اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
اکرم عباس منش؛ آرش فاضلی؛ رضا حقی دره ده
چکیده
جو (Hordeum vulgare) یکی از گیاهان خانواده گرامینه و چهارمین محصول غلات می‌باشد. این گیاه در مواجهه با تنشهای غیرزنده نسبتا ً متحمل است. تنشهای غیرزیستی ، از طرق مختلف بر موجودات زنده تأثیر می‌گذارند. یکی از تنشهای غیر زیستی که اخیراً در ایران تأثیرات منفی چشمگیری روی رشد و عملکرد گیاهان میگذارد، گرد و غبار است که اثرات مخربی روی رشد، ...
بیشتر
جو (Hordeum vulgare) یکی از گیاهان خانواده گرامینه و چهارمین محصول غلات می‌باشد. این گیاه در مواجهه با تنشهای غیرزنده نسبتا ً متحمل است. تنشهای غیرزیستی ، از طرق مختلف بر موجودات زنده تأثیر می‌گذارند. یکی از تنشهای غیر زیستی که اخیراً در ایران تأثیرات منفی چشمگیری روی رشد و عملکرد گیاهان میگذارد، گرد و غبار است که اثرات مخربی روی رشد، تولید و بسیاری از فرایندهای متابولیک گیاه دارد. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر گرد و غبار روی برخی صفات فیزیولوژیک ژنوتیپهای مختلف جو می‌باشد. به این منظور آزمایشی در سال زراعی 1402- 1401 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام صورت گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل گرد و غباردر 2 سطح (اعمال گرد و غبارو بدون اعمال گردوغبار) و ده ژنوتیپ مختلف جو بودند. پاشش گردوخاک در مرحله گیاهچه‌ای صورت گرفت. سپس 10 روز پس از اعمال گردوغبار، صفات فیزیولوژیکی از جمله محتوای کلروفیل برگ، غلظت پروتئین محلول در برگ، میزان پرولین برگ و کربوهیدرات‌های محلول در برگ اندازهگیری شدند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ × گرد و غبار بر محتوی کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کارتنوئید، نشت یونی، RWC، پرولین، کاتالاز، قند در سطح یک درصد معنیدار بود، این در حالی بود که گرد و غبار اثر معنیداری بر مقدار پروتئین نداشت. گرد و غبار سبب کاهش کلروفیل، نشت یونی، محتوای نسبی آب و پروتئین و افزایش پرولین، کاتالاز و قندهای محلول شده است. تأثیر تنش گرد و غبار روی کلیهی صفات در ژنوتیپهای مختلف به یک نسبت نبوده و در برخی صفات برخی ژنوتیپها بیشتر متأثر بوده است. نتایج کلی نشان داد که ژنوتیپ HOR6964 تحمل بالاتری به تنش گرد و غبار نسبت به سایر ژنوتیپها دارد.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
پروانه قلی زاده سرچشمه؛ جلال صبا؛ حسن امیری اوغان؛ فرید شکاری؛ امیر قلی زاده
چکیده
به‌منظور بررسی روابط بین عملکرد و صفات فنولوژیک و زراعی و تعیین روابط بین این صفات در ژنوتیپهای بهاره کلزا هفت لاین با پنج تستر در سال 98-1397 تلاقی داده شدند. دورگ‌ها به‌همراه 12 والد در شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی انتهای فصل ارزیابی شدند. نتایج همبستگی صفات در شرایط نرمال نشان داد عملکرد دانه با صفات تعداد خورجین در بوته، تعداد خورجین ...
بیشتر
به‌منظور بررسی روابط بین عملکرد و صفات فنولوژیک و زراعی و تعیین روابط بین این صفات در ژنوتیپهای بهاره کلزا هفت لاین با پنج تستر در سال 98-1397 تلاقی داده شدند. دورگ‌ها به‌همراه 12 والد در شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی انتهای فصل ارزیابی شدند. نتایج همبستگی صفات در شرایط نرمال نشان داد عملکرد دانه با صفات تعداد خورجین در بوته، تعداد خورجین در شاخه‌های فرعی، قطر ساقه در ارتفاع 20 سانتی‌متری، تعداد دانه در خورجین و تعداد شاخه‌های فرعی دارای همبستگی مثبت و معنیدار بود. در شرایط تنش خشکی انتهای فصل، صفات تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین و قطر خورجین، دارای همبستگی مثبت و معنیدار و روز تا شروع گلدهی دارای همبستگی منفی و معنیدار با عملکرد دانه بودند. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه مسیر در هر دو شرایط آزمایش، صفات تعداد خورجین در بوته، وزن هزاردانه، تعداد دانه در خورجین و ارتفاع اولین خورجین از سطح زمین دارای اثرات مستقیم مثبت و روز تا رسیدگی فیزیولوژیک دارای اثرت مستقیم منفی بر روی عملکرد دانه بودند. همچنین، طول ساقه اصلی در شرایط آبیاری نرمال و تعداد خورجین در شاخه‌های فرعی در شرایط تنش خشکی آخر فصل دارای اثرات مستقیم منفی بر روی عملکرد دانه بودند. با این‌حال، تمام این اثرات مستقیم منفی توسط اثرات غیرمستقیم مثبت از طریق سایر صفات خنثی شده و غیرمعنی‌دار شدن ضرایب همبستگی صفات مزبور با عملکرد دانه را موجب گردید. به‌طورکلی، در هر دو شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی انتهای فصل، تعداد خورجین در بوته و تعداد دانه در خورجین سهم بالایی از تغییرات کل را در بر داشته و مؤثرترین صفات بر عملکرد دانه بودند. از این‌رو، با توجه به اینکه این صفات وراثت‌پذیری بیشتری نسبت به عملکرد دانه دارند، گزینش در جهت افزایش آنها میتواند برای بهبود غیرمستقیم عملکرد دانه در برنامه‌های بهنژادی قابل توصیه باشد.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
احمد شاهی زاده؛ رسول اصغری زکریا؛ معرفت قاسمی کلخوران؛ پریسا شیخ زاده
چکیده
به منظور شناسایی ژنوتیپهای متحمل به خشکی با استفاده از شاخص‌های تحمل به تنش خشکی، تعداد 18 ژنوتیپ گندم نان به همراه 2 رقم شاهد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی آخر فصل در سال زراعی 1400-1399 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل اجرا شد. عملکرد در شرایط بدون تنش (Yp) و عملکرد در شرایط تنش (Ys) اندازهگیری ...
بیشتر
به منظور شناسایی ژنوتیپهای متحمل به خشکی با استفاده از شاخص‌های تحمل به تنش خشکی، تعداد 18 ژنوتیپ گندم نان به همراه 2 رقم شاهد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی آخر فصل در سال زراعی 1400-1399 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل اجرا شد. عملکرد در شرایط بدون تنش (Yp) و عملکرد در شرایط تنش (Ys) اندازهگیری و از روی آن شاخص‌های تحمل و حساسیت به تنش مختلف برآورد شدند. با استفاده از شاخص‌های گزینش چند متغیره شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده‌ال (IGSI) و شاخص فاصله چندمتغیره ژنوتیپ از ژنوتیپ ایده‌ال (MGIDI)، ژنوتیپهای 11، 5، 1 و 12 با داشتن بیشترین مقدار IGSI و کمترین مقدارMGIDI ، جزو ژنوتیپهای با تحمل تنش خشکی آخر فصل شناخته شدند که این موضوع از طریق تجزیه کلاستر، نقشه حرارتی و نمودار بایپلات در تجزیه به مؤلفه‌های اصلی نیز مورد تأیید قرار گرفت. مقایسه میانگین ژنوتیپهای منتخب با میانگین کل برای شاخص‌های مورد مطالعه در شرایط تنش خشکی آخر فصل نشان داد که ژنوتیپهای منتخب تحت شرایط تنش خشکی آخر فصل از لحاظ عملکرد در شرایط تنش بالاتر از میانگین کل بودند و به‌ویژه کاهش عملکرد کمتری در شرایط تنش در مقایسه با میانگین ژنوتیپهای دیگر نشان دادند. در کل، نتایج این آزمایش نشان داد که میتوان ژنوتیپهای گندم متحمل به خشکی را با استفاده از شاخص‌های IGSI و MGIDI انتخاب کرد. ژنوتیپهای انتخاب‌شده را میتوان از نظر ویژگی‌های زراعی و فیزیولوژیکی بیشتر ارزیابی کرد تا مناسب بودن آنها برای کشت در مناطق مستعد خشکی تأیید شود.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
سولماز عزیزی؛ ناصر زارع؛ پریسا شیخ زاده؛ جوانشیر عزیزی؛ رحمت کریمی‌زاده
چکیده
این تحقیق به‌منظور بررسی نقش تحمل خشکی و آبیاری مجدد پس از تنش در ارقام عدس طراحی شد. تیمارهای آزمایشی شامل چهار رقم عدس (رقم محلی (نمین)، سپهر، گچساران و کیمیا)، تنش خشکی {شاهد (آبیاری در 80% ظرفیت مزرعه‌ای)، تنش متوسط (آبیاری در 55% ظرفیت مزرعه‌ای) و تنش شدید (آبیاری در 30% ظرفیت مزرعه‌ای)} و سه زمان نمونه‌برداری (سه و شش روز پس از تنش و دو ...
