تنش شوری
راضیه بلدی؛ مجید نبی پور؛ معصومه فرزانه
چکیده
لگجی (.capparis spinosa L) یک گیاه سازگار و چندمنظوره است که میتواند فرصتی ارزشمند برای افزایش سطح سبز و جلوگیری از فرسایش خاک در مناطقی با آبوهوای گرم و خشک فراهم کند. بهمنظور ارزیابی مقاومت به شوری و تعیین تاریخ کاشت مناسب گیاه لگجی برای ازدیاد موفقیتآمیز و تقویت پوشش گیاهی در کانونهای بحرانی ریزگرد آزمایشی بهصورت کرتهای خردشده ...
بیشتر
لگجی (.capparis spinosa L) یک گیاه سازگار و چندمنظوره است که میتواند فرصتی ارزشمند برای افزایش سطح سبز و جلوگیری از فرسایش خاک در مناطقی با آبوهوای گرم و خشک فراهم کند. بهمنظور ارزیابی مقاومت به شوری و تعیین تاریخ کاشت مناسب گیاه لگجی برای ازدیاد موفقیتآمیز و تقویت پوشش گیاهی در کانونهای بحرانی ریزگرد آزمایشی بهصورت کرتهای خردشده با 3 تکرار در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی 98-1397 اجرا شد. تیمارها شامل چهار تاریخ کاشت بهعنوان فاکتور اصلی (15 مهر، 15 آبان، 15 آذر، 15 دی) و فاکتور فرعی شامل چهار سطح شوری (شاهد (آب شهری)، 15، 30 و 45 dS m-1) بود. نتایج نشان داد که با افزایش شوری محتوای رنگیزههای فتوسنتزی کاهش یافتند. مقایسه میانگین ترکیب تاریخ کاشت و شوری نشان داد که در همه تاریخ کاشتها، افزایش شوری سبب کاهش محتوای کلروفیل میشود. محتوای کاروتنوئید نیز تحت تأثیر تنش شوری کاهش یافت. کاشت گیاه لگجی در تاریخ 15 مهر و 15 آبان تأثیر مثبتی بر میزان فتوسنتز خالص دارد و اثر شوری در این تاریخ کاشتها بر میزان فتوسنتز کمتر است. با افزایش تنش شوری محتوای پروتئین بهطور معنیداری کاهش یافت ولی محتوای مالوندیآلدهید و فعالیت آنزیمهای سوپراکسیددیسموتاز (SOD)، کاتالاز (CAT)، پراکسیداز (POD) و آسکوربات پراکسیداز (APX) افزایش نشان دادند. مشاهدات ما در مورد محتوای یونی در اندام-هوایی نشان داد که محتوای یون سدیم (+Na) با زیادشدن میزان شوری افزایش یافت و محتوای یون پتاسیم (+K) کاهش نشان داد، اما در هر سطح شوری مقدار سدیم کمتر از پتاسیم بود. نتایج خصوصیات فیزیولوژیکی و نسبت +Na+/K نشان داد که گیاه لگجی یک گونه تقریباً متحمل به شوری (تا 15 dS m-1) است و به نظر میرسد که میتواند یک گزینه مناسب برای ازدیاد موفقیتآمیز در مناطق خشک و نیمه خشک و شور ایران و جلوگیری از فرسایش خاک در این مناطق باشد.
تنش خشکی
زهرا قاسمی؛ شاهرخ جهان بین؛ حجت اله لطیف منش
چکیده
به منظور ارزیابی تأثیر محلولپاشی هیومیک اسید بر عملکرد و اجزای عملکرد ارزن معمولی در شرایط تنش خشکی آزمایشی بهصورت کرتهای خردشده در قالب طرح پایهی بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1394 در مزرعه واقع در منطقه رامجرد استان فارس اجرا شد. رژیم آبیاری بهعنوان عامل اصلی شامل دو سطح آبیاری نرمال و تنش خشکی (قطع آبیاری) ...
