تنش خشکی
مسیح توکل افشاری؛ احمد نظامی؛ محمد جواد احمدی لاهیجانی؛ جعفر نباتی؛ هدایت اله کریم زاده سورشجانی
چکیده
تامین نیاز آبی گیاه همراه با انتخاب تاریخ کاشت مناسب از مهمترین اقدامات زراعی جهت کسب عملکرد مطلوب در گیاهان زراعی است. به منظور بررسی تاثیر سطوح کمآبیاری و تاریخ کاشت بر شاخصهای فیزیولوژیک و عملکرد کینوا، آزمایشی بهصورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد ...
بیشتر
تامین نیاز آبی گیاه همراه با انتخاب تاریخ کاشت مناسب از مهمترین اقدامات زراعی جهت کسب عملکرد مطلوب در گیاهان زراعی است. به منظور بررسی تاثیر سطوح کمآبیاری و تاریخ کاشت بر شاخصهای فیزیولوژیک و عملکرد کینوا، آزمایشی بهصورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1399 اجرا شد. تاریخ کاشت (16 تیر، 2 مرداد و 16 مرداد) و رژیمهای کمآبیاری (دور آبیاری 7، 14 و 21 روز) به ترتیب عامل اصلی و فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که با کاهش فراهمی آب، محتوای کلروفیل a، کلروفیل b و کاروتنوئیدها افزایش یافت. محتوای کربوهیدراتهای محلول و فعالیت آنزیمهای آسکوربات پراکسیداز و پراکسیداز بهطور معنیداری تحت تاثیر برهمکنش تاریخ کاشت و آبیاری قرار گرفتند. بیشترین میزان آنزیم آسکوربات پراکسیداز در دور آبیاری 21 روز و تاریخ کاشت 16 مردادماه مشاهده شد. در تاریخ کاشت 2 مردادماه با افزایش دور آبیاری از 7 به 21 روز، محتوای پرولین برگ بهطور معنیداری افزایش یافت. با کاهش فراهمی آب، عملکرد بیولوژیک کاهش یافت، بهطوریکه، بیشترین عملکرد بیولوژیک در دور آبیاری 7 روز مشاهده شد، البته تفاوت معنیداری با دور آبیاری 14 روز نداشت. عملکرد دانه در شرایط دور آبیاری 21 روز در مقایسه با دور آبیاری 7 روز ، 25 درصد کاهش یافت. همچنین، بالاترین عملکرد دانه از تاریخ کاشت 16 مرداد ماه به دست آمد. براساس نتایج این پژوهش، تاریخ کاشت 16 مرداد ماه همراه با دور آبیاری 14 روز جهت دستیابی به عملکرد مطلوب کینوا همراه با کاهش مصرف آب در شرایط آب و هوایی مشهد پیشنهاد میشود.
تنش شوری
آرمین اسکوئیان؛ احمد نظامی؛ محمد کافی؛ عبدالرضا باقری؛ امیر لکزیان
چکیده
شرایط نامطلوب محیطی نظیر تنشهای غیر زیستی، تولید محصولات زراعی را تحت تأثیر قرار داده و در این میان تنش شوری از مهمترین عواملی است که سبب کاهش عملکرد محصول در مناطق خشک و نیمه خشک میشود. بهمنظور بهبود تحمل به شوری در نخود با استفاده از گونههای قارچ میکوریزا، در سال 1395 آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با ...
بیشتر
شرایط نامطلوب محیطی نظیر تنشهای غیر زیستی، تولید محصولات زراعی را تحت تأثیر قرار داده و در این میان تنش شوری از مهمترین عواملی است که سبب کاهش عملکرد محصول در مناطق خشک و نیمه خشک میشود. بهمنظور بهبود تحمل به شوری در نخود با استفاده از گونههای قارچ میکوریزا، در سال 1395 آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه در دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای تنش شوری شامل چهار سطح (0.5 (آب معمولی)، 3، 6 و 9 دسیزیمنس بر متر) و گونههای مایکوریزا در سه سطح (توده بومی، Piriformospora indica بهعنوان اندوفیت (شبه مایکوریزا) و Gigospera margarita) بودند. نتایج نشان داد که شوری موجب کاهش صفاتی چون تعداد شاخه فرعی، وزن خشک بوته، ارتفاع بوته، تعداد برگ، محتوای نسبی آب برگ، شاخص پایداری غشاء، هدایت روزنهای، شاخص سبزینگی، حجم ریشه، طول ریشه، وزن خشک ریشه و درصد کلنیزاسیون شد. در میان گونههای مایکوریزا، گونه Piriformospora indica نسبت به سایر گونهها تأثیر بیشتری بر ویژگیهای مورد ارزیابی داشت. به طوری که کاربرد قارچ Piriformospora indica موجب افزایش ارتفاع بوته به میزان 7/12 درصد نسبت به توده بومی گردید. میزان افزایش وزن خشک اندام هوایی در سطوح شاهد، سه، شش و 9 دسی زیمنس بر متر شوری در تیمار کاربرد قارچ Piriformospora indica نسبت به تیمار توده بومی به ترتیب 19.6، 29.9، 26.1 و 24.4 درصد و نسبت به کاربرد قارچ Gigospera margarita به ترتیب 66.8، 58.8، 87.5 و 69.3 درصد بود. تیمار شاهد به همراه مصرف شبه مایکوریزا گونه Piriformospora indica بیشترین میزان کلنیزاسیون را (54.7 درصد) به خود اختصاص داد. بهطورکلی استفاده از گونههای مایکوریزا موجب کاهش اثرات منفی تنش شوری شد که در این میان گونه Piriformospora indica و سپس توده بومی واکنش بهتری نشان دادند.
سید مسعود ضیائی؛ حمیدرضا خزاعی؛ احمد نظامی
چکیده
کمبود آب خاک ازجمله عواملی است که بر عملکرد و کارکرد فیزیولوژیکی ماش، تأثیر بسزایی دارد. لذا بهمنظور بررسی مقادیر رطوبت خاک بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام ماش آزمایش مزرعهای بهصورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در بهار سال 1394 به اجرا درآمد. تیمارهای ...
