فیزیولوژی گیاهان در شرایط تنش
سجاد عیسی پور نخجیری؛ مجید عاشوری؛ سید مصطفی صادقی؛ ناصر محمدیان روشن
چکیده
اعمال مدیریت صحیح نحوه آبیاری و مصرف بهینه کود نیتروژنه در زراعت برنج بسیار مهم و اثرگذار است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر مدیریت مختلف آبیاری و کود نیتروژن بر عملکرد، میزان پرولین برگ و محتوای عناصر فسفر و پتاسیم در برنج قهوه‌ای و سفید در سال‌های زراعی1396 و 1397در رشت اجرا گردید. آزمایش با طرح کرت‌های دوبارخردشده بر پایه بلوکهای ...
بیشتر
اعمال مدیریت صحیح نحوه آبیاری و مصرف بهینه کود نیتروژنه در زراعت برنج بسیار مهم و اثرگذار است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر مدیریت مختلف آبیاری و کود نیتروژن بر عملکرد، میزان پرولین برگ و محتوای عناصر فسفر و پتاسیم در برنج قهوه‌ای و سفید در سال‌های زراعی1396 و 1397در رشت اجرا گردید. آزمایش با طرح کرت‌های دوبارخردشده بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای آبیاری غرقاب، آبیاری تناوبی با فاصله 7 و 14 روز در کرت اصلی، مصرف 50، 75 و 100 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن در کرت فرعی و ارقام هاشمی و گیلانه در کرت فرعی فرعی قرار داده شدند. نتایج نشان داد که با افزایش فاصله آبیاری، عملکرد دانه کاهش یافت، درحالی که مصرف 75 و 100 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن عملکرد دانه را در هر سه سطح آبیاری در مقایسه با سطح 50 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن افزایش داد. بیشترین میزان فسفر در برنج قهوه‌ای در تیمار 7 روز آبیاری، 75 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و در رقم گیلانه با میزان 0.303 درصد و کمترین مقدار آن نیز در تیمار 7 روز آبیاری و با مصرف 50 کیلوگرم نیتروژن و در رقم گیلانه به میزان 0.056 درصد و بیشترین درصد پتاسیم در برنج سفید در تیمار 14 روز آبیاری، 50 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و در رقم هاشمی با میزان 0.246 درصد و کمترین مقدار آن نیز در تیمار غرقاب و با مصرف 50 کیلوگرم نیتروژن بود. به نظر می‌رسد مصرف 75 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن در هر دو رقم هاشمی و گیلانه توانست در هر سه سطح آبیاری، عملکرد کمی و کیفی دانه را در مقایسه با دو سطح دیگر کود نیتروژن در فواصل آبیاری مختلف افزایش دهد.
مهناز کاتوزی؛ سعید نواب پور؛ حسین صبوری؛ علی اکبر عبادی
چکیده
به منظور بررسی واکنش 352 خانواده برنج حاصل از آمیزش طارم بومی و موتانت در شرایط غرقاب و تنش کم آبی، دو آزمایش جداگانه در قالب طرح لاتیس در شرایط نرمال و کم آبی در سه تکرار در شهرستان بابل در سال زراعی 1397 ارزیابی شدند. تعداد روز تا گلدهی و رسیدگی، زیست توده، ارتفاع گیاه، تعداد پنجه بارور، تعداد کل پنجه در بوته، طول و عرض برگ پرچم، طول ...
بیشتر
به منظور بررسی واکنش 352 خانواده برنج حاصل از آمیزش طارم بومی و موتانت در شرایط غرقاب و تنش کم آبی، دو آزمایش جداگانه در قالب طرح لاتیس در شرایط نرمال و کم آبی در سه تکرار در شهرستان بابل در سال زراعی 1397 ارزیابی شدند. تعداد روز تا گلدهی و رسیدگی، زیست توده، ارتفاع گیاه، تعداد پنجه بارور، تعداد کل پنجه در بوته، طول و عرض برگ پرچم، طول خروج از غلاف، قطر ساقه، طول خوشه، وزن خوشه‌ها، وزن خوشه اصلی، وزن ساقه، وزن دانه‌های پر، وزن دانه‌های پوک، تعداد دانه پر، تعداد دانه پوک، تعداد خوشچه اولیه، تعداد خوشچه ثانویه و میزان لوله شدن و سوختگی برگ‌ها ثبت شدند. کاهش عملکرد در شرایط تنش کم آبی به کاهش اجزاء عملکرد دانه به ویژه باروری مرتبط بود. رگرسیون مرحله‌ای نشان داد که در شرایط غرقاب وزن صد دانه، تعداد پنجه، باروری و ضخامت ساقه و در شرایط خشکی لوله شدن برگ و میزان سوختگی مهمترین صفات تاثیر گذار در عملکرد دانه بودند. تجزیه به عامل‌ها تنوع و تغییرات عملکرد را در شرایط غرقاب و کم آبی در 5 عامل خلاصه نمود. در شرایط غرقاب عامل اول، دوم، سوم، چهارم و پنجم به ترتیب تعداد، عملکرد و میزان باروری، طول، ابعاد دانه و زمان و در شرایط کم آبی عامل اول، دوم، سوم، چهارم و پنجم به ترتیب فیزیولوژی، تعداد، طول، ابعاد دانه و زمان نامگذاری شدند. تجزیه خوشه‌ای این بررسی خانواده‌هایی را در شرایط کم آبی شناسایی نمود که با حداقل سوختگی برگ و حداکثر تعداد دانه، وزن دانه و تعداد خوشه تحمل مناسبی را از خود نشان دادند. از این خانواده می‌توان به عنوان منبع بسیار مناسبی برای سایر برنامه‌های اصلاحی استفاده نمود. این بررسی نشان داد که می‌توان از موتاسیون به عنوان روشی بسیار مناسب برای ایجاد تنوع و تولید ارقام متحمل به تنش خشکی استفاده نمود.
نوراله خیری؛ مریم عباسعلی‌پور
چکیده
روی از طریق تنظیم روزنه و تعادل یونی در گیاهان زراعی نقش مهمی در کاهش اثرات منفی تنش خشکی ایفا می‌نماید. از طرفی کاربرد روی به فرم نانوذرات به دلیل کارایی جذب و انتقال بهتر نسبت به فرم معمولی میتواند در شرایط تنش خشکی اثرات بهتری بر رشد و عملکرد داشته باشد. به همین منظور، آزمایشی با هدف بررسی تأثیر محلول‌پاشی نانوذرات اکسید روی بر ...
بیشتر
روی از طریق تنظیم روزنه و تعادل یونی در گیاهان زراعی نقش مهمی در کاهش اثرات منفی تنش خشکی ایفا می‌نماید. از طرفی کاربرد روی به فرم نانوذرات به دلیل کارایی جذب و انتقال بهتر نسبت به فرم معمولی میتواند در شرایط تنش خشکی اثرات بهتری بر رشد و عملکرد داشته باشد. به همین منظور، آزمایشی با هدف بررسی تأثیر محلول‌پاشی نانوذرات اکسید روی بر اجزای عملکرد، عملکرد و شاخص‌های کارایی روی در برنج رقم طارم هاشمی در شرایط کم‌آبیاری به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1395 در مزرعه‌ای واقع در شهرستان آمل اجرا گردید. آبیاری در چهار سطح (شاهد یا غرقاب دائم، تنش کم‌آبی در مرحله پنجه‌زنی به مدت 15 روز، تنش کم‌آبی در مرحله گلدهی به مدت 15 روز و تنش کم‌آبی در مرحله پر شدن دانه به مدت 15 روز به‌عنوان فاکتور اصلی و محلول‌پاشی نانوذرات اکسید روی در چهار سطح (صفر،25،50 و 75 میلی‌گرم اکسید روی در لیتر) به‌عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که عملکرد، اجزای عملکرد و همچنین غلظت و جذب روی در دانه و کاه برنج در شرایط تنش کم‌آبی به‌خصوص در مرحله گلدهی به‌طور معنی‌داری کاهش یافتند. استفاده از مقادیر 50 و 75 میلی‌گرم بر لیتر نانوذرات اکسید روی منجر به بهبود طول خوشه (به‌ترتیب 2.7 و 3.6 درصد)، تعداد پنجه بارور در کپه (به‌ترتیب 10.4 و 12.9 درصد)، تعداد دانه پر در خوشه (به‌ترتیب 11.6 و 13.7 درصد)، غلظت (به‌ترتیب 44.2 و 51.8 درصد) و جذب (به‌ترتیب 51.6 و 59.6 درصد) روی در دانه و درنهایت عملکرد دانه (به‌ترتیب 13 و 16.3 درصد) در مقایسه با شاهد یا عدم مصرف نانوذرات اکسید روی گردید؛ بنابراین آبیاری غرقاب دائم همراه با مصرف 50 میلی‌گرم بر لیتر نانوذرات اکسید روی جهت بهبود عملکرد و جذب روی در دانه برنج مناسب است.
سمیه میری؛ حسین صبوری؛ علی اکبر عبادی؛ جواد سجادی
چکیده
برنج منبع غذایی اصلی بیش از نیمی از جمعیت جهان بوده و نقش مهمی در تغذیه این جمعیت دارد. از آنجایی‌که برنج به‌صورت دانه کامل مصرف می‌شود کیفیت آن اهمیت ویژه‌ای دارد. در راستای بررسی کیفیت فیزیکی و شیمیایی دانه برنج، در سال زراعی 95-1394، 90 ژنوتیپ برنج در قالب طرح لاتیس در شرایط نرمال و تنش خشکی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبدکاووس کاشته ...
بیشتر
برنج منبع غذایی اصلی بیش از نیمی از جمعیت جهان بوده و نقش مهمی در تغذیه این جمعیت دارد. از آنجایی‌که برنج به‌صورت دانه کامل مصرف می‌شود کیفیت آن اهمیت ویژه‌ای دارد. در راستای بررسی کیفیت فیزیکی و شیمیایی دانه برنج، در سال زراعی 95-1394، 90 ژنوتیپ برنج در قالب طرح لاتیس در شرایط نرمال و تنش خشکی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبدکاووس کاشته شدند. دراین تحقیق صفات طول دانه، عرض دانه، محیط دانه، مساحت دانه، قطر معادل، خروج از مرکز، میزان آمیلوز، درصد پروتئین و درجه حرارت ژلاتینه شدن اندازه‌گیری شدند. نتایج سودمندی نشانگر-های ریزماهواره بیانگر وجود 54 آلل چند شکل و همچنین به طور میانگین 4.9 آلل برای هر نشانگر بود که بیشترین تعداد آنها مربوط به نشانگرهای RM333 وRM589 با 7 آلل بود. تجزیه به مختصات اصلی نشانگرهای SSR نشان داد که 10 مولفه اول توانستند 55.58 درصد از تغییرات را توجیه نمایند. تعیین الگو‌ی باندی ژنوتیپ‌های مورد مطالعه نشان داد که در شرایط نرمال برای صفات کیفی، ژنوتیپ‌های 216L،IR59673-93-2-3 و AZUCENA.BALA.225 دارای بیشترین میزان آمیلوز (به ترتیب با 25.8، 25.2 و 24.5) درصد بودند. نتایج حاصل از بررسی تجزیه ارتباط بین صفات اندازه-گیری شده با نشانگرهای به کار رفته در این آزمایش نشان داد از میان 104 آلل موثر بر صفات مورد ارزیابی، درجه حرارت ژلاتینه شدن در شرایط نرمال تحت تأثیر سه آلل میباشد و صفات مقدار آمیلوز و میزان پروتئین هر دو تحت تأثیر دو آلل میباشد. آلل RM587-B کنترل کننده دو صفت درجه حرارت ژلاتینه شدن و میزان پروتئین در شرایط نرمال میباشد و معنی دار میباشد. در میان صفت‌های مرتبط با کیفیت دانه برنج در شرایط نرمال آلل RM587-B در کنترل صفات درجه حرارت ژلاتینه شدن و میزان پروتئین موثر بود. با توجه به نتایج بدست آمده از این ارزیابی می-توان از این صفات در برنامه‌های بهنژادی استفاده کرد.
سمیه سنچولی؛ محمود قربانزاده نقاب؛ حسین صبوری؛ محمد زارع مهرجردی
چکیده
شوری یک محدودیت عمده در توسعه کشت برنج میباشد. بهبود بخشیدن به تحمل به شوری در برنج ازنظر ژنتیکی یک مسئله بسیار مهم در برنامه‌های اصلاحی است. به‌منظور مکان یابی ژن های کنترل کننده محتوای کلروفیل، 96 لاین خالص نوترکیب برنج ایرانی حاصل تلاقی ارقام ندا × اهلمی-طارم تحت تنش شوری در مرحله گیاهچهای آزمایشی به‌صورت مرکب در قالب طرح ...