بیشتر
به منظور ارزیابی تأثیر محلولپاشی هیومیک اسید بر عملکرد و اجزای عملکرد ارزن معمولی در شرایط تنش خشکی آزمایشی بهصورت کرتهای خردشده در قالب طرح پایهی بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1394 در مزرعه واقع در منطقه رامجرد استان فارس اجرا شد. رژیم آبیاری بهعنوان عامل اصلی شامل دو سطح آبیاری نرمال و تنش خشکی (قطع آبیاری) در مرحله 50 درصد گلدهی و عامل فرعی نیز شامل محلولپاشی کود هیومیک اسید در پنج سطح (7،5،3،1 درصد و آب خالص بهعنوان شاهد) در نظر گرفته شدند. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد تنش خشکی باعث کاهش معنیداری در اکثر صفات مورفولوژیک موردمطالعه شد اما هیومیک اسید تا حد زیادی اثرات تنش خشکی را کنترل و درنهایت عملکرد تیمارهای هیومیک اسید بیشتر از تیمار محلولپاشی با آب (شاهد) بود. نکته قابلتوجه در این پژوهش روند تغییرات صفات بیوشیمیایی در تیمارهای تنش بهگونهای بود که با افزایش درصد هیومیک اسید، پرولین، آنزیم سوپراکسید دیسموتاز و پراکسیداز کاهش پیدا کردند، در حالیکه که باعث افزایش میزان کلروفیل شد، که این مسئله بیانگر تأثیر مثبت هیومیک اسید در کاهش اثرات تنش خشکی میباشد. بهطور کلی ما میتوانیم نتیجه بگیریم که استفاده از محلولپاشی هیومیک اسید از طریق کاهش اثرات تنش خشکی در ارزن، باعث افزایش تعداد خوشه در متر مربع، تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه گردید.
تنش خشکی
فاطمه بهادری؛ احسان بیژن زاده؛ علی بهپوری
چکیده
به منظور بررسی کشت تاخیری و رژیم آبیاری بر صفات بیوشیمیایی، محتوای نسبی آب و عملکرد دانه گلرنگ، پژوهشی مزرعهای در سال زراعی 98-1397 اجرا شد. دو رقم گلرنگ (گلدشت و محلی اصفهان) در یک آزمایش اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی تحت سه رژیم آبیاری (آبیاری مطلوب، قطع آبیاری در دو مرحلهی گلدهی و پر شدن دانه) و در سه تاریخ کاشت (15 ...
بیشتر
به منظور بررسی کشت تاخیری و رژیم آبیاری بر صفات بیوشیمیایی، محتوای نسبی آب و عملکرد دانه گلرنگ، پژوهشی مزرعهای در سال زراعی 98-1397 اجرا شد. دو رقم گلرنگ (گلدشت و محلی اصفهان) در یک آزمایش اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی تحت سه رژیم آبیاری (آبیاری مطلوب، قطع آبیاری در دو مرحلهی گلدهی و پر شدن دانه) و در سه تاریخ کاشت (15 آذر، 5 دی و25 دی) ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که برهمکنش سهگانه رژیم آبیاری درتاریخ کاشت در رقم بر محتوای کلروفیل a و b، کاروتنوئید، فعالیت آنزیم کاتالاز، پراکسیداز، محتوای نسبی آب، دمای سایهانداز، عملکرد زیست توده و عملکرد دانه اثر معنیداری داشت. قطع آبیاری در گلدهی باعث کاهش محتوای کلروفیلa و b، محتوای نسبی آب و عملکرد دانه ارقام گلرنگ به ترتیب به میزان 25، 15.38، 16.36 و 33.74 درصد نسبت به آبیاری مطلوب شد درحالیکه محتوای کاروتنوئید، آنزیم کاتالاز، پراکسیداز و دمای سایهانداز را به ترتیب به میزان 14.70، 22، 29.31 و 21.75 افزایش داد. تنش آبی در مرحله گلدهی و پر شدن دانه باعث کاهش به ترتیب 52.32 و 34.54 درصد عملکرد دانه در رقم محلی اصفهان در تاریخ کاشت دوم (5 دی) نسبت به تیمار آبیاری مطلوب شد. به نظر میرسد گیاه با انجام فعالیتهای بیوشیمیایی و آنزیمی در زمان وقوع تنش در مرحله پر شدن دانه قادر به جبران بیشتر کاهش عملکرد نسبت به تنش گلدهی شده است. با توجه به اینکه در تاریخ کاشت دوم (5 دی) افزایش محتوای کلروفیلa و b، کاروتنوئید، محتوای نسبی آب و دمای سایهانداز و به دنبال آن عملکرد بیشتری نسبت به دو تاریخ کاشت دیگر مشاهده شد. بنابرین انتخاب تاریخ کاشت بهینه (5 دی) و رقم زودرس گلدشت می تواند نقش مهمی در بهبود عملکرد دانه گلرنگ در شرایط تنش آبی آخر فصل در مناطق نیمه خشک داشته باشد.