بیشتر
کمبود آب خاک ازجمله عواملی است که بر عملکرد و کارکرد فیزیولوژیکی ماش، تأثیر بسزایی دارد. لذا بهمنظور بررسی مقادیر رطوبت خاک بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام ماش آزمایش مزرعهای بهصورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در بهار سال 1394 به اجرا درآمد. تیمارهای رطوبتی خاک شامل: 80، 60 و 40 درصد ظرفیت زراعی مزرعه در عامل اصلی و ارقام ماش (ازبکستانی، پرتو، هندی و لاینهای B73-726 و A73-726) بهعنوان عامل فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر سطوح مختلف خشکی، رقم و اثرات متقابل آنها بر ویژگیهای فنولوژیک برحسب درجه روزرشد از کاشت تا ظهور جوانه گل، از کاشت تا رسیدن اولین نیام، از کاشت تا رسیدگی کامل و از ظهور جوانه گل تا رسیدگی کامل و عملکرد و اجزای آن مثبت و معنیدار بود.لاین A73-726 دارای کوتاهترین و رقم ازبکستانی بیشترین طول دوره رشد در بین ارقام و لاینهای موردبررسی بودند. لاین A73-726 بیشترین طول دوره رشد زایشی را در بین ارقام و لاینهای موردبررسی دارا بود. از طرفی رقم ازبکستانی باوجود طولانی بودن طول دوره رشد، کوتاهترین دوره رشد زایشی را دارا بود. نتایج نشان داد که لاین A73-726 در تمام سطوح رژیم رطوبتی اعمالشده دارای بیشترین و رقم ازبکستانی کمترین عملکرد دانه و شاخص برداشت را دارا بودند، بیشترین همبستگی عملکرد دانه به ترتیب با تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، شاخص برداشت، عملکرد بیولوژیک، تعداد شاخه اصلی در بوته و طول غلاف مشاهده شد.
علیرضا حسن فرد؛ احمد نظامی؛ محمد کافی؛ جعفر نباتی
چکیده
هرچند کشت پاییزه باقلا موجب بهره گیری مؤثر از نزولات آسمانی، نیاز کمتر به آبیاری و بهبود عملکرد دانه آن نسبت به کشت بهاره میشود، اما وجود تنش سرما در این فصل بهعنوان یکی از مهمترین عوامل محدودکننده رشد در این گیاه محسوب میشود. به همین منظور آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در دو توده باقلا (بروجرد ...
بیشتر
هرچند کشت پاییزه باقلا موجب بهره گیری مؤثر از نزولات آسمانی، نیاز کمتر به آبیاری و بهبود عملکرد دانه آن نسبت به کشت بهاره میشود، اما وجود تنش سرما در این فصل بهعنوان یکی از مهمترین عوامل محدودکننده رشد در این گیاه محسوب میشود. به همین منظور آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در دو توده باقلا (بروجرد و نیشابور) در دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. گیاهان در مرحله چهار تا شش برگی به مدت یک ساعت در هریک از دماهای موردنظر (صفر، 4-، 8-، 12-، 16-، 20-، 24- درجه سانتیگراد) توسط فریزر ترموگرادیان تحت تنش قرار گرفتند. بیستویک روز بعد، درصد بقاء و برخی از خصوصیات مربوط به رشد مجدد مانند ارتفاع ساقه، تعداد برگ، سطح برگ، وزن خشک برگ، ساقه، مجموع اندامهای هوایی و ریشه مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر دما بر درصد بقاء و سایر صفات رشد مجدد گیاه پس از اعمال تنش معنیدار بود؛ اما اثر توده و برهمکنش توده و دما بر درصد بقاء معنیدار نبود. بهطوریکه با کاهش دما درصد بقاء و سایر صفات رشد مجدد گیاه کاهش یافتند. این کاهش از دمای 12- درجه سانتیگراد شدیدتر بود و در دمای 16- درجه سانتیگراد منجربه مرگ تمام گیاهان شد. توده نیشابور تقریباً در تمام صفات رشد مجدد در محدوده دمایی صفر تا 12- درجه سانتیگراد با کاهش بیشتری نسبت به توده بروجرد مواجه شد. به این صورت که سطح برگ در بوته 24 سانتیمتر مربع و وزن خشک برگ، ساقه، اندامهای هوایی و ریشه به ترتیب 25، 30، 27 و 23 درصد کاهش داشت که مبین حساسیت بیشتر آن است. بین ارتفاع ساقه و سطح برگ گیاه با وزن خشک اندامهای هوایی (به ترتیب **0.98 =r و ** 0.96 =r) و ریشه (به ترتیب **0.96 =r و ** 0.91 =r) همبستگی مثبت و معنیداری مشاهده شد؛ که نشاندهنده تغییرات همسو و هماهنگ بین دو صفت مذکور با وزن خشک گیاه است.
محسن طریق الاسلامی؛ محمد کافی؛ احمد نظامی؛ رضا ضرغامی
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر اسید سالسیلیک بر تخفیف اثرات تنش سرمازدگی و خشکی بر عملکرد سینگل کراس 400ذرت، آزمایشی بهصورت کرتهای دو بار خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه و مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1394اجرا شد. عامل اصلی تنش سرما در دو سطح (عدم تنش سرمازدگی و تنش سرمازدگی به مدت 12 ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تأثیر اسید سالسیلیک بر تخفیف اثرات تنش سرمازدگی و خشکی بر عملکرد سینگل کراس 400ذرت، آزمایشی بهصورت کرتهای دو بار خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه و مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1394اجرا شد. عامل اصلی تنش سرما در دو سطح (عدم تنش سرمازدگی و تنش سرمازدگی به مدت 12 ساعت در دمای 5 درجه سانتیگراد در مرحله چهار برگی)، عامل فرعی شامل سه سطح آبیاری (100، 75 و 50 درصد نیاز آبی گیاه) و عامل فرعی فرعی محلولپاشی با اسید سالسیلیک (عدم محلولپاشی (شاهد)، محلولپاشی 200 میکرو مولار و محلولپاشی 400 میکرو مولار) در نظر گرفته شدند. اولین زمان محلولپاشی قبل از اعمال تنش سرمازدگی در شرایط کنترلشده بود و پس از کشت گیاهان در مزرعه هر 15 روز یکبار تکرار شد. نتایج نشان داد تنش سرمازدگی اول فصل تأثیر معنیداری بر صفات موردبررسی نداشت. اثرات تنش خشکی و اسید سالسیلیک بر صفات مورد آزمایش معنیدار بود. اثرمتقاب لتنش خشکی و اسید سالسیلیک برعملکرد دانه،عملکردبیولوژیکی، شاخص برداشت، کارایی مصرف آب و بهرهوری آب معنیدار بود. اثر اسید سالسیلیک بر بهبود رشد و افزایش عملکرد در هر دو شرایط تنش و غیرتنش معنیدار بود. بالاترین عملکرد دانه و بیولوژیک به ترتیب با میزان 8543 و 18220 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار آبیاری مطلوب با محلولپاشی 400 میکرو مولار بود. درمجموع اسیدسالسیلیک باغلظت 400 میکرو مولار سبب بهبودعملکردذرتشد و اثرات منفی تنشهای سرما و خشکی را بر عملکرد گیاه ذرت کاهش داد.
