تنش شوری
حیدر فلیح؛ جعفر نباتی؛ احمد نظامی؛ محمد کافی؛ محمد جواد احمدی
چکیده
رشد گیاه نخود به‌شدت تحت تأثیر تنش شوری قرار می‌گیرد و عملکرد آن به‌طور محسوسی کاهش می‌یابد. ازاین‌رو شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل نخود کمک قابل‌توجهی در بهبود مقاومت گیاه و افزایش عملکرد در شرایط تنش میکند. این پژوهش در سال 1400-1399 باهدف مطالعه تحمل شوری ژنوتیپ‌های نخود به‌صورت آزمایش کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی ...
بیشتر
رشد گیاه نخود به‌شدت تحت تأثیر تنش شوری قرار می‌گیرد و عملکرد آن به‌طور محسوسی کاهش می‌یابد. ازاین‌رو شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل نخود کمک قابل‌توجهی در بهبود مقاومت گیاه و افزایش عملکرد در شرایط تنش میکند. این پژوهش در سال 1400-1399 باهدف مطالعه تحمل شوری ژنوتیپ‌های نخود به‌صورت آزمایش کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در شرایط مزرعه انجام شد. تنش شوری در دو سطح 6 و 9 دسی زیمنس بر متر و 0.5 دسی زیمنس بر متر (شاهد) به‌عنوان کرت اصلی و 9 ژنوتیپ نخود به‌عنوان کرت فرعی در نظر گرفته شد. در ژنوتیپ‌های MCC52، MCC65، MCC77 و MCC92 تنش شوری محتوای رنگدانههای گیاه را کاهش داد. افزایش مهار فعالیت رادیکال آزاد DPPH در ژنوتیپ‌های MCC12، MCC27، MCC28، MCC72، MCC92 و MCC108 در تنش شوری dS.m-1 9 مشاهده شد. فعالیت آنزیم کاتالاز در شوری dS.m-1 6 در اکثر ژنوتیپ‌های موردمطالعه افزایش و با افزایش سطح تنش به dS.m-1 9 کاهش یافت. بیشترین فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز نیز در شوری dS.m-1 6 در ژنوتیپ MCC29 مشاهده گردید. اعمال تنش شوری در سطح dS.m-1 9 محتوای سدیم در تمامی ژنوتیپ‌ها را افزایش داد. در بیش از 65 درصد ژنوتیپ‌های نخود اعمال تنش شوری dS.m-1 6، منجر به افزایش محتوای پتاسیم در گیاه شد، بااین‌حال تنش شوری dS.m-1 9 محتوای پتاسیم برگ را کاهش داد. وزن خشک گیاه در بالاترین سطح تنش در ژنوتیپ MCC72، 25% و در ژنوتیپ MCC108 بیشتر از سه برابر در مقایسه با تیمار شاهد افزایش یافت. در ژنوتیپ MCC108 نیز اعمال بالاترین سطح تنش وزن دانه در گیاه را تقریباً 73% درصد در مقایسه با تیمار شاهد افزایش داد. به‌طورکلی ازنظر تحمل شوری بین ژنوتیپ‌های نخود موردمطالعه تنوع بالایی وجود داشت که به نظر میرسد استفاده از آنها در اصلاح تحمل تنش شوری گیاه نخود سودمند باشد.
تنش شوری
آرمین اسکوئیان؛ احمد نظامی؛ محمد کافی؛ عبدالرضا باقری؛ امیر لکزیان
چکیده
شرایط نامطلوب محیطی نظیر تنش‌های غیر زیستی، تولید محصولات زراعی را تحت تأثیر قرار داده و در این میان تنش شوری از مهمترین عواملی است که سبب کاهش عملکرد محصول در مناطق خشک و نیمه خشک میشود. به‌منظور بهبود تحمل به شوری در نخود با استفاده از گونه‌های قارچ میکوریزا، در سال 1395 آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با ...
بیشتر
شرایط نامطلوب محیطی نظیر تنش‌های غیر زیستی، تولید محصولات زراعی را تحت تأثیر قرار داده و در این میان تنش شوری از مهمترین عواملی است که سبب کاهش عملکرد محصول در مناطق خشک و نیمه خشک میشود. به‌منظور بهبود تحمل به شوری در نخود با استفاده از گونه‌های قارچ میکوریزا، در سال 1395 آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه در دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای تنش شوری شامل چهار سطح (0.5 (آب معمولی)، 3، 6 و 9 دسیزیمنس بر متر) و گونه‌های مایکوریزا در سه سطح (توده بومی، Piriformospora indica به‌عنوان اندوفیت (شبه مایکوریزا) و Gigospera margarita) بودند. نتایج نشان داد که شوری موجب کاهش صفاتی چون تعداد شاخه فرعی، وزن خشک بوته، ارتفاع بوته، تعداد برگ، محتوای نسبی آب برگ، شاخص پایداری غشاء، هدایت روزنه‌ای، شاخص سبزینگی، حجم ریشه، طول ریشه، وزن خشک ریشه و درصد کلنیزاسیون شد. در میان گونه‌های مایکوریزا، گونه Piriformospora indica نسبت به سایر گونه‌ها تأثیر بیشتری بر ویژگی‌های مورد ارزیابی داشت. به طوری که کاربرد قارچ Piriformospora indica موجب افزایش ارتفاع بوته به میزان 7/12 درصد نسبت به توده بومی گردید. میزان افزایش وزن خشک اندام هوایی در سطوح شاهد، سه، شش و 9 دسی زیمنس بر متر شوری در تیمار کاربرد قارچ Piriformospora indica نسبت به تیمار توده بومی به ترتیب 19.6، 29.9، 26.1 و 24.4 درصد و نسبت به کاربرد قارچ Gigospera margarita به ترتیب 66.8، 58.8، 87.5 و 69.3 درصد بود. تیمار شاهد به همراه مصرف شبه مایکوریزا گونه Piriformospora indica بیشترین میزان کلنیزاسیون را (54.7 درصد) به خود اختصاص داد. به‌طورکلی استفاده از گونه‌های مایکوریزا موجب کاهش اثرات منفی تنش شوری شد که در این میان گونه Piriformospora indica و سپس توده بومی واکنش بهتری نشان دادند.
تنش شوری
زهرا نصیری؛ جعفر نباتی؛ احمد نظامی؛ محمد کافی
چکیده
تنش شوری یکی از مهمترین تنش‌های محیطی است که تاثیر منفی بر کمیت و کیفیت تولید محصولات زراعی دارد. بنابراین شناسایی جنبه‌های فیزیولوژیک در شرایط تنش برای مدیریت کاهش خسارت دارای اهمیت زیادی است. در همین راستا مطالعه‌ای به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه فردوسی مشهد در سال 97-1396 اجرا شد. ...
بیشتر
تنش شوری یکی از مهمترین تنش‌های محیطی است که تاثیر منفی بر کمیت و کیفیت تولید محصولات زراعی دارد. بنابراین شناسایی جنبه‌های فیزیولوژیک در شرایط تنش برای مدیریت کاهش خسارت دارای اهمیت زیادی است. در همین راستا مطالعه‌ای به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه فردوسی مشهد در سال 97-1396 اجرا شد. هدایت الکتریکی نیم (شاهد) و هشت دسی زیمنس بر متر (کلرید سدیم) در کرتهای اصلی و 17 ژنوتیپ نخود کابلی در کرتهای فرعی قرار گرفتند. بیشترین میزان افزایش در کربوهیدرات‌های محلول و پرولین درسه ژنوتیپ MCC65، MCC92 و MCC95 و کمترین میزان افزایش در ژنوتیپ MCC12 مشاهده‌شد. اعمال تنش شوری افزایش 24، 19 و 19 درصدی را در میزان پتانسیل اسمزی، مالون‌دی‌آلدئید و میزان مهار فعالیت رادیکال DPPH نشان داد. محتوی نسبی‌آب برگ و پایداری غشاء به ترتیب کاهش 10 و 13 درصدی را نشان دادند. میزان کاهش درصد بقاء، تعداد شاخه‌های جانبی و ارتفاع بوته به‌ترتیب 6، 22 و 57 درصد بود. عملکرد دانه 72 درصد کاهش یافت. بیشترین میزان عملکرد دانه مربوط به سه ژنوتیپ MCC65، MCC92 و MCC95 با 0.183، 0.193 و 0.181 کیلوگرم در مترمربع بود و در مقابل ژنوتیپ‌های MCC298 و MCC98 بیشترین میزان کاهش در عملکرد دانه را داشتند. بیشترین و کمترین میزان سدیم به ترتیب مربوط به ژنوتیپ MCC95 با 53/9 و ژنوتیپ MCC65 با 5.8 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک بود. بیشترین میزان پتاسیم در شرایط بدون تنش و تنش شوری به‌ترتیب متعلق به ژنوتیپ‌های MCC65 و MCC95 بود. ژنوتیپ‌هایMCC65 ، MCC95 و MCC92 دارای برتری صفات در شرایط تنش نسبت به سایر ژنوتیپ‌ها بودند. درنهایت مطالعه بیشتر در ارتباط با سه ژنوتیپ برتر در شرایط تنش شوری در جهت شناسایی مکانیسم‌های تحمل به تنش و همچنین به‌عنوان زیرساخت در جهت برنامه‌های به‌نژادی پیشنهاد می‌گردد.
هادی مهدیخانی؛ ابراهیم ایزدی دربندی؛ مهدی راستگو؛ محمد کافی
چکیده
به منظور بررسی اثر سطوح مختلف شوری خاک بر روی صفات مختلف مورفولوژیک و فیزیولوژیک علف جارو، آزمایشی به صورت طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار برای هر تیمار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1393 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل پنج سطح شوری 10، 16، 22، 28 و 34 دسیزیمنس بر متر و آب غیر شور (1.4 دسیزیمنس بر متر) ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر سطوح مختلف شوری خاک بر روی صفات مختلف مورفولوژیک و فیزیولوژیک علف جارو، آزمایشی به صورت طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار برای هر تیمار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1393 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل پنج سطح شوری 10، 16، 22، 28 و 34 دسیزیمنس بر متر و آب غیر شور (1.4 دسیزیمنس بر متر) به عنوان شاهد بود. صفات مختلف مورفولوژیک و فیزیولوژیک همراه درصد خاکستر، پتاسیم و سدیم اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که تنش شوری موجب کاهش معنیدار ارتفاع، سطح برگ، درصد ماده خشک، تعداد شاخه جانبی، فلورسنس حداقل در مرحله رویشی، هدایت روزنه‌ای، تعرق، درصد ماده آلی، پتاسیم، سدیم و نسبت پتاسیم به سدیم و افزایش درصد خاکستر شد. بررسی ضرایب همبستگی نشان داد که همبستگی مثبت و معنیداری بین وزن تر و خشک با صفات فیزیولوژیک و عناصر غذائی وجود نداشت. بر اساس نتایج رگرسیون مرحله‌ای، سه صفت تعداد شاخه جانبی، سطح برگ و درصد ماده خشک تنها صفاتی بودند که وارد مدل شدند و 90 درصد تغییرات مربوط به وزن خشک را توجیه کردند. ارتباطی بین وزن تر و خشک با صفات فیزیولوژیک و عناصر غذائی مشاهده نشد و صفات فیزیولوژیک در مقایسه با صفات مورفولوژیک کمتر تحت تأثیر شوری قرار گرفتند. نتایج این آزمایش ضمن تایید تحمل بالای علف جارو به شوری نشان دادند که استفاده از شاخص های فیزیولوژیک از جمله کلروفیل فلورسنس می تواند در ارزیابی سریع واکنش به شوری مورد استفاده قرار گیرد.
ریحانه پردل؛ محمد کافی؛ مسعود اصفهانی؛ احمد نظامی
چکیده
عصاره خام گیاه استویا حاوی ماده شیرین کننده‌ای است که از برگ های این گیاه بدست می آید و به عنوان یک شیرین کننده کم کالری مورد استفاده قرار می گیرد. این آزمایش گلدانی با هدف مطاالعه اثر سطح تنش غرقاب ، مدت غرقاب و کود نیتروژن بر رشد اندامهای هوایی گیاه استویا در دانشگاه گیلان در سال 1392 انجام شد. آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا ...
بیشتر
عصاره خام گیاه استویا حاوی ماده شیرین کننده‌ای است که از برگ های این گیاه بدست می آید و به عنوان یک شیرین کننده کم کالری مورد استفاده قرار می گیرد. این آزمایش گلدانی با هدف مطاالعه اثر سطح تنش غرقاب ، مدت غرقاب و کود نیتروژن بر رشد اندامهای هوایی گیاه استویا در دانشگاه گیلان در سال 1392 انجام شد. آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. سطوح تنش غرقاب شامل (صفر، 5- و 10- سانتی‌متر از سطح خاک و آبیاری نرمال بر اساس نیاز گیاه به عنوان شاهد)، مدت غرقاب ( دو و چهار روز) و دو سطح کودی شامل (صفر و شش در هزار محلول نیتروژن با منشا اوره) به صورت محلول پاشی بود. نتایج نشان داد که کاربرد کود نیتروژن در شرایط تنش غرقاب منجر به بهبود صفات اندازه‌گیری شده شامل ارتفاع، درصد برگ، وزن مخصوص برگ و وزن خشک برگ شد. برهمکنش کود نیتروژن و مدت غرقاب نشان داد که با افزایش مدت غرقاب از دو روز به چهار روز کاربرد کود نیتروژن منجر به بهبود %14 وزن خشک برگ، %11 وزن مخصوص برگ و 4.5% برگی بودن نسبت به تیمار عدم کاربرد کود شد. همچنین برهم کنش کود نیتروژن و سطح غرقاب نیز نشان داد که در سطح غرقاب 10- سانتی متر، کاربرد کود نیتروژن منجر به کاهش اثرات نامطلوب تنش شد به طوری که کاهش تعداد شاخه‌های جانبی و میزان وزن خشک برگ در سطح غرقاب 10- و بدون کاربرد کود نیتروژن در مقایسه با تیمار کاربرد کود نیتروژن به ترتیب نه و هشت درصد بیشتر بود. به طور خلاصه نتایج این آزمایش نشان داد که کاربرد کود نیتروژن در شرایط تنش غرقابی منجر به بهبود رشد اندام های هوایی استویا و کاهش اثر تنش غرقابی در گیاه استویا در شرائط رشت میشود.
