زیمنس بر متر) و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی مرکز ملی تحقیقات شوری یزد کشت گردید. داده های مورفوفیزیولوژیکیبه‌دست‌آمده با استفاده ازتجزیه عامل ها و بای پلات ژنوتیپ×صفت(G×T)مبتنی بر مدل رگرسیونی تجزیه گردیدند. بردارهای موجود در بای پلات نشان دادند که ارتباط مثبت و قوی بین دو صفت عملکرد بیولوژیکی و عملکرد دانه در شرایط بدون تنش و کلروفیل برگ با عملکرد دانه در شرایط تنش شوری وجود دارد و تجزیه عامل ها نیز این نتیجه را تائید کرد. به نظر میرسد. دو صفت عملکرد بیولوژیک و محتوی کلروفیل برگ میتواند معیاری جهت بهبود عملکرد دانه در برنامه های اصلاحیبه‌ویژه در شرایط تنش شوری باشد. نمودار سه‌بعدی لاین ها بر مبنای شاخص تحمل به تنش (STI) و عملکرد دانه در شرایط عدم تنش و تنش شوری نیز نشان داد که لاینهای 1، 2و 8 از عملکرد بالایی در هر دو شرایط برخوردار بودند و به‌عنوان متحملترین لاینها نسبت به تنش شوری انتخاب شدند.این مطالعه نشان میدهد که بای پلات G×T ابزاری مفید جهت ارزیابی بصری لاینها برتر، صفات و گروهبندی آن‌ها با دیگر تکنیکهای آماری است.

اثر متقابل زئولیت کلینوپتیلولیت و تنش شوری در مراحل زایشی بر چهار رقم کلزا

وحید اسماعیل زاده؛ حسین زاهدی؛ یونس شرقی؛ سید علی محمد مدرس ثانوی؛ سید علی علوی اصل

دوره 11، شماره 2 ، تیر 1397، ، صفحه 393-400

https://doi.org/10.22077/escs.2017.354.1076

چکیده

کلزا (Brassica napus L.) یکی از مهم‌ترین گیاهان جهت تولید روغن خوراکی در جهان بوده و شوری نسبی آب برخی از مناطق ایران از عوامل افت عملکرد این گیاهان است. زئولیتها گروهی از کانیهای متخلخل طبیعی هستند که با ساختمان کریستالی خود قادرند تا 70 درصد حجم خود آب جذب کنند که ناشی از ساختمان بلوری و تخلخل بالای آن‌ها میباشد. اخیراً تحقیقات گسترده ... بیشتر کلزا (Brassica napus L.) یکی از مهم‌ترین گیاهان جهت تولید روغن خوراکی در جهان بوده و شوری نسبی آب برخی از مناطق ایران از عوامل افت عملکرد این گیاهان است. زئولیتها گروهی از کانیهای متخلخل طبیعی هستند که با ساختمان کریستالی خود قادرند تا 70 درصد حجم خود آب جذب کنند که ناشی از ساختمان بلوری و تخلخل بالای آن‌ها میباشد. اخیراً تحقیقات گسترده ای درباره تأثیر زئولیت در گیاهان زراعی انجام شده است و در این میان بررسی اثر متقابل این ماده بر عملکرد کلزا ضروری به نظر میرسد. بدین منظورآزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه ی تحقیقاتی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال 1392 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل تنش شوری در سه سطح شاهد، شوری 5 و 10 دسی زیمنس بر متر، کاربرد زئولیت در دو سطح شاهد و 8 تن در هکتار و ارقام کلزا در چهار سطح زرفام، ساریگل، هایولا و RGS بودند. در انتها صفاتی از قبیل عملکرد دانه، اجزای عملکرد، عملکرد و درصد روغن و شاخص سبزینگی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد اثر رقم بر تمامی صفات موردبررسی به‌جز شاخص برداشت معنی دار بوده و هیچ‌یک از تیمارهای آزمایشی اثر معنیداری بر درصد روغن نداشتند. صفات تعداد دانه در غلاف و شاخص برداشت تحت تأثیر تنش شوری قرار نگرفتند و زئولیت بر عملکرد دانه، تعداد غلاف، تعداد دانه در غلاف، شاخص برداشت و شاخص سبزینگی معنیداری شد. نتایج نشان داد کاربرد زئولیت در سطوح شوری صفر و تنش متوسط میتواند عملکرد دانه رقم RGSرا 26 و 9 درصد افزایش دهد. رقم ساریگل در شرایط بدون تنش و رقم زرفام در شرایط تنش شدید با اختلاف 22 درصد به ترتیب بیش‌ترین و کمترین وزن هزار دانه را داشتند. رقم ساریگل در شرایط شاهد تنش و زئولیت با اختلاف 66 درصد نسبت به رقم زرفام در شرایط تنش شدید و شاهد زئولیت بیشترین عملکرد روغن را دارا بود. همچنین رقم زرفام در شرایط تنش متوسط و عدم کاربرد زئولیت مقادیر شاخص سبزینگی بیشتری نسبت به همان رقم در شرایط تنش شدید و عدم کاربرد زئولیت دارد.

دوره 18 (1404)

دوره 17 (1403)

دوره 16 (1402)

دوره 15 (1401)

دوره 14 (1400)

دوره 13 (1399)

دوره 12 (1398)

دوره 11 (1397)

دوره 10 (1396)

دوره 9 (1395)

دوره 8 (1394)

دوره 7 (1393)

دوره 6 (1392)

دوره 5 (1391)

دوره 4 (1390)

دوره 3 (1389)

دوره 2 (1388)

دوره 1 (1387)

کلیدواژه‌ها = عملکرد دانه

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده