اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
اکرم عباس منش؛ آرش فاضلی؛ رضا حقی دره ده
چکیده
جو (Hordeum vulgare) یکی از گیاهان خانواده گرامینه و چهارمین محصول غلات میباشد. این گیاه در مواجهه با تنشهای غیرزنده نسبتا ً متحمل است. تنشهای غیرزیستی ، از طرق مختلف بر موجودات زنده تأثیر می‌گذارند. یکی از تنشهای غیر زیستی که اخیراً در ایران تأثیرات منفی چشمگیری روی رشد و عملکرد گیاهان میگذارد، گرد و غبار است که اثرات مخربی روی رشد، ...
بیشتر
جو (Hordeum vulgare) یکی از گیاهان خانواده گرامینه و چهارمین محصول غلات میباشد. این گیاه در مواجهه با تنشهای غیرزنده نسبتا ً متحمل است. تنشهای غیرزیستی ، از طرق مختلف بر موجودات زنده تأثیر می‌گذارند. یکی از تنشهای غیر زیستی که اخیراً در ایران تأثیرات منفی چشمگیری روی رشد و عملکرد گیاهان میگذارد، گرد و غبار است که اثرات مخربی روی رشد، تولید و بسیاری از فرایندهای متابولیک گیاه دارد. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر گرد و غبار روی برخی صفات فیزیولوژیک ژنوتیپ‌های مختلف جو میباشد. به این منظور آزمایشی در سال زراعی 1402- 1401 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام صورت گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل گرد و غباردر 2 سطح (اعمال گرد و غبارو بدون اعمال گردوغبار) و ده ژنوتیپ مختلف جو بودند. پاشش گردوخاک در مرحله گیاهچه‌ای صورت گرفت. سپس 10 روز پس از اعمال گردوغبار، صفات فیزیولوژیکی از جمله محتوای کلروفیل برگ، غلظت پروتئین محلول در برگ، میزان پرولین برگ و کربوهیدراتهای محلول در برگ اندازه‌گیری شدند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ × گرد و غبار بر محتوی کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کارتنوئید، نشت یونی، RWC، پرولین، کاتالاز، قند در سطح یک درصد معنیدار بود، این در حالی بود که گرد و غبار اثر معنیداری بر مقدار پروتئین نداشت. گرد و غبار سبب کاهش کلروفیل، نشت یونی، محتوای نسبی آب و پروتئین و افزایش پرولین، کاتالاز و قندهای محلول شده است. تأثیر تنش گرد و غبار روی کلیهی صفات در ژنوتیپ‌های مختلف به یک نسبت نبوده و در برخی صفات برخی ژنوتیپها بیشتر متأثر بوده است. نتایج کلی نشان داد که ژنوتیپ HOR6964 تحمل بالاتری به تنش گرد و غبار نسبت به سایر ژنوتیپها دارد.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
پروانه قلی زاده سرچشمه؛ جلال صبا؛ حسن امیری اوغان؛ فرید شکاری؛ امیر قلی زاده
چکیده
به‌منظور بررسی روابط بین عملکرد و صفات فنولوژیک و زراعی و تعیین روابط بین این صفات در ژنوتیپ‌های بهاره کلزا هفت لاین با پنج تستر در سال 98-1397 تلاقی داده شدند. دورگ‌ها به‌همراه 12 والد در شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی انتهای فصل ارزیابی شدند. نتایج همبستگی صفات در شرایط نرمال نشان داد عملکرد دانه با صفات تعداد خورجین در بوته، تعداد خورجین ...