امیرمحمد حسین نیا؛ احمد نظامی؛ محمد کافی؛ سعید خاوری خراسانی؛ جواد رضایی
چکیده
با توجه به کمبود آب و مصرف زیاد آب در هیبریدهای دیررس ذرت، بررسی رشد، عملکرد و مصرف آب در هیبریدهای این گیاه ضروری می باشد. از این رو به‌منظور بررسی اثرات کم‌آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد هیبریدهای ذرت دانه‌ای، آزمایشی به صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار، طی دو سال زراعی 4-1393 اجرا شد. کرتهای اصلی به سطوح ...
بیشتر
با توجه به کمبود آب و مصرف زیاد آب در هیبریدهای دیررس ذرت، بررسی رشد، عملکرد و مصرف آب در هیبریدهای این گیاه ضروری می باشد. از این رو به‌منظور بررسی اثرات کم‌آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد هیبریدهای ذرت دانه‌ای، آزمایشی به صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار، طی دو سال زراعی 4-1393 اجرا شد. کرتهای اصلی به سطوح آبیاری (100، 80 و 60 درصد نیاز آبی) و کرتهای فرعی به هیبریدهای ذرت (شامل دو هیبرید دیررس(KSC705, KSC704)، دو هیبرید متوسط‌رس (KSC500, KSC400) و دو هیبرید زودرس((DC370, KSC260) تخصیص داده شدند. نتایج نشان داد که عملکرد و اجزای عملکرد همه هیبریدها در مواجهه با شرایط کم-آبی، به طور معنیداری کاهش یافت، به‌طوری که در سال اول در هیبرید KSC705 (دیررس) و هیبرید KSC400 (متوسط رس)، کاهش آبیاری از 100 به 60 درصد نیاز آبی، کاهش حدود 20 درصدی عملکرد را به دنبال داشت. در صورتی که در هیبرید زودرس کاهش آبیاری از 100 به 60 درصد نیاز آبی کاهش چندانی در عملکرد ایجاد نکرد. در سال دوم کاهش آبیاری از 100 به 60 درصد نیاز آبی در هیبرید KSC705 (دیررس)، KSC400 (متوسط رس) و DC370 (زودرس) به ترتیب منجر به کاهش 24، 28 و 24 درصدی عملکرد شد. برتری عملکرد در هیبریدهای دیررس متاثر از برتری صفاتی مانند ارتفاع بوته، تعداد ردیف بلال، تعداد دانه در ردیف، وزن 300 دانه، شاخص برداشت و عملکرد زیست‌توده بود، با وجود این با اعمال کم‌آبیاری شدید، این برتری در بین هیبریدها معنیدار نبود. لذا به نظر می رسد که بتوان هیبریدهای دیررس را برای مناطق بدون محدودیت آب و هیبریدهای متوسط‌رس را برای شرایط با محدودیت آب استفاده کرد.
علیرضا حسن فرد؛ احمد نظامی؛ محمد کافی؛ جعفر نباتی
چکیده
هرچند کشت پاییزه باقلا موجب بهره گیری مؤثر از نزولات آسمانی، نیاز کمتر به آبیاری و بهبود عملکرد دانه آن نسبت به کشت بهاره میشود، اما وجود تنش سرما در این فصل به‌عنوان یکی از مهمترین عوامل محدودکننده رشد در این گیاه محسوب میشود. به همین منظور آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در دو توده باقلا (بروجرد ...
بیشتر
هرچند کشت پاییزه باقلا موجب بهره گیری مؤثر از نزولات آسمانی، نیاز کمتر به آبیاری و بهبود عملکرد دانه آن نسبت به کشت بهاره میشود، اما وجود تنش سرما در این فصل به‌عنوان یکی از مهمترین عوامل محدودکننده رشد در این گیاه محسوب میشود. به همین منظور آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در دو توده باقلا (بروجرد و نیشابور) در دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. گیاهان در مرحله چهار تا شش برگی به مدت یک ساعت در هریک از دماهای موردنظر (صفر، 4-، 8-، 12-، 16-، 20-، 24- درجه سانتی‌گراد) توسط فریزر ترموگرادیان تحت تنش قرار گرفتند. بیست‌و‌یک روز بعد، درصد بقاء و برخی از خصوصیات مربوط به رشد مجدد مانند ارتفاع ساقه، تعداد برگ، سطح برگ، وزن خشک برگ، ساقه، مجموع اندامهای هوایی و ریشه مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر دما بر درصد بقاء و سایر صفات رشد مجدد گیاه پس از اعمال تنش معنیدار بود؛ اما اثر توده و برهمکنش توده و دما بر درصد بقاء معنیدار نبود. به‌طوری‌که با کاهش دما درصد بقاء و سایر صفات رشد مجدد گیاه کاهش یافتند. این کاهش از دمای 12- درجه سانتی‌گراد شدیدتر بود و در دمای 16- درجه سانتی‌گراد منجربه مرگ تمام گیاهان شد. توده نیشابور تقریباً در تمام صفات رشد مجدد در محدوده دمایی صفر تا 12- درجه سانتی‌گراد با کاهش بیشتری نسبت به توده بروجرد مواجه شد. به این صورت که سطح برگ در بوته 24 سانتی‌متر مربع و وزن خشک برگ، ساقه، اندامهای هوایی و ریشه به ترتیب 25، 30، 27 و 23 درصد کاهش داشت که مبین حساسیت بیشتر آن است. بین ارتفاع ساقه و سطح برگ گیاه با وزن خشک اندامهای هوایی (به ترتیب **0.98 =r و ** 0.96 =r) و ریشه (به ترتیب **0.96 =r و ** 0.91 =r) همبستگی مثبت و معنیداری مشاهده شد؛ که نشان‌دهنده تغییرات همسو و هماهنگ بین دو صفت مذکور با وزن خشک گیاه است.
