نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

2 استاد گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

3 دانشیار پژوهش بخش تحقیقات دانه‌های روغنی، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

4 دانشیار گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

5 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات علوم زراعی- باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران

چکیده

به‌منظور بررسی روابط بین عملکرد و صفات فنولوژیک و زراعی و تعیین روابط بین این صفات در ژنوتیپ‌های بهاره کلزا هفت لاین با پنج تستر در سال 98-1397 تلاقی داده شدند. دورگ‌ها به‌همراه 12 والد در شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی انتهای فصل ارزیابی شدند. نتایج همبستگی صفات در شرایط نرمال نشان داد عملکرد دانه با صفات تعداد خورجین در بوته، تعداد خورجین در شاخه‌های فرعی، قطر ساقه در ارتفاع 20 سانتی‌متری، تعداد دانه در خورجین و تعداد شاخه‌های فرعی دارای همبستگی مثبت و معنی‌دار بود. در شرایط تنش خشکی انتهای فصل، صفات تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین و قطر خورجین، دارای همبستگی مثبت و معنی‌دار و روز تا شروع گلدهی دارای همبستگی منفی و معنی‌دار با عملکرد دانه بودند. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه مسیر در هر دو شرایط آزمایش، صفات تعداد خورجین در بوته، وزن هزاردانه، تعداد دانه در خورجین و ارتفاع اولین خورجین از سطح زمین دارای اثرات مستقیم مثبت و روز تا رسیدگی فیزیولوژیک دارای اثرت مستقیم منفی بر روی عملکرد دانه بودند. همچنین، طول ساقه اصلی در شرایط آبیاری نرمال و تعداد خورجین در شاخه‌های فرعی در شرایط تنش خشکی آخر فصل دارای اثرات مستقیم منفی بر روی عملکرد دانه بودند. با این‌حال، تمام این اثرات مستقیم منفی توسط اثرات غیرمستقیم مثبت از طریق سایر صفات خنثی شده و غیرمعنی‌دار شدن ضرایب همبستگی صفات مزبور با عملکرد دانه را موجب گردید. به‌طورکلی، در هر دو شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی انتهای فصل، تعداد خورجین در بوته و تعداد دانه در خورجین سهم بالایی از تغییرات کل را در بر داشته و مؤثرترین صفات بر عملکرد دانه بودند. از این‌رو، با توجه به اینکه این صفات وراثت‌پذیری بیشتری نسبت به عملکرد دانه دارند، گزینش در جهت افزایش آنها می‌تواند برای بهبود غیرمستقیم عملکرد دانه در برنامه‌های به‌نژادی قابل توصیه باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

 
 