سودابه رضا بیگی؛ احسان بیژن زاده؛ علی بهپوری؛ وحید براتی
چکیده
بهمنظور بررسی اثر سیلیکون بر صفات بیوشیمیایی و عملکرد دو رقم گندم نان و ماکارونی تحت شرایط تنش خشکی پایان فصل، پژوهشی مزرعهای به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سال زراعی 97-1396 به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی در دو سطح آبیاری مطلوب و قطع آبیاری از اواخر گلدهی، محلولپاشی سیلیکون در سطوح صفر،1، ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر سیلیکون بر صفات بیوشیمیایی و عملکرد دو رقم گندم نان و ماکارونی تحت شرایط تنش خشکی پایان فصل، پژوهشی مزرعهای به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سال زراعی 97-1396 به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی در دو سطح آبیاری مطلوب و قطع آبیاری از اواخر گلدهی، محلولپاشی سیلیکون در سطوح صفر،1، 2 و 3 میلیمولار و دو رقم گندم نان (چمران) و ماکارونی (شبرنگ) بود. نتایج نشان داد که اثرات اصلی تنش خشکی پایان فصل، ارقام و سیلیکون بر محتوای کلروفیل a و b، آنزیم پراکسیداز و کاتالاز و عملکرد معنی دار بود. محتوای کلروفیل a و b در شرایط تنش خشکی و مصرف 3 میلیمولار سیلیکون به ترتیب 44 و 41 درصد افزایش نسبت به شرایط عدم مصرف سیلیکون داشتند. همچنین فعالیت آنزیم پراکسیداز و کاتالاز در شرایط تنش خشکی و 3 میلیمولار سیلیکون به ترتیب 35 و 52 درصد افزایش را نشان دادند. در شرایط تنش و عدم مصرف سیلیکون کلروفیل a و b به ترتیب 55 و 58 درصد کاهش داشتند. در رقم چمران کاربرد برگی سیلیکون به میزان 3 میلیمولار محتوای کلروفیل a و b و فعالیت آنزیم پراکسیداز و کاتالاز را به ترتیب به میزان 54.9، 37.8، 44.8 و 46.7 درصد افزایش داد که درنهایت منجر به افزایش 19.7 درصد عملکرد دانه نسبت به رقم شبرنگ در شرایط تنش خشکی گردید.
نگین محاویه اسعدی؛ احسان بیژن زاده؛ علی بهپوری
چکیده
بهینه سازی اندازه مبدا و استفاده مناسب از آن در شرایط تنش آبی نقش مهمی در افزایش عملکرد دانه ایفا می کند. به منظور تاثیر سطوح مختلف برگ زدایی بر فعالیت رنگیزه های فتوسنتری و آنزیمهای آنتی اکسیدانی در جهت بهبود عملکرد ارقام جو در شرایط تنش، آزمایشی گلخانه ای بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل ...