صفیه پذیره؛ احمد نظامی؛ محمد کافی؛ مرتضی گلدانی
چکیده
مقدمه سیر گیاهی با تحمل نسبتا بالا به سرمای زمستانه است اما سرمای شدید پاییز و زمستان در مناطق سرد از جمله عواملی است که رشد و بقای گیاهان را تحت تاثیر قرار می دهد. از اینرو به نظر میرسد که یکی از عوامل مهم موفقیت کاشت پاییزه، شناسایی گیاهان متحمل به سرما در این مناطق میباشد. برای ارزیابی و شناسایی گیاهان متحمل به تنش سرما و برای ...
بیشتر
مقدمه سیر گیاهی با تحمل نسبتا بالا به سرمای زمستانه است اما سرمای شدید پاییز و زمستان در مناطق سرد از جمله عواملی است که رشد و بقای گیاهان را تحت تاثیر قرار می دهد. از اینرو به نظر میرسد که یکی از عوامل مهم موفقیت کاشت پاییزه، شناسایی گیاهان متحمل به سرما در این مناطق میباشد. برای ارزیابی و شناسایی گیاهان متحمل به تنش سرما و برای پرهیز از بعضی محدودیتهای اجتناب ناپذیردر ارزیابیهای مزرعهای، انواع مختلف آزمونهای یخبندان مصنوعی ابداع شده است. آزمون نشت الکترولیتها یکی از این روشها است که ساده، قابل تکرار، ارزان و نسبتا سریع میباشد که درجه آسیب غشای سلولی ناشی از تنش را تعیین میکند. هنگامی که بافتهای گیاه توسط سرما آسیب میبینند فعالیت غشاء کاهش یافته و الکترولیتهای داخل سلول به خارج آن نشت میکنند. این توسط محققان زیادی گزارش شده است که تنش سرما نشت الکترولیت ها را افزایش میدهد و این صفت میتواند به عنوان یک ملاک ارزیابی تحمل به یخزدگی استفاده شود. همچنین دمایی که سبب 50 درصد نشت الکترولیت ها از سلول های گیاهی می شود به عنوان دمای 50 درصد کشندگی و آستانه خسارت مورد استفاده قرار گرفته است. مواد و روش ها به منظور بررسی تحمل به یخ زدگی سیر آزمایشی در سال 1391 در دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح کاملا تصادفی به صورت فاکتوریل با چهار تکرار اجراشد. فاکتورهای آزمایشی شامل دو تاریخ کاشت (28 شهریور و 30 مهر) و چهار اکوتیپ سیر (بجنورد، تربت حیدریه، خواف و نیشابور) بودند. گیاهان پس از رشد و خوسرمایی در شرایط طبیعی در معرض هشت دمای یخ زدگی (دمای صفر (شاهد)، 3-، 6-، 9-، 12-، 15-، 18- و 21- درجه سانتی گراد) قرار گرفتند. پس از یخ زدگی درصد نشت الکترولیت ها و سپس دمای کشنده 50 درصد نمونه ها براساس درصد نشت الکترولیت ها تعیین شد.درصد بقای آنها نیز پس از 21 روز رشد در گلخانه ارزیابی شد. نتایج درصد نشت الکترولیت ها در هر چهار اکوتیپ سیر در کاشت دوم نسبت به کاشت اول کاهش یافت، ولی بیشترین کاهش در اکوتیپ خواف (11.3درصد) مشاهده شد، در صورتی که در اکوتیپ تربت حیدریه این کاهش 1.1درصد بود. در هر دو تاریخ کاشت نشت الکترولیتها تا دمای 15- درجه سانتیگراد تقریبا ثابت بود و در دماهای کمتر از آن روندی افزایشی داشت، اما این افزایش در گیاهان کاشت اول نسبت به گیاهان کاشت دوم بیشتر بود، به طوری که با کاهش دما از 15- درجه سانتیگراد به 21- درجه سانتیگراد درصد نشت الکترولیتها در گیاهان کاشت اول و دوم به ترتیب حدود 34 و 24 درصد افزایش داشت. در زمان اعمال تنش یخ زدگی غالب گیاهان کاشته شده در شهریور ماه، در مرحله چهار برگی و گیاهان کشت شده در مهرماه در مرحله دو برگی بودند و هر چند که گیاهان کاشت اول مدت بیشتری تحت شرایط طبیعی و در نتیجه خوسرمایی قرار داشتند اما درصد نشت الکترولیتها در آنها بیشتر بود. این موضوع ممکن است به دلیل ذخیره غذایی بیشتر گیاهان کاشت دوم باشد. درصد نشت الکترولیتها در اکوتیپهای تربت حیدریه و بجنورد در هر دو تاریخ کاشت تا دمای 15- درجه سانتیگراد ثابت بود و بعد از آن با کاهش دما افزایش داشت، در حالی که در اکوتیپهای خواف و نیشابور در کاشت اول کاهش دما به ترتیب از دمای 6- و 12- درجه سانتیگراد سبب افزایش درصد نشت الکترولیتها شد. با وجود این در دو اکوتیپ اخیر (خواف و نیشابور) در کاشت دوم تا دمای 15- درجه درصد نشت الکترولیتها نسبتا ثابت بود و در دماهای پایینتر درصد نشت الکترولیتها افزایش داشت. بنظر میرسد رشد بیشتر گیاه و پیشرفت به سمت مراحل رویشی بالاتر منجر به تحمل کمتر گیاهان کاشت اول شده باشد. مقادیر کمتر دمای 50 درصد کشندگی نشاندهنده تحمل بیشتر به سرما میباشد و میزان این شاخص در کاشت مهرماه کمتر بود لذا میتوان اظهار داشت که کاشت زودتر سیر (28 شهریور ماه) احتمالا سبب افزایش حساسیت گیاه به سرما شده است. بین درصد نشت الکترولیتها و درصد بقاء همبستگی منفی و معنیداری (*0.70-r=) وجود داشت. به عبارتی با افزایش درصد نشت الکترولیتها از درصد بقاء گیاهان کاسته شد. نتیجه گیری در کاشت اول درصد نشت الکترولیتها از اکوتیپهای خواف و نیشابور با قرار گرفتن در معرض دماهای 6- و 9- درجه سانتیگراد روند افزایشی پیدا کرد، در صورتی که در دو اکوتیپ دیگر این وضعیت از دمای 15- درجه سانتیگراد شروع شد. این در حالی بود که در کاشت دوم در هر چهار اکوتیپ این روند از دمای 15- درجه سانتیگراد اغاز شد. عکس العمل متفاوت اکوتیپها به تنش یخزدگی به ویژه در کاشت اول احتمالا به دلیل خصوصیات ژنتیکی و منشا جغرافیایی آنها میباشد. مرحله رشدی نیز در تحمل به سرمای گیاهان موثر بود، به طوریکه اکوتیپهای خواف و نیشابور در مراحل رشدی پایینتر (گیاهان کاشت دوم) تحمل به یخزدگی بالاتری نسبت به مراحل رویشی پیشرفته از خود نشان دادند و لذا به نظر میرسد که دو اکوتیپ مذکور در کاشت دیرتر تحمل به سرمای بیشتری نسبت به کاشت اول دارند. اکوتیپ های تربت حیدریه و بجنورد از نظر پایداری غشا تحت تنش سرما در هر دو کاشت پاییزه واکنش مناسبتری نشان دادند، با وجود این تداوم این مطالعات در شرایط کنترل شده و مزرعه اطلاعات بیشتری را در خصوص مکانیزم تحمل به سرمای این گیاه در شرایط زمستان واقعی فراهم خواهد ساخت.
