تنش خشکی
سپیده طراح؛ حمید دهقان زاده؛ مجتبی جعفرزاده کنارسری
چکیده
به منظور بررسی تیمارهای آبیاری در مراحل مختلف رشدی بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام گتدم، آزمایش به صورت اسپیلت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی و در سه تکرار در سال زراعی 93- 1392 اجراء شد. تنش خشکی در سه سطح، شامل آبیاری پس از 60 میلی‌متر تبخیر تجمعی (شاهد)، 95 و130 میلی‌متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس A (بترتیب به عنوان تنش ملایم ...
بیشتر
به منظور بررسی تیمارهای آبیاری در مراحل مختلف رشدی بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام گتدم، آزمایش به صورت اسپیلت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی و در سه تکرار در سال زراعی 93- 1392 اجراء شد. تنش خشکی در سه سطح، شامل آبیاری پس از 60 میلی‌متر تبخیر تجمعی (شاهد)، 95 و130 میلی‌متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس A (بترتیب به عنوان تنش ملایم و تنش شدید) به عنوان فاکتور اصلی در نظر گرفته شد. اعمال تیمارهای کم آبیاری در دو مرحله رشدی S0 (آغاز رشد طولی ساقه تا ظهور گل آذین) و S1 (ظهور گل آذین تا رسیدگی) و ارقام گندم (سپاهان، بک‌کراس‌روشن و کویر) به صورت فاکتوریل در کرت‌های فرعی جای گرفتند. نتایج نشان داد خشکی باعث کاهش ارتفاع بوته، تعداد پنجه بارور، عملکرد و اجزای عملکرد دانه؛ شاخص برداشت، محتوای نسبی آب برگ و مقدار کلروفیل برگ پرچم و افزایش موم کوتیکول و راندمان مصرف آب گردید. کاهش عملکرد دانه در تیمار خشکی ملایم و شدید در مقایسه با شاهد بترتیب 12 و 41.8 درصد بود. میزان کاهش مصرف آب در تیمارهای تنش ملایم و شدید در مقایسه با شاهد بترتیب 20 و 40 درصد بود. اعمال تنش خشکی از مرحله زایشی منجر به کاهش بیشتر عملکرد دانه و شاخص برداشت در مقایسه با اعمال تنش از مرحله رویشی گردید. ارقام کویر، سپاهان و بک کراس روشن بترتیب دارای بیشترین تا کمترین عملکرد دانه بودند. رقم کویر به دلیل داشتن ارتفاع کمتر بوته، موم کوتیکول بالاتر (در شرایط تنش و شاهد)، حفظ محتوای نسبی آب برگ بالاتر (در شرایط تنش و شاهد)، کلروفیل برگ پرچم بیشتر، شاخص برداشت و راندمان مصرف آب بالاتر دارای عملکرد دانه بیشتری در مقایسه با دو رقم دیگر بود.
تنش خشکی
عادل علیزاده؛ محمد مقدم؛ احمد اصغرزاده؛ محمد محمودی سورستانی
چکیده
تنش‌های محیطی مهمترین عامل در کاهش عملکرد محصولات به شمار می‌روند و تنش خشکی یکی از مهمترین عوامل محدود کننده رشد در گیاهان محسوب می‌شود. به منظور بررسی اثر محلول‌پاشی کیتوزان بر خصوصیات رشدی، بیوشیمیایی و میزان اسانس مرزه (Satureja hortensis L.) تحت سطوح مختلف رطوبت خاک، این پژوهش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 2 فاکتور و ...