بیشتر
این تحقیق به‌منظور بررسی نقش تحمل خشکی و آبیاری مجدد پس از تنش در ارقام عدس طراحی شد. تیمارهای آزمایشی شامل چهار رقم عدس (رقم محلی (نمین)، سپهر، گچساران و کیمیا)، تنش خشکی {شاهد (آبیاری در 80% ظرفیت مزرعه‌ای)، تنش متوسط (آبیاری در 55% ظرفیت مزرعه‌ای) و تنش شدید (آبیاری در 30% ظرفیت مزرعه‌ای)} و سه زمان نمونه‌برداری (سه و شش روز پس از تنش و دو روز پس از آبیاری مجدد (بازیابی)) بود. تنش خشکی باعث کاهش کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کارتنوئید، پروتئین و عملکرد و اجزای عملکرد شد و کاهش این صفات در زمان شش روز پس از نمونه‌برداری بیشتر بود؛ اما در شرایط بازیابی افزایش این صفات قابل‌مشاهده بود. علاوه بر این، تنش خشکی موجب افزایش میزان پرولین، H2O2، MDA و همچنین افزایش فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدان (CAT، PPO و POX) شد. به‌طورکلی، افزایش شدت و مدت‌زمان تنش موجب افزایش پرولین (63%)، H2O2 (19%)، MDA (110%)، CAT (33%)، PPO (56%) و POX (24%) نسبت به تیمار شاهد گردید. نتایج نشان داد که همبستگی H2O2 و MDA مثبت و معنیدار بود، علاوه بر این در شرایط بازیابی کاهش معنیدار اثرات مخرب تنش (میزان H2O2، MDA) و فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدان قابل‌مشاهده بود. اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد (تعداد دانه، تعداد غلاف، وزن 100 دانه و 3 دانه) ارقام عدس متفاوت بود. تنش خشکی در مرحله گلدهی باعث کاهش تعداد دانه (20%) و غلاف در بوته (37%) و وزن صد دانه (16%) شد که منجر به کاهش (29%) عملکرد شد. رقم گچساران در شرایط نرمال بیشترین عملکرد را داشت، همچنین در شرایط تنش خشکی ارقام گچساران و سپهر بیشترین عملکرد را از خود نشان دادند. کمترین میزان عملکرد در رقم بومی در شرایط تنش مشاهده شد. بر اساس نتایج این آزمایش ارقام سپهر و گچساران ارقام مناسبی برای کشت در مناطقی که با تنش کمآبی مواجه هستند میباشند.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
مریم هراتی راد؛ نفیسه مهدی نژاد؛ رضا درویش زاده؛ براتعلی فاخری؛ میترا جباری؛ سرور ارژنگ
چکیده
کمبود روی در خاک‌های مناطق خشک و نیمه‌خشک باعث کاهش تولید غلات در اکثر کشورهای جهان از جمله ایران میشود. این تحقیق با هدف ارزیابی تنوع 95 لاین خالص ذرت، با استفاده از صفات مورفولوژیکی و عملکرد، تحت شرایط بهینه (نرمال) و تنش کمبود روی، در سال زراعی 1399-1400، در قالب طرح آلفا لاتیس در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سیستان اجرا شد. نتایج ...
بیشتر
کمبود روی در خاک‌های مناطق خشک و نیمه‌خشک باعث کاهش تولید غلات در اکثر کشورهای جهان از جمله ایران میشود. این تحقیق با هدف ارزیابی تنوع 95 لاین خالص ذرت، با استفاده از صفات مورفولوژیکی و عملکرد، تحت شرایط بهینه (نرمال) و تنش کمبود روی، در سال زراعی 1399-1400، در قالب طرح آلفا لاتیس در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سیستان اجرا شد. نتایج نشان داد بین لاینهای مورد مطالعه از نظر تمامی صفات مورد بررسی اختلاف آماری معنیدار وجود دارد. بر اساس تجزیه رگرسیون گام‌به‌گام و تجزیه علیّت تحت شرایط بهینه و کمبود روی، صفات تعداد دانه در بلال و وزن صد دانه صفات مهم تأثیرگذار بر عملکرد اقتصادی تعیین شدند. در تجزیه خوشه‌ای، لاینهای مورد نظر از لحاظ صفات مورد مطالعه در شرایط کمبود روی و بهینه به‌ترتیب در 5 و 4 خوشه طبقه‌بندی شدند. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده در شرایط کمبود روی 11 لاین (Ma001, Ma023, Ma039, Ma043, Ma044, Ma057, Ma062, Ma065, Ma100, Ma112, Ma117) در خوشه اول جزو ژنوتیپهای حساس شناسایی شدند. همچنین در این شرایط تعداد 30 لاین (Ma004, Ma006, Ma015, Ma017, Ma018, Ma019, Ma020, Ma021, Ma027, Ma030, Ma031, Ma032, Ma035, Ma038, Ma049, Ma055, Ma064, Ma072, Ma075, Ma096, Ma098, Ma104, Ma105, Ma107, Ma108, Ma111, Ma114, Ma123, G703, Simon) موجود در خوشه چهارم جزو ژنوتیپهای متحمل شناسایی شدند که در بیشتر صفات به ویژه عملکرد دارای بیشترین مقدار بودند. نتایج تجزیه به مؤلفه‌های اصلی تأییدکننده نتایج تجزیه خوشه‌ای بود. بنابراین براساس نتایج حاصل از مقایسه میانگین خوشه‌ها تحت شرایط کمبود روی و نمودار بایپلات به‌دست آمده از تجزیه به مؤلفه‌های اصلی، میتوان والدین مناسب را انتخاب و به واسطه تلاقی آنها با توجه به پدیده‌های ژنتیکی همانند هتروزیس و تفکیک متجاوز، به هیبریدهای ذرت متحمل به تنش کمبود روی و نیز دارای ویژگی‌های مطلوب زراعی دست یافت.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
معصومه صالحی؛ فرهاد دهقانی؛ یوسف هاشمی نژاد؛ علیداد کرمی؛ سردار کشتکار
چکیده
به منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ در محیط و تعیین سازگاری و پایداری عملکرد دانه در لاینهای کینوا، این مطالعه طی دو سال زراعی (99-1398) در 5 منطقه (یزد، سبزوار، شیراز، بوشهر و ایرانشهر) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 5 لاین و سه تکرار انجام شد. بعد از آزمون بارتلت تجزیه مرکب انجام شد و تجزیه پایداری با استفاده از روش‌های مختلف پارامتریک ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ در محیط و تعیین سازگاری و پایداری عملکرد دانه در لاینهای کینوا، این مطالعه طی دو سال زراعی (99-1398) در 5 منطقه (یزد، سبزوار، شیراز، بوشهر و ایرانشهر) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 5 لاین و سه تکرار انجام شد. بعد از آزمون بارتلت تجزیه مرکب انجام شد و تجزیه پایداری با استفاده از روش‌های مختلف پارامتریک و غیر پارامتریک انجام شد. علاوه بر عملکرد، وزن هزار دانه، سایز دانه و میزان ساپونین نیز اندازهگیری شد. تجزیه واریانس مرکب نشان داد اثر متقابل سه جانبه سال، مکان و لاین بر صفات اندازهگیری شده معنیدار بود. بیشترین و کمترین میزان عملکرد دانه به ترتیب مربوط به ایرانشهر سال اول (472 گرم در متر مربع) و سبزوار سال دوم (99.6 گرم در مترمربع) بود. در کلیه مناطق تیتیکاکا بیشترین ارتفاع کف (میزان ساپونین) را داشت و میزان ارتفاع کف لاین D نصف رقم تیتیکاکا بود. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین عملکرد دانه به لاین D تعلق داشت. بر اساس میزان میانگین مجموع رتبه ها لاین D (1.44±1.09) بیشترین پایداری و لاین B کمترین پایداری را بر اساس شاخص های پارامتریک و غیر پارامتریک پایداری داشت. بر اساس نتایج روش GGEbiplot و روش‌های غیرپارامتریک و پارامتریک لاین D بیشترین عملکرد و پایداری را داشت. این لاین به نام رقم صدوق نامگذاری گردیده است.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
حسین نظری؛ مظفر روستایی؛ سید محمد علوی سینی
چکیده
به منظور بررسی ارتباط بین خصوصیات زراعی و فیزیولوژیکی ژنوتیپ های گندم پژوهشی با 24 ژنوتیپ در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سالهای زراعی 98 -1397 و 99-1398 تحت شرایط دیم در ایستگاه تحقیقات دیم خدابنده مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجان انجام شد. صفات سرعت فتوسنتز، سرعت تعرق، هدایت روزنه‌ای، غلظت دی اکسید ...