سیده محبوبه میرمیران؛ احمد نظامی؛ محمد کافی
چکیده
به‌منظور بررسی تحمل به سرمای گیاه شنبلیله، پژوهشی در سال زراعی 93-1392 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای موردبررسی شامل تاریخ کاشت در چهار سطح (23 شهریور، 23 مهر، 15 اسفند و 15 فروردین)، اکوتیپ در 10 سطح (آذری، اردستان، پابلند شمال، پاکوتاه شمال، ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تحمل به سرمای گیاه شنبلیله، پژوهشی در سال زراعی 93-1392 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای موردبررسی شامل تاریخ کاشت در چهار سطح (23 شهریور، 23 مهر، 15 اسفند و 15 فروردین)، اکوتیپ در 10 سطح (آذری، اردستان، پابلند شمال، پاکوتاه شمال، شیراز، شیروان، مشهد، نیشابور، همدان و هندی) و دمای یخ‌زدگی در هفت سطح (شاهد، صفر، 3-، 6-، 9-، 12- و 15- درجه سانتی‌گراد) بودند. گیاهان در شرایط آب و هوایی طبیعی محیط رشد یافته و به سرما خو گرفتند سپس گیاهان کشت‌شده در شهریور و مهر در اواسط دی‌ماه و گیاهان کشت‌شده در اسفند و فروردین در اواسط اردیبهشت برای اعمال دماهای آزمایش به فریزر ترموگرادیان منتقل شدند. پس از اعمال تنش یخ زدگی درصد نشت الکترولیت‌ها و سپس دمای کشنده 50 درصد نمونه ها بر اساس درصد نشت الکترولیت‌ها تعیین شد. درصد بقای آنها نیز پس از اعمال تنش یخ زدگی و پس از چهار هفته رشد در گلخانه ارزیابی شد. هرچند در تمامی تاریخ‌های کاشت نشت الکترولیت‌ها تا دمای 6- درجه سانتی‌گراد تقریباً ثابت بود و با کاهش بیشتر دما روندی افزایشی داشت، ولی سرعت افزایش نشت در کاشت دهه دوم اسفند بیشتر از سایر تاریخ‌ها بود. به‌طوری‌که در این کاشت با کاهش دما از صفر به 15- درجه سانتی‌گراد درصد نشت الکترولیت‌ها حدود 71 درصد افزایش یافت.با وجود اینکه درصد نشت الکترولیت‌ها در تمامی اکوتیپها در کاشت دوم پاییزه و بهاره نسبت به کاشت اول کاهش یافت، کمترین و بیشترین کاهش ناشی از تأخیر در کاشت به ترتیب متعلق به اکوتیپ‌های همدان و اردستان بود.در همه اکوتیپها، گیاهان کاشت دوم در اغلب دماهای مورد مطالعه درصد نشت الکترولیت‌های کمتری نسبت به سایر کاشت‌ها داشتند. ازنظر شاخص LT50el نیز تاریخ کاشت دهه دوم مهرماه در اکوتیپها در مقایسه با سایر تاریخ‌های کاشت کمتر بود. به عبارتی کاشت زودتر اکوتیپها احتمالاً سبب افزایش حساسیت گیاه به سرما شده است. بیشترین و کمترین تحمل به یخ‌زدگی ازنظر این شاخص به ترتیب متعلق به اکوتیپ‌های نیشابور و آذری بود. بین 50 درصد کشندگی بر اساس نشت الکترولیت‌ها (LT50el) و بقا (*0.536- r=) همبستگی منفی و معنیداری مشاهده شد که بیانگر امکاناستفاده از این شاخص در ارزیابی خسارت تنش یخ‌زدگی در گیاه شنبلیله میباشد.
محسن طریق الاسلامی؛ محمد کافی؛ احمد نظامی؛ رضا ضرغامی
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر اسید سالسیلیک بر تخفیف اثرات تنش سرمازدگی و خشکی بر عملکرد سینگل کراس 400ذرت، آزمایشی به‌صورت کرتهای دو بار خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه و مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1394اجرا شد. عامل اصلی تنش سرما در دو سطح (عدم تنش سرمازدگی و تنش سرمازدگی به مدت 12 ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر اسید سالسیلیک بر تخفیف اثرات تنش سرمازدگی و خشکی بر عملکرد سینگل کراس 400ذرت، آزمایشی به‌صورت کرتهای دو بار خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه و مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1394اجرا شد. عامل اصلی تنش سرما در دو سطح (عدم تنش سرمازدگی و تنش سرمازدگی به مدت 12 ساعت در دمای 5 درجه سانتی‌گراد در مرحله چهار برگی)، عامل فرعی شامل سه سطح آبیاری (100، 75 و 50 درصد نیاز آبی گیاه) و عامل فرعی فرعی محلول‌پاشی با اسید سالسیلیک (عدم محلول‌پاشی (شاهد)، محلول‌پاشی 200 میکرو مولار و محلول‌پاشی 400 میکرو مولار) در نظر گرفته شدند. اولین زمان محلول‌پاشی قبل از اعمال تنش سرمازدگی در شرایط کنترل‌شده بود و پس از کشت گیاهان در مزرعه هر 15 روز یک‌بار تکرار شد. نتایج نشان داد تنش سرمازدگی اول فصل تأثیر معنیداری بر صفات موردبررسی نداشت. اثرات تنش خشکی و اسید سالسیلیک بر صفات مورد آزمایش معنیدار بود. اثرمتقاب لتنش خشکی و اسید سالسیلیک برعملکرد دانه،عملکردبیولوژیکی، شاخص برداشت، کارایی مصرف آب و بهرهوری آب معنیدار بود. اثر اسید سالسیلیک بر بهبود رشد و افزایش عملکرد در هر دو شرایط تنش و غیرتنش معنیدار بود. بالاترین عملکرد دانه و بیولوژیک به ترتیب با میزان 8543 و 18220 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار آبیاری مطلوب با محلول‌پاشی 400 میکرو مولار بود. درمجموع اسیدسالسیلیک باغلظت 400 میکرو مولار سبب بهبودعملکردذرتشد و اثرات منفی تنش‌های سرما و خشکی را بر عملکرد گیاه ذرت کاهش داد.
سمیرا مروجی؛ غلامرضا زمانی؛ محمد کافی؛ زهره علیزاده
چکیده
به‌منظور بررسی اثرات شوری بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه و روغن دو رقم بهاره کلزا (Brassica napus L.) و خردل هندی (B. juncea L.) آزمایشی در سال 1394 در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه بیرجند، به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی (بلوکبندی به علت عدم یکنواختی نور) با سه تکرار اجرا شد. عامل اول شوریآب آبیاری در چهار سطح شامل: 1.92 (محلول هوگلند به‌عنوان ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثرات شوری بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه و روغن دو رقم بهاره کلزا (Brassica napus L.) و خردل هندی (B. juncea L.) آزمایشی در سال 1394 در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه بیرجند، به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی (بلوکبندی به علت عدم یکنواختی نور) با سه تکرار اجرا شد. عامل اول شوریآب آبیاری در چهار سطح شامل: 1.92 (محلول هوگلند به‌عنوان شاهد)، 5، 10 و 15 دسی زیمنس بر متر (حاصل از کلرید سدیم در محلول هوگلند) و عامل دوم ژنوتیپ در سه سطح شامل: دو رقم بهاره کلزا (Hyola 401 و RGS003) و توده بومی خردل هندی بود. کشت به‌صورت شن کاشت بود و در مرحله چهار برگی، با افزودن تدریجی کلرید سدیم به محلول هوگلند اعمال شوری شروع گردید و تا پایان مرحله رسیدگی ادامه یافت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌هاحاکی ازعدم معنیداری اثر اصلی شوری و ژنوتیپ بر صفت درصد پروتئین و اثرات متقابل شوری و ژنوتیپ بر عملکرد بیولوژیک و درصد پروتئین بود درحالی‌که در سایر صفات مورد بررسی در سطح یک درصد معنیدار شد. رقم Hyola 401 با اختلاف معنیداری با رقم RGS003 و خردل هندی، در صفات تعداد غلاف در بوتهو تعداد غلاف بارور در بوته کمترین مقدار و در تعداد دانه در غلاف، صفات وزن هزار دانه و درصد روغن بیشترین مقدار را به خود اختصاص داد.خردل هندی با اختلاف معنیداری نسبت به ارقام کلزا کمترین مقدار تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه را به خود اختصاص داد. کمترین مقدار عملکرد دانه در تمامی ژنوتیپ‌های مورد آزمایش مربوط به آخرین سطح شوری اعمال‌شده با افت 73.31، 55.15 و 67.61 درصدی نسبت به شاهد به ترتیب در ارقام Hyola 401 ، RGS003 و خردل هندی بود. عملکرد دانه و روغن رقم Hyola 401 در مقایسه با دو ژنوتیپ دیگر در سطوح پایین شوری از برتری معنیداری برخوردار بود؛ ولی با افزایش سطح شوری اختلاف عملکرد بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی سیر نزولی به خود گرفته و در سطح dS/m 15 تفاوت معنیداری مشاهده نگردید.