بیشتر
شوری یک محدودیت عمده در توسعه کشت برنج میباشد. بهبود بخشیدن به تحمل به شوری در برنج ازنظر ژنتیکی یک مسئله بسیار مهم در برنامه‌های اصلاحی است. به‌منظور مکان یابی ژن های کنترل کننده محتوای کلروفیل، 96 لاین خالص نوترکیب برنج ایرانی حاصل تلاقی ارقام ندا × اهلمی-طارم تحت تنش شوری در مرحله گیاهچهای آزمایشی به‌صورت مرکب در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و دو شرایط کشت نرمال و تنش شوری در دانشگاه گنبدکاووس در سال 1395 در شرایط گیاهچه کشت شدند. مکان‌یابی ژن‌های کنترل‌کننده محتوای کلروفیل با استفاده از روش‌های مختلف مکان‌یابی شامل SIM-MEL، SIM، CIM، MIM، PMLE، ICIM و STSIM انجام گرفت و با استفاده از هر کدام از این روش‌ها QTLهای مشابه و متفاوتی ردیابی شد. 40 نشانگر SSR و 16 نشانگر ISSR (76 آلل تکثیر‌شده چند شکل)، 2 نشانگر IRAP (7 آلل تکثیر‌شده چند شکل) و یک نشانگر iPBS (3 آلل تکثیر‌شده چند شکل) بر روی 12 کروموزوم برنج توزیع شدند. روش ICIM، CIM و SIM در شرایط نرمال و تنش شوری بیشترین تشابه مکان‌های ژنی ردیابی شده را دارا بودند. qCHL-6 در شش روش مکان‌یابی در موقعیت 52 سانتی‌مورگان از کروموزوم 6 شناسایی شد. بنابراین با استفاده از QTLهای شناسایی شده می‌توان پس از تعیین اعتبار QTLها، ژنوتیپ‌های برتر از نظر محتوای کلروفیل برای برنامه‌های انتخاب به کمک نشانگر را شناسایی کرد.
رمضان قلی زاده سرستی؛ حسین صبوری؛ علی راحمی کاریزکی؛ حسین علی فلاحی؛ محسن رضایی
چکیده
به منظورشناسایی ژنوتیپ‌های متحمل و حساس برنج به تنش خشکی، آزمایشی با 48ژنوتیپ برنج درقالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط بدون تنش (غرقاب) و تنش خشکی درسال زراعی 1395در شهرستان بابل مورد مطالعه قرار گرفت. بیشترین میانگین عملکرد در شرایط نرمال متعلق به ژنوتیپ‌های Azucena.Bala.91 و AH.NA.45 به ترتیب با 7.67 و 7.48 تن در هکتار بود. در شرایط ...
بیشتر
به منظورشناسایی ژنوتیپ‌های متحمل و حساس برنج به تنش خشکی، آزمایشی با 48ژنوتیپ برنج درقالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط بدون تنش (غرقاب) و تنش خشکی درسال زراعی 1395در شهرستان بابل مورد مطالعه قرار گرفت. بیشترین میانگین عملکرد در شرایط نرمال متعلق به ژنوتیپ‌های Azucena.Bala.91 و AH.NA.45 به ترتیب با 7.67 و 7.48 تن در هکتار بود. در شرایط تنش بیشترین میانگین متعلق به ژنوتیپ‌های AH.NA.112 و AH.NA.45 و IR30 به ترتیب با 5.968 و 6.219 و 5.524 تن در هکتار بود. برای بررسی تنوع مولکولی از 9 نشانگر ریزماهواره استفاده شد در مجموع 31 آلل با میانگین 3.44 آلل در هر مکان ژنی مشاهده گردید. میانگین محتوای اطلاعات چند شکل (PIC) 0.51 برآورد شد که نشانگرهای RM22 و RM12093 با 0.68 بیشترین و RM324 با 0.14 کمترین مقدار را برای این شاخص نشان دادند. نشانگر RM324 با 0.15 کمترین تنوع ژنی و نشانگرRM12093 با 0.73 بیشترین تنوع ژنی را داشتند از 9 نشانگر ریزماهواره نشانگرهای RM22 و RM12093 با دارا بودن بیشترین میزان محتوای اطلاعات چندشکل و تنوع ژنی و تعداد آلل در این مطالعه به عنوان بهترین نشانگر جهت بررسی تنوع ژنی روی برنج شناسایی شد. در شرایط نرمال تعداد خوشه و تعداد روز تا گلدهی و در شرایط تنش خشکی وزن خوشه با بیشترین نشانگرهای مثبت را نشان دادند. در شرایط نرمال تعداد خوشه با 7 نشانگر و در شرایط تنش خشکی طول خوشه، طول ساقه، طول برگ پرچم، طول دانه 4 نشانگر بیشترین نشانگرهای مثبت را نشان دادند. همچنین تجزیه هاپلوتایپی ژنوتیپ‌های به دست آمده را در 25 گروه تقسیم بندی نمود. از نتایج این تحقیق می‌توان در برنامه‌های اصلاحی برای ایجاد جمعیتی با هتروزیگوسیتی بالا برای تحمل به تنش خشکی در ژنوتیپ‌های برنج استفاده شود.