بیشتر
به منظور بررسی ارتباط بین خصوصیات زراعی و فیزیولوژیکی ژنوتیپ های گندم پژوهشی با 24 ژنوتیپ در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سالهای زراعی 98 -1397 و 99-1398 تحت شرایط دیم در ایستگاه تحقیقات دیم خدابنده مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجان انجام شد. صفات سرعت فتوسنتز، سرعت تعرق، هدایت روزنه‌ای، غلظت دی اکسید کربن زیر روزنه ای، هدایت مزوفیلی، روز تا سنبله دهی، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، ارتفاع گیاه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه طی دوره رشد مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه واریانس نشان داد بین ژنوتیپ ها ازلحاظ تمامی صفات موردمطالعه اختلاف معنی داری وجود دارد. تجزیه همبستگی ساده 19 رابطه معنی دار نشان داد و سایر روابط معنی دار نبودند. سرعت فتوسنتز، ارتفاع بوته و وزن هزار دانه همبستگی مثبت و معنیداری با عملکرد دانه داشتند اما ارتباط روز تا سنبلهدهی با عملکرد دانه منفی و معنی دار بود. تجزیه علیت آشکار کرد که صفات روز تا سنبله دهی و روز تا رسیدگی با مقادیر 1.05- و 0.84 به ترتیب بیشترین اثر مستقیم منفی و مثبت را بر عملکرد دانه داشتند. تجزیه همبستگی کانونی نیز بین متغیرهای صفات فیزیولوژیک و صفات زراعی یک همبستگی کانونی معنیدار (0.74 =r) نشان داد. با توجه به نتایج این پژوهش مشخص شد که صفات زراعی روز تا سنبله دهی، روز تا رسیدگی و ارتفاع بوته صفات تأثیرگذار در تعیین عملکرد دانه تحت شرایط دیم میباشند. بررسی ارتباط صفات نیز نشان داد تحت شرایط دیم گزینش برای صفات فیزیولوژیک از قبیل سرعت تعرق و هدایت روزنه ای کمتر منجر به گزینش ژنوتیپ های با ارتفاع بالا، روز تا سنبله دهی و دوره رشد کوتاهتر و درنهایت عملکرد بالاتر میشود؛ بنابراین ژنوتیپهای با دوره رشد کوتاهتر که بتوانند از تنش های انتهایی فرار کنند و تحت شرایط دیم با بستن روزنه ها، آب کمتری هدر دهند برای حصول عملکرد بالا تحت شرایط دیم مناسب میباشند.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
فاطمه صابر؛ رسول اصغری زکریا؛ ناصر زارع؛ سلیم فرزانه
چکیده
گندم دوروم دومین گونه زراعی مهم گندم است که زراعت آن بخصوص در مرحله جوانه‌زنی تحت تأثیر شوری خاک یا آب قرار می‌گیرد. این مطالعه با هدف شناسایی ژنوتیپهای متحمل گندم دوروم نسبت به تنش شوری در مرحله جوانه‌زنی و رشد گیاهچه با استفاده از شاخص‌های انتخاب چندمتغیره مانند شاخص انتخاب ژنوتیپ ایدهآل (IGSI) و شاخص فاصله چند متغیره از ژنوتیپ ...
بیشتر
گندم دوروم دومین گونه زراعی مهم گندم است که زراعت آن بخصوص در مرحله جوانه‌زنی تحت تأثیر شوری خاک یا آب قرار می‌گیرد. این مطالعه با هدف شناسایی ژنوتیپهای متحمل گندم دوروم نسبت به تنش شوری در مرحله جوانه‌زنی و رشد گیاهچه با استفاده از شاخص‌های انتخاب چندمتغیره مانند شاخص انتخاب ژنوتیپ ایدهآل (IGSI) و شاخص فاصله چند متغیره از ژنوتیپ ایدهآل (MGIDI) انجام گرفت. در این مطالعه تعداد 50 لاین و ژنوتیپ مختلف گندم دوروم از نظر تحمل به شوری در مرحله جوانه‌زنی و رشد گیاهچه به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. سطوح شوری شامل غلظت‌های صفر، 75، 150 و 300 میلی‌مولار کلرید سدیم بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین سطوح شوری و نیز بین ژنوتیپها از لحاظ تمامی صفات اختلاف معنیداری (p < 0.01) وجود داشت، ولی برهمکنش شوری و ژنوتیپ در هیچ یک از صفات مورد مطالعه معنیدار نشد. مقایسه میانگین سطوح شوری نشان داد که با افزایش سطح شوری، مقادیر مؤلفه‌های جوانه‌زنی و نیز طول و وزن ریشه‌‌چه و ساقه‌چه کاهش داشت. محاسبه شاخص MGIDI نشان داد که در تنش شوری 150 میلی‌مولار، با احتساب شدت گزینش 30 درصد، ژنوتیپهای با کد G9، G2، G29، G5، G12، G47، G30، G1، G31، G10، G34، G41، G13، G49 و G16 با داشتن کمترین مقادیر MGIDI و فاصله کمتر از ژنوتیپ ایدهآل، ژنوتیپهای مطلوبی از لحاظ شاخصه‌های جوانه‌زنی و رشد گیاهچه بودند. بر اساس شاخص IGSI نیز در این سطح شوری ژنوتیپهای با کد G5، G29، G2، G30، G23، G9، G12، G1، G10، G41،G47 ، G34، G48، G16 و G13 به ترتیب با داشتن بیشترین مقادیر IGSI (بین 0.6 تا 0.8) و فاصله از ژنوتیپ ضعیف بیشتر ژنوتیپهای برتر محسوب شدند. استفاده از این شاخص‌ها در برنامه‌های اصلاحی برای گزینش ژنوتیپهای مطلوب میتواند مفید باشد.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
هادی طایفه افشاری؛ یهرام میرشکاری؛ عبداله حسن زاده قورت تپه؛ فرهاد فرح وش؛ مهرداد یارنیا
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر کاربرد کودهای بیولوژیکی و سوپر جاذب بر خصوصیات زراعی گیاه کرچک در تیمارهای مختلف کمآبی آزمایش به‌صورت اسپلیت‌پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل در مرکز تحقیقات کشاورزی استان آذربایجان غربی اجرا شد. عامل اصلی سطوح آبیاری (70، 100، 130 و 160 میلیمتر از تشتک تبخیر) و عامل فرعی شامل کاربرد ترکیب کودهای زیستی ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر کاربرد کودهای بیولوژیکی و سوپر جاذب بر خصوصیات زراعی گیاه کرچک در تیمارهای مختلف کمآبی آزمایش به‌صورت اسپلیت‌پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل در مرکز تحقیقات کشاورزی استان آذربایجان غربی اجرا شد. عامل اصلی سطوح آبیاری (70، 100، 130 و 160 میلیمتر از تشتک تبخیر) و عامل فرعی شامل کاربرد ترکیب کودهای زیستی (آزوسپریلیوم، سیتروباکتر، آزوسپریلیوم + سیتروباکتر و شاهد) و سوپر جاذب (مصرف و عدم مصرف سوپر جاذب) به‌صورت فاکتوریل در کرت‌های فرعی با سه تکرار به اجرا درآمد. نتایج نشان داد بالاترین محتوی کلروفیل a و b و همچنین کارتنوئید و کمترین مقدار قند محلول، کاتالاز، مالون دی‌آلدئید و درصد پروتئین به تیمار تلقیح با سیتروباکتر و آبیاری بعد از 70 میلیمتر تبخیر اختصاص داشت، همچنین بالاترین محتوی قند محلول، پرولین و درصد پروتئین به تیمار تلقیح با آزوسپریلیوم+ سیتروباکتر و آبیاری بعد از 160 میلیمتر تبخیر اختصاص یافت. در این مطالعه کاربرد سوپرجاذب در دور آبیاری 70 میلیمتر تبخیر بالاترین محتوی کلروفیل a و b و کمترین مقادیر قند محلول، پرولین، کاتالاز و درصد پروتئین را به خود اختصاص داد، درحالی‌که بالاترین محتوی قندهای محلول، پرولین، مالون دی‌آلدئید و درصد پروتئین، در تیمار کاربرد سوپرجاذب همراه با آبیاری بعد از 160 میلیمتر مشاهده شد. در این بررسی کاربرد هم‌زمان سوپر جاذب و تلقیح با آزوسپریلیوم بالاترین محتوی کلروفیل a، کلروفیل b، کارتنوئید، درصد پروتئین و کمترین محتوی آنزیم کاتالاز را به خود اختصاص داد، بیشترین محتوی قند محلول و کمترین مقدار مالون دی‌آلدئید در تیمار کاربرد سوپرجاذب همراه به سیتروباکتر دیده شد. با توجه به نتایج مطالعه حاضر تیمار با کود زیستی و سوپر جاذب هم به‌صورت جداگانه و هم ترکیبی میتواند راهکاری مناسب جهت بهبود خصوصیات فیزیولوژیک کرچک در منطقه موردبررسی باشد که در طول دوره رشد درجات مختلفی از تنش کمآبی را تجربه میکند.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
مرضیه سالاری؛ علی کاظمی پور؛ مهرناز کاشیگرزاده؛ ثریا پورتبریزی؛ محمدقادر قادری؛ روح الله عبدالشاهی
چکیده
انقلاب سبز با وارد کردن ژن‌های پاکوتاهی به ارقام گندم نان رخ داد و تاثیر زیادی بر تولید جهانی این محصول گذاشت. ولی این ژن‌ها در شرایط دیم باعث کاهش عملکرد میشوند. در این پژوهش با استفاده از تلاقی برگشتی ژن‌های پابلندی از رقم روشن به رقم اکسکلیبر منتقل گردید. همین طور، در نسل F3 تلاقی روشن و مهدوی بوته پاکوتاه مشاهده شد. با تلاقی برگشتی ...