احمد نظامی؛ شهرام رضوان بیدختی؛ سارا سنجانی
چکیده
رشد و نمو گیاه زعفران عمدتاً منطبق بر فصلهای پاییز و زمستان است و گیاه در طی این مدت در معرض تنش سرما و یخزدگی قرار میگیرد. این مطالعه باهدف بررسی اثر تنش یخزدگی بر سه اکوتیپ زعفران (قائن، کاشمر و تربتحیدریه) در شرایط کنترلشده در آزمایشگاه فیزیولوژی گیاهان زراعی، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، بهصورت فاکتوریل در قالب ...
بیشتر
رشد و نمو گیاه زعفران عمدتاً منطبق بر فصلهای پاییز و زمستان است و گیاه در طی این مدت در معرض تنش سرما و یخزدگی قرار میگیرد. این مطالعه باهدف بررسی اثر تنش یخزدگی بر سه اکوتیپ زعفران (قائن، کاشمر و تربتحیدریه) در شرایط کنترلشده در آزمایشگاه فیزیولوژی گیاهان زراعی، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. بهمنظور ایجاد خوسرمایی گیاهان در محیط طبیعی رشد داده شده و سپس برای اعمال دماهای یخزدگی به فریزر ترموگرادیان منتقل شدند و در معرض شش دما (صفر، 4-، 8-، 12-، 16-، 20- درجه سانتیگراد) قرار گرفتند. میزان پایداری غشاء سیتوپلاسمی با استفاده از شاخص نشت الکترولیتها مورد ارزیابی قرار گرفت و دمای کشنده برای 50 درصد نمونهها بر اساس آن تعیین گردید. درصد بقاء گیاهان سه هفته پس از تیمارهای یخزدگی و رشد آنها در شاسی سرد از طریق شمارش تعداد بوتهها و تعیین نسبت آنها به تعداد بوته قبل از تیمار یخزدگی تعیین گردید. درصد نشت الکترولیتها، LT50el و درصد بقاء بهطور معنیداری تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار گرفتند. بیشترین و کمترین درصد نشت الکترولیتها در دمای 20- درجه سانتیگراد به ترتیب مربوط به اکوتیپ کاشمر و اکوتیپ تربتحیدریه بود. نتایج اثر متقابل دما و اندام نشان داد که بیشترین و کمترین درصد نشت الکترولیتها به ترتیب مربوط به اندام برگ در دمای 20- درجه سانتیگراد و بنه در دمای صفر درجه سانتیگراد بود. اکوتیپهای قائن و کاشمر بیشترین و اکوتیپ تربتحیدریه کمترین مقدار LT50el را داشتند. همبستگی معنیداری (**0/82 =r) بین درصد نشت الکترولیتها و LT50el بنه زعفران مشاهده شد، بهطوریکه با کاهش درصد نشت الکترولیتها، دمای 50 درصد کشندگی کاهش یافت. هر سه اکوتیپ زعفران تا دمای 12- درجه سانتیگراد 100 درصد بقاء داشتند و با کاهش بیشتر دما درصد بقاء کاهش یافت و کمترین درصد بقا در دمای 20- درجه سانتیگراد مشاهده شد. نتایج این آزمایش نشان داد که اکوتیپ تربتحیدریه از کمترین درصد نشت الکترولیتها، کمترین LT50elو بیشترین تحمل نسبت به تنش یخزدگیبرخوردار بود.
حمیدرضا خزاعی؛ احمد نظامی؛ بیژن سعادتیان؛ امید آرمند پیشه؛ ریحانه پردل
چکیده
پرایمینگ بذر یکی از راهکارهای مقابله با تنشهای محیطی است. تنش شوری یکی از مهمترین تنشهای محیطی بشمار میرود. بهمنظور بررسی تأثیر پرایمینگ بذر بر رشد گیاهچه های جو تحت تنش شوری، دو آزمایش انجام شد. آزمایش اول بهصورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تیمارها شامل دو رقم جو (یوسف و ماکویی) و چهار سطح ...