بیشتر
تنش‌های محیطی مهمترین عامل در کاهش عملکرد محصولات به شمار می‌روند و تنش خشکی یکی از مهمترین عوامل محدود کننده رشد در گیاهان محسوب می‌شود. به منظور بررسی اثر محلول‌پاشی کیتوزان بر خصوصیات رشدی، بیوشیمیایی و میزان اسانس مرزه (Satureja hortensis L.) تحت سطوح مختلف رطوبت خاک، این پژوهش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 2 فاکتور و در 3 تکرار در سال 98-1399 در گلخانه‌های تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. فاکتور اول سطوح مختلف رطوبت خاک (30، 60 و 90 درصد ظرفیت زراعی) و فاکتور دوم سطوح مختلف محلول‌پاشی کیتوزان (شاهد آب، شاهد اسید استیک، 0.5، 1 و 2 گرم در لیتر) بود. صفات مورد بررسی شامل خصوصیات رشدی، زیست توده تر و خشک اندام هوایی و ریشه، محتوای نسبی آب برگ، نشت الکترولیت، میزان پرولین، مالون‌دی‌آلدهید، هیدروژن‌پراکسید و اسانس بودند. براساس نتایج به‌دست آمده با کاهش رطوبت خاک، شاخص‌های رشدی و محتوای نسبی آب برگ گیاه به‌طور معنی‌داری کاهش یافتند و در مقابل بر میزان نشت الکترولیت، پرولین، مالون‌دی‌آلدئید، هیدروژن‌پراکسید و میزان اسانس گیاه افزوده شد. به‌طوریکه بیشترین میزان هیدروژن‌پراکسید (0.24 میلی‌گرم بر گرم وزن تر برگ) در پایین‌ترین سطح رطوبت خاک (30 درصد ظرفیت زراعی) مشاهده شد. به‌طور کلی نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که کاربرد 0.5 گرم در لیتر کیتوزان باعث بهبود تحمل گیاه مرزه در شرایط تنش خشکی گردید؛ بطوریکه کاربرد این غلظت از کیتوزان بهترتیب سبب کاهش 8.86 و 23.77 درصدی نشت الکترولیت و هیدروژن‌پراکسید در بالاترین سطح تنش شد. همچنین کاربرد 0.5 گرم در لیتر کیتوزان در بالاترین سطح از تنش منجر به افزایش میزان ارتفاع گیاه (2.78 درصد)، زیست توده تر اندام هوایی (60.18 درصد) و ریشه (118.18 درصد) و محتوای نسبی آب برگ (18.6 درصد) در مقایسه با شاهد گردید.
رقیه بام شاد؛ مهدی کلانکی؛ مجتبی فضیلت نیا
چکیده
شوری اراضی کشاورزی و محدودیت منابع آب شیرین از چالش‌های عمده کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک میباشد که در سال‌های اخیر نیز بر شدت آن افزوده شده است. کشاورزی مبتنی بر کشت گیاهان شورپسند از جمله سالیکورنیا می‌تواند به عنوان یکی از راهبرد‌های کارآمد برای بقای کشاورزی در مناطق دارای خاک و آب شور مطرح شود. در این راستا، به منظور بررسی ...
بیشتر
شوری اراضی کشاورزی و محدودیت منابع آب شیرین از چالش‌های عمده کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک میباشد که در سال‌های اخیر نیز بر شدت آن افزوده شده است. کشاورزی مبتنی بر کشت گیاهان شورپسند از جمله سالیکورنیا می‌تواند به عنوان یکی از راهبرد‌های کارآمد برای بقای کشاورزی در مناطق دارای خاک و آب شور مطرح شود. در این راستا، به منظور بررسی تأثیر کم‌آبیاری با آب شور و کاربرد کود دامی بر ویژگی‌های سالیکورنیا، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زهک (در استان سیستان و بلوچستان) در سال 1397 به اجرا درآمد. تیمارهای آبیاری مورد بررسی شامل: آبیاری کامل با آب شور (SI) به عنوان شاهد، کم آبیاری با آب شور در سطح 75 درصد (DSI75) کاهش 25 درصدی نسبت به شاهد و کم‌آبیاری با آب شور در سطح 55 درصد (DSI55) کاهش 45 درصدی نسبت به شاهد بودند. همچنین، تیمارهای کودی نیز در دو سطح کاربرد کود دامی (گاوی) در سطح 10 درصد و بدون کود دامی بودند. نتایج نشان دهنده اختلاف معنیدار اثر کود دامی، تنش خشکی و برهمکنش آنها بر اکثر صفات مورد بررسی بود. بیشترین مقدار وزن تر و خشک ریشه، پروتئین، رنگیزه‌های فتوسنتزی، کربوهیدرات، پرولین و آنزیم گایاکول پراکسیداز در شرایط تنش خشکی بدست آمد، همچنین کاربرد کود دامی باعث افزایش معنیدار مقدار وزن تر و خشک ریشه، پروتئین، زیست توده و آنزیم کاتالاز شد. به‌طور کلی، کاهش 25 درصدی در مصرف آب شور علاوه بر صرفه‌جویی، منجر به حصول نتایج قابل قبول به ویژه در رنگیزه‌های فتوسنتزی و تنظیم کننده‌های اسمزی در مقایسه با آبیاری کامل شد. همچنین بهره‌گیری از کود دامی نیز به علت افزایش ماده آلی و مواد مغذی خاک موجب بهبود زیست توده گیاه تحت تاثیر کم‌آبیاری‌ها گردید.