بیشتر
انقلاب سبز با وارد کردن ژن‌های پاکوتاهی به ارقام گندم نان رخ داد و تاثیر زیادی بر تولید جهانی این محصول گذاشت. ولی این ژن‌ها در شرایط دیم باعث کاهش عملکرد میشوند. در این پژوهش با استفاده از تلاقی برگشتی ژن‌های پابلندی از رقم روشن به رقم اکسکلیبر منتقل گردید. همین طور، در نسل F3 تلاقی روشن و مهدوی بوته پاکوتاه مشاهده شد. با تلاقی برگشتی این بوته با رقم روشن، لاینهای ایزوژن پاکوتاه برای این رقم ایجاد شد. ایجاد لاینهای ایزوژن برای ارتفاع در دو زمینه ژنتیکی، امکان مطالعه دقیق تاثیر صفت ارتفاع بر عملکرد و اجزای عملکرد را فراهم نمود. لاینهای ایزوژن و والدین آنها در دو سال زراعی (1399-1400 و 1400-1401) در شرایط دیم سپیدان مورد ارزیابی قرار گرفتند. به طور متوسط، رقم روشن و لاینهای ایزوژن پاکوتاه حاصل از آن به ترتیب 90.84 و 51.22 سانتیمتر ارتفاع داشتند. همین طور، میانگین ارتفاع رقم اکسکلیبر و لاین ایزوژن پابلند حاصل از آن به ترتیب 47.61 و 65.36 سانتی متر بود. نتایج نشان داد بهنژادی برای پابلندی تاثیر مثبت و معنیداری بر عملکرد گندم در شرایط دیم دارد. به طور میانگین پابلندی باعث افزایش عملکرد 375.43 و 177.94 کیلوگرم در هکتار به ترتیب در زمینه‌های ژنتیکی روشن و اکسکلیبر شد. علاوه بر این، تاثیر ارتفاع بوته بر اجزای عملکرد در شرایط دیم مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد پابلندی از طریق افزایش تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه باعث افزایش عملکرد می‌گردد. در حالی که تعداد سنبله در متر مربع تحت تاثیر ارتفاع بوته قرار نمی‌گیرد. با توجه به وراثت‌پذیری بالای ارتفاع بوته و همبستگی بالای آن با عملکرد دانه، پیشنهاد می‌گردد این صفت در برنامه های بهنژادی در شرایط دیم مورد توجه قرار گیرد.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
نسیم فتحی زاده؛ سعداله هوشمند کوچی؛ شهرام محمدی؛ پیام پزشکپور
چکیده
عدس منبعی غنی از پروتئین، فیبر، مواد معدنی، آنتی‌اکسیدان‌ها و آهن است. با افزایش کمبود آب، تنش خشکی تهدید عمده‌ای برای تولید جهانی عدس خواهد بود. مطالعه حاضر با هدف بررسی واکنش برخی ژنوتیپهای عدس در مواجهه با تنش خشکی آخر فصل زراعی و امکان شناسایی ژنوتیپهای متحمل به خشکی انجام گردید. در این راستا 24 ژنوتیپ عدس در قالب طرح بلوکهای ...
بیشتر
عدس منبعی غنی از پروتئین، فیبر، مواد معدنی، آنتی‌اکسیدان‌ها و آهن است. با افزایش کمبود آب، تنش خشکی تهدید عمده‌ای برای تولید جهانی عدس خواهد بود. مطالعه حاضر با هدف بررسی واکنش برخی ژنوتیپهای عدس در مواجهه با تنش خشکی آخر فصل زراعی و امکان شناسایی ژنوتیپهای متحمل به خشکی انجام گردید. در این راستا 24 ژنوتیپ عدس در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط معمول زراعی و محیط تنش خشکی در منطقه شهرکرد مورد ارزیابی قرار گرفتند. تنش خشکی به‌صورت قطع کامل آبیاری در مرحله 50% گلدهی انجام شد. در این آزمایش صفات مورفوفیزیولوژیکی و عملکردی عدس اندازهگیری شد. نتایج تجزیه مرکب داده ها نشان داد اثر محیط، ژنوتیپ، اثر متقابل ژنوتیپ × محیط بر اغلب صفات معنیدار بود. سهم این منابع تغییردر ایجاد تنوع در صفات متفاوت بود و محیط بیشترین نقش را در تنوع عملکرد دانه (55.27%) و ژنوتیپ در تنوع وزن 100 دانه (64.6%) و تعداد غلاف تک بذری (53.9%) ایفا نمود. عملکرد دانه در شرایط معمول زراعی با اکثر صفات همبستگی مثبت نشان داد. تحت تنش خشکی عملکرد دانه با صفات بیشتری همبستگی معنیدار داشت. شاخص‌های STI وGMP با عملکرد همبستگی بالا داشتند و میتوان از این شاخص‌ها جهت‌گزینش ژنوتیپ برتر استفاده نمود. براساس نتایج تجزیه به مؤلفه‌های اصلی شاخص‌ها، دو مؤلفه اول 97.66 درصد تغییرات را توجیه نمودند که مؤلفه اول به عنوان مؤلفه نیمه متحمل و مؤلفه دوم به عنوان مولفه متحمل معرفی شدند. نتایج تجزیه کلاستر براساس دو شاخص STI و GMP ژنوتیپها را در سه گروه مجزا قرار داد. براساس نتایج عملکرد دانه، ژنوتیپ کیمیا با دارا بودن کمترین افت عملکرد به‌عنوان رقم متحمل و رقم C113 با بیشترین افت عملکرد به‌عنوان رقم حساس شناسایی گردید. نتایج تحقیق حاضر نشان داد تنش خشکی در مرحله زایشی موجب کاهش صفات مورفوفیزولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپهای عدس میشود.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
زهره حاجی برات؛ عباس سعیدی؛ احمد موسی پور گرجی
چکیده
اثر متقابل ژنوتیپ با محیط، امکان انتخاب ژنوتیپهای پایدار را برای طیف وسیعی از محیط‌ها فراهم میکند. ارزیابی برهمکنش ژنوتیپ با محیط برای افزایش کارایی انتخاب ارقام با عملکرد بالا و پایدار در دامنه‌های وسیعی از محیط‌های متفاوت الزامی می‌باشد. برای ارزیابی پایداری عملکرد و سازگاری 60 ژنوتیپ سیب‌زمینی (دو رقم و 58 کلون پیشرفته)، ...
بیشتر
اثر متقابل ژنوتیپ با محیط، امکان انتخاب ژنوتیپهای پایدار را برای طیف وسیعی از محیط‌ها فراهم میکند. ارزیابی برهمکنش ژنوتیپ با محیط برای افزایش کارایی انتخاب ارقام با عملکرد بالا و پایدار در دامنه‌های وسیعی از محیط‌های متفاوت الزامی می‌باشد. برای ارزیابی پایداری عملکرد و سازگاری 60 ژنوتیپ سیب‌زمینی (دو رقم و 58 کلون پیشرفته)، 17 آماره پارامتریک و ناپارامتریک برای عملکرد غده در هشت محیط در طول فصل رشد 2018-2019 مورد ارزیابی قرار گرفت. ژنوتیپها در شرایط نرمال و کمآبی در طرح کرت خرد شده در کرج و اردبیل مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر مکان و سال و نیز اثر ژنوتیپ معنیدار میباشند. اثر متقابل سال×مکان× ژنوتیپ در سطح احتمال 1 %معنیدار شد. اثر ژنوتیپ نیز در سطح احتمال 1 % معنیدار گردید. اثرمتقابل ژنوتیپ×مکان و ژنوتیپ×سال معنیدار نگردید که نشان‌دهنده آن است که میانگین عملکرد ژنوتیپها در مکان‌ها و سالهای مختلف متفاوت نیست. گروه‌بندی ژنوتیپها بر اساس میانگین عملکرد و آمار پایداری پارامتریک و ناپارامتریک نشان داد که ژنوتیپها به چهار گروه اصلی تقسیم بندی میشوند. نتایج آماره‌های پایداری و تجزیه خوشه‌ای نشان داد که میتوان ژنوتیپهای G31، G21 و G36 را به عنوان ژنوتیپ-های پایدار و سازگار معرفی نمود. نتایج دندروگرام با نتایج آماره‌های پارامتریک و ناپارامتریک همدیگر را تایید کردند. در حالی‌که ژنوتیپهای G49، G51، G53 و G56 با بالاترین مقادیر، ناپایدارترین ژنوتیپها بودند. در مجموع بر اساس میانگین رتبه پارامترهای پایداری پارامتریک و ناپارامتریک، ژنوتیپهایG31، G21 و G36کمترین تغییرات را داشتند و به‌عنوان پایدارترین ژنوتیپها شناخته شدند و بنابراین میتوان آنها را به عنوان ژنوتیپهای پایدار معرفی نمود.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
رضا امیری؛ صحبت بهرامی نژاد؛ کیانوش چقامیرزا
چکیده
به منظور فهم چگونگی کنترل عمل ژن در صفات زراعی گندم، شش نسل اصلی از دو جمعیت اصلاحی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در دو شرایط نرمال و تنش خشکی با استفاده از روش تجزیه میانگین نسلها، در دانشگاه رازی در سال زراعی 95-1394 مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس وزنی نشان داد که اختلاف معنی داری بین نسل‌های مختلف از نظر اکثر ...