بیشتر
به‌منظور بررسی روابط بین عملکرد و صفات فنولوژیک و زراعی و تعیین روابط بین این صفات در ژنوتیپ‌های بهاره کلزا هفت لاین با پنج تستر در سال 98-1397 تلاقی داده شدند. دورگ‌ها به‌همراه 12 والد در شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی انتهای فصل ارزیابی شدند. نتایج همبستگی صفات در شرایط نرمال نشان داد عملکرد دانه با صفات تعداد خورجین در بوته، تعداد خورجین در شاخه‌های فرعی، قطر ساقه در ارتفاع 20 سانتی‌متری، تعداد دانه در خورجین و تعداد شاخه‌های فرعی دارای همبستگی مثبت و معنیدار بود. در شرایط تنش خشکی انتهای فصل، صفات تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین و قطر خورجین، دارای همبستگی مثبت و معنیدار و روز تا شروع گلدهی دارای همبستگی منفی و معنیدار با عملکرد دانه بودند. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه مسیر در هر دو شرایط آزمایش، صفات تعداد خورجین در بوته، وزن هزاردانه، تعداد دانه در خورجین و ارتفاع اولین خورجین از سطح زمین دارای اثرات مستقیم مثبت و روز تا رسیدگی فیزیولوژیک دارای اثرت مستقیم منفی بر روی عملکرد دانه بودند. همچنین، طول ساقه اصلی در شرایط آبیاری نرمال و تعداد خورجین در شاخه‌های فرعی در شرایط تنش خشکی آخر فصل دارای اثرات مستقیم منفی بر روی عملکرد دانه بودند. با این‌حال، تمام این اثرات مستقیم منفی توسط اثرات غیرمستقیم مثبت از طریق سایر صفات خنثی شده و غیرمعنی‌دار شدن ضرایب همبستگی صفات مزبور با عملکرد دانه را موجب گردید. به‌طورکلی، در هر دو شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی انتهای فصل، تعداد خورجین در بوته و تعداد دانه در خورجین سهم بالایی از تغییرات کل را در بر داشته و مؤثرترین صفات بر عملکرد دانه بودند. از این‌رو، با توجه به اینکه این صفات وراثت‌پذیری بیشتری نسبت به عملکرد دانه دارند، گزینش در جهت افزایش آنها میتواند برای بهبود غیرمستقیم عملکرد دانه در برنامه‌های به‌نژادی قابل توصیه باشد.
تنش شوری
مجید رجایی؛ سیروس طهماسبی؛ منوچهر دستفال
چکیده
اصلاح ارقام متحمل به شوری از راهکارهای مناسب جهت کاهش اثرات شوری است. این پژوهش به‌منظور تعیین متحملترین ژنوتیپ‌های گندم به سطوح مختلف شوری انجام گردید. آزمایش فاکتوریل، در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط نور و دمای طبیعی محیط در گلخانه انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل ژنوتیپ‌های سیستان، نارین، برات، سارنگ، شوش، ...
بیشتر
اصلاح ارقام متحمل به شوری از راهکارهای مناسب جهت کاهش اثرات شوری است. این پژوهش به‌منظور تعیین متحملترین ژنوتیپ‌های گندم به سطوح مختلف شوری انجام گردید. آزمایش فاکتوریل، در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط نور و دمای طبیعی محیط در گلخانه انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل ژنوتیپ‌های سیستان، نارین، برات، سارنگ، شوش، آینه، سحر، مهرگان، Ms-90-15، Ms-92-8، Ms-93-5،Ms-93-6،Ms-93-14، Ms-93-16 و S-94-12 و آب با شورهای 1، 10 و 16 دسی زیمنس بر متر بودند. کمترین محتوای سدیم برگ، نشت یونی و بیشترین پتاسیم برگ در ارقام مهرگان و سارنگ مشاهده شد. در شوری ملایم، S-94-12 و MS-92-8 به ترتیب کمترین و بیشترین درصد کاهش عملکرد دانه را نسبت به محیط بدون شوری داشتند. برای شوری شدید چنین مقادیری در مهرگان و MS-93-6 مشاهده شد. بررسی روابط بین ژنوتیپها با استفاده از روش تجزیه بای‌پلات و شاخص‌های