بیشتر
بهینه سازی اندازه مبدا و استفاده مناسب از آن در شرایط تنش آبی نقش مهمی در افزایش عملکرد دانه ایفا می کند. به منظور تاثیر سطوح مختلف برگ زدایی بر فعالیت رنگیزه های فتوسنتری و آنزیمهای آنتی اکسیدانی در جهت بهبود عملکرد ارقام جو در شرایط تنش، آزمایشی گلخانه ای بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل رژیم آبیاری در دو سطح آبیاری مطلوب (شاهد) و قطع آبیاری در ابتدای شیری شدن دانه، چهار رقم جو (زهک، نیمروز، ریحان و خاتم) و سه تیمار برگزدایی شامل بدون حذف برگ، حذف همه برگها بهغیراز برگ پرچم و حذف همه برگها بهغیراز برگ پرچم و ماقبل پرچم بودند. نتایج نشان داد که تنش آبی بر محتوای کلروفیل a و b، کاروتنوئید، آنزیم کاتالاز، پراکسیداز، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و عملکرد دانه اثر معنیداری داشت. در همه سطوح برگزدایی در شرایط تنش آبی محتوای کلروفیل a در رقم ریحان بیشتر از سایر ارقام بود. همچنین تنش خشکی و برگزدایی باعث کاهش 87.71 درصدی میزان کاروتنوئید در رقم زهک شد. حذف همه برگها بهغیراز برگ پرچم و ماقبل پرچم باعث افزایش فعالیت آنزیم کاتالاز به میزان 98.76 درصد در رقم ریحان در شرایط تنش آبی شد. از طرفی در شرایط تنش آبی حذف همه برگ ها به غیر از برگ پرچم منجر به افزایش فعالیت آنزیم پر اکسیداز در همه ارقام به غیر از رقم نیمروز شد. به نظر می رسد اعمال تیمار برگ زدایی با افزایش محتوای کلروفیل a و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی بویژه پراکسیداز باعث افزایش مقاومت گیاه به تنش آبی در برخی ارقام جو نظیر ریحان شده است به گونه ای که حذف همه برگها به غیر از برگ پرچم باعث افزایش معنی دار شاخص برداشت و عملکرد رقم ریحان نسبت به سایر ارقام در شرایط تنش خشکی شده است.
معصومه نعیمی؛ محمد صادق دهقانی؛ ابراهیم غلامعلی پور علمداری؛ حمید جباری
چکیده
به منظور بررسی تأثیر رژیم آبیاری و محلولپاشی کیتوزان بر برخی صفات کیفی و فیزیولوژیک بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.)، پژوهشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 94-1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبدکاووس اجرا شد. تیمارهای موردبررسی شامل آبیاری پس از 60 (شاهد) و 100 میلیمتر تبخیر از تشتک ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر رژیم آبیاری و محلولپاشی کیتوزان بر برخی صفات کیفی و فیزیولوژیک بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.)، پژوهشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 94-1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبدکاووس اجرا شد. تیمارهای موردبررسی شامل آبیاری پس از 60 (شاهد) و 100 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A (تنش کمآبی) و کیتوزان در پنج سطح شامل عدم مصرف کیتوزان (محلول پاشی با آب مقطر بهعنوان تیمار شاهد، محلول پاشی با 125 میلیگرم در لیتر 60 روز پس از کاشت، محلولپاشی با 125 میلیگرم در لیتر 75 روز پس از کاشت، محلولپاشی با 250 میلیگرم در لیتر 60 روز پس از کاشت و محلولپاشی با 250 میلیگرم در لیتر 75 روز پس از کاشت بودند. نتایج نشان داد که در شرایط تنش کاربرد سطح دوم کیتوزان و در شرایط رطوبتی معمول، کاربرد سطح سوم کیتوزان منجر به افزایش درصد کامازولن، درصد و عملکرد اسانس گردید. محلول پاشی کیتوزان به مقدار 125 میلیگرم در لیتر 60 روز پس از کاشت، موجب افزایش فعالیت پراکسیداز، درصد کامازولن و عملکرد اسانس در شرایط تنش گردید. با توجه به اینکه محلول پاشی کیتوزان باعث افزایش مقدار متابولیتهای ثانویه در بابونه آلمانی شد، بنابراین جهت افزایش فراورده های با ارزش دارویی در این گیاه، محلولپاشی کیتوزان حائز اهمیت است.