بیشتر
پرایمینگ بذر یکی از راهکارهای مقابله با تنشهای محیطی است. تنش شوری یکی از مهمترین تنشهای محیطی بشمار میرود. بهمنظور بررسی تأثیر پرایمینگ بذر بر رشد گیاهچه های جو تحت تنش شوری، دو آزمایش انجام شد. آزمایش اول بهصورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تیمارها شامل دو رقم جو (یوسف و ماکویی) و چهار سطح پرایمینگ با نیتروژن (2، 4، 6 و 8 گرم نیتروژن خالص بر لیتر از منبع اوره)، هیدروپرایمینگ و شاهد (بدون پرایم) بود. در آزمایش اصلی، پرایمینگ با نیتروژن 2 در هزار به همراه تیمارهای هیدروپرایمینگ (بهترین تیمارها از آزمایش اولیه) و شاهد (بدون پرایم) مورداستفاده قرار گرفتند. سطوح تنش شوری صفر، 100، 200 و 300 میلی مولار حاصل از کلرید سدیم در مراحل تهیه فیتوژل اعمال شد و هر رقم در یک آزمایش فاکتوریل مجزا در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار بررسی گردید. نتایج آزمایش اول نشان داد که پرایمینگ بذر موجب افزایش معنی دار طول ریشه چه، طول ساقه چه و شاخص ویگور گیاهچه شد و در مقابل مدتزمان رسیدن به 50 درصد جوانه زنی را کاهش داد. با افزایش غلظت نیتروژن از 2 در هزار، تفاوت آماری در اکثر صفات مشاهده نشد و در برخی موارد اثر منفی بر صفات اندازه گیری شده داشت. نتایج آزمایش دوم نشان داد که اثر مثبت و معنیدار دو تیمار پرایمینگ موردنظر بر صفات طول ساقه چه، وزن تر و خشک ساقه چه، سطح سبز، طول و حجم ریشه چه، وزن تر و خشک ریشه چه در سطوح مختلف تنش شوری در رقم ماکویی بود. در رقم یوسف، بهجز حجم ریشه چه، پرایمینگ بذر بهطور معنیداری سایر صفات موردبررسی را بهبود داد. دو رقم جو واکنش یکسانی به پرایمینگ بذر نشان ندادند. هیدروپرایمینگ و پرایمینگ با نیتروژن 2 در هزار در رقم یوسف با افزایش شوری تا 300 میلی مولار باعث افزایش معنیدار صفاتی همچون طول ساقه چه، سطح سبز، وزن تر و خشک ساقه چه و وزن تر ریشه چه نسبت به شاهد شد. درحالیکه تأثیر مثبت و قابلتوجه پرایمینگ بذر در رقم ماکویی تا سطح شوری 200 میلی مولار و در صفات طول ساقه چه، وزن تر ساقه چه و وزن تر ریشه چه به ترتیب 11، 8 و 19 درصد بود.
علی کمندی؛ احمد نظامی؛ محمد کافی؛ جعفر نباتی
چکیده
کاربرد برخی از مواد شیمیایی مانند تریازولها میتواند در تخفیف تنشهای محیطی ازجمله سرما مؤثر باشد. به همین منظور آزمایشی بهصورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. غلظتهای مختلف پاکلوبوترازول (0، 10، 20 میلیگرم در لیتر) قبل از اعمال سرما در محیط ریشه روی گیاهچههای کوشیا تیمار شد و سپس گیاهان در شرایط کنترلشده در ...
بیشتر
کاربرد برخی از مواد شیمیایی مانند تریازولها میتواند در تخفیف تنشهای محیطی ازجمله سرما مؤثر باشد. به همین منظور آزمایشی بهصورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. غلظتهای مختلف پاکلوبوترازول (0، 10، 20 میلیگرم در لیتر) قبل از اعمال سرما در محیط ریشه روی گیاهچههای کوشیا تیمار شد و سپس گیاهان در شرایط کنترلشده در معرض دماهای یخزدگی (0، 3-، 6-، 9-، 12- و 16- درجه سانتیگراد) قرار گرفتند. قبل از اعمال دماهای یخزدگی قند محلول برگ، پرولین، فنل کل، رنگدانههای فتوسنتزی و مهار فعالیت رادیکال DPPH(1,1-diphenyl-2-picrylhydrazyl) اندازهگیری شد. پس از اعمال دماهای یخزدگی پایداری غشاء سلولی از طریق اندازهگیری نشت الکترولیتها و درجه حرارت کشنده برای 50% نمونهها بر اساس نشت الکترولیتها (LT50el) تعیین شد. درصد بقاء و رشد مجدد گیاهان نیز سه هفته پس از بازیابی گیاهان در شرایط طبیعی تعیین شد. نتایج نشان داد که با کاهش دما تا 9- درجه سانتیگراد میزان نشت الکترولیتها ثابت ماند و کاهش دما به 12- درجه سانتیگراد موجب افزایش شدید نشت الکترولیتها گردید. همچنین درصد بقاء نیز تا دمای 9- درجه سانتیگراد تحت تأثیر قرار نگرفت ولی کاهش دما به 12- درجه سانتیگراد موجب کاهش معنیدار آن گردید. کاربرد پاکلوبوترازول باعث افزایش میزان کلروفیل a و b، مهار فعالیت رادیکال DPPH و درصد بقاء شد ولی میزان پرولین، کربوهیدراتهای محلول، فنل کل و میزان نشت الکترولیتها را کاهش داد. برهمکنش دما و توده بر مجموع رنگدانهها حاکی از افزایش آنها در توده بروجرد در غلظت 20 میلیگرم در لیتر پاکلوبوترازول بود و میزان پرولین و کربوهیدراتها در توده سبزوار و عدم کاربرد پاکلوبوترازول بهطور معنیداری بیشتر از سایر تیمارها بود. درمجموع کاربرد غلظتهای 10 و 20 میلیگرم در لیتر پاکلوبوترازول در شرایط یخزدگی از کاهش شدید درصد بقاء ممانعت کرد.