بیشتر
به منظور فهم چگونگی کنترل عمل ژن در صفات زراعی گندم، شش نسل اصلی از دو جمعیت اصلاحی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در دو شرایط نرمال و تنش خشکی با استفاده از روش تجزیه میانگین نسلها، در دانشگاه رازی در سال زراعی 95-1394 مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس وزنی نشان داد که اختلاف معنی داری بین نسل‌های مختلف از نظر اکثر صفات تحت هر دو شرایط وجود دارد. اغلب اثرات ژنی شامل افزایشی، غالبیت و اپیستازی در تبیین وراثت اکثر صفات نقش داشتند. در هر دو تلاقی، در خصوص اکثر صفات، اثر غالبیت بزرگتر و معنیدار بود. از این‌رو، گزینش در نسل‌های پیشرفته و نیز استفاده از روش بالک – شجره ای برای بهبود این صفات در جمعیت حاصل از این دو تلاقی پیشنهاد میشود. البته، با توجه به نقش بیشتر ژن‌های با اثر افزایشی در تبیین صفات تعداد سنبله در بوته و قطر ساقه اصلی در تلاقی مرودشت × سیستان و صفات وزن سنبله ها در بوته و طول ریشک تحت شرایط تنش در تلاقی مرودشت × نورستار، استفاده از گزینش دورهای برای تجمیع این ژن‌ها و سپس انتخاب لاینهای با خصوصیات زراعی مطلوب قابل توصیه است. مدل کنترل ژنتیکی اغلب صفات، در هر دو شرایط تقریباً مشابه بود و چندان تحت تأثیر تنش خشکی قرار نگرفت. طبق نتایج تجزیه واریانس حاصل از روش رگرسیونی، مقدار R2 برای همه صفات در این مطالعه بزرگتر از 0.81 بود که حاکی از توجیه تنوع فنوتیپی توسط مدل مربوطه می‌باشد. بالاترین وراثت‌پذیری عمومی، برای وزن صد دانه (0.67) در شرایط نرمال در تلاقی مرودشت × سیستان و برای صفات ارتفاع بوته اصلی (نرمال: 0.76 و تنش: 0.67) و طول پدانکل (نرمال: 0.72 و تنش: 0.67) در تلاقی مرودشت × نورستار و بالاترین وراثت‌پذیری خصوصی برای وزن صد دانه (0.41) در شرایط تنش در تلاقی مرودشت × سیستان برآورد گردید.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
حمید رضا بابائی
چکیده
کارائی گزینش مستلزم شناخت کامل و دقیق مولفه‌های ژنتیکی صفات زراعی در جمعیت‌های اصلاحی است. با هدف بررسی مولفه‌های ژنتیکی صفات زراعی و زایشی، در سال 1392 در کرج، 50 ژنوتیپ سویا در دو محیط نرمال و تنش خشکی در قالب دو طرح بلوکهای کامل تصادفی کشت گردید. در طول مراحل رشد، مراحل زایشی و پس از رسیدن محصول صفات زراعی ارزیابی و ثبت گردید. بر ...
بیشتر
کارائی گزینش مستلزم شناخت کامل و دقیق مولفه‌های ژنتیکی صفات زراعی در جمعیت‌های اصلاحی است. با هدف بررسی مولفه‌های ژنتیکی صفات زراعی و زایشی، در سال 1392 در کرج، 50 ژنوتیپ سویا در دو محیط نرمال و تنش خشکی در قالب دو طرح بلوکهای کامل تصادفی کشت گردید. در طول مراحل رشد، مراحل زایشی و پس از رسیدن محصول صفات زراعی ارزیابی و ثبت گردید. بر اساس نتایج حاصله اغلب مولفه‌های ژنتیکی در دو محیط نرمال و تنش مشابه بود. اکثر ژنوتیپها زودرس و متعلق به گروه رسیدن 1 بودند. در بین خصوصیات مراحل زایشی بیشترین و کمترین میزان پیشرفت ژنتیکی در محیط نرمال 21.40 و 3.95 درصد و در محیط تنش 21.9 و 7.3 درصد به‌ترتیب مربوط به روز تا شروع پر شدن دانه و طول نسبی مراحل زایشی بود. در محیط نرمال بیشترین پیشرفت ژنتیکی 0.52 مربوط به تعداد غلاف در بوته و تعداد شاخه فرعی و کمترین پیشرفت ژنتیکی 0.14 مربوط به تعداد گره در ساقه بود. در محیط تنش نیز بیشترین و کمترین پیشرفت ژنتیکی 104/0 و 14/0 به‌ترتیب مربوط به تعداد غلاف در بوته و تعداد گره در ساقه بود. در بین صفات زراعی در شرایط نرمال بیشترین مقادیر پاسخ به گزینش غیرمستقیم عملکرد دانه به میزان 1.6 و 1.41 گرم به ترتیب از طریق وزن صد دانه و تعداد دانه در بوته و در شرایط تنش به میزان 1.04، 0.89 و 0.87 از طریق تعداد شاخه فرعی، تعداد دانه در بوته و وزن صد دانه بدست آمد. همچنین بر اساس شاخص انتخاب ژنوتیپ ایدهآل، پنج ژنوتیپ در گروه متحمل، هفت ژنوتیپ در گروه نیمه متحمل، 11 ژنوتیپ در گروه نیمه حساس و 27 ژنوتیپ در گروه حساس قرار گرفتند. ژنوتیپهای Roanak، Kabalovskaja و TMS به عنوان متحمل‌ترین و AGS 363، Hermen وKuban به عنوان حساس‌ترین ژنوتیپها شناخته شدند.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
سرور ارژنگ؛ رضا درویش زاده؛ هادی علی پور
چکیده
عوامل تنش‌زای غیرزیستی از جمله تنش شوری، موجب کاهش عمده عملکرد ذرت به‌خصوص در مناطق خشک و نیمه‌خشک میشود. کاربرد شاخص‌های گزینش برای تحمل به تنش شوری، راهکار مؤثری جهت غربالگری ژنوتیپهای متحمل ذرت در راستای برنامه‌های بهنژادی این محصول می‌باشد. بدین منظور، ارزیابی ۸۶ لاین ذرت تحت شرایط نرمال و تنش شوری (dSm-1 ۸) در قالب طرح بلوکهای ...
بیشتر
عوامل تنش‌زای غیرزیستی از جمله تنش شوری، موجب کاهش عمده عملکرد ذرت به‌خصوص در مناطق خشک و نیمه‌خشک میشود. کاربرد شاخص‌های گزینش برای تحمل به تنش شوری، راهکار مؤثری جهت غربالگری ژنوتیپهای متحمل ذرت در راستای برنامه‌های بهنژادی این محصول می‌باشد. بدین منظور، ارزیابی ۸۶ لاین ذرت تحت شرایط نرمال و تنش شوری (dSm-1 ۸) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط گلدانی طی سال ۱۳۹6 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ارومیه انجام گرفت. بر اساس عملکرد دانه لاینهای ذرت در شرایط نرمال و تنش شوری، ده شاخص گزینش برای تحمل به تنش شوری شامل شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص تحمل (TOL)، شاخص تحمل به تنش (STI)، میانگین بهره‌وری (MP)، میانگین هندسی بهره‌وری (GMP)، میانگین هارمونیک (HM)، شاخص تحمل غیرزیستی (ATI)، شاخص مقاومت به خشکی (DI)، شاخص تغییر یافته تحمل به تنش در شرایط نرمال (MpSTI) و تنش (MsSTI) محاسبه شدند. تنوع ژنتیکی بالایی در بین لاینهای مورد مطالعه از لحاظ عملکرد دانه و شاخص‌های گزینش به‌دست آمد. شاخص‌های STI، MP، GMP و HM بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه در هر دو شرایط نرمال و تنش شوری داشتند و بر اساس نمودار سه بعدی، لاینهای متحمل به شوری با عملکرد بالا در هر دو شرایط نرمال و تنش شوری را از سایر لاین‌ها تفکیک نمودند. نتایج حاصل از روش‌های آماری چندمتغیره شامل تجزیه خوشه‌ای و تجزیه به مؤلفه‌های اصلی، نه تنها قادر به تمایز لاینهای با عملکرد بالا در هر دو شرایط نرمال و تنش شوری بودند، بلکه قادر بودند لاینهای پایدار در شرایط تنش را نیز از لاینهای ناپایدار تفکیک نمایند. بدین‌ترتیب، لاینهای Ma010، Ma026، Ma009، Ma027، Ma023، Ma007 و Ma005 به‌عنوان لاینهای ذرت متحمل به شوری با عملکرد پایدار جهت استفاده در برنامه‌های بهنژادی معرفی میشوند.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
سعید باقری کیا؛ حبیب الله سوقی؛ منوچهر خدارحمی
چکیده
به‌منظور تجزیه ژنتیکی عملکرد و برخی صفات مورفولوژیک گندم نان هشت رقم گندم نان شامل استار، تیرگان، احسان، شیرودی، بم، تجن، یانگ و اکبری در یک بلوک تلاقی کشت شدند و تلاقی‌های مستقیم بین هشت رقم مذکور به‌منظور تولید نسل F1 انجام شد. نتاج حاصل از تلاقی به همراه والدین آنها در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات ...