سیدمحمدجواد بحرالعلومی؛ محمود رائینی سرجاز؛ همت اله پیردشتی
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی تاثیر تنش خشکی بر فعالیت آنتیاکسیدانهای آنزیمی گیاه سویا (رقم ساری)، در سال 1391 در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام شد. در این پژوهش اثر چهار تیمار آبی در یک آزمایش گلدانی در قالب طرح کاملا تصادفی با شش تکرار بررسی شد. گیاهان پس از مرحلهی چهار برگی به تصادف به چهار سطح آبی 100 (شاهد، W0)، 60 (تنش ملایم، ...
بیشتر
این پژوهش با هدف بررسی تاثیر تنش خشکی بر فعالیت آنتیاکسیدانهای آنزیمی گیاه سویا (رقم ساری)، در سال 1391 در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام شد. در این پژوهش اثر چهار تیمار آبی در یک آزمایش گلدانی در قالب طرح کاملا تصادفی با شش تکرار بررسی شد. گیاهان پس از مرحلهی چهار برگی به تصادف به چهار سطح آبی 100 (شاهد، W0)، 60 (تنش ملایم، W1)، 40 (تنش میانه، W2) و 20 (تنش شدید، W3) درصد آب قابل دسترس (AW) اختصاص یافتند. در ابتدا همه تیمارها تا 100 درصد آب دسترس آبیاری شدند و آبیاریهای بعدی پس از رسیدن رطوبت خاک به درصد تعریفشده برای هر تیمار انجام میشد. در مرحلههای زایشی R4 و R5 (45 روز پس آغاز تنش) اقدام به نمونهبرداری برای سنجش آنزیمها و نیتروژن برگ شد. یافتهها نشان داد که فعالیت آنزیم کاتالاز تا 60 درصد آب قابل دسترس، نسبت به شاهد 65 درصد افزایش داشت، آنگاه با افزایش شدت تنش فعالیت آن کاهش یافت. همچنین فعالیت آنزیم پراکسیداز، مقدار مالوندیآلدئید (MDA) و نیتروژن کل برگ نیز با کاهش آب خاک، تا سطح 20 درصد آب قابل دسترس نسبت به شاهد به ترتیب 43، 22 و 26 درصد افزایش یافت. با کاهش 20 درصدی آب قابل دسترس، مقدار پروتئین محلول برگ نسبت به شاهد 12 درصد کاهش نشان داد و تفاوت معنیداری میان تیمارهای W2 و W3 و شاهد دیده شد. نتایج گویای آن است که در تنش خشکی ملایم فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدانی افزایش یافت و پیامد آن، کاهش آسیب گونههای فعال اکسیژن (ROS) بود که خود باعث نقش حفاظتی بسیار موثری در مراحل فتوسنتزی گیاه میگردد. نتیجه این سازوکار فیزیولوژیک بهبود عملکرد دانه در بوته در بازه تخلیه رطوبتی فوق بود.