مریم جانعلی زاده قزوینی؛ احمد نظامی؛ ابراهیم ایزدی دربندی؛ مهدی پارسا
چکیده
بهمنظور بررسی تحمل به سرمای گیاه بارهنگ سرنیزهای آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار تحت شرایط کنترلشده در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. عوامل آزمایش شامل اکوتیپهای بارهنگ سرنیزهای (بجنورد، کلات، مشهد، قاین و بیرجند) و دماهای یخزدگی (0، 3-، 6-، 9-،12-، 15- ، 18- و 21- درجه سانتیگراد) بود. ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تحمل به سرمای گیاه بارهنگ سرنیزهای آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار تحت شرایط کنترلشده در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. عوامل آزمایش شامل اکوتیپهای بارهنگ سرنیزهای (بجنورد، کلات، مشهد، قاین و بیرجند) و دماهای یخزدگی (0، 3-، 6-، 9-،12-، 15- ، 18- و 21- درجه سانتیگراد) بود. گیاهان بارهنگ پس از سه ماه رشد و خوسرمایی در شرایط طبیعی، جهت اعمال دماهای یخزدگی در اواخر دیماه سال1390به فریزر ترموگرادیان منتقل شدند. جهت تعیین پایداری غشاء سیتوپلاسمی، درصد نشت الکترولیتها و دمای پنجاهدرصد کشندگی گیاهان بر اساس نشت الکترولیتها (LT50el) محاسبه شد. بقای گیاهان نیز چهار هفته پس از اعمال دماهای یخزدگی با اندازهگیری درصد بقاء و دمای پنجاهدرصد کشندگی گیاهان بر اساس درصد بقاء (LT50su) ارزیابی شد. نتایج نشان داد که به لحاظ LT50el اکوتیپ مشهد متحملترین و اکوتیپهای کلات و بیرجند حساسترین اکوتیپها بودند. اثرات متقابل اکوتیپ و دما بر درصد نشت الکترولیتها و درصد بقاء معنیدار بود، بطوریکه در دمای 12- درجه سانتیگراد اکوتیپهای بجنورد و بیرجند به ترتیب کمترین و بیشترین درصد نشت الکترولیت را دارا بودند. در همین تیمار اکوتیپ مشهد با 94/4 درصد بیشترین و اکوتیپ بیرجند با 25/4 درصد کمترین درصد بقاء را نشان دادند. میزان LT50su در اکوتیپ مشهد 5/3 درجه سانتیگراد کمتر از اکوتیپ بیرجند بود. در این آزمایش همبستگی منفی و معنیداری بین درصد نشت الکترولیتها و درصد بقاء (**0/70- r=) وجود داشت. همچنین همبستگی مثبت و معنیداری (*0/53=r) بین LT50el با LT50su دیده شد. بر طبق این نتایج، اکوتیپهای مشهد و بجنورد تحمل به یخزدگی بهتری نسبت به اکوتیپ بیرجند از خود نشان دادند.
سید فاضل فاضلی کاخکی؛ احمد نظامی؛ مهدی پارسا؛ محمد کافی
چکیده
جوانه زنی و رشد گیاهچه برای استقرار گیاهان تحت شرایط شور اهمیت دارد. از این رو انتخاب گیاهانی که جوانه زنی سریع و یکنواختی در شرایط شور دارند می تواند به استقرار اولیه و رشد گیاهچه کمک نماید. به منظور ارزیابی واکنش اکوتیپ های کنجد به تنش شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در شرایط آزمایشگاه ...
بیشتر
جوانه زنی و رشد گیاهچه برای استقرار گیاهان تحت شرایط شور اهمیت دارد. از این رو انتخاب گیاهانی که جوانه زنی سریع و یکنواختی در شرایط شور دارند می تواند به استقرار اولیه و رشد گیاهچه کمک نماید. به منظور ارزیابی واکنش اکوتیپ های کنجد به تنش شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در شرایط آزمایشگاه اجرا شد. فاکتور اول شامل پنج اکوتیپ کنجد (MSC3،MSC6،MSC7،MSC12 و MSC14) و فاکتور دوم شامل 11 سطح شوری آب (1، 3، 6، 9، 11/4، 14/5، 16/4، 19/6، 21/1، 23/1 و 25/1 دسی زیمنس بر متر) بود، که از آب چاههای موجود در منطقه با هدایت الکتریکی 5/2، 10 و 23 دسی زیمنس تهیه و سپس تیمارهای مورد نیاز از طریق رقیق یا غلیظ سازی آماده شدند. نتایج نشان داد که با افزایش شوری جوانه زنی کاهش یافت به طوری که در شوری 23/1 دسی زیمنس بر متر جوانه زنی بسیار جزئی بود و در شوری 25/1 هیچگونه جوانه زنی مشاهده نشد. شوری اثر معنی داری بر مولفه های جوانه زنی درصد نهایی (تجمعی) جوانه زنی (FGP)، سرعت جوانه زنی (GR)، یکنواختی جوانه زنی (GU)، زمان رسیدن به 50 درصد جوانه زنی (T50)، انرژی جوانه زنی (GE)، شاخص بنیه گیاهچه (SVI) ، طول ساقه چه و نسبت وزن خشک ریشه چه به ساقه چه (R/S) داشت، با وجود این با افزایش سطوح شوری این مولفه ها به طور یکسان تحت تاثیر قرار نگرفتند. در شوری 3 دسی زیمنس بر متر شاخصهای مربوط به رشد گیاهچه نسبت به شاهد و سایر تیمارها بیشتر بود و شاخصهای FGP، GU، GE و SVI به ترتیب به میزان 8، 5، 10 و 66 درصد بیشتر از شاهد بودند. بالاترین همبستگی FGP با شاخص GE (**0/98 = r) و سپس با شاخص GR (**0/83 = r) مشاهده شد که نشان دهنده این است که بذور اکوتیپ های با انرژی جوانهزنی بالاتر منجر به افزایش درصد جوانهزنی نهایی در انها میشود.در شرایط شوری زیاد (dS/m23/1) اکوتیپ MSC6 بیشترین مقدار FGP، GR و GE و اکوتیپ MSC12 کمترین مقدار را داشت در مولفههای رشد گیاهچه نیز دو اکوتیپ MSC6 و MSC7 نسبت به سایر اکوتیپها شاخص SVI بیشتری داشت. به نظر میرسد اکوتیپ MSC6 در شرایط این آزمایش از دامنه تحمل بیشتری برخوردار بود.
شهربانو طاهرآبادی؛ مهدی پارسا؛ احمد نظامی
چکیده
تحقیقات اخیر نشان می دهد که محلول پاشی متانول موجب افزایش رشد گیاهان زراعی سه کربنه در مناطق خشک می شود. به همین منظور آزمایشی به صورت اسپلیت پلات بر پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. آبیاری با سه مقدار 100، 75 و 50 درصد نیاز آبی و محلول پاشی متانول در چهار سطح بدون ...