حال بی بی بادیردست؛ سید یحیی صالحی؛ حسین صبوری؛ علی موافقی؛ ابراهیم غلامعلی پور علمداری
چکیده
خشکی یکی از تنش‌های محیطی است که رشد، نمو و عملکرد برنج را محدود می‌سازد. پیچیدگی روابط بین صفات از مسائلی است که فرآیند اصلاح واریته‌های متحمل به تنش خشکی را مشکل می‌نماید. امروزه از تکنیک‌های گرافیکی جدیدی برای بررسی اثر صفات با در نظر گرفتن اثرات متقابل آنها استفاده می‌شود یکی از این روش‌ها GGE biplot است. این تحقیق برای بررسی تأثیر ...
بیشتر
خشکی یکی از تنش‌های محیطی است که رشد، نمو و عملکرد برنج را محدود می‌سازد. پیچیدگی روابط بین صفات از مسائلی است که فرآیند اصلاح واریته‌های متحمل به تنش خشکی را مشکل می‌نماید. امروزه از تکنیک‌های گرافیکی جدیدی برای بررسی اثر صفات با در نظر گرفتن اثرات متقابل آنها استفاده می‌شود یکی از این روش‌ها GGE biplot است. این تحقیق برای بررسی تأثیر تنش خشکی بر صفات زراعی و مورفولوژیکی ۲۶۳ ژنوتیپ برنج بر اساس طرح لاتیس در دو شرایط بدون تنش و تنش آبی در طول فصل زراعی سال ۱۳۹۴ انجام شد. داده‌ها با روش آماری تجزیه واریانس و GGE biplot موردبررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که سه عامل محیط، ژنوتیپ و اثر متقابل محیط × ژنوتیپ در اکثر صفات موردبررسی بسیار معنیدار بود. تجزیه GGE biplot نیز نشان داد که در شرایط بدون تنش و تنش خشکی عملکرد دانه رابطه مثبتی با وزن دانه پر، تعداد دانه پر، وزن خوشه اصلی، وزن کل خوشه‌ها، قطر ساقه، تعداد خوشهچه ثانویه، تعداد خوشهچه اولیه، بیوماس، شاخص برداشت و باروری داشت. همبستگی مثبت و معنیدار بین اکثر صفات نشان می‌دهد که یکی از این صفات میتواند به‌عنوان معیار انتخاب مورداستفاده قرار گیرد. ژنوتیپ HHZ 10-DT5-LI1-LI1 در شرایط بدون تنش با دارا بودن بالاترین میزان عملکرد دانه (146.69 گرم)، دانه پر (224.83)، وزن دانه پر (4.66 گرم) و شاخص برداشت (1.25) برترین ژنوتیپ در این محیط بود و ژنوتیپ HHZ 18-Y3-Y1-Y1 با بالاترین میزان وزن کل خوشه‌ها (46.5 گرم)، وزن خوشه اصلی (3.80 گرم)، تعداد دانه پر (207.5) و وزن دانه پر (3.42 گرم) و عملکرد (71.82 گرم) به‌عنوان ژنوتیپ متحمل شناسایی شد. از این ژنوتیپها می‌توان در برنامه‌های اصلاحی برای بهبود تحمل به تنش خشکی به‌خصوص در مناطق خشک و نیمه‌خشک استفاده نمود.