بیشتر
به‌منظور تجزیه ژنتیکی عملکرد و برخی صفات مورفولوژیک گندم نان هشت رقم گندم نان شامل استار، تیرگان، احسان، شیرودی، بم، تجن، یانگ و اکبری در یک بلوک تلاقی کشت شدند و تلاقی‌های مستقیم بین هشت رقم مذکور به‌منظور تولید نسل F1 انجام شد. نتاج حاصل از تلاقی به همراه والدین آنها در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان تحت دو شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی دوره زایشی در سال زراعی 1400-1399 مورد ارزیابی قرار گرفتند. اعمال تنش خشکی انتهایی در مرحله ظهور کامل سنبله (زادوکس 60) انجام شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب صفات در دو محیط عادی و تنش خشکی دوره زایشی نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ×محیط برای صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و وزن صد دانه معنیدار بود. بیشترین مقادیر ترکیب‌پذیری عمومی در صفات عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، شاخص برداشت، تعداد دانه در سنبله و وزن صد دانه در هر دو شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی مربوط به رقم تیرگان بود. حداکثر ترکیب‌پذیری خصوصی عملکرد دانه در شرایط آبیاری کامل مربوط به تلاقی تجن×اکبری بود. تحت شرایط تنش خشکی تلاقی بم×اکبری در صفت عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه حداکثر ترکیب‌پذیری خصوصی را داشت از طرفی در صفات وزن صد دانه، شاخص برداشت و تعداد دانه در سنبله نیز ترکیب‌پذیری خصوصی بالایی داشت و به‌عنوان تلاقی مطلوب تحت تنش خشکی شناخته شد. به طور کلی در صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و وزن صد دانه وراثت‌پذیری خصوصی در شرایط تنش کمتر از شرایط آبیاری کامل بود. نتایج این پژوهش نشان داد که در هر دو شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی میتوان بهبود ژنتیکی صفات ارتفاع بوته و طول پدانکل را در نسل‌های مقدماتی نتاج این تلاقی‌ها انجام داد، در حالی که در سایر صفات بایستی انجام گزینش تا نسل‌های پیشرفته ادامه یابد.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
امیر قلی‌ز اده؛ مصطفی خدادادی
چکیده
گشنیز یکی از مهمترین گیاهانی است که در صنایع دارویی استفاده میشود. بررسی ژنوتیپهای مختلف گشنیز تحت شرایط محیطی متفاوت به به‌نژادگران در شناسایی ژنوتیپهای با عملکرد بالا و پایدار کمک میکند. در این راستا آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار تحت سه شرایط مختلف آبیاری شامل آبیاری نرمال (E1)، تنش ملایم (E2) و تنش شدید ...
بیشتر
گشنیز یکی از مهمترین گیاهانی است که در صنایع دارویی استفاده میشود. بررسی ژنوتیپهای مختلف گشنیز تحت شرایط محیطی متفاوت به به‌نژادگران در شناسایی ژنوتیپهای با عملکرد بالا و پایدار کمک میکند. در این راستا آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار تحت سه شرایط مختلف آبیاری شامل آبیاری نرمال (E1)، تنش ملایم (E2) و تنش شدید (E3) انجام گرفت. از روش GGE بایپلات برای بررسی 21 ژنوتیپ گشنیز در سه محیط استفاده شد. تجزیه مرکب عملکرد روغن نشان داد که اثر محیط، اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط معنیدار بود. نتایج حاصل از روش بایپلات نشان داد که مولفه اول 71.9 و مولفه دوم 24 درصد (در مجموع 95.9 درصد) از کل تغییرات را توجیه نمودند. بر اساس بایپلات ژنوتیپ فرضی ایدهآل، ژنوتیپهای G17 و G4 از نظر هر دو عامل پایداری و میانگین عملکرد روغن، بهتر از سایر ژنوتیپها بودند و سازگاری عمومی بالایی در همه محیط‌های مورد بررسی داشتند. علاوه بر آن، ژنوتیپ G18 در محیط‌های E2 و E3 و ژنوتیپ G9 در محیط E1 ژنوتیپهای برتر و با سازگاری خصوصی بالا بودند. بررسی و مقایسه محیط‌ها نیز نشان داد که محیط‌های E2 و E3 از نظر رتبه بندی، گروه‌بندی و تعیین سازگاری ژنوتیپها، کاملاً مشابه هم عمل کردند، در صورتی که محیط E1 متفاوت از سایر محیط‌ها بود. در مجموع نتایج نشان داد که کلیه محیط‌ها دارای قابلیت تمایز بالایی بودند. محیط E2 نزدیک‌ترین محیط به محیط ایدهآل بود و بیشترین تمایز و بیانگری را نشان داد.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
حسین صبوری؛ محمدرضا جعفرزاده؛ مهناز کاتوزی؛ محمدرضا کریم؛ محمدجواد بهروزبه؛ محسن رضایی؛ احمدرضا دادرس؛ سمیه سنچولی
چکیده
برنج یکی از منابع غذایی مهم برای جمعیت جهان به شمار میرود، اما سازگاری کمی به شرایط محدودیت آبی دارد و به‌شدت به کمبود آب حساس است. ازاین‌رو، پایداری و بهبود عملکرد در شرایط تنش آبی از اهداف مهم در کشت برنج محسوب میشود. در این پژوهش، هشت لاین برنج به همراه رقم شاهد منطقه و رقم IR29 در طی سالهای 1393 و 1394 به‌صورت اسپلیت‌پلات و در ...
بیشتر
برنج یکی از منابع غذایی مهم برای جمعیت جهان به شمار میرود، اما سازگاری کمی به شرایط محدودیت آبی دارد و به‌شدت به کمبود آب حساس است. ازاین‌رو، پایداری و بهبود عملکرد در شرایط تنش آبی از اهداف مهم در کشت برنج محسوب میشود. در این پژوهش، هشت لاین برنج به همراه رقم شاهد منطقه و رقم IR29 در طی سالهای 1393 و 1394 به‌صورت اسپلیت‌پلات و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در دو منطقه گنبدکاووس و علی آباد کشت شدند. برای اعمال تنش خشکی، آبیاری از 40 روز پس از کشت و هم‌زمان با مرحله حداکثر پنجه-زنی تا برداشت، قطع شد. در این تحقیق، صفات زراعی و تعداد ریشههای کمتر از پنج، 7-6، 20-8، 30-21 و تعداد ریشههای بیشتر از 30 سانتیمتر، حجم ریشه و وزن خشک ریشه اندازهگیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد اختلاف بین مدیریت آبیاری و اثر متقابل مدیریت آبیاری و سال برای عملکرد معنی دار بود. مقایسه میانگین عملکرد دانه نشان داد شرایط غرقاب میزان عملکرد بالاتری نسبت به شرایط تنش دارد. تفکیک اثر متقابل مکان × زمان کاشت × شرایط آبیاری با ارقام مختلف به روش بای پلات نشان داد که لاین 87.5.103 در شهرستان علی‌آباد در شرایط غرقاب و تنش بالاترین عملکرد دارد. در شرایط تنش کم‌آبیاری لاینهای IR55411، IR70360، 87.5.21، IR66424 و 87.110 اختلاف عملکرد کمی با هم داشتند، در شرایط غرقاب نیز به ترتیب لاینهای IR55411، IR70360، 87.5.21، IR66424 و 87.110 دارای بالاترین عملکرد بودند. نظر به عملکرد بالای لاین 87.110 در شرایط خشکی و لاین 87.5.103 در غرقاب، این لاین‌ها برای کشت در مناطق مشابه توصیه میشوند.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
حسین نظری؛ مظفر روستایی؛ سید محمد علوی سینی
چکیده
تنش کمبود آب یکی از مهمترین تنشهای غیرزنده است که رشد و عملکرد گیاهان زراعی را با محدودیت مواجه میکند. انتخاب گیاهان سازگار با شرایط تنش میتواند کمک شایانی به تولید محصول تحت این شرایط نماید. به‌همین منظور آزمایشی برای بررسی ژنوتیپهای مختلف گندم و تعیین برترین ژنوتیپها در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار تحت شرایط ...