Acquaah, G., Adams, M., Kelly, J., 1992. A factor analysis of plant variables associated with architecture and seed size in dry bean. Euphytica 60, 171-177. https://doi.org/110.1007/BF00039395
Aguado, A., De Los Santos, B., Gamane, D., Del Moral, L.G., Romero, F., 2010. Gene effects for cotton-fiber traits in cotton plant (Gossypium hirsutum L.) under Verticillium conditions. Field Crops Research 116, 209-217. https://doi.org/210.1016/j.fcr.2009.1012.1011
Ahmad, M., Naeem, M., Khan, I.A., Mashwani, M.A., 2012. Biochemical quality study of genetically diversified brassica genotypes. Sarhad Journal of Agriculture 28. http://www.aup.edu.pk/sj_pdf/BIOCHEMICAL%20QUALITY%20STUDY.pdf
Alizadeh, B., Yazdandust Hamedani, M., Rezaei Zad, A., Azizinia, S., Khiyavi, M., Shirani Rad, A.H., Javidfar, F., Pasban Eslam, B., Mostafavi Rad, M., Shariati, F., 2019. Nima, new winter oilseed rape variety for cultivation in the cold and moderately cold regions of Iran. Research Achievements for Field and Horticulture Crops 8, 61-76. [In Persian with English Summary]. https://doi.org/10.22092/rafhc.22019.114653.111102.
Amiri Oghan, H., Dehghani, H., Heidari, M., 2011. Heritability of yield and its related traits in winter rapeseed cultivars under non-drought stress conditions. Agricultural Science Journal. 20, 33-48. [In Persian with English Summary]. https://www.researchgate.net/publication/259216691
Arshadi, M., Amiri, A., Fotokian, M.H., Alizadeh, B., 2018. Evaluation of Diversity and Relationship among Yield and Yield Components of Rapeseed genotypes. Journal of Crop Breeding. [In Persian with English Summary]. https://doi.org/10.29252/jcb.10.27.115
Azizi, M., Soltani, A., Kharri-Khorasani, S., 2006. Canola, Physiology, Agriculture, Behavioral and Biotechnology (Translation). Mashhad University Publications. [In Persian]
Bakhshi, B., Amiri Oghan, H., Keshtgar Khajedad, M., 2022. Evaluation of Agronomic and Phenological Traits of Promising Rapeseed Lines in the Sistan Region. Journal of Crop Breeding 14, 150-162. [In Persian with English Summary]. https://doi.org/10.52547/jcb.14.41.150
Bakhshi, B., Oghan, H.A., Alizadeh, B., Rameeh, V., Payghamzadeh, K., Kiani, D., Rabiee, M., Rezaizad, A., Shiresmaeili, G., Dalili, A., 2021. Identification of promising oilseed rape genotypes for the tropical regions of Iran using multivariate analysis. bioRxiv, https://doi.org/10.1101/2021.1102.1123
Bayat, M., Rabiei, B., Rabiee, M., Moumeni, A., 2008. Assessment of relationship between grain yield and important agronomic traits of rapeseed as second culture in paddy fields. Journal of Crop Production and Processing. 45, 475-486. [In Persian with English Summary].  https://dorl.net/dor/20.1001.1.22518517.1387.12.45.39.1
Blum, A., 2010. Plant Breeding for Water-Limited Environments. Springer Science and Business Media. https://doi.org/10.1007/978-1-4419-7491-4
Chay, P., Thurling, N., 1989. Variation in pod length in spring rape (Brassica napus) and its effect on seed yield and yield components. The Journal of Agricultural Science. 113, 139-147. https://doi.org/10.1017/S002185960008669X
Chen, S., Nelson, M., Ghamkhar, K., Fu, T.-d., Cowling, W., 2008. Divergent patterns of allelic diversity from similar origins: the case of oilseed rape (Brassica napus L.) in China and Australia. Genome. 51, 1-10. https://doi.org/10.1139/G1107-1095.
Darroch, B., Baker, R., 1995. Two measures of grain filling in spring wheat. Crop Science 35, 164-168. https://doi.org/10.2135/cropsci1995.0011183X003500010030x
Dehghani, H., Omidi, H., Sabaghnia, N., 2008. Graphic analysis of trait relations of rapeseed using the biplot method. Agronomy Journal. 100, 1443-1449. https://doi.org/1410.2134/agronj2007.0275.
Duarte, R.A., Adams, M., 1972. A path coefficient analysis of some yield component interrelations in field beans (Phaseolus vulgaris L.) 1. Crop Science. 12, 579-582. https://doi.org/510.2135/cropsci1972.0011183X001200050009x.
Fanaei, H.R., Kaikha, G.A., Saranei, M., Akbarimoghadam, A., Shariati, F., Khajedad Keshtkar, M., 2018. Study effect time of terminal irrigation on grain yield, oil and some agronomic traits of canola cultivars (Brassica napus L.). Environmental Stresses in Crop Sciences. 11, 65-77. [In Persian with English Summary]. https://doi.org/10.22077/escs.2018.672
Hamza, S., Ben Hamida, W., Rebaï, A., Harrabi, M., 2004. SSR-based genetic diversity assessment among Tunisian winter barley and relationship with morphological traits. Euphytica. 135, 107-118. https://doi.org/110.1023/B:EUPH.0000009547.0000065808.bf.