بیشتر
تحقیقات اخیر نشان می دهد که محلول پاشی متانول موجب افزایش رشد گیاهان زراعی سه کربنه در مناطق خشک می شود. به همین منظور آزمایشی به صورت اسپلیت پلات بر پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. آبیاری با سه مقدار 100، 75 و 50 درصد نیاز آبی و محلول پاشی متانول در چهار سطح بدون محلول پاشی، محلول پاشی 20 درصد، 40 درصد و 60 درصد حجمی متانول به ترتیب عوامل اصلی و فرعی آزمایش بودند. محلول پاشی متانول در طی فصل رشد سه مرتبه با فواصل 10 روز بعد از شروع غلاف دهی بر روی شاخساره بوته های نخود محلول پاشی شد. نتایج نشان داد که محلول پاشی متانول اثرات معنی داری بر صفات فیزیوژیک داشت. به طوری که محلول پاشی متانول با غلظت 60 درصد حجمی بیش از سایر تیمارها بر صفات فیزیوژیک موثر بود. و باعث افزایش وزن خشک، شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول شد ولی بر سرعت رشد نسبی تاثیری نداشت. و در تیمار خشکی شاخص سطح برگ، وزن خشک تجمعی، سرعت رشد محصول و سرعت رشد نسبی در تیمار فراهمی رطوبت به دلیل تداوم رشد رویشی، نسبت به تنش خشکی در حداکثر خود بود. در این تحقیق، تفاوت های مشاهده شده در مقدار تجمع ماده خشک و سرعت رشد محصول عمدتاً به کاهش سطح برگ در تیمار تنش خشکی مربوط می شود.
جعفر نباتی؛ محمد کافی؛ احمد نظامی؛ پرویز رضوانی مقدم؛ علی معصومی؛ محمد زارع مهرجردی
چکیده
تولید علوفه باکیفیت از گیاهان شورزیست از اهداف اصلی زراعت در بومزیستهای تحت تنش شوری میباشد. کوشیا گیاهی شورزیست است که ظرفیت مناسبی برای تولید علوفه دارد. هدف از این آزمایش بررسی کیفیت و کمیت علوفه کوشیا و برخی مواد ضد تغذیهای علوفه تولیدی تحت شرایط آبیاری با آب شور بود. این آزمایش با استفاده از سه توده کوشیا (بیرجند، بروجرد ...
بیشتر
تولید علوفه باکیفیت از گیاهان شورزیست از اهداف اصلی زراعت در بومزیستهای تحت تنش شوری میباشد. کوشیا گیاهی شورزیست است که ظرفیت مناسبی برای تولید علوفه دارد. هدف از این آزمایش بررسی کیفیت و کمیت علوفه کوشیا و برخی مواد ضد تغذیهای علوفه تولیدی تحت شرایط آبیاری با آب شور بود. این آزمایش با استفاده از سه توده کوشیا (بیرجند، بروجرد و سبزوار) و سه سطح شوری (5/2، 10/5 و 23/1 دسی زیمنس بر متر) به صورت آزمایش کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که قابلیت هضم ماده خشک برگ و کل اندام هوایی تحت تأثیر شوری قرار نگرفت، اما قابلیت هضم ماده خشک ساقه در تنش شدید شوری افزایش پیدا کرد. قابلیت هضم ماده آلی برگ، ساقه و کل اندام هوایی در تیمار 5/10 دسی زیمنس بر متر بیشتر از سایر تیمارها بود. افزایش شدت تنش شوری موجب کاهش درصد پروتئین کل اندام هوایی شد ولی بین تودههای کوشیا اختلافی مشاهده نشد. افزایش میزان شوری موجب کاهش درصد الیاف نامحلول در شوینده خنثی (NDF) و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (ADF) کل اندام هوایی شد. بین تودهها، توده سبزوار از نظر درصدNDF کل اندام هوایی بیشترین مقدار را دارا بود، اما از نظر درصدADF کل اندام هوایی اختلافی بین تودهها مشاهده نشد. میزان فنل و تانن با افزایش شدت تنش شوری روند افزایشی نشان دادند با این وجود اختلاف معنیداری بین سطوح مختلف شوری مشاهده نشد. در میان تودههای کوشیا نیز توده سبزوار بیشترین میزان فنل کل و تانن را در اندامهای هوایی خود تولید کرد. در مجموع کیفیت علوفه کوشیا در ابتدای مراحل گلدهی قابل مقایسه با سایر گیاهان علوفهای رایج میباشد و تا 23/1 دسی زیمنس بر متر اختلافی از نظر کیفیت علوفه در تودههای مورد مطالعه وجود نداشت.
ابراهیم ایزدی دربندی؛ احمد نظامی؛ عباس عباسیان؛ مجید حیدری
چکیده
به منظور بررسی تحمل به یخزدگی ژنوتیپهای DR4، NR11، SOR1، STR1، ZR5،SM و Skhیولاف وحشی به تنش یخزدگی آزمایشی در سال 1388 در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد. از بین ژنوتیپهای مذکور، دو ژنوتیپSkh (خوزستان) و SM (مشهد)، ژنوتیپهای حساس به علف کش و در سایر ژنوتیپها مقاومت به ...
بیشتر
به منظور بررسی تحمل به یخزدگی ژنوتیپهای DR4، NR11، SOR1، STR1، ZR5،SM و Skhیولاف وحشی به تنش یخزدگی آزمایشی در سال 1388 در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد. از بین ژنوتیپهای مذکور، دو ژنوتیپSkh (خوزستان) و SM (مشهد)، ژنوتیپهای حساس به علف کش و در سایر ژنوتیپها مقاومت به علف کش در آنها گزارش شده است. در این آزمایش ژنوتیپهای یولاف وحشی در معرض هفت دمای یخزدگی 3-، 6-، 9-، 12-، 15-، 18- و 21- درجه سانتیگراد قرار گرفتند. گیاهان تا مرحله 3 تا 4 برگی در محیط طبیعی نگهداری شده و پس از گذراندن دوره خوسرمایی، با استفاده از فریز ترموگرادیان، تحت تیمارهای یخزدگی قرار گرفتند. میزان پایداری غشاء سیتوپلاسمی ژنوتیپهای یولاف وحشی مورد مطالعه، با استفاده از آزمون نشت الکترولیتها مورد ارزیابی قرار گرفت، سپس دمای کشنده 50 درصد نمونهها (LT50el) بر اساس درصد نشت الکترولیتها و دمای کاهنده 50 درصد وزن خشک گیاهان (RDMT50) در پایان دوره بازیافت (سه هفته بعد از اعمال تیمار یخزدگی) تعیین گردید. نتایج نشان داد که اثرات دماهای یخزدگی تأثیر معنی داری (P≤0.01) بر درصد نشت الکترولیت و دمای لازم برای 50 درصد نشت الکترولیت (LT50el)ژنوتیپهای یولاف وحشی داشت. ژنوتیپهای یولاف وحشی از نظر نشت الکترولیتها اختلاف معنی داری (P≤0.01) با هم داشتند. بر اساس نتایج آزمایش، کاهش دما به کمتر از 9- درجه سانتیگراد سبب افزایش معنی دار میزان نشت الکترولیتها در کلیه ژنوتیپهای مورد بررسی شد. در بین ژنوتیپهای یولاف وحشی، ژنوتیپ SM بیشترین و ژنوتیپ Skh، کمترین تحمل به سرما را از نظر میزان LT50el و RDMT50نشان دادند. نتایج این آزمایش ضمن اینکه نشان از اختلاف در تحمل به یخزدگی ژنوتیپهای یولاف وحشی با منشأ جغرافیایی مختلف دارند، نشان داد که مقاومت به علف کش در علفهای هرز میتواند منجر به تغییر بعضی دیگر از خصوصیات آنها از جمله تحمل به سرما شود، به طوری که بر اساس نتایج حاصل، ژنوتیپهای مقاوم به علف کش یولاف وحشی (DR4،NR11،SOR1، STR1، ZR5) در مقایسه با ژنوتیپ حساس به علف کش خوزستان (Skh)از LT50elبیشتری برخوردار بودند.