تحمل به شوری نشان داد که شاخص‌های MP، GMP، HM و STI همبستگی مثبت و معنیداری با عملکرد گندم در تمام سطوح دارند. کاربرد آب شور 10 دسی‌زیمنس بر متر باعث کاهش عملکرد دانه ژنوتیپ‌های سیستان، نارین، Ms-90-15، Ms-92-8، Ms-93-5،Ms-93-6،Ms-93-14 و Ms-93-16، برات، سارنگ، شوش، آینه، سحر، مهرگان و S-94-12 به ترتیب به میزان 32.6، 36.2، 24، 40.5، 29.8، 32.5، 32.3، 26، 27.3، 30.5، 36.6، 21.7، 26.8، 30.2 و 15.6 درصد در مقایسه با شاهد گردید. این مقادیر برای شوری 16 دسی‌زیمنس بر متر به ترتیب 47.3، 56.3، 47.8، 50.6، 57، 65.4، 56.2، 50.2، 51.2، 50.5، 46.6، 50.8، 47.3، 43.4 و 48.8 درصد بود. بر اساس شاخص‌های تحمل به تنش و شاخص انتخاب SIIG، ژنوتیپ‌های مهرگان، سارنگ، برات و S-94-12، عملکرد بهتری تحت شرایط شور داشتند. علت این امر میتواند سازگاری بیشتر این ارقام به شرایط اقلیمی منطقه در مقایسه با سایر ارقام موردبررسی باشد.
تنش خشکی
اسماعیل فیاض؛ علی سروش زاده؛ علی حیدرزاده
چکیده
کلزا همانند بسیاری از گیاهان زراعی تحت تأثیر تنش خشکی قرار می‌گیرد. هدف تحقیق مطالعه پاسخ خصوصیات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی کلزا رقم نیما به محلول پاشی اسید های آمینه در شرایط تنش خشکی است. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل رژیم‌های آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل، قطع آبیاری از ...
بیشتر
کلزا همانند بسیاری از گیاهان زراعی تحت تأثیر تنش خشکی قرار می‌گیرد. هدف تحقیق مطالعه پاسخ خصوصیات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی کلزا رقم نیما به محلول پاشی اسید های آمینه در شرایط تنش خشکی است. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل رژیم‌های آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل، قطع آبیاری از مرحله 50 درصدگل‌دهی و قطع آبیاری از مرحله خورجین‌دهی) و محلول‌پاشی در پنج سطح (بدون محلول‌پاشی، محلول‌پاشی صفر (آب مقطر)، یک، دو و سه گرم اسیدهای آمینه تجاری پروآمین در لیتر ) در سه مرحله طویل شدن ساقه، مرحله ظهور گل‌آذین و مرحله گلدهی بود. نتایج نشان داد برهمکنش تنش خشکی و محلول‌پاشی روی درصد و عملکرد روغن، کلروفیل کل، آنتوسیانین، فلاونوئید، پرولین، فنل کل، شاخص سطح برگ، SPAD و عملکرد بیولوژیک تأثیر معنیداری گذاشت. بیشترین شاخص سطح برگ (52/3)، عملکرد بیولوژیک (25955 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد دانه (4514 کیلوگرم در هکتار) و درصد روغن (3/43%) در شرایط آبیاری کامل و محلول‌پاشی دو گرم اسیدآمینه در لیتر بدست آمد. همچنین، بیشترین مقدار آنتوسیانین (093/0 میکرومول بر گرم وزن تر برگ)، فلاونوئید (64/1 میکرومول بر گرم وزن تر برگ) و پرولین (2/238 میکرومول بر گرم وزن تر برگ) در شرایط قطع آبیاری از مرحله گلدهی و محلول‌پاشی دو گرم اسیدهای آمینه در لیتر بدست آمد. همچنین، کاربرد دو گرم اسید آمینه در لیتر بیشترین عملکرد روغن (1925 کیلوگرم در هکتار) را تولید کرد. با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق تأثیر مثبت کاربرد برگی اسیدهای آمینه، روی صفات بیوشیمایی و عملکرد دانه و روغن با محلول‌پاشی دو گرم اسیدآمینه در لیتر در هر سه رژیم آبیاری (آبیاری کامل، قطع آبیاری از مرحله گلدهی و قطع آبیاری از مرحله خورجین‌دهی) مشاهده شد. لذا محلول‌پاشی دو گرم اسیدآمینه در لیتر برای افزایش عملکرد روغن و دانه در زراعت کلزا توصیه میشود.