علی کمندی؛ احمد نظامی؛ محمد کافی؛ جعفر نباتی
چکیده
کاربرد برخی از مواد شیمیایی مانند تریازول‌ها می‌تواند در تخفیف تنش‌های محیطی ازجمله سرما مؤثر باشد. به همین منظور آزمایشی به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. غلظت‌های مختلف پاکلوبوترازول (0، 10، 20 میلی‌گرم در لیتر) قبل از اعمال سرما در محیط ریشه روی گیاهچه‌های کوشیا تیمار شد و سپس گیاهان در شرایط کنترل‌شده در ...
بیشتر
کاربرد برخی از مواد شیمیایی مانند تریازول‌ها می‌تواند در تخفیف تنش‌های محیطی ازجمله سرما مؤثر باشد. به همین منظور آزمایشی به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. غلظت‌های مختلف پاکلوبوترازول (0، 10، 20 میلی‌گرم در لیتر) قبل از اعمال سرما در محیط ریشه روی گیاهچه‌های کوشیا تیمار شد و سپس گیاهان در شرایط کنترل‌شده در معرض دماهای یخ‌زدگی (0، 3-، 6-، 9-، 12- و 16- درجه سانتی‌گراد) قرار گرفتند. قبل از اعمال دماهای یخ‌زدگی قند محلول برگ، پرولین، فنل کل، رنگدانههای فتوسنتزی و مهار فعالیت رادیکال DPPH(1,1-diphenyl-2-picrylhydrazyl) اندازه‌گیری شد. پس از اعمال دماهای یخ‌زدگی پایداری غشاء سلولی از طریق اندازه‌گیری نشت الکترولیت‌ها و درجه حرارت کشنده برای 50% نمونه‌ها بر اساس نشت الکترولیت‌ها (LT50el) تعیین شد. درصد بقاء و رشد مجدد گیاهان نیز سه هفته پس از بازیابی گیاهان در شرایط طبیعی تعیین شد. نتایج نشان داد که با کاهش دما تا 9- درجه سانتی‌گراد میزان نشت الکترولیت‌ها ثابت ماند و کاهش دما به 12- درجه سانتی‌گراد موجب افزایش شدید نشت الکترولیت‌ها گردید. همچنین درصد بقاء نیز تا دمای 9- درجه سانتی‌گراد تحت تأثیر قرار نگرفت ولی کاهش دما به 12- درجه سانتی‌گراد موجب کاهش معنیدار آن گردید. کاربرد پاکلوبوترازول باعث افزایش میزان کلروفیل a و b، مهار فعالیت رادیکال DPPH و درصد بقاء شد ولی میزان پرولین، کربوهیدرات‌های محلول، فنل کل و میزان نشت الکترولیت‌ها را کاهش داد. برهمکنش دما و توده بر مجموع رنگ‌دانه‌ها حاکی از افزایش آنها در توده بروجرد در غلظت 20 میلی‌گرم در لیتر پاکلوبوترازول بود و میزان پرولین و کربوهیدرات‌ها در توده سبزوار و عدم کاربرد پاکلوبوترازول به‌طور معنیداری بیشتر از سایر تیمارها بود. درمجموع کاربرد غلظت‌های 10 و 20 میلی‌گرم در لیتر پاکلوبوترازول در شرایط یخ‌زدگی از کاهش شدید درصد بقاء ممانعت کرد.
جعفر نباتی؛ محمد کافی؛ سعید خانی‌نژاد؛ علی معصومی؛ محمد زارع مهرجردی
چکیده
تنش شوری تولید پایدار بسیاری از محصولات زراعی را در مناطق خشک و نیمه خشک ایران تهدید میکند. بنابراین در این مناطق باید از گیاهانی استفاده شود که ضمن سازگاری با این شرایط تولید مناسبی نیز داشته باشند. در این راستا مطالعه‌ای با هدف بررسی کیفیت علوفه‌ی توده‌های مختلف کوشیا در شرایط تنش شوری با استفاده از آزمایش کرتهای خرد شده بر ...
بیشتر
تنش شوری تولید پایدار بسیاری از محصولات زراعی را در مناطق خشک و نیمه خشک ایران تهدید میکند. بنابراین در این مناطق باید از گیاهانی استفاده شود که ضمن سازگاری با این شرایط تولید مناسبی نیز داشته باشند. در این راستا مطالعه‌ای با هدف بررسی کیفیت علوفه‌ی توده‌های مختلف کوشیا در شرایط تنش شوری با استفاده از آزمایش کرتهای خرد شده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. کرتهای اصلی شامل سطوح شوری آب آبیاری شامل 5/2 و 16/5 دسیزیمنس بر متر و کرتهای فرعی شامل پنج توده بومی کوشیا (بیرجند، ارومیه، بروجرد، اصفهان و سبزوار) بودند. نتایج نشان داد که با افزایش شدت تنش شوری درصد قابلیت هضم ماده خشک برگ، ساقه، کل اندام هوایی و عملکرد ماده خشک قابل هضم کوشیا افزایش پیدا کرد. بین توده‌ها از نظر قابلیت هضم ماده خشک برگ اختلافی وجود نداشت اما از نظر قابلیت هضم ماده خشک ساقه توده سبزوار، و از نظر قابلیت هضم زیست توده و عملکرد ماده خشک قابل هضم کل اندام هوایی توده ارومیه بیشترین مقدار را دارا بودند. روند تغییرات قابلیت هضم ماده آلی اندامهای مختلف و کل اندام هوایی کوشیا با افزایش شدت تنش شوری صعودی بود. ارزش هضمی برگ و ساقه با افزایش تنش شوری افزایش پیدا کرد اما ارزش هضمی کل اندام هوایی کاهش یافت. تنش شوری افزایش میزان پروتئین خام را در اندام‌ها و کل گیاه کوشیا کاهش داد. بطور کلی خصوصیات کیفی علوفه توده‌های کوشیا قابل مقایسه با سایر گیاهان علوفه‌ای رایج میباشد.
سید فاضل فاضلی کاخکی؛ احمد نظامی؛ مهدی پارسا؛ محمد کافی
چکیده
جوانه زنی و رشد گیاهچه برای استقرار گیاهان تحت شرایط شور اهمیت دارد. از این رو انتخاب گیاهانی که جوانه زنی سریع و یکنواختی در شرایط شور دارند می تواند به استقرار اولیه و رشد گیاهچه کمک نماید. به منظور ارزیابی واکنش اکوتیپ های کنجد به تنش شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در شرایط آزمایشگاه ...