بابک میرشکارنژاد؛ فرزاد پاکنژاد؛ ابراهیم امیری؛ محمدرضا اردکانی؛ محمد نبی ایلکایی
چکیده
به منظور تعیین تاریخ کاشت مناسب تر و مدیریت آب آبیاری در دوره رشد ذرت دانه ای (S.C.704) آزمایشی در قالب کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 95-1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران انجام شد. عوامل آزمایشی شامل سه تاریخ کاشت: یکم اردیبهشت، بیست و یکم اردیبهشت و دهم خرداد در کرت های اصلی و ...
بیشتر
به منظور تعیین تاریخ کاشت مناسب تر و مدیریت آب آبیاری در دوره رشد ذرت دانه ای (S.C.704) آزمایشی در قالب کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 95-1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران انجام شد. عوامل آزمایشی شامل سه تاریخ کاشت: یکم اردیبهشت، بیست و یکم اردیبهشت و دهم خرداد در کرت های اصلی و چهار سطح آبیاری (I40:40%ETc, I60:60%ETc, I80:80%ETc and I100:100%ETc) براساس نیاز آبی گیاه در کرت های فرعی اجرا شد. نتایج نشان دهنده کاهش عملکرد دانه به میزان 44 و 49 درصد به ترتیب در سال اول و دوم آزمایش در تیمار تنش کم آبیاری بر اساس 40 درصد نیاز آبی در مقایسه با تیمار شاهد آبیاری بر اساس 100 درصد نیاز آبی گیاه بود. عملکرد دانه در سال دوم به طور معنی داری (0.01 ≤p) به اثر متقابل بین تاریخ کاشت و آبیاری واکنش نشان داد به نحوی که سطوح بالای تبخیر و تعرق و تنش حرارتی شدید با اثر منفی بر مرحله گرده افشانی ذرت از عوامل اصلی تأثیرگذار در کاهش عملکرد دانه در تاریخ کاشت بیست و یکم اردیبهشت و دهم خرداد بودند. بالاترین مقادیر راندمان مصرف آب عملکرد دانه و زیست توده در تیمار کم آبیاری (I40) مشاهده شدند. ذرت های کاشته شده در تاریخ کاشت یکم اردیبهشت با افزایش طول دوره رشد و شرایط دمایی مناسب برای پرشدن دانه از توانایی بیشتری در تولید دانه های با وزن بالا برخوردار بودند. با توجه به شرایط اقلیمی منطقه، اتلاف آب از طریق تبخیر سطحی در ابتدای فصل رشد به مراتب کمتر می باشد. بنابراین انتخاب تاریخ کاشت زودهنگام ذرت دانه ای و پرهیز از آبیاری های مازاد بر نیاز گیاه برای دست یابی به حداکثر عملکرد بهینه و بهبود راندمان مصرف آب حائز اهمیت می باشند.
ژاله زارعی؛ حسن حیدری
چکیده
خشکی مهمترین عامل محدودکننده تولید گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمه‌خشک است. به دلیل کاهش بارندگی، گرم شدن سطح کره زمین و هدر رفتن مقدار قابل‌توجهی از آبهای سطحی در اثر تبخیر، این پژوهش به‌منظور تعیین میزان مصرف آب در سامانه آبیاری فتیلهای در مقایسه با سامانه آبیاری متداول (آبیاری سطحی) و طراحی و عملیاتی کردن سامانه آبیاری ...