تنش خشکی
لیلا اکبری؛ زینب چقاکبودی
چکیده
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های موجود در کشت گیاهان زراعی و باغی در جهان تنش خشکی است که سبب بروز اختلالات متابولیسمی و کاهش عملکرد می‌گردد. در این میان عنصر روی به عنوان یکی از عوامل کاهش دهنده اثرات تنش خشکی حائز اهمیت است. پارامترهای کلروفیل فلورسانس از مهمترین فاکتورها برای تعیین ظرفیت فتوسنتزی در طول زندگی گیاهان میباشد. بدین ...
بیشتر
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های موجود در کشت گیاهان زراعی و باغی در جهان تنش خشکی است که سبب بروز اختلالات متابولیسمی و کاهش عملکرد می‌گردد. در این میان عنصر روی به عنوان یکی از عوامل کاهش دهنده اثرات تنش خشکی حائز اهمیت است. پارامترهای کلروفیل فلورسانس از مهمترین فاکتورها برای تعیین ظرفیت فتوسنتزی در طول زندگی گیاهان میباشد. بدین منظور، آزمایشی با هدف مقایسه میزان مقاومت به سطوح مختلف تنش رطوبتی، ارزیابی برخی از شاخص های فیزیولوژیکی و ارزیابی کارکرد فتوسیستم ΙΙ با استفاده از پارامترهای فلورسانس کلروفیل و برخی خصوصیات بیوشمیایی انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی، فاکتور اول شامل سه سطح تنش خشکی (75، 50 و 25 درصد ظرفیت زراعی) و فاکتور دوم سه سطح نیترات روی (0، 5 و 10 میلیگرم در لیتر) بر روی گیاه بالنگو انجام شد. در نتایج مقایسه میانگین با افزایش سطوح تنش خشکی و اعمال محلول پاشی با نیترات روی روند کاهشی در میزان Pi و Fv/Fm در سطوح مختلف تنش مشاهده نشد. بیشترین تأثیر در محلول پاشی مربوط به مقدار ده میلیگرم بر لیتر نیترات روی در سطوح مورد بررسی بود. هم چنین در سطوح مختلف تنش خشکی محلول پاشی با استفاده از نیترات روی سبب تغییر معنیدار در میزان فنول (13.50 میلی-گرم در لیتر)، قند محلول (94.15 میلیگرم در لیتر)، فلاوونوئید (8.49 میکروگرم در لیتر) و محتوای آنتوسیانین (0.138 میکروگرم در لیتر) گردید. با توجه به نمودارهای به دست آمده و پارامترهای مورد بررسی در طول دوره تنش میتوان گفت، محلول پاشی با نیترات روی به عنوان یکی از عناصر ضروری در غلظتهای مناسب می تواند به عنوان عامل مناسبی کاهش اثرات تنش در مراحل مختلف رشدی گیاه بالنگو برای مقابله با شرایط خشکی مؤثر باشد.
تنش خشکی
محمد ولی پور؛ افراسیاب راهنما؛ پیمان حسیبی؛ علی منصفی
چکیده
کم‌آبیاری یک راهبرد مهم صرفه‌جویی مصرف آب آبیاری است که راندمان مصرف آب را افزایش میدهد. به‌منظور ارزیابی واکنش صفات مورفولوژیکی و عملکرد ژنوتیپ‌های کتان روغنی به رژیم‌های کم‌آبیاری، آزمایشی مزرعه‌ای به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1402-1401 در دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا ...