رضا صیامی؛ یهرام میرشکاری؛ فرهاد فرح وش؛ ورهرام رشیدی؛ علیرضا تارینژاد
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر پرایمینگ فیزیکی بذر و تنش کمآبی بر فعالیت آنزیمی و عملکرد دانه ذرت، آزمایشی طی سال 1393 بهصورت اسپلیت پلات اجرا شد. عامل اصلی شامل دو سطح آبیاری نرمال (بدون تنش) و اعمال کمآبی به ترتیب بر اساس ۷۰ و 110 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A در بعد از مرحله ۹-۸ برگی ذرت و عامل فرعی در یازده سطح شامل تیمار بذر ذرت با ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تأثیر پرایمینگ فیزیکی بذر و تنش کمآبی بر فعالیت آنزیمی و عملکرد دانه ذرت، آزمایشی طی سال 1393 بهصورت اسپلیت پلات اجرا شد. عامل اصلی شامل دو سطح آبیاری نرمال (بدون تنش) و اعمال کمآبی به ترتیب بر اساس ۷۰ و 110 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A در بعد از مرحله ۹-۸ برگی ذرت و عامل فرعی در یازده سطح شامل تیمار بذر ذرت با اشعههای گاما (کبالت 60) و بتا (استرانسیم 90) هر دو با شدت ثابت دو میکروکوری، لیزر موج پیوسته هلیم- نئون با طولموج 6328 آنگستروم، میدان مغناطیسی با شدت ۴۰ میلیتسلا و امواج اولتراسونیک یا فراصوت با حداکثر سه وات بر سانتیمتر مربع همگی در دو مدتزمان 5 و 10 دقیقه به همراه شاهد بدون تیمار بودند. اعمال تنش خشکی از مرحله ۹-۸ برگی به بعد غلظت پرولین برگ را 1.64 میکرومول بر گرم وزن تر افزایش داد و بیشترین غلظت این اسیدآمینه به ترتیب در تیمارهای گاما 5 دقیقهای، میدانهای مغناطیسی ۵ و 10 دقیقهای و اولتراسونیک 5 دقیقهای مشاهده گردید. در اثر اعمال تنش کمآبی حدود ۴۰ درصد بر فعالیت آنزیم پراکسیداز در مقایسه با آبیاری نرمال افزوده شد و همچنین بیشترین فعالیت آن از تیمار بذر با اشعه گاما 5، میدان مغناطیسی ۱۰، لیزر ۵، بتا ۵ و میدان مغناطیسی ۵ دقیقهای حاصل شد. وقوع تنش خشکی فعالیت آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز را ۲۳ درصد افزایش داد و بیشترین فعالیت این آنزیم (95.79 میکرومول بر دقیقه بر گرم) در پیشتیمار با اشعه لیزر ۵ دقیقهای مشاهده شد. بروز تنش از مرحله ۹-۸ برگی به بعد، عملکرد دانه را 18.5 درصد کاهش داد. تیمارهای میدان مغناطیسی 5 و 10 دقیقهای، گاما و لیزر 5 دقیقهای با میانگین 685 گرم در مترمربع دارای بیشترین عملکرد دانه بودند و افزایش زمان تیمار بذر ذرت با اشعههای گاما و لیزر از ۵ به ۱۰ دقیقه به ترتیب ۲۰ و ۱۷ درصد از عملکرد دانه کاسته شد. به نظر میرسد پیشتیمارهای فیزیکی بذر ذرت با میدانهای مغناطیسی و اشعههای گاما و لیزر فقط در مدتزمان کوتاه میتواند اثرات نامطلوب تنش خشکی را کاهش دهد.
سید عبدالرضا کاظمینی؛ مژگان علی نیا؛ احسان شاکری
چکیده
مقدمه تنش شوری یکی از مهمترین تنشهای غیر زنده در مناطق خشک و نیمه خشک جهان محسوب میشود (Pandolfi et al., 2012). گزارش شده است تنش شوری با کاهش وزن خشک و غلظت پتاسیم موجود در بافت های گیاهی میتواند رشد و عملکرد محصولات زراعی مختلف را کاهش دهد (Pandolfi et al., 2012). به ...