حسین شیرازی؛ عباس بیابانی؛ حسین صبوری؛ معصومه نعیمی
چکیده
آب یکی از منابعی است که در تولید محصولات کشاورزی نقش مهمی ایفا می‌کند به همین منظور بررسی تأثیر مدیریت‌های آبیاری بر صفات مورفولوژیک و عملکرد ارقام برنج، چهار آزمایش جداگانه هر کدام در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس در سال 1395 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار آزمایش به طور جداگانه در شرایط غرقابی ...
بیشتر
آب یکی از منابعی است که در تولید محصولات کشاورزی نقش مهمی ایفا می‌کند به همین منظور بررسی تأثیر مدیریت‌های آبیاری بر صفات مورفولوژیک و عملکرد ارقام برنج، چهار آزمایش جداگانه هر کدام در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس در سال 1395 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار آزمایش به طور جداگانه در شرایط غرقابی و دورهای آبیاری 5، 10 و 15 بودند. تیمارهای آبیاری چهل روز پس از انتقال نشای ارقام برنج به مزرعه در مرحله حداکثر پنجه‌زنی اعمال گردید. ارقام کشت شده نیز شامل شش رقم برنج (یک رقم ایرانی دم سیاه و سه رقم IR66424–1-2–1-5،IR70360–38–1-B-1 ، IR 55411-50 و دو لاین در حال معرفی 87.110 و 87.5.103) بود. نتایج تجزیه واریانس و مقایسات میانگین نشان داد که اختلاف معنی‌داری بین سطوح تیمارهای آزمایشی وجود دارد. اعمال تنش، عملکرد دانه را به طور معنی‌داری کاهش داد. نتایج مقایسه میانگین در شرایط غرقاب نشان داد، رقم 87.110، کمترین زمان تا رسیدگی و میزان عملکرد دانه را دارد و عملکرد دانه آن اختلاف معنی‌داری نسبت به رقم بومی دم‌سیاه نداشت. در دور آبیاری 5 روزه بیشترین میزان عملکرد دانه و کمترین تعداد روز تا رسیدگی در رقم 87.5.103 ملاحظه شد. عملکرد دانه در دور آبیاری 10 روزه رقم IR 55411-50 اختلاف معنی‌داری را نسبت به سایر ارقام نشان داد، همچنین نتایج نشان داد که رقم 87.5.103 زودرس‌تر بود. در دور آبیاری 15 روزه با اینکه از رقم 87.110 بالاترین عملکرد دانه حاصل نشد، با رقم دم‌سیاه نیز اختلاف معنی‌داری نداشته است، در جمع‌بندی نتایج حاصل، رقم 87.110 در شرایط دور آبیاری 15 روز زودرس‌ترین رقم و مناسب کشت در منطقه تعیین شد.
سعید بخشی پور؛ جعفر کامبوزیا؛ کوروس خوشبخت؛ عبدالمجید مهدوی دامغانی؛ مریم حسینی چالشتری
چکیده
معرفی ارقام مقاوم به خشکی در محصولات زراعی یکی از راهکارهای مؤثری است که در تلفیق با سایر روش‌های مدیریت کم‌آبی میتواند تأثیر این پدیده را به حداقل برساند. در نتیجه این تحقیق جهت بررسی 20 ژنوتیپ محلی و اصلاح‌شده برنج از نظر تنش خشکی و همچنین شناسایی شاخص‌های مناسب برای ارزیابی تحمل به تنش خشکی، در آزمایش گلدانی به‌صورت فاکتوریل ...