بیشتر
خشکی مهمترین عامل محدودکننده تولید گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمه‌خشک است. به دلیل کاهش بارندگی، گرم شدن سطح کره زمین و هدر رفتن مقدار قابل‌توجهی از آبهای سطحی در اثر تبخیر، این پژوهش به‌منظور تعیین میزان مصرف آب در سامانه آبیاری فتیلهای در مقایسه با سامانه آبیاری متداول (آبیاری سطحی) و طراحی و عملیاتی کردن سامانه آبیاری فتیلهای در مزرعه انجام شد. این آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی دانشگاه رازی در سال 1394 اجرا شد.تیمارهای آزمایشی شامل، آبیاری معمولی به‌عنوان تیمار شاهد و آبیاری فتیلهای بود. نتایج نشان داد که آبیاری فتیلهای نسبت به آبیاری سطحی محتوای نسبی آب برگ، سطح برگ، ارتفاع بوته و ساقه اصلی بیشتری را دارا بود. ازنظر وزن مخصوص برگ تفاوتی بین سامانههای آبیاری وجود نداشت. همچنین آبیاری فتیلهای نسبت به آبیاری سطحی ازنظر مصرف آب کاراتر و ماده خشک بیشتری تولید کرد. علت احتمالا این است که سله خاک و خیس شدن سطح خاک در آبیاری فتیلهای کمتر است. دسترسی دائمی به آب و عدم شرایط غرقابی هم می‌تواند رشد گیاه را بهبود ببخشد و کارایی مصرف آب و تولید ماده خشک را افزایش دهد.
راضیه خلیل زاده؛ رئوف سیدشریفی؛ جلال جلیلیان
چکیده
شوری خاک یکی از مهمترین فاکتورهای محدودکننده رشد و تولید گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمه‌خشک به دلیل افزایش استفاده از آب با کیفیت پایین برای آبیاری است. از این رو به‌منظور مطالعه برهمکنش سایکوسل و کودهای زیستی بر عملکرد و برخی خصوصیات اگروفیزیولوژیک گندم در شرایط شوری خاک، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوک‌های کامل ...
بیشتر
شوری خاک یکی از مهمترین فاکتورهای محدودکننده رشد و تولید گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمه‌خشک به دلیل افزایش استفاده از آب با کیفیت پایین برای آبیاری است. از این رو به‌منظور مطالعه برهمکنش سایکوسل و کودهای زیستی بر عملکرد و برخی خصوصیات اگروفیزیولوژیک گندم در شرایط شوری خاک، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی در سال زراعی 1393 اجرا شد. فاکتورهای موردبررسی شامل شوری خاک در چهار سطح (صفر، 30، 60 و 90 میلی‌مولار در خاک با کلرید سدیم)، تلقیح بذر با کودهای زیستی در چهار سطح (عدم تلقیح به‌عنوان شاهد، تلقیح با ازتوباکتر کروکوکوم استرین 5، سودوموناس پوتیدا استرین 186 و کاربرد توأم این دو) و محلول‌پاشی با سایکوسل در سه سطح (عدم مصرف، 600 و 1000 میلی‌گرم در لیتر) بود. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد تک بوته (2.47 گرم) به محلول‌پاشی 1000 میلی‌گرم در لیتر سایکوسل و تلقیح بذر با ازتوباکتر و سودوموناس و کمترین آن (1.98 گرم) به عدم محلول‌پاشی سایکوسل و عدم تلقیح بذر مربوط بود. مقایسه میانگین ترکیب تیماری باکتری محرک رشد و سطوح شوری نشان داد بیشترین عملکرد تک بوته (2.65 گرم) به گیاهان تلقیح شده با ازتوباکتر و سودوموناس در شرایط عدم اعمال شوری و کمترین آن (1.74 گرم) به عدم تلقیح بذر در