بیشتر
تنش کمبود آب یکی از مهمترین تنشهای غیرزنده است که رشد و عملکرد گیاهان زراعی را با محدودیت مواجه میکند. انتخاب گیاهان سازگار با شرایط تنش میتواند کمک شایانی به تولید محصول تحت این شرایط نماید. به‌همین منظور آزمایشی برای بررسی ژنوتیپهای مختلف گندم و تعیین برترین ژنوتیپها در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار تحت شرایط دیم در ایستگاه دیم مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجان واقع در قیدار طی سه فصل زراعی (1397-1396، 1398-1397 و 1399-1398) انجام شد. 24 ژنوتیپ گندم نان (شامل 21 لاین امیدبخش و سه رقم به-عنوان شاهد) تیمارهای آزمایش را تشکیل دادند. در این پژوهش صفات روزتا سنبلهدهی، روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس اختلاف معنیداری میان ژنوتیپها نشان داد که نشان می‌دهد تنوع کافی از لحاظ صفات مورد مطالعه وجود دارد. گروه‌بندی ژنوتیپها با استفاده از تجزیه خوشه‌ای و تجزیه واریانس چندمتغیره نشان داد که ژنوتیپهای شماره 4، 12، 16، 17، 18، 22 و 23 از لحاظ اکثر صفات مخصوصاً عملکرد دانه دارای بیشترین مقدار بودند. گروه‌بندی ژنوتیپها برمبنای شاخص SIIG نیز 7 ژنوتیپ (6، 10، 12، 16، 17، 18 و 23) را در گروه برتر قرار داد. مقایسه دو روش مشخص نمود که 5 ژنوتیپ در دو روش اخیر مشترک هستند که این موضوع نشان‌دهنده کارایی بالای این روش‌ها در گزینش برترین‌ها می‌باشد. برتری روش SIIG نسبت به سایر روش‌ها، گروه‌بندی ژنوتیپها براساس مطلوبیت صفات می‌باشد (بطور مثال میانگین کم ژنوتیپها در صفات روز تا سنبلهدهی و روز تا رسیدگی مطلوب هستند) که این موضوع در تجزیه‌های چندمتغیره از قبیل تجزیه خوشه‌ای مدنظر قرار نمی‌گیرد بنابراین ژنوتیپهای گزینش شده از طریق شاخص SIIG بعنوان ژنوتیپهای برتر در طی سه سال آزمایش برای استفاده در برنامه‌های اصلاحی تحت شرایط دیم توصیه می‌گردند.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
پیام پزشکپور؛ رضا امیری؛ امین نامداری
چکیده
به منظور مطالعه برخی خصوصیات زراعی، فنولوژیک و مورفولوژیک لاینهای پیشرفته دریافتی از مرکز تحقیقات بینالمللی در مناطق خشک (ایکاردا) و شناسایی روابط بین صفات مهم و مؤثر با استفاده از روش‌های مختلف آماری، تحقیقی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات سراب چنگایی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع ...
بیشتر
به منظور مطالعه برخی خصوصیات زراعی، فنولوژیک و مورفولوژیک لاینهای پیشرفته دریافتی از مرکز تحقیقات بینالمللی در مناطق خشک (ایکاردا) و شناسایی روابط بین صفات مهم و مؤثر با استفاده از روش‌های مختلف آماری، تحقیقی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات سراب چنگایی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان در سال زراعی 99-1398 تحت شرایط دیم اجرا گردید. بر اساس نتایج، صفت تعداد غلاف دو بذری در بوته دارای بیشترین ضریب تغییرات (78.78 درصد) و صفات فنولوژیک دارای کمترین تنوع بودند. نتایج تجزیه واریانس حاکی از وجود تنوع ژنتیکی معنیداری بین ژنوتیپهای مورد مطالعه از نظر اغلب صفات بود. همبستگی عملکرد دانه در بوته با اغلب صفات به ویژه اجزای عملکرد مثبت و معنیدار بود. بیشترین تأثیر مستقیم مثبت روی عملکرد دانه در بوته، متعلق به صفت تعداد غلافهای بارور در بوته بود و بنابراین این صفت میتواند معیار گزینش قرار گیرد. تجزیه به عاملها با استفاده از 15 صفت زراعی، منجر به شناسایی پنج عامل شد که در مجموع 90.82 درصد از تنوع کل را توجیه کردند. بر اساس نتایج روش‌های آماری مختلف شامل مقایسه میانگین، تجزیه خوشه‌ای و شاخص SIIG، ژنوتیپهای 6، 14 و 17 (سپهر) به‌عنوان برترین ژنوتیپها از نظر صفات مورد مطالعه شناخته شدند و ظرفیت کاربرد در تحقیقات بهنژادی و بهزراعی بعدی را دارند.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
زینب پیرسلامی؛ اسد معصومی اصل؛ حسین شاهسوند حسنی
چکیده
تریتی‌پایروم سومین غله جدید دست‌ساز بشر و متحمل به شوری است و تا مرحله رهاسازی به عنوان رقم تجاری نیاز به بررسی‌های تکمیلی دارد که این تحقیق در راستای این نیاز انجام شد. به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف شوری بر لاینهای تریتی‌پایرم و گندم آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. فاکتور اول شامل 13 لاین تریتی‌پایروم، ...
بیشتر
تریتی‌پایروم سومین غله جدید دست‌ساز بشر و متحمل به شوری است و تا مرحله رهاسازی به عنوان رقم تجاری نیاز به بررسی‌های تکمیلی دارد که این تحقیق در راستای این نیاز انجام شد. به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف شوری بر لاینهای تریتی‌پایرم و گندم آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. فاکتور اول شامل 13 لاین تریتی‌پایروم، گندم الوند و قدس و فاکتور دوم سطوح مختلف شوری (صفر، 80، 160 و 240 میلی‌مولار کلرید‌سدیم) بود. اندازهگیری عناصر سدیم و پتاسیم برگ و ریشه یک‌ماه پس از اعمال تنش شوری انجام و میزان پرولین، پروتئین محلول برگی و قندهای محلول برگی نیز اندازهگیری شدند. نتایج نشان داد که با افزایش تنش شوری، میزان پتاسیم ریشه کاهش ولی میزان سدیم ریشه و برگ افزایش یافت. میزان پرولین و قندهای محلول برگی نیز با افزایش غلظت نمک افزایش یافتند. در تنش 240 میلی مولار، بیشترین میزان پتاسیم برگ مربوط به لاینهای Ka/b و La(4B/4D)*b و کمترین مقدار آن مربوط به لاینهای Az/b، F3(Cr/b)(Ka/b) و رقم قدس بود. بیشترین نسبت پتاسیم به سدیم برگ مربوط به لاینهای F3(Cr/b)(Ma/b)، La(4B/4D)*b و St/b بود و لذا این لاین‌ها نسبت به شرایط تنش شوری تحمل بیشتری دارند. بیشترین میزان وراثت پذیری عمومی در شرایط نرمال متعلق به صفت پرولین و در شرایط تنش متعلق به قند محلول برگی بود. ژنوتیپهای مورد بررسی با استفاده از تجزیه خوشه‌ای در شرایط بدون تنش 3 و در شرایط تنش 4 گروه را تشکیل دادند. با توجه به نتایج حاصله میتوان از تلاقی ژنوتیپ-های با حداکثر اختلاف ژنتیکی، جهت دورگ‌گیری استفاده نمود.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
سیما آبیار؛ سعید نواب پور؛ رحمت الله کریمی زاده؛ امیر قلی زاده؛ علی اصغر نصرااله نژاد قمی؛ غفار کیانی
چکیده
کمبود آب مهمترین عامل محدود کننده تولیدات کشاورزی بخصوص در مناطق خشک و نیمه‌خشک محسوب می‌گردد ارزیابی ژنوتیپهای گندم نان تحت شرایط محیطی مختلف در شناساسی ژنوتیپهای پایدار و با پتانسیل عملکرد بالا مفید می‌باشد. بنابراین تعداد 15 لاین جدید گندم نان، همراه رقم آفتاب در چهار ایستگاه تحقیقاتی (گچساران، خرم‌آباد، مغان، گنبد) در ...
بیشتر
کمبود آب مهمترین عامل محدود کننده تولیدات کشاورزی بخصوص در مناطق خشک و نیمه‌خشک محسوب می‌گردد ارزیابی ژنوتیپهای گندم نان تحت شرایط محیطی مختلف در شناساسی ژنوتیپهای پایدار و با پتانسیل عملکرد بالا مفید می‌باشد. بنابراین تعداد 15 لاین جدید گندم نان، همراه رقم آفتاب در چهار ایستگاه تحقیقاتی (گچساران، خرم‌آباد، مغان، گنبد) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار به مدت سه سال زراعی (99-1396) مورد ارزیابی قرار گرفتند. از روش آماری GGE بایپلات با مدل اثر ژنوتیپ + برهمکنش ژنوتیپ × محیط برای ارزیابی پایداری و سـازگاری ژنوتیپها در محیط‌های مورد بررسی استفاده شد. نتایج تجزیه مرکب عملکرد دانه نشان داد اثر محیط، اثر ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ × محیط معنیدار بودند. نتایج نشان داد که به ترتیب 91.49، 1.54 و 5.03 درصد از کل تغییرات مربوط به اثر محیط، اثر ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ × محیط بود. بررسی بایپلات چندضلعی منجر به شناسایی پنج ژنوتیپ برتر و شناسایی چهار محیط بزرگ و ژنوتیپهای مناسب در هر محیط بزرگ گردید. بر اساس بایپلات ژنوتیپ فرضی ایدهآل، لاین G7 از نظر هر دو عامل پایداری و میانگین عملکرد دانه (3812 کیلوگرم در هکتار)، بهتر از سایر ژنوتیپها بودو سازگاری عمومی بالایی در همه محیط‌های مورد بررسی نشان داد. بررسی بایپلات همبستگی بین محیط‌ها نشان داد که بردارهای محیطی مناطق گچساران و گنبد دارای زاویه نزدیک به 90 درجه بود که نشان‌دهنده عدم تشابه این دو منطقه می‌باشد. همچنین نتایج نشان داد کلیه محیط‌ها دارای قابلیت تمایز بالایی بوده و توانستند تفاوت‌های بین ژنوتیپها را به خوبی آشکار کنند. محیط مغان نزدیک‌ترین محیط به محیط ایدهآل بود و بیشترین تمایز و بیانگری را نشان داد. در مجموع، لاین G7 با میانگین عملکرد دانه مطلوب و پایداری عمومی بالا، لاین برتر این آزمایش بود برای مطالعات تکمیلی جهت معرفی به عنوان رقم تجاری جدید در شرایط دیم انتخاب شد.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
محمدرضا کریم؛ حسین صبوری؛ محمدعلی ابراهیمی؛ سمیه سنچولی
چکیده
امکان بررسی اولیه ژن‌های کنترل‌کننده صفات کمی توسط روش تجزیه ارتباطی وجود دارد. در این پژوهش ارتباط بین صفات زراعی و نشانگرهای مولکولی در برنج با استفاده از 21 صفت زراعی و 189 مکان ژنی حاصل از 36 جفت نشانگر ریزماهواره بر روی 59 ژنوتیپ برنج در شرایط غرقاب و تنش خشکی مورد مطالعه قرار گرفت. محتوای اصلاعات چند شکل (PIC) با میانگین 0.58 برآورد ...
بیشتر
امکان بررسی اولیه ژن‌های کنترل‌کننده صفات کمی توسط روش تجزیه ارتباطی وجود دارد. در این پژوهش ارتباط بین صفات زراعی و نشانگرهای مولکولی در برنج با استفاده از 21 صفت زراعی و 189 مکان ژنی حاصل از 36 جفت نشانگر ریزماهواره بر روی 59 ژنوتیپ برنج در شرایط غرقاب و تنش خشکی مورد مطالعه قرار گرفت. محتوای اصلاعات چند شکل (PIC) با میانگین 0.58 برآورد شد که نشانگر RM6022 با 0.32 کمترین چندشکلی و RM5647 با 0.81 بیشترین چندشکلی را نشان دادند. نتایج حاصل از تجزیه رگرسیون گام به گام برای صفات مرفولوژیکی نشان داد 90 نشانگر در شرایط نرمال و در شرایط تنش خشکی 69 نشانگر شناسایی شد. اکثر نشانگرهای مثبت در شرایط نرمال برای تعداد خوشه و تعداد روز تا گلدهی با 9 نشانگر و در شرایط تنش خشکی وزن خوشه با 9 نشانگر مشاهده شد. بیشترین توجیه تغییرات در شرایط نرمال مربوط به صفت تعداد دانه کل خوشه (0.83) توسط مکان‌های ژنی RM6324-E، RM5652-E، RM6179-F، RM549-B، RM5761-D، RM7420-D و RM462-B تبیین شد. در شرایط تنش خشکی بیشترین توجیه تغییرات مربوط به صفت وزن خوشه (0.70) توسط مکان‌های ژنی RM7118-G، RM3525-B، RM5761-B، RM519-D، RM7545-A، RM38-C، RM7091-A، RM5647-B و RM6179-E تبیین شد. نتایج نشان دهنده ارتباط برخی از نشانگرها با بیش از یک صفت است که خود نشان دهنده پیوستگی نزدیک این صفات با یکدیگر است که احتمالا تحت تاثیر ژن‌های چند اثره قرار دارند. تهیه نسل‌های در حال تفرق و نقشه‌های پیوستگی برای درک این موضوع ضروری می‌باشد.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
رقیه فاطمی؛ مهرداد یارنیا؛ سلیمان محمدی؛ ابراهیم خلیل وند؛ یهرام میرشکاری
چکیده
به‌منظور بررسی اثر محدودیت منابع فتوسنتزی و تنش‌کم آبی بر عملکرد دانه و سایر خصوصیات زراعی ارقام و لاینهای پیشرفته جو آزمایشی در سالهای زراعی 94-1393 و 95-1394 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی میاندوآب انجام شد. در این تحقیق 12 رقم و لاین جو در پنج تیمار محدودیت منبع (شاهد (بدون محدودیت)، حذف برگ‌‌های زیر برگ پرچم، برگ پرچم، نصف ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر محدودیت منابع فتوسنتزی و تنش‌کم آبی بر عملکرد دانه و سایر خصوصیات زراعی ارقام و لاینهای پیشرفته جو آزمایشی در سالهای زراعی 94-1393 و 95-1394 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی میاندوآب انجام شد. در این تحقیق 12 رقم و لاین جو در پنج تیمار محدودیت منبع (شاهد (بدون محدودیت)، حذف برگ‌‌های زیر برگ پرچم، برگ پرچم، نصف سنبله و پوشش سنبله) در دو شرایط آبیاری نرمال و تنش کم آبی با سه تکرار ارزیابی شدند. مقایسه میانگین تیمارهای اثر متقابل ژنوتیپ در محدودیت منبع نشان داد اغلب ژنوتیپهای مورد بررسی در شرایط آبیاری نرمال، کمترین عملکرد دانه را در تیمارهای محدودیت حذف برگ پرچم، حدف نصف سنبله و پوشش سنبله نشان دادند، در حالی‌که تحت شرایط تنش کمآبی کمترین عمکرد دانه در ژنوتیپهای مورد بررسی تحت تیمارهای محدودیت حذف برگ پرچم و پوشش سنبله ثبت شد. در شرایط آبیاری نرمال تحت تیمار شاهد و حذف زیر برگ پرچم ژنوتیپهای شماره10، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8 و 12 از بالاترین عملکرد دانه برخوردار بودند و بین آنها اختلاف معنیدار وجود نداشت؛ تحت شرایط تنش کمآبی در تیمار شاهد کلیه ژنوتیپ ها به غیر از ژنوتیپ شماره 11 و در تیمار حذف زیر برگ پرچم کلیه ژنوتیپها به غیر از دو ژنوتیپ شماره 2 و 11 از عملکرد بالاتری در مقایسه با ژنوتیپهای دیگر برخوردار بودند. تحت شرایط آبیاری نرمال و تنش کمآبی در ژنوتیپ شماره 3، اختلاف معنیداری بین تیمار شاهد و تیمارهای محدودیت منابع حذف زیر برگ پرچم، حذف برگ پرچم و حذف نصف سنبله دیده نشد. در این مطالعه لاینهای پیشرفته مورد بررسی برتری معنیداری نسبت به ارقام آزاد شده جو از نظر عملکرد دانه و سایر خصوصیات مورد بررسی نشان ندادند.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
علی براتی؛ حسن زالی؛ شیر علی کوهکن؛ اکبر مرزوقیان؛ احمد قلی پور
چکیده
به‌منظور بررسی گزینش لاینهای خالص جو با عملکرد بالا و خصوصیات زراعی مطلوب در مناطق گرم جنوب و شمال کشور، تعداد 108 لاین در قالب طرح بدون تکرار آگمنت همراه با چهار شاهد (نیمروز/صحرا، نوروز، اکسین و WB-95-19) در مراکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس (ایستگاه داراب)، خوزستان (اهواز)، سیستان (زابل) و گلستان (ایستگاه گنبد) طی سال زراعی ...
بیشتر
به‌منظور بررسی گزینش لاینهای خالص جو با عملکرد بالا و خصوصیات زراعی مطلوب در مناطق گرم جنوب و شمال کشور، تعداد 108 لاین در قالب طرح بدون تکرار آگمنت همراه با چهار شاهد (نیمروز/صحرا، نوروز، اکسین و WB-95-19) در مراکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس (ایستگاه داراب)، خوزستان (اهواز)، سیستان (زابل) و گلستان (ایستگاه گنبد) طی سال زراعی 98-1397 ارزیابی شدند. نتایج تجزیه REML نشان داد که میزان وراثت‌پذیری عملکرد دانه در گنبد، اهواز، داراب و زابل به‌ترتیب 0.952، 0.530، 0.001 و 0.111 بود. نتایج همبستگی میانگین شاخص SIIG در همه مناطق با صفات مختلف نشان داد که همبستگی مثبت و معنیداری بین شاخص SIIG و صفات وزن هزار دانه (**0.373) و عملکرد دانه (**0.891) وجود داشت. شاخص SIIG نشان داد که تعداد 24، 18، 18 و 6 لاین به‌ترتیب در داراب، اهواز، زابل و گنبد با مقدار شاخص SIIG بالا ( 0.9-0.6) جزء لاینهای برتر بودند. براساس نتایج میانگین شاخص SIIG در همه مناطق، لاینهای شماره‌ی 113، 33، 104، 119، 17، 2، 18، 23، 28، 120، 106، 112، 86، 34، 102، 47، 15، 85، 16، 19، 57، 118، 103، 46، 24، 98، 105، 40 و 22 به‌ترتیب با بیشترین مقدار میانگین شاخصSIIG (0.7-0.5) جزء لاینهای برتر در بیشتر مناطق بودند. در مجموع نتایج نشان داد که شاخص SIIG به‌خوبی توانسته لاین‌ها را براساس صفات مختلف دسته‌بندی نماید.