بیشتر
جوانه زنی و رشد گیاهچه برای استقرار گیاهان تحت شرایط شور اهمیت دارد. از این رو انتخاب گیاهانی که جوانه زنی سریع و یکنواختی در شرایط شور دارند می تواند به استقرار اولیه و رشد گیاهچه کمک نماید. به منظور ارزیابی واکنش اکوتیپ های کنجد به تنش شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در شرایط آزمایشگاه اجرا شد. فاکتور اول شامل پنج اکوتیپ کنجد (MSC3،MSC6،MSC7،MSC12 و MSC14) و فاکتور دوم شامل 11 سطح شوری آب (1، 3، 6، 9، 11/4، 14/5، 16/4، 19/6، 21/1، 23/1 و 25/1 دسی زیمنس بر متر) بود، که از آب چاههای موجود در منطقه با هدایت الکتریکی 5/2، 10 و 23 دسی زیمنس تهیه و سپس تیمارهای مورد نیاز از طریق رقیق یا غلیظ سازی آماده شدند. نتایج نشان داد که با افزایش شوری جوانه زنی کاهش یافت به طوری که در شوری 23/1 دسی زیمنس بر متر جوانه زنی بسیار جزئی بود و در شوری 25/1 هیچگونه جوانه زنی مشاهده نشد. شوری اثر معنی داری بر مولفه های جوانه زنی درصد نهایی (تجمعی) جوانه زنی (FGP)، سرعت جوانه زنی (GR)، یکنواختی جوانه زنی (GU)، زمان رسیدن به 50 درصد جوانه زنی (T50)، انرژی جوانه زنی (GE)، شاخص بنیه گیاهچه (SVI) ، طول ساقه چه و نسبت وزن خشک ریشه چه به ساقه چه (R/S) داشت، با وجود این با افزایش سطوح شوری این مولفه ها به طور یکسان تحت تاثیر قرار نگرفتند. در شوری 3 دسی زیمنس بر متر شاخصهای مربوط به رشد گیاهچه نسبت به شاهد و سایر تیمارها بیشتر بود و شاخصهای FGP، GU، GE و SVI به ترتیب به میزان 8، 5، 10 و 66 درصد بیشتر از شاهد بودند. بالاترین همبستگی FGP با شاخص GE (**0/98 = r) و سپس با شاخص GR (**0/83 = r) مشاهده شد که نشان دهنده این است که بذور اکوتیپ های با انرژی جوانهزنی بالاتر منجر به افزایش درصد جوانهزنی نهایی در انها میشود.در شرایط شوری زیاد (dS/m23/1) اکوتیپ MSC6 بیشترین مقدار FGP، GR و GE و اکوتیپ MSC12 کمترین مقدار را داشت در مولفههای رشد گیاهچه نیز دو اکوتیپ MSC6 و MSC7 نسبت به سایر اکوتیپها شاخص SVI بیشتری داشت. به نظر میرسد اکوتیپ MSC6 در شرایط این آزمایش از دامنه تحمل بیشتری برخوردار بود.
کوروش شجاعی نوفرست؛ حمید رضا خزاعی؛ محمد کافی؛ محسن خدادادی
چکیده
خشکی یکی از مهمترین تنش های محیطی است که تولید محصولات زراعی در ایران را تحت تاثیر قرار می دهد. سیب زمینی اغلب به عنوان محصولی حساس به خشکی در نظر گرفته شده که مواجهه با تنش آب حتی در دوره های کوتاه مدت از جوانه زنی تا رشد غده، می تواند باعث کاهش معنیدار عملکرد آن گردد. به منظور بررسی اثر تنش آب در مرحله رشد رویشی بر خصوصیات ریشه ...
بیشتر
خشکی یکی از مهمترین تنش های محیطی است که تولید محصولات زراعی در ایران را تحت تاثیر قرار می دهد. سیب زمینی اغلب به عنوان محصولی حساس به خشکی در نظر گرفته شده که مواجهه با تنش آب حتی در دوره های کوتاه مدت از جوانه زنی تا رشد غده، می تواند باعث کاهش معنیدار عملکرد آن گردد. به منظور بررسی اثر تنش آب در مرحله رشد رویشی بر خصوصیات ریشه و روابط آلومتریک میان آنها و اندامهای هوایی در ارقام دیررس و زودرس سیب زمینی، این مطالعه با استفاده از طرح کرتهای خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سال 1390 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل آبیاری با دو سطح تنش خشکی و عدم تنش به عنوان عامل اصلی و 20 رقم سیب زمینی در دو گروه دیررس و زودرس به عنوان عامل فرعی بودند. در تیمار تنش، آبیاری بر اساس 60 درصد آب مورد نیاز جهت رسیدن به ظرفیت زراعی انجام شد. درتیمار عدم تنش آبیاری کامل گلدانها به اندازه نیاز آبی بر مبنای میزان تخلیه از ظرفیت زراعی انجام شد. صفات مورد بررسی شامل عمق ریشه، وزن خشک ریشه، مجموع طول ریشهها، سطح ریشه، قطر ریشه، نسبت وزن ریشه به اندامهای هوایی، نسبت وزن ریشه به وزن برگ و نسبت سطح ریشه به سطح برگ بودند. نتایج نشان داد که تمامی صفات مورد بررسی تحت تاثیر تیمار تنش آب قرار گرفتند. همچنین پاسخ ارقام مختلف در گروههای رسیدگی دیررس و زودرس به صفات فوق متفاوت بود. تنش آب سبب افزایش انتقال مواد فتوسنتزی به ریشه ها شد که خود باعث افزایش صفات ریشه نظیر وزن خشک ریشه، عمق ریشه، سطح و مجموع طول ریشه گردید.
جعفر نباتی؛ محمد کافی؛ احمد نظامی؛ پرویز رضوانی مقدم؛ علی معصومی؛ محمد زارع مهرجردی
چکیده
تولید علوفه باکیفیت از گیاهان شورزیست از اهداف اصلی زراعت در بومزیست‌های تحت تنش شوری میباشد. کوشیا گیاهی شورزیست است که ظرفیت مناسبی برای تولید علوفه دارد. هدف از این آزمایش بررسی کیفیت و کمیت علوفه کوشیا و برخی مواد ضد تغذیه‌ای علوفه تولیدی تحت شرایط آبیاری با آب شور بود. این آزمایش با استفاده از سه توده کوشیا (بیرجند، بروجرد ...