بیشتر
کم‌آبیاری یک راهبرد مهم صرفه‌جویی مصرف آب آبیاری است که راندمان مصرف آب را افزایش میدهد. به‌منظور ارزیابی واکنش صفات مورفولوژیکی و عملکرد ژنوتیپ‌های کتان روغنی به رژیم‌های کم‌آبیاری، آزمایشی مزرعه‌ای به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1402-1401 در دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. چهار رژیم آبیاری شامل آبیاری مطلوب (آبیاری در80-80-80-80 درصد ظرفیت زراعی)، کم‌آبیاری ملایم (آبیاری در60-70-70-60 درصد ظرفیت زراعی)، کم‌آبیاری متوسط (آبیاری در60-60-60-60 درصد ظرفیت زراعی) و کم‌آبیاری شدید (آبیاری در40-50-50-40 درصد ظرفیت زراعی) به عنوان عامل اصلی و چهار ژنوتیپ کتان روغنی (هندی، مجاری، اصفهان و کرمان) به عنوان عامل فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. رژیم‌های آبیاری مذکور به‌ترتیب در مراحل رشد رویشی، ساقه‌دهی، آغاز گلدهی و آغاز پر شدن دانه اعمال شدند. رژیم‌های کم‌آبیاری بسته به مرحلة رشدی گیاه و شدت تنش به‌طور متفاوتی باعث کاهش ویژگی‌های مورفولوژیکی و عملکرد دانه و روغن ژنوتیپها شد. به طوری که رژیم‌های کم‌آبیاری ملایم، متوسط و شدید به‌طور متوسط منجر به کاهش معنیدار عملکرد دانه به میزان 34، 39 و 49 درصد و عملکرد روغن به میزان 35، 40 و 52 درصد شدند. بین ژنوتیپها از نظر عملکرد دانه در واکنش به کم‌آبیاری تنوع ژنتیکی وجود داشت. عملکرد دانه در کم‌آبیاری شدید در مقایسه با آبیاری مطلوب در ژنوتیپ‌های هندی، مجاری، اصفهان و کرمان به میزان 56، 62، 46 و 32 درصد کاهش یافت. ژنوتیپ‌های اصفهان و کرمان در شرایط کم‌آبیاری با کمترین کاهش عملکرد دانه و روغن، پایداری عملکرد بالاتری داشتند. به طور کلی، اعمال کم‌آبیاری متوسط علی‌رغم کاهش 37 و 29 درصدی عملکرد دانه در ژنوتیپ‌های اصفهان و کرمان، باعث کاهش 35 درصدی آب مصرفی و افزایش کارایی مصرف آب شد. لذا رژیم آبیاری60 درصد ظرفیت زراعی و ژنوتیپ‌های اصفهان و کرمان برای تولید پایدار کتان روغنی در مناطق نیمه‌خشک قابل‌توصیه هستند.
تنش خشکی
حمید اسماعیلی خان به ببین؛ محمدرضا داداشی؛ محمد تقی فیض بخش؛ فاطمه شیخ؛ علی نخزری مقدم
چکیده
به‌منظور ارزیابی اثرات تنش خشکی بر عملکرد دانه و برخی صفات بیوشیمیایی لاینهای جدید باقلا آزمایشی در سال زراعی 1402-1401 به‌صورت اسپلیت‌پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان اجرا شد. در این بررسی 9 لاین کم تانن باقلا به همراه دو رقم شاهد مهتا و شادان در دو محیط تنش خشکی و آبیاری نرمال ...