بیشتر
معرفی ارقام مقاوم به خشکی در محصولات زراعی یکی از راهکارهای مؤثری است که در تلفیق با سایر روش‌های مدیریت کم‌آبی میتواند تأثیر این پدیده را به حداقل برساند. در نتیجه این تحقیق جهت بررسی 20 ژنوتیپ محلی و اصلاح‌شده برنج از نظر تنش خشکی و همچنین شناسایی شاخص‌های مناسب برای ارزیابی تحمل به تنش خشکی، در آزمایش گلدانی به‌صورت فاکتوریل با استفاده از طرح پایه بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار در موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) در سال‌های زراعی 1394-1393 اجرا گردید. در این بررسی شاخص تحمل، شاخص پایداری عملکرد، شاخص تحمل به تنش، شاخص حساسیت به تنش، شاخص میانگین هارمونیک، شاخص میانگین هندسی بهره‌وری و شاخص میانگین تولید بر اساس عملکرد دانه در شرایط تنش و غیر تنش محاسبه گردید. شاخصی که انتخاب ژنوتیپها بر اساس آن نشان‌دهنده ثبات بهتر عملکرد در دو حالت تنش و بدون تنش گردید، به‌عنوان بهترین شاخص در نظر گرفته شد. بر این اساس شاخص حساسیت به تنش، شاخص تحمل به تنش، شاخص میانگین هندسی و شاخص میانگین هارمونیک به‌عنوان بهترین شاخص‌ها معرفی شدند و مناسبترین ارقام بر اساس این شاخص‌ها در هر دو حالت تنش و غیر تنش، شامل ارقام هاشمی، علی کاظمی، شیرودی و سپیدرود بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که برای گزینش بهترین ارقام برنج محلی و اصلاح‌شده ایرانی بر اساس عملکرد از شاخص حساسیت به تنش، شاخص تحمل به تنش، شاخص میانگین هندسی و شاخص میانگین هارمونیک استفاده نمود.
کاوه لیموچی؛ مهرداد یارنیا؛ عطا اله سیادت؛ ورهرام رشیدی؛ عبدالعلی گیلانی
چکیده
این پژوهش با هدف تعیین نقش رژیمهای مختلف آبیاری بر کیفیت تبدیل دانه ژنوتیپ های برنج در استان خوزستان طراحی و اجرا گردید. آزمایش با رژیم آبیاری و ژنوتیپ به صورت کرت‌های یکبار خرد شده، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و سه تکرار به مدت دو سال (1393 و 1394) در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی شاوور وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع ...
بیشتر
این پژوهش با هدف تعیین نقش رژیمهای مختلف آبیاری بر کیفیت تبدیل دانه ژنوتیپ های برنج در استان خوزستان طراحی و اجرا گردید. آزمایش با رژیم آبیاری و ژنوتیپ به صورت کرت‌های یکبار خرد شده، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و سه تکرار به مدت دو سال (1393 و 1394) در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی شاوور وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا شد. چهار رژیم آبیاری (1، 3، 5 و 7 روزه) درکرت‌های اصلی و 12 ژنوتیپ برنج در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. نتایج تجزیه مرکب نشان داد اثر متقابل بین ژنوتیپ و تنش آبی در تمامی صفات به غیر از درصد سبوس و عرض دانه که نشان دهنده جمع پذیری آنها میباشد معنیدار بود. به عبارتی ژنوتیپ ها بسته به شرایط مختلف آبیاری واکنش متفاوتی داشتند. به طوریکه گذشته از طول و عرض دانه که با افزایش تنش کاهش یافتند، در تیمار آبیاری دوم به دلیل سازگاری ژنوتیپ ها و رطوبت مطلوبتر، عملکرد دانه، راندمان تبدیل، درجه تبدیل و درصد برنج کامل بیشترین مقدار را داشتند اما از کمترین درصد پوسته و سبوس و برنج خرد برخوردار بودند. به ترتیب صفات مزبور دارای بیشترین همبستگی معنی دار مثبت و منفی با عملکرد دانه بودند. که میتواند از اهداف مهم در تحقیقات بهنژادی و اصلاح ارقام باشد.
مریم اکبرپور؛ رمضانعلی خاوری نژاد؛ علی مومنی؛ فرزانه نجفی
چکیده
نظر به محدودیت منابع آبی و لزوم استفاده از گونه‌های متحمل، واکنش سه رقم برنج ایرانی به نام‌های ندا، آمل 3 و سنگ‌طارم نسبت به تنش خشکی در پایان مرحله رویشی موردبررسی قرار گرفت. ژنوتیپها در سه رژیم آبیاری شامل تیمار شاهد با سطح آبیاری نرمال 1= FTSW (جزء آب قابل تعرق خاک)، تنش خشکی ملایم (0.5= FTSW) و تنش خشکی شدید (0.2= FTSW) در 4 تکرار در یک آزمایش ...