بیشتر
تولید علوفه باکیفیت از گیاهان شورزیست از اهداف اصلی زراعت در بومزیست‌های تحت تنش شوری میباشد. کوشیا گیاهی شورزیست است که ظرفیت مناسبی برای تولید علوفه دارد. هدف از این آزمایش بررسی کیفیت و کمیت علوفه کوشیا و برخی مواد ضد تغذیه‌ای علوفه تولیدی تحت شرایط آبیاری با آب شور بود. این آزمایش با استفاده از سه توده کوشیا (بیرجند، بروجرد و سبزوار) و سه سطح شوری (5/2، 10/5 و 23/1 دسی زیمنس بر متر) به صورت آزمایش کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که قابلیت هضم ماده خشک برگ و کل اندام هوایی تحت تأثیر شوری قرار نگرفت، اما قابلیت هضم ماده خشک ساقه در تنش شدید شوری افزایش پیدا کرد. قابلیت هضم ماده آلی برگ، ساقه و کل اندام هوایی در تیمار 5/10 دسی زیمنس بر متر بیشتر از سایر تیمارها بود. افزایش شدت تنش شوری موجب کاهش درصد پروتئین کل اندام هوایی شد ولی بین توده‌های کوشیا اختلافی مشاهده نشد. افزایش میزان شوری موجب کاهش درصد الیاف نامحلول در شوینده خنثی (NDF) و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (ADF) کل اندام هوایی شد. بین توده‌ها، توده سبزوار از نظر درصدNDF کل اندام هوایی بیشترین مقدار را دارا بود، اما از نظر درصدADF کل اندام هوایی اختلافی بین توده‌ها مشاهده نشد. میزان فنل و تانن با افزایش شدت تنش شوری روند افزایشی نشان دادند با این وجود اختلاف معنیداری بین سطوح مختلف شوری مشاهده نشد. در میان توده‌های کوشیا نیز توده سبزوار بیشترین میزان فنل کل و تانن را در اندامهای هوایی خود تولید کرد. در مجموع کیفیت علوفه کوشیا در ابتدای مراحل گلدهی قابل مقایسه با سایر گیاهان علوفه‌ای رایج میباشد و تا 23/1 دسی زیمنس بر متر اختلافی از نظر کیفیت علوفه در توده‌های مورد مطالعه وجود نداشت.
محمد کافی؛ جعفر نباتی؛ محمد زارع مهرجردی؛ مرتضی گلدانی؛ سعید خانی نژاد؛ احسان کشمیری؛ علی نوروزیان
چکیده
نیاز به تولید گیاهان متحمل به شوری به دلیل کمبود میزان آب‌های شیرین در مناطق خشک و نیمه خشک افزایش یافته است. کوشیا یک گونه بسیار متحمل به شوری است که منبع ارزشمندی برای تامینعلوفه با آبیاری با آب شور فراهم میکند. به منظور بررسی کاربرد کلسیم و پتاسیم بر کاهش اثر شوری بر برخی خصوصیات فیزیولوژیک کوشیا، آزمایشی با دو سطح شوری شامل 20 ...
بیشتر
نیاز به تولید گیاهان متحمل به شوری به دلیل کمبود میزان آب‌های شیرین در مناطق خشک و نیمه خشک افزایش یافته است. کوشیا یک گونه بسیار متحمل به شوری است که منبع ارزشمندی برای تامینعلوفه با آبیاری با آب شور فراهم میکند. به منظور بررسی کاربرد کلسیم و پتاسیم بر کاهش اثر شوری بر برخی خصوصیات فیزیولوژیک کوشیا، آزمایشی با دو سطح شوری شامل 20 و 40 دسیزیمنس بر متر و تیمار شاهد (بدون شوری) و سه سطح کاربرد کلرید کلسیم (mM 10)، کلرید پتاسیم (mM 10)و کار برد توام کلرید کلسیم وکلرید پتاسیم (mM 5) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی به صورت کرتهای خرد شده با شش تکرار در گلخانه و شرایط هیدروپونیک اجرا شد. نتایج نشان داد که افزایش تنش شوری موجب کاهش معنیدار محتوای نسبی کلروفیل، فلورسانس متغیر (F'v)، بیشینه‌ی پتانسیل کارایی فتوشیمیاییفتوسیستم II (F'v/F'm)، رنگدانههای فتوسنتزی، فنول، محتوای نسبی آب برگ، شاخص پایداری غشاء، مهار فعالیت رادیکال DDPH و در نهایت ماده خشک کل شد. کاربرد کلیسم به تنهایی موجب بهبود میزان فتوسنتز، کلروفیل a و b، شاخص پایداری غشاء و مهار فعالیت رادیکال DDPH تحت تنش شوری شد و کاربرد پتاسیم به تنهایی موجب بهبود محتوای نسبی آب برگ تحت تنش شوری گردید. کاربرد کلسیم همراه با پتاسیم موجب کاهش اثر تنش شوری بر بازتاب فلورسانسی از برگ خو گرفته به نور بسیار کم (F'o)، بیشینه فلورسانس برگ خو گرفته به نور (F'm)، F'v، F'v/F'm، فنول و ماده خشک کل شد. بررسی ضرایب همبستگی نشان داد که تمام صفات، بجز فتوسنتز، نسبت کلروفیل a به b و مهار فعالیت رادیکال DDPH، سایر صفات همبستگی مثبت معنیداری با ماده خشک تولیدی داشتند. به طور کلی بر اساس این نتایج کاربرد کلسیم همراه با پتاسیم موجب کاهش اثر تنش شوری و بهبود میزان تولید ماده خشک کوشیا در این شرایط میشود.
فرزاد حسین پناهی؛ محمد کافی؛ مهدی پارسا؛ مهدی نصیری محلاتی؛ محمد بنایان
چکیده
مطالعه روابط بین اجزای عملکرد کمک شایانی به درک اساس فیزیولوژیک عملکرد گیاهان زراعی مینماید. به منظور ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد ارقام متحمل و حساس به خشکی گندم تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی در قالب طرح کرتهای خرد شده با 5 تیمار آبیاری (کرت اصلی)، 2 رقم (کرت فرعی) و 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا گردید. تیمارهای ...
بیشتر
مطالعه روابط بین اجزای عملکرد کمک شایانی به درک اساس فیزیولوژیک عملکرد گیاهان زراعی مینماید. به منظور ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد ارقام متحمل و حساس به خشکی گندم تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی در قالب طرح کرتهای خرد شده با 5 تیمار آبیاری (کرت اصلی)، 2 رقم (کرت فرعی) و 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا گردید. تیمارهای آبیاری شامل آبیاری به میزان نیاز کامل آب گیاه (شاهد اول)، بدون آبیاری در فصل بهار (شاهد دوم)، آبیاری به میزان 75 درصد نیاز آبی گیاه (75%)، آبیاری به میزان 50 درصد نیاز آبی گیاه (50%) و آبیاری به میزان 25 درصد نیاز آبی گیاه (25%) در نظر گرفته شد و کرتهای فرعی شامل ارقام متحمل (پیشگام، رقم ریشکدار) و حساس (گاسکوژن، بدون ریشک) به خشکی گندم بودند. نتایج نشان داد که اختلاف بین تیمارهای آبیاری و ارقام مورد مطالعه از نظر اجزای عملکرد و عملکردهای اقتصادی و بیولوژیک معنیدار بود. با کاهش فراهمی آب تعداد سنبله در متر مربع و تعداد دانه در سنبله کاهش یافت اما وزن هزار دانه زیاد شد. افزایش وزن هزار دانه قادر به جبران کاهش تعداد سنبله و تعداد دانه در سنبله نبود و در نتیجه عملکرد اقتصادی و بیولوژیک نیز با کاهش فراهمی آب کاهش یافت. شاخص برداشت نیز در پاسخ به کاهش فراهمی آب دچار کاهش شد. در مجموع رقم متحمل از نظر عملکرد اقتصادی، عملکرد بیولوژیک و بهرهوری مصرف آب برتر از رقم حساس بود اما شاخص برداشت کمتری نسبت به آن داشت. به طور کلی نتایج آزمایش نشان داد که حفظ تعداد سنبله بیشتر در واحد سطح و تولید تعداد بالاتر دانه در سنبله جزء مهمترین عوامل برتری رقم متحمل نسبت به رقم حساس بودند. همچنین سودمندی روش پنمن-مونتیث فائو در ارزیابی نیاز آبی گندم مثبت ارزیابی شد
معصومه صالحی؛ محمد کافی؛ حمید رضا صادقی پور
چکیده
یکی از راهکارهای افزایش تولید با منابع موجود استفاده از کشاورزی شورزیست میباشد. در بین شورزیست‌ها، کوشیا مورد توجه محققان قرار گرفته است. کوشیا گیاهی چهار کربنه، نیمه شورزیست است که سازگاری خوبی به انواع خاکها دارد. به منظور بررسی تاثیر تنش شوری بر میزان تجمع یونها و عکس العمل کوشیا برای تحمل شوری، آزمایشی در هفت سطح شوری(1/5، ...