بیشتر
مقدمه تنش شوری یکی از مهمترین تنشهای غیر زنده در مناطق خشک و نیمه خشک جهان محسوب میشود (Pandolfi et al., 2012). گزارش شده است تنش شوری با کاهش وزن خشک و غلظت پتاسیم موجود در بافت های گیاهی میتواند رشد و عملکرد محصولات زراعی مختلف را کاهش دهد (Pandolfi et al., 2012). به طور کلی تنش شوری باعث تغییرات عمده ای در متابولیسم گیاه همانند سمیت یونی، تنش اسمزی و تولید گونه های فعال اکسیژن نظیر پراکسید هیدروژن، رادیکالهای سوپراکسید و رادیکالهای هیدروکسیل اشاره نمود. در مواجهه با تنش شوری آنتی اکسیدانت هایی به عنوان رفتگر یا عامل محدود کننده تولید گونه های فعال اکسیژن عمل میکنند ) (Apel et al., 2004. ارزن پادزهری از گراس های با تولید و ارزش تغذیهای بالایی است و به طور میانگین میتواند سالیانه 180-150 تن علوفه در هکتار با میانگین پروتئین 18-15 درصد تولید کند (Sarwar et al., 2006). برخی مطالعات نشان دادهاند کاهش فتوسنتز در مواجهه با تنش شوری از اثرات اصلی تنش شوری محسوب شده که نتیجه آن کاهش ماده خشک تولیدی گیاه خواهد بود (Netondo et al., 2004). گراتان و همکاران (Grattan et al., 1999) بیان نمودند کاربرد نیتروژن در شرایط تنش رشد و عملکرد محصولات مختلف را بهبود بخشید. برخی محققین نیز نشان دادند کاربرد کود نیتروژن توانست اثر منفی تنش شوری در گیاهانی نظیر ذرت (Alipour et al., 2011) و سورگوم (Esmaili et al., 2008) را کاهش دهد. در بسیاری از این پژوهشها نشان داده شد کاربرد مناسب کود نیتروژن در شرایط تنش شوری علاوه بر بهبود رشد گیاه توانست تحمل به تنش شوری را نیز افزایش دهد. به عبارت دیگر، تنش شوری در سطوح پایین کاربرد کود نیتروژن اثرات منفی بارزتری بر کاهش وزن تر و خشک بوته در مقایسه با سطوح بالای آن داشت (Grattan et al., 1999). این مطالعه با هدف تعیین مقدار مناسب کود نیتروژن مصرفی در خاکهای شور انجام شد. همچنین در این پژوهش برهمکنش تنش شوری و کود نیتروژن بر رشد و فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدانتی ارزن پادزهری بررسی شد. مواد و روشها این آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 4 تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز در تابستان سال 1393 اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل شوری آب آبیاری (شاهد آب شهر (4.0)، 9 و 18 دسیزیمنس بر متر) و مقادیر (صفر، 10، 20 و 30 میلیگرم در کیلوگرم خاک) نیتروژن بود. ویژگیهای ارتفاع بوته، سطح برگ، وزن تر ریشه و اندام هوایی و وزن خشک ریشه و اندام هوایی در مرحله ظهور گل آذین و همچنین میزان فعالیت آنزیمهای کاتالاز، پراکسیداز و سوپراکسیددیسموتاز، غلظت پرولین و نسبت سدیم به پتاسیم در برگ و ریشه اندازهگیری شدند. تجزیه و تحلیل دادهها توسط نرمافزار آماری SAS9.1 و مقایسه میانگینها نیز به روش حداقل تفاوت معنی دار (LSD) در سطح احتمال 5% انجام گرفت. یافته ها نتایج تجزیه واریانس نشان داد اثر نیتروژن، شوری و اثر متقابل دو عامل بر کلیه ویژگیهای رشدی (به استثنای وزن تر و خشک برگ و تعداد برگ) معنیدار بود. تنش شوری باعث کاهش معنیدار وزن تر ساقه، وزن تر برگ، وزن تر ریشه، ارتفاع بوته، سطح برگ و نسبت وزن خشک ریشه به وزن خشک ساقه شد. با افزایش نیتروژن و اعمال تنش شوری در مقایسه با تیمار شاهد، فعالیت آنزیمهای پراکسیداز، سوپراکسیددیسموتاز، کاتالاز و پرولین در تیمار 30 میلیگرم نیتروژن و شوری 18 دسیزیمنس بر متر به ترتیب به میزان 78.13، 17.6، 44.7 و 26 برابر افزایش یافت. با کاربرد کود نیتروژن نسبت سدیم به پتاسیم ریشه و ساقه به طور معنیدای کاهش یافت. به طور کلی کاربرد 20 میلیگرم کود نیتروژن توانست اثرات منفی تنش شوری را کاهش دهد ولی کاربرد 30 میلی گرم نیتروژن باعث کاهش معنی دار کلیه صفات مورد بررسی تحت تنش شوری شد. همچنین نتایج نشان داد تنش شوری باعث کاهش غلظت پتاسیم و افزایش غلظت سدیم در بافتهای گیاهی شد که نتیجه آن کاهش وزن تر برگ، ریشه و ساقه و همچنین ارتفاع بوته، سطح برگ و نسبت وزن خشک ریشه به ساقه بود. نتیجه گیری به طور کلی، نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد در سطوح بالای تنش شوری، کاربرد کود نیتروژن به میزان بیشتر از 20 میلیگرم بر کیلوگرم خاک باعث تشدید اثرات منفی تنش شوری و ایجاد تنش اسمزی شد که نتیجه آن میتواند کاهش جذب عناصر غذایی و آب و رشد گیاه باشد. به عبارت دیگر، در سطوح شوری پایین، کمبود مواد مغذی مورد نیاز گیاه میتواند مهمترین عامل محدود کننده رشد گیاه باشد.