شوری 90 میلی‌مولار تعلق داشت. محلول‌پاشی 1000 میلی‌گرم در لیتر سایکوسل، تلقیح بذر با ازتوباکتر و سودوموناس و عدم اعمال شوری بیشترین طول سنبله (10.25 سانتی‌متر)، وزن صد دانه (5.3 گرم) و طول دوره پر شدن دانه (43.26 روز) را داشت. بیشترین سرعت پر شدن دانه (0.002 گرم در روز) از تلقیح بذر با ازتوباکتر و سودوموناس در شرایط عدم اعمال شوری به دست آمد. بیشترین مقدار LAI در عدم محلول‌پاشی سایکوسل و تلقیح بذر با ازتوباکتر و سودوموناس در شرایط عدم اعمال شوری و کمترین مقدار آن در 65 روز پس از سبز شدن در محلول‌پاشی 1000 میلی‌گرم در لیتر سایکوسل و عدم پیش تیمار بذر با باکتری‌های محرک رشد و در شوری 90 میلی‌مولار به‌دقت آمد. سطوح شوری 30 و 60 میلی‌مولار اثرات کمی بر شاخص سبزینگی و هدایت روزنه‌ای داشت. بالاترین سطح سایکوسل در تلقیح بذر با ازتوباکتر و سودوموناس، بالاترین شاخص سبزینگی (SPAD) و هدایت روزنه‌ای را در عدم اعمال شوری نشان دادند. به‌طوری کلی می‌توان اظهار داشت که محلول‌پاشی 1000 میلی‌گرم در لیتر سایکوسل و تلقیح بذر با ازتوباکتر و سودوموناس عملکرد دانه را 20 درصد نسبت به شاهد افزایش داد و تلقیح توأم بذر با ازتوباکتر و سودوموناس حدود 15 درصد از کاهش عملکرد به‌واسطه شوری را جبران کردند.
معصومه صالحی؛ محمد کافی؛ حمید رضا صادقی پور
چکیده
یکی از راهکارهای افزایش تولید با منابع موجود استفاده از کشاورزی شورزیست میباشد. در بین شورزیست‌ها، کوشیا مورد توجه محققان قرار گرفته است. کوشیا گیاهی چهار کربنه، نیمه شورزیست است که سازگاری خوبی به انواع خاکها دارد. به منظور بررسی تاثیر تنش شوری بر میزان تجمع یونها و عکس العمل کوشیا برای تحمل شوری، آزمایشی در هفت سطح شوری(1/5، ...
بیشتر
یکی از راهکارهای افزایش تولید با منابع موجود استفاده از کشاورزی شورزیست میباشد. در بین شورزیست‌ها، کوشیا مورد توجه محققان قرار گرفته است. کوشیا گیاهی چهار کربنه، نیمه شورزیست است که سازگاری خوبی به انواع خاکها دارد. به منظور بررسی تاثیر تنش شوری بر میزان تجمع یونها و عکس العمل کوشیا برای تحمل شوری، آزمایشی در هفت سطح شوری(1/5، 7، 14، 21، 28، 35 و 42 دسیزیمنس بر متر) با استفاده از آب زهکش با سه تکرار در طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سال 1388 در اراضی شمال استان گلستان انجام شد. نتایج نشان داد که شوری موجب کاهش معنیدار در میزان زیست توده شد و تحمل به تنش شوری در گیاه در مراحل گلدهی (شاخص تحمل 32) و رسیدگی (شاخص تحمل 34) بیشتر از مرحله رویشی (شاخص تحمل 24) بود. تاثیر تنش شوری بر تجمع سدیم، پتاسیم و کلر در گیاه معنیدار بود و بیشترین میزان یونها در برگ تجمع یافت. سیستم ریشهای این گیاه در جذب و انتقال سدیم به اندام هوایی انتخابی عمل کرد. بهعلاوه با افزایش میزان سدیم در محیط توسعه ریشه گیاه، جذب انتخابی برای پتاسیم افزایش یافته و توانست نسبت سدیم به پتاسیم را حفظ کند. همچنین کوشیا تحمل بالایی نسبت به تجمع کلر در برگها داشت. نتایج این تحقیق نشان داد که کوشیا در واقع یک گیاه خارج کننده نمک می باشد.