بیشتر
به‌منظور ارزیابی اثرات تنش خشکی بر عملکرد دانه و برخی صفات بیوشیمیایی لاینهای جدید باقلا آزمایشی در سال زراعی 1402-1401 به‌صورت اسپلیت‌پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان اجرا شد. در این بررسی 9 لاین کم تانن باقلا به همراه دو رقم شاهد مهتا و شادان در دو محیط تنش خشکی و آبیاری نرمال مورد مقایسه و ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که برهمکنش تنش خشکی × رقم بر صفات کلروفیل b، کلروفیل کل، پرولین، قند محلول، کاروتنوئید، تعداد شاخه در بوته و تعداد غلاف در سطح یک درصد و بر صفات کلروفیل a و وزن خشک دانه در بوته در سطح پنج درصد معنیدار بود. مقایسه میانگین برهمکنش تنش خشکی × رقم نشان داد در محیط نرمال رقم شادان و لاینهای BPL4104، WRB1-3به ترتیب با 5100، 4950، 4750 کیلوگرم، بیشترین عملکرد دانه را در هکتار داشتند. همچنین در شرایط تنش خشکی لاینهای FLIP03-07FB، WRB1-3 و رقم شادان به ترتیب به مقدار 500، 473 و 437 کیلوگرم عملکرد دانه بیشتر را در هکتار داشتند. در محیط نرمال به ترتیب رقم شادان به میزان 1.53، 0.46، 2 و 0.58 میلیگرم برگرم بیشترین میزان کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل و کاروتنوئید را داشتند و لاین FLIP03-07FB با9.47 میکرومول بر میلی لیتر بیشترین پرولین و لاین S2008,033 به مقدار 16.1 میلی گرم برگرم بیشترین قند محلول را دارا بودند. بیشترین تعداد دانه در غلاف (3.28) در محیط نرمال و کمترین تعداد دانه در غلاف (0.303) در محیط تنش خشکی به‌دست آمد. تنش خشکی در مرحله گلدهی و پر شدن دانه باعث کاهش عملکرد دانه و افزایش مقادیر کاروتنوئید، پرولین و قند محلول در همه ارقام گردید. لاینهای WRB1-3 و FLIP03-07FB در دو محیط بیشترین عملکرد دانه را داشتند، بنابراین کشت و توسعه آنها پس از حصول پایداری عملکرد دانه پیشنهاد میشود.
تنش خشکی
پریسا شیخ زاده؛ علی نریمان زاده؛ ناصر زارع
چکیده
تنش خشکی یکی از مهمترین تنشهای محیطی بوده که میزان رشد و عملکرد گیاهان زراعی را کاهش میدهد. مرحله گلدهی و پر شدن دانه لوبیا چیتی به‌تنش خشکی حساس بوده به‌طوری که وقوع تنش خشکی انتهای فصل میتواند خصوصیات زراعی و عملکردی لوبیاچیتی را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. استفاده از مواد تعدیل کننده تنش مانند اسیدسالیسیلیک در کاهش اثرات منفی ...
بیشتر
تنش خشکی یکی از مهمترین تنشهای محیطی بوده که میزان رشد و عملکرد گیاهان زراعی را کاهش میدهد. مرحله گلدهی و پر شدن دانه لوبیا چیتی به‌تنش خشکی حساس بوده به‌طوری که وقوع تنش خشکی انتهای فصل میتواند خصوصیات زراعی و عملکردی لوبیاچیتی را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. استفاده از مواد تعدیل کننده تنش مانند اسیدسالیسیلیک در کاهش اثرات منفی تنش خشکی اهمیت زیادی دارد. به‌منظور بررسی تاثیر اسیدسالیسیلیک بر عملکرد و صفات فیزیولوژیک لوبیا چیتی تحت شرایط محدودیت آبی، آزمایشی به‌صورت اسپیلیت‌پلات در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارهای مورد بررسی شامل سطوح آبیاری (آبیاری کامل و قطع آبیاری از مرحله 50 درصد گلدهی تا انتهای فصل رشد) و اسیدسالیسیلیک (صفر، 100 و 200 میلیگرم در لیتر) بود. نتایج نشان داد تنش خشکی سبب کاهش شاخص کلروفیل، ارتفاع بوته، شاخه فرعی، غلاف در بوته، وزن صددانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت نسبت