بیشتر
نظر به محدودیت منابع آبی و لزوم استفاده از گونه‌های متحمل، واکنش سه رقم برنج ایرانی به نام‌های ندا، آمل 3 و سنگ‌طارم نسبت به تنش خشکی در پایان مرحله رویشی موردبررسی قرار گرفت. ژنوتیپها در سه رژیم آبیاری شامل تیمار شاهد با سطح آبیاری نرمال 1= FTSW (جزء آب قابل تعرق خاک)، تنش خشکی ملایم (0.5= FTSW) و تنش خشکی شدید (0.2= FTSW) در 4 تکرار در یک آزمایش فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی در سال 93-1392 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس و پژوهشگاه زیست‌فناوری طبرستان در شرایط گلخانه موردبررسی قرار گرفتند و طول ریشه، اندازه منفذ روزنه، محتوای هورمون آبسیزیک اسید و وزن خوشه در این ارقام اندازه‌گیری شدند. رقم ندا در هر دو سطح تنش خشکی کاهش حدود 50 درصد و رقم آمل3 تحت تنش خشکی شدید کاهش 30 درصد در مقدار ABA در برگ‌ها نسبت به شاهد نشان دادند. پاسخ رقم ندا ازنظر افزایش طول ریشه و کاهش محتوای ABA در برگ تحت تنش خشکی به رقم آمل3 شباهت بیشتری داشت. همچنین در رقم ندا بدون اینکه کاهشی در اندازه منافذ روزنه‌ها مشاهده شود کاهش 26 درصدی عملکرد دانه تحت تنش خشکی ملایم نشان داد که میتواند معیار مهمی در تحمل به تنش خشکی طولانی‌مدت باشد اما این کاهش در رقم آمل 3، 54 درصد همراه با کاهش معنیدار اندازه منفذ روزنه بود. رقم سنگ‌طارم، به‌عنوان والد حساس، کاهش چشمگیر و معنی‌داری در عملکرد دانه، طول ریشه و میزان ABA در مقابل تیمارهای تنش خشکی نشان داد. درحالی‌که رقم ندا در مقایسه با دو رقم دیگر تحت تیمارهای تنش خشکی دارای ریشه‌های طویل‌تری بود که با میزان ABA در ریشه همبستگی منفی و معنی‌داری داشت.
الناز حسین زاده ثابتی؛ سید احمد سادات نوری؛ نیراعظم خوش خلق سیما؛ حسینعلی رامشینی؛ محمد علی انصاری
چکیده
تنش شوری میتواند مرحله گیاهچهای برنج را تحت تأثیر شدید قرار دهد. به منظور بررسی تأثیر اشعه لیزر بر صفات مرتبط با تحمل به شوری در مرحله گیاهچهای برنج، پژوهشی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه عامل شامل لیزر در دو سطح (استفاده و عدم استفاده)، ارقام شامل حساس (رقم IR29) و متحمل (رقم FL478) و شوری در چهار سطح صفر، ...
بیشتر
تنش شوری میتواند مرحله گیاهچهای برنج را تحت تأثیر شدید قرار دهد. به منظور بررسی تأثیر اشعه لیزر بر صفات مرتبط با تحمل به شوری در مرحله گیاهچهای برنج، پژوهشی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه عامل شامل لیزر در دو سطح (استفاده و عدم استفاده)، ارقام شامل حساس (رقم IR29) و متحمل (رقم FL478) و شوری در چهار سطح صفر، 30، 60 و 90 میلی مولار کلرید سدیم خالص در سه تکرار به صورت هیدروپونیک در سال 1390 در گلخانه دانشگاه تهران انجام شد. نتایج نشان داد استفاده از تیمار لیزر در هر دو رقم مورد مطالعه منجر به افزایش معنیدار صفات ارتفاع گیاه، وزن خشک اندام هوایی، محتوای نسبی آب برگ، طول ریشه، حجم ریشه، وزن خشک ریشه، و کاهش معنیدار میزان قرائتSPADو نشت الکترولیتی غشای سلول گردید. همچنین در تیمارهای لیزر خورده میزان افزایش وزن خشک اندام هوایی و کاهش عدد SPADدر کلیه سطوح شوری در رقم IR29بالاتر از رقم FL478بود، درحالی که محتوای نسبی آب در رقم متحمل FL478بالاتر بود که احتمالاً میتواند به دلیل پایداری بیشتر غشا در نگهداری آب باشد. از نتایج این آزمایش این گونه به نظر می رسد که پرتو لیزر باعث القای تحریکات زیستی در گیاه شده که ممکن است در تحمل گیاه به شوری موثر باشد.