بیشتر
یکی از راهکارهای افزایش تولید با منابع موجود استفاده از کشاورزی شورزیست میباشد. در بین شورزیست‌ها، کوشیا مورد توجه محققان قرار گرفته است. کوشیا گیاهی چهار کربنه، نیمه شورزیست است که سازگاری خوبی به انواع خاکها دارد. به منظور بررسی تاثیر تنش شوری بر میزان تجمع یونها و عکس العمل کوشیا برای تحمل شوری، آزمایشی در هفت سطح شوری(1/5، 7، 14، 21، 28، 35 و 42 دسیزیمنس بر متر) با استفاده از آب زهکش با سه تکرار در طرح بلوکهای کامل تصادفی در سال 1388 در اراضی شمال استان گلستان انجام شد. نتایج نشان داد که شوری موجب کاهش معنیدار در میزان زیست توده شد و تحمل به تنش شوری در گیاه در مراحل گلدهی (شاخص تحمل 32) و رسیدگی (شاخص تحمل 34) بیشتر از مرحله رویشی (شاخص تحمل 24) بود. تاثیر تنش شوری بر تجمع سدیم، پتاسیم و کلر در گیاه معنیدار بود و بیشترین میزان یونها در برگ تجمع یافت. سیستم ریشهای این گیاه در جذب و انتقال سدیم به اندام هوایی انتخابی عمل کرد. بهعلاوه با افزایش میزان سدیم در محیط توسعه ریشه گیاه، جذب انتخابی برای پتاسیم افزایش یافته و توانست نسبت سدیم به پتاسیم را حفظ کند. همچنین کوشیا تحمل بالایی نسبت به تجمع کلر در برگها داشت. نتایج این تحقیق نشان داد که کوشیا در واقع یک گیاه خارج کننده نمک می باشد.
علی گنجعلی؛ محمد کافی؛ مژگان ثابت تیموری
چکیده
آب قابل دسترس، عامل اصلی محدود کننده رشد و تولید محصول درمناطق خشک میباشد. نتایج بررسیها مؤید این است که خصوصیات ریشهو اندام هوایی، نقش مؤثری در تحمل به خشکی ژنوتیپ‌های نخود دارند. در این راستا به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر تغییرات شاخصهای فیزیولوژیکی گیاه نخود، آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی ...
بیشتر
آب قابل دسترس، عامل اصلی محدود کننده رشد و تولید محصول درمناطق خشک میباشد. نتایج بررسیها مؤید این است که خصوصیات ریشهو اندام هوایی، نقش مؤثری در تحمل به خشکی ژنوتیپ‌های نخود دارند. در این راستا به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر تغییرات شاخصهای فیزیولوژیکی گیاه نخود، آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که وزن خشک تجمعی و سرعت رشد محصول در تیمار فراهمی رطوبت (شاهد) به دلیل تداوم رشد رویشی و تولید ماده خشک، نسبت به تنش خشکی با تأخیر به حداکثر خود رسید. در مراحل گلدهی و تشکیل غلاف ها، تنش خشکی باعث افزایش معنیداری در نسبت ریشه به اندام هوایی شد (0/01 P≤). در شرایط تنش خشکی، سطح برگ در طول دوره تنش به صورت معنیداری کمتر از شرایط فراهمی رطوبت بود. در این آزمایش، تفاوت‌های مشاهده شده در مقدار تجمع ماده خشک و CGR عمدتاً به کاهش سطح برگ در تیمار تنش خشکی مربوط میشود، زیرا میزان NAR در شرایط تنش خشکی، بدون تغییر باقی ماند. بنابراین در فرایند انتخاب برای بهبود تحمل به خشکی گیاه، وجود تعادل مناسب بین کاهش سطح برگ یک رقم به منظور کاهش تبخیر و تعرق و وجود سطح برگ کافی برای فتوسنتز ضروری است.
زینب رحیمی؛ محمد کافی
چکیده
به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر جوانه زنی گیاه خرفه، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با هشت سطح خشکی(صفر، 0/25-، 0/5-، 0/75-، 0/1-، 1/25-، 1/5– و 1/75-مگاپاسکال) و پنج تکرار در دمای ثابت 25 درجه سانتی گراد و در شرایط کاملا تاریک انجام شد. نتایج نشان داد که درصد جوانه زنی تا پتانسیل 0/75- مگاپاسکال تفاوت معنی داری با شاهد (آب مقطر) نداشته و پس از آن کاهش ...
بیشتر
به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر جوانه زنی گیاه خرفه، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با هشت سطح خشکی(صفر، 0/25-، 0/5-، 0/75-، 0/1-، 1/25-، 1/5– و 1/75-مگاپاسکال) و پنج تکرار در دمای ثابت 25 درجه سانتی گراد و در شرایط کاملا تاریک انجام شد. نتایج نشان داد که درصد جوانه زنی تا پتانسیل 0/75- مگاپاسکال تفاوت معنی داری با شاهد (آب مقطر) نداشته و پس از آن کاهش نشان داد. سرعت جوانه زنی تا پتانسیل 0/5- مگاپاسکال تغییر معنی داری نکرد ولی پس از آن کاهش یافت. متوسط زمان جوانه زنی تا پتانسیل 0/5- مگاپاسکال تفاوت معنی داری با شاهد نداشت و با منفی تر شدن پتانسیل آب افزایش نشان داد. با افزایش شدت تنش خشکی شاخص بنیه گیاهچه، وزن خشک گیاهچه و طول ریشه چه و ساقه چه به طور معنی داری کاهش یافتند. در شاخص نسبت طول ریشه چه به ساقه چه تا پتانسیل 1/25- مگاپاسکال تفاوت معنی داری در بین تیمارها مشاهده نشد و پس از آن کاهش یافت. از نتایج فوق مشخص میشودکه جوانه زنی گیاه خرفه تا حد زیادی به تنش خشکی مقاوم میباشد و میتوان استقرار این گیاه را با مدیریت مناسب در خاک های مناطق خشک و با محدودیت آبی تضمین نمود.