به تیمار آبیاری کامل شد. همچنین در شرایط تنش خشکی انتهای فصل، میزان مالون‌دی‌آلدهید، هدایت الکتریکی مواد نشت یافته و پراکسیدهیدروژن افزایش یافت. کاربرد 200 میلیگرم در لیتر اسیدسالیسیلیک، سبب افزایش شاخص کلروفیل، تعداد شاخه فرعی و تعداد غلاف در بوته به‌ترتیب درحدود 17.9، 44.03 و 18.4 درصد نسبت به تیمار شاهد شد. تحت شرایط آبیاری کامل و قطع آبیاری، محلول پاشی بوته‌های لوبیا چیتی با 200 میلیگرم در لیتر اسیدسالیسیلیک، به‌ترتیب سبب افزایش ارتفاع بوته (15.92و 9.8 درصد )، وزن صددانه (17.8 و 12.8 درصد)، عملکرد دانه (27.3 و 20.4 درصد) و شاخص برداشت (13.5 و 10.7 درصد) و سبب کاهش هدایت الکتریکی به‌ترتیب در حدود 1.7 و 2.3 درصد و پراکسیدهیدروژن به ترتیب به میزان 28.9 و 81.9 درصد شد. به‌نظر می‌رسد کاربرد 200 میلی گرم در لیتر اسید سالیسیلیک میتواند با بهبود صفات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی ضمن جبران اثرات تنش خشکی موجب افزایش عملکرد دانه لوبیا چیتی شود.
فیزیولوژی گیاهان در شرایط تنش
منصوره تشکری زاده؛ پوراندخت گلکار؛ محمدرضا وهابی
چکیده
مس یک عنصر ضروری برای فرایندهای متابولیکی گیاه است و فقط در مقادیر کم، موردنیاز گیاه بوده و در مقادیر بالا سمی است. تنش خشکی نیز رشد طبیعی و روابط آبی در گیاه را مختل کرده و کارایی مصرف آب در گیاه را کاهش میدهد و سبب بروز انواع پاسخهای فیزیولوژیکی در گیاه میشود. در این مطالعه اثرات مستقل و ترکیبی غلظتهای مختلف عنصر مس (شاهد، ...
بیشتر
مس یک عنصر ضروری برای فرایندهای متابولیکی گیاه است و فقط در مقادیر کم، موردنیاز گیاه بوده و در مقادیر بالا سمی است. تنش خشکی نیز رشد طبیعی و روابط آبی در گیاه را مختل کرده و کارایی مصرف آب در گیاه را کاهش میدهد و سبب بروز انواع پاسخهای فیزیولوژیکی در گیاه میشود. در این مطالعه اثرات مستقل و ترکیبی غلظتهای مختلف عنصر مس (شاهد، 50، 150، 300 و 400 میلیگرم بر کیلوگرم) و سطوح مختلف تنش خشکی (شاهد، 50% و 75% بر اساس تخلیه درصد رطوبت خاک) به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. در این مطالعه صفات عملکرد دانه، میزان مالون دی آلدهید، میزان کربوهیدراتهای محلول، پرولین، محتوای آنتوسیانین، محتوای کل فنل و فلاونوئید و فعالیت آنتی اکسیدانی گیاه شاه‌تره (Fumaria Parviflora Lam.) اندازه‌گیری شد. بذر گیاه از چهار ناحیه با غلظتهای مختلف مس واقع در دو منطقه معدنی مس عسکری راور و مس رابر در استان کرمان برداشت شد. بروز تنش خشکی بر گیاهان تیمار شده با غلظت 50 میلیگرم در کیلوگرم مس باعث کاهش عملکرد دانه، محتوای آنتوسیانین و پرولین و در غلظت 150 میلیگرم در کیلوگرم باعث افزایش محتوای پرولین، کربوهیدراتهای محلول و آنتوسیانین و در غلظتهای 300 و 400 میلی گرم در کیلوگرم باعث افزایش محتوای پرولین، آنتوسیانین، فنل و فلاونوئید، فعالیت آنتی اکسیدانی و میزان مالون دی آلدهید و کاهش میزان کربوهیدراتهای محلول شد. حضور توأم تنش خشکی متوسط و غلظتهای 50 و 150 میلیگرم در کیلوگرم مس برای گیاه شاه‌تره با استفاده از مکانیسمهای دفاعی قابل‌تحمل بودند. از بین نواحی موردمطالعه، نواحی 3 و 4 نسبت به غلظتهای بالای مس تحمل بیشتری داشتند و عملکرد دانه بهتری را نسبت به سایر نواحی نشان دادند. پیشنهاد میشود، برای کشت گیاه دارویی شاه‌تره در مناطق تحت تنش، بذر این گیاه از نواحی با غلظت بالای مس (3 و 4) جمع آوری شود.