ابراهیم ایزدی دربندی؛ مریم یوسف ثانی؛ احمد نظامی؛ محمد جواد موسوی؛ فاطمه کیخا؛ سمیه نظامی
چکیده
این مطالعه با هدف بررسی تحمل به دماهای پایین گیاه قرنفل در شرایط کنترل شده و به صورت طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. به این منظور گیاهان پس از کشت و رشد در خزانه در اواسط تابستان تا اوایل پاییز و خوسرمایی در شرایط طبیعی در طول پاییز، در مرحله 7-8 برگی در فریزر ترموگرادیان در معرض 12 دمای یخزدگی (صفر، 2-، 4-، 6-، 8-، 10-، 12-، 14-، 16-، 18-، ...
بیشتر
این مطالعه با هدف بررسی تحمل به دماهای پایین گیاه قرنفل در شرایط کنترل شده و به صورت طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. به این منظور گیاهان پس از کشت و رشد در خزانه در اواسط تابستان تا اوایل پاییز و خوسرمایی در شرایط طبیعی در طول پاییز، در مرحله 7-8 برگی در فریزر ترموگرادیان در معرض 12 دمای یخزدگی (صفر، 2-، 4-، 6-، 8-، 10-، 12-، 14-، 16-، 18-، 20-،22- درجه سانتیگراد) قرار داده شدند. پایداری غشاء سیتوپلاسمی پس از یخزدگی به وسیله اندازهگیری نشت الکترولیتها، و درصد بقاء و رشد مجدد گیاهان سه هفته پس از تیمارهای یخزدگی و رشد آنها در شاسی سرد به ترتیب از طریق شمارش تعداد بوتهها و تعیین نسبت آنها به تعداد بوته قبل از تیمار یخزدگی و اندازهگیری ویژگیهایی نظیر وزن خشک، ارتفاع و تعداد انشعابات جانبی تعیین گردید. نتایج نشان داد که اثر دماهای مختلف یخزدگی روی همه خصوصیات بررسی شده، معنیدار بود. با کـاهش دمـا درصد نشت الکترولیتها به طور معنـی داری (0/05 ≥P) افزایش یافت و در دمای 22- درجه سانتیگراد به حداکثر رسید. درصد بقاء گیاهان تا دمای 18- درجه سانتیگراد تغییری نکرد، ولی در دمای 22- درجه سانتیگراد تمام گیاهان از بین رفتند. بر اساس نتایج حاصل، دمای کشنده 50 درصد گیاهان (LT50) بر اساس درصد نشت و درصد بقاء به ترتیب 21- و 20/3- درجه سانتیگراد و دمای کاهنده 50 درصد وزن خشک گیاهان (RDMT50) 16- درجه سانتیگراد تعیین شد.
احمد نظامی؛ کمال حاج محمدنیا قالی باف؛ علی کمندی
چکیده
به منظور بررسی تحمل به یخزدگی ارقام چغندرقند در شرایط کنترل شده، پژوهشی در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در این مطالعه هشت رقم چغندرقند (Beta vulgaris L.) به نام های رسول، شیرین، IC و7233 (ارقام داخلی)، افشاری، پائولینا، ریزوفورت و لاتیتیا (ارقام خارجی) در معرض هشت ...
بیشتر
به منظور بررسی تحمل به یخزدگی ارقام چغندرقند در شرایط کنترل شده، پژوهشی در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در این مطالعه هشت رقم چغندرقند (Beta vulgaris L.) به نام های رسول، شیرین، IC و7233 (ارقام داخلی)، افشاری، پائولینا، ریزوفورت و لاتیتیا (ارقام خارجی) در معرض هشت دمای یخ زدگی (شامل صفر، 2-، 4- ، 6- ، 8- ، 10- ، 12- و 14- درجه سانتیگراد) قرار گرفتند. بوته ها تا مرحله 4 تا 5 برگی در اوایل بهار در محیط طبیعی رشد یافته و بعد از آن جهت اعمال تیمارهای یخزدگی به فریزر ترموگرادیان منتقل شدند. درصد بقاء، وزن خشک، عدد کلروفیلمتر، دمای کشنده 50 درصد (LT50) نمونههای گیاهی و دمای کاهنده 50 درصد وزن خشک (RDMT50) نمونهها در پایان دوره بازیافت (سه هفته بعد از اعمال تیمار یخزدگی) اندازهگیری و ثبت شد. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که اثرات رقم و دمای یخزدگی بر درصد بقاء، وزن خشک و عدد کلروفیل متر معنیدار (01/0≤p) بود. با کاهش دمای یخزدگی به کمتر از 8- درجه سانتیگراد، میانگین درصد بقاء به شکل معنیداری کم شد، اما کاهش معنیدار وزن خشک و عدد کلروفیلمتر نسبت به شاهد (تیمار عدم یخزدگی) از تیمار دمایی 2- درجه سانتیگراد به پایین مشاهده شد. همچنین مشخص شد که ارقام مورد آزمایش از لحاظ LT50 و RDMT50 با یکدیگر اختلاف معنیداری (01/0≤p) داشتند، به نحوی که در بین ارقام چغندرقند مورد بررسی، پائولینا، لاتیتیا و شیرین با LT50معادل 11/5- درجه سانتیگراد مقاومترین، