نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زراعت، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

2 استاد، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

3 دانشیار، گروه مهندسی آب، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران

4 دانشیار گروه زراعت، دانشکده کشاورزی واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

چکیده

به منظور تعیین تاریخ کاشت مناسب تر و مدیریت آب آبیاری در دوره رشد ذرت دانه ای (S.C.704) آزمایشی در قالب کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 95-1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران انجام شد. عوامل آزمایشی شامل سه تاریخ کاشت: یکم اردیبهشت، بیست و یکم اردیبهشت و دهم خرداد در کرت های اصلی و چهار سطح آبیاری (I40:40%ETc, I60:60%ETc, I80:80%ETc and I100:100%ETc) براساس نیاز آبی گیاه در کرت های فرعی اجرا شد. نتایج نشان دهنده کاهش عملکرد دانه به میزان 44 و 49 درصد به ترتیب در سال اول و دوم آزمایش در تیمار تنش کم آبیاری بر اساس 40 درصد نیاز آبی در مقایسه با تیمار شاهد آبیاری بر اساس 100 درصد نیاز آبی گیاه بود. عملکرد دانه در سال دوم به طور معنی داری (0.01 ≤p) به اثر متقابل بین تاریخ کاشت و آبیاری واکنش نشان داد به نحوی که سطوح بالای تبخیر و تعرق و تنش حرارتی شدید با اثر منفی بر مرحله گرده افشانی ذرت از عوامل اصلی تأثیرگذار در کاهش عملکرد دانه در تاریخ کاشت بیست و یکم اردیبهشت و دهم خرداد بودند. بالاترین مقادیر راندمان مصرف آب عملکرد دانه و زیست توده در تیمار کم آبیاری (I40) مشاهده شدند. ذرت های کاشته شده در تاریخ کاشت یکم اردیبهشت با افزایش طول دوره رشد و شرایط دمایی مناسب برای پرشدن دانه از توانایی بیشتری در تولید دانه های با وزن بالا برخوردار بودند. با توجه به شرایط اقلیمی منطقه، اتلاف آب از طریق تبخیر سطحی در ابتدای فصل رشد به مراتب کمتر می باشد. بنابراین انتخاب تاریخ کاشت زودهنگام ذرت دانه ای و پرهیز از آبیاری های مازاد بر نیاز گیاه برای دست یابی به حداکثر عملکرد بهینه و بهبود راندمان مصرف آب حائز اهمیت می باشند.

کلیدواژه‌ها

Akinnuoye-Adelabu, D.B., Modi, A.T., 2017. Planting dates and harvesting stages influence on maize yield under rain-fed conditions. Journal of Agricultural Science. 9(9), 43-55.
Allen, R.G., Pereira, L.S., Raes, D., Smith, M., 1998. Crop Evapotranspiration – Guidelines for computing crop water requirements. FAO Irrigation and Drainage Paper 56, FAO, Rome.
Bekele, S., Tilahun, K., 2007. Regulated deficit irrigation scheduling of onion in a semiarid region of Ethiopia. Agricultural Water Management. 89, 148-152.
Berzsenyi, Z., Lap, D.Q., 2005. Responses of maize (Zea mays L.) hybrids to Sowing date, N fertilizer and Plant density in different years. Journal of Acta Agronomica Hungarica. 53, 119-131.
Cakir, R., 2004. Effect of water stress at different development stages on vegetative and reproductive growth of corn. Field Crops Research. 89, 1-16.
Chaichi, M.R., Nurre, P., Slaven, J., Rostamza, M., 2015. Surfactant application on yield and irrigation water use efficiency in corn under limited irrigation. Crop Science. 55, 386-393.
Daneshnia, F., Amini, A., Chaichi, M.R., 2015. Surfactant Effect on Forage Yield and Water use Efficiency for Berseem Clover and Badil in Intercropping and Limited Irrigation Treatments. Agricultural Water Management, 160, 57-63.
Edmeades, G.O., Bola˜nos, J., Elings, A., Ribaut, J.M., Bänziger, M., Westgate, M.E., 2000. The role and regulation of the anthesis-silking interval in maize. In: Westgate, M.E., Boote, K. (Eds.), Physiology and Modeling Kernel Set in Maize. CSSA, Madison, WI, USA, pp. 43-73.
Fanaei, H.R., Azmal, A., Piri, I., 2017. Effect of biological and chemical fertilizers on oil, seed yield and some agronomic traits of safflower under different irrigation regimes. Journal of Agroecology 8(4), 551-566. [In Persian with English summary].
Farré, I., Faci, J.M., 2006. Comparative response of maize (Zea mays L.) and sorghum (Sorghum bicolor L. Moench) to deficit irrigation in a Mediterranean environment. Agricultural Water Manage. 83, 135-143.
Food and Agriculture Organization. 1977. Crop water requirement. Irrigation and Drainage, Paper 24. FAO, Rome.
Howell, T.A., 2003. Irrigation efficiency, In: Stewart, B.A., Howell, T.A. (eds.), Encyclopedia of Water Science. Marcel Dekker, New York. pp.467- 472
Istanbulluoglu, A., 2009. Effects of irrigation regimes on yield and water productivity of safflower (Carthamus tinctorius L.) under mediterranean climatic conditions. Agricultural Water Management. 96, 1792-1798.
Kgasago, H., 2006. Effect of planting dates and densities on yield and yield components of short and ultra-short growth period maize (Zea mays L.). University of Pretoria.
Mera, R.J., Niyogi, D., Buol, G.S., Wilkerson, G.G., Semazzi, F.H.M., 2006. Potential individual versus simultaneous climate change effects on soybean (C3) and maize (C4) crops: An agrotechnology model based study. Global and Planetary Change 54, 163-182.
Mi., N., Cai, F., Zhang, Y.S., Ji, R.P., Zhang, S.J., Wang, Y., 2018. Differential responses of maize yield to drought at vegetative and reproductive stages. Plant, Soil and Environment. 64, 260-267.
Nielson, R.L., Thomison, P.R., Brown, G.A., Halter, A.L., Wells, J., Wuethrich, K.L., 2002. Delayed planting effects on flowering and grain maturation of dent corn. Journal of Agronomy. 94,549-558.
Oktem, A., M. Simsek, A.G. Oktem. 2003. Deficit irrigation effects on sweet maize (Zea mays saccharata Sturt) with drip irrigation system in a semi-arid region I. Water–yield relationship. Agricultural Water Management. 6, 63-74.
Rodrigues, C.G., Pereira, S.L., 2009. Assessing economic impacts of deficit irrigation as related to water productivity and water cost, Biosystems Engineering. 103, 536-551.
Soler, C.M.T., Sentelhas, P.C., Hoogenboom, G., 2007. Application of the CSM-CERES-Maize model for planting date evaluation and yield forecasting for maize grown off-season in a subtropical environment. European Journal of Agronomy. 27, 165-177.
Trnka, M., Dubrovsky, M., Ekzalud, Z., 2004. Climate change impacts and adaptation strategies in spring barley production in the Czech Republic. Climate Change. 64, 227-255.
Tsimba, R., Gregory, O.E., James, P.M., Peter, D.K., 2013. The effect of planting date on maize grain yields and yield components. Field Crops Research. 150,135-144