تنش فلزات سنگین
فاطمه محمودی؛ پریسا شیخ زاده؛ ناصر زارع؛ بهروز اسماعیل پور
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر روش‌های مختلف کاربرد اسیدسالیسیلیک بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر و خصوصیات بیوشیمیایی گیاهچه‌های کینوا تحت تنش کادمیوم، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه‌ی کاملاً تصادفی در چهار تکرار در دانشگاه محقق اردبیلی اجرا گردید. تیمارها شامل کاربرد اسیدسالیسیلیک (پیش‌تیمار بذر و افزودن به بستر کاشت) و تنش ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر روش‌های مختلف کاربرد اسیدسالیسیلیک بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر و خصوصیات بیوشیمیایی گیاهچه‌های کینوا تحت تنش کادمیوم، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه‌ی کاملاً تصادفی در چهار تکرار در دانشگاه محقق اردبیلی اجرا گردید. تیمارها شامل کاربرد اسیدسالیسیلیک (پیش‌تیمار بذر و افزودن به بستر کاشت) و تنش کادمیوم در پنج سطح (صفر، 50، 100، 150 و 200 میلیگرم در لیتر) بودند. نتایج این پژوهش نشان داد که با افزایش شدت تنش کادمیوم، صفات درصد جوانه‌زنی، میانگین سرعت جوانه‌زنی، شاخص همزمانی جوانه‌زنی، متوسط جوانه‌زنی روزانه، طول و وزن خشک گیاهچه و شاخص قدرت بذر کاهش یافتند و میانگین مدت جوانه‌زنی، زمان تا 50 درصد جوانه‌زنی، فعالیت آنزیم‌های کاتالاز، پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز افزایش یافتند. در بین روش‌های کاربرد اسید سالیسیلیک، پیش‌تیمار نمودن بذرها نسبت به روش اضافه کردن به بستر کاشت، صفات درصد جوانه‌زنی، میانگین سرعت جوانه‌زنی، شاخص همزمانی جوانه‌زنی، متوسط جوانه‌زنی روزانه، طول و وزن خشک گیاهچه و شاخص قدرت بذر، طول و وزن خشک گیاهچه، فعالیت آنزیم‌های کاتالاز، پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز را به‌طور معنیداری افزایش داد. اما میانگین مدت جوانه‌زنی، زمان تا 50 درصد جوانه‌زنی را کاهش داد. پیش‌تیمار اسیدسالیسیلیک به هر دو روش در شرایط تنش کادمیوم، موجب افزایش معنیدار میزان فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی گیاهچه‌ها گردید. در شرایط تنش 200 میلیگرم در لیتر کادمیوم، پیش‌تیمار اسید سالیسیلیک فعالیت آنزیم کاتالاز را 11.27 درصد، فعالیت آنزیم پراکسیداز را 6.51 تا 9.69 درصد و فعالیت آنزیم پل فنل اکسیداز را در حدود 68.39 درصد نسبت به روش اضافه کردن به بستر کشت افزایش داد. در مجموع، پیش‌تیمار بذری اسید سالیسیلیک، در سطوح مختلف تنش کادمیوم از راه افزایش توان بذر و گیاهچه و افزایش فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدانی بیشترین اثر مثبت را بر جوانه‌زنی و رشد گیاهچه‌های کینوا داشت.
)