مریم شوریابی؛ علی گنجعلی؛ پروانه ابریشم چی
چکیده
اسید سالیسیلیک (SA) به عنوان یک تنظیم کنندهی رشد گیاهی در تخفیف آسیبهای اکسیداتیو ناشی از تنش خشکی در سلولهای گیاهی نقش مهمی به عهده دارد. به منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف SA بر میزان پروتئینهای محلول، فعالیت عوامل آنتی اکسیدان آنزیمی و غیر آنزیمی شامل آنزیمهای پراکسیداز، سوپر اکسید دیسموتاز، آسکوربات پراکسیداز، اسید آسکوربیک ...
بیشتر
اسید سالیسیلیک (SA) به عنوان یک تنظیم کنندهی رشد گیاهی در تخفیف آسیبهای اکسیداتیو ناشی از تنش خشکی در سلولهای گیاهی نقش مهمی به عهده دارد. به منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف SA بر میزان پروتئینهای محلول، فعالیت عوامل آنتی اکسیدان آنزیمی و غیر آنزیمی شامل آنزیمهای پراکسیداز، سوپر اکسید دیسموتاز، آسکوربات پراکسیداز، اسید آسکوربیک و همچنین میزان پراکسید هیدروژن و مالون دی آلدئید و برخی از صفات فیزیولوژیکی دو رقم نخود شامل جم ( MCC361 ) و کاکا ((MCC414، آزمایشی با سه غلظت SA (صفر، 0/5 و 1 میلی مولار) و دو سطح آبیاری کاهش یافته ( 25% ظرفیت زراعی) و بدون تنش (ظرفیت زراعی کامل)، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط کنترل شده انجام شد. 15، 25 و 35 روز بعد از کاشت، گیاهان با محلول اسید سالیسیلیک (0/5 و 1 میلی مولار) و آب مقطر (به عنوان شاهد) بر روی برگها، اسپری شدند. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد در شرایط 25% ظرفیت زراعی، در هر دو ژنوتیپ تنها میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز افزایش پیدا کرد. تنش خشکی پایداری غشاء و کارآیی فتوسیستم II را کاهش داد. SA تنها در ژنوتیپ MCC414 و در شرایط 25% ظرفیت زراعی، باعث افزایش میزان پراکسید هیدروژن و مالون دی آلدئید شد و فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدان شامل پراکسیداز، سوپر اکسید دیسموتاز را در این ژنوتیپ و فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز را در هر دو ژنوتیپ MCC414 و MCC361 به صورت معنی داری افزایش داد. SA تأثیر معنی داری بر اسید آسکوربیک نداشت (0/05 P≤). در شرایط 25% ظرفیت زراعی، SA در غلظتهای 0/5 و 1 میلی مولار توانست موجب بهبود شاخص پایداری غشاء شود و با کاهش فلورسانس کلروفیل، کارآیی فتوسیستم ΙΙ را افزایش دهد.