Majidi, M.M., Jafarzadeh, G.M., Rashidi, F., Mirlohi, A., 2016. Relationship of different traits in rapeseed (Brassica napus L.) cultivars under normal and drought conditions. Journal of Crop Breeding. 18, 55-65. [In Persian with English Summary]. https://doi.org/10.18869/acadpub.jcb.18868.18817.18865.
Malekshahi, F., Dehghani, H., Alizadeh, B., 2012. Biplot trait analysis of some of canola (Brassica napus L.) genotypes in irrigation and drought stress conditions. Plant Productions. 35, 1-16. [In Persian with English Summary].
Manly, B., Navarro Alberto, J., 2016. Multivariate Statistical Methods: A Primer. CRC Press. Boca Raton, Florida, USA.
Mansourfar, K., 2006. Advanced Statistical Methods with Computer Programs. University of Tehran press, Tehran. [In Persian].
Mendham, N., Russell, J., Buzza, G., 1984. The contribution of seed survival to yield in new Australian cultivars of oil-seed rape (Brassica napus). The Journal of Agricultural Science. 103, 303-316. https://doi.org/310.1017/S0021859600047250.
Mendham, N., Salisbury, P., 1995. Physiology: crop development, growth and yield. In: Kimber, D.S., Mcgregor, D.I. (Eds.), Bmssica Oilseeds, Centre for Agricultural Bioscience International, Wallingford. pp. 11-64
Mohammadi, T., Azizi, M.H., Taslimi, A., 2007. Relation of fatty acids composition with stability of sunflower and canola oil blends. Iranian Journal of Food Sciences and Industries. 4, 67-76. [In Persian with English Summary].
Moradi, M., Ghodrati, G.R., 2010. The correlation and path analysis for yield and agronomic traits of spring Brassica napus L. varieties. Journal of Crop Physiology 2, 61-70. [In Persian with English Summary].
Moradi, M., Soltani Hoveize, M., 2019. Multivariate analysis of the grain yield and related traits in spring rapeseed. Applied Crop Breeding. 4, 91-103. [In Persian with English Summary].
Moradi, M., Soltani Hoveize, M., Shahbazi, E., 2017. Study the relations between grain yield and related traits in canola by multivariate analysis. Journal of Crop Breeding 9, 187-194. [In Persian with English Summary]. https://doi.org/10.29252/jcb.9.23.187
Nouryan, M., Azhari, O., Amiry Oghan, H., Alizadeh, B., Valizadeh, M., 2009. Evaluation of genetic diversity among 49 canola (Brassica napus L.) genotypes in Golestan province. Agricultural Knowledge. 1, 49-60. [In Persian with English Summary].
Qulipor, A., Latifi, N., Qasemi, K., Moqadam, M., 2004. Comparative growth and grain yield of Canola under dry land conditions in Gorgan. Journal of Agriculture Science and Natural Resource. 11, 5-14. [In Persian with English Summary].
Rahimi, M., Ramezani, M., Davaji, A.O., 2017. Investigation of path and correlation analysis of pattern and plant densities effect on two rapeseed cultivars. Journal of Crop Breeding 8, 218-227. [In Persian with English Summary]. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22286128.1395.8.19.25.0
Roostabaghi, B., Dehghan, H., Alizadeh, B., Sabaghnia, N., 2013. Study of diversity and evaluation of relationships between yield and yield components of rapeseed via multivariate methods. Isfahan University of Technology-Journal of Crop Production and Processing. 2, 53-63. [In Persian with English Summary]. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22518517.1391.2.6.6.6
Sadeghbakhtvari, A., Ghahrmani-baktash, B., Pasban-eslam, B., Sarabi, V., Hazrati, S., 2019. Evaluation of Rapeseed’s different genotypes tolerance to water deficit stress in east Azarbaijan province. Journal of Crop Breeding. 11, 65-77. [In Persian with English Summary]. https://doi.org/10.29252/jcb.11.31.65
Sana, M., Ali, A., Malik, M.A., Saleem, M.F., Rafiq, M., 2003. Comparative yield potential and oil contents of different canola cultivars (Brassica napus L.). Journal of Agronomy (Pakistan). 2, 1-7. https://doi.org/10.3923/ja.2003.1.7
Shadan, E., Zarrini, H.N., Alizadeh, B., Ranjbar, G., Kiani, G., 2022. Evaluation of seed yield stability and compatibility in some winter rapeseed genotypes. Journal of Crop Breeding. 14, 97-107. [In Persian with English Summary]. https://doi.org/110.52547/jcb.52514.52541.52597.
Soltani Howyzeh, M., Moradi, M., SakiNejad, T., ZakerNejad, S., Etaa, A., 2018. Evaluation of the Relationships among Yield and Related Traits in Spring Canola Cultivars using Path Analysis. Journal of Crop Breeding. 10, 125-134. [In Persian with English Summary] https://doi.org/110.29252/jcb.29210.29227.29125.
Zabet, M., Seddigh, S., Samadzade, A., 2016. The effect of drought stress on yield and yield components in 10 genotypes of rapeseed under Birjand climate conditions. Environmental Stresses in Crop Sciences. 9, 121-137. [In Persian with English Summary] https://doi.org/110.22077/escs.22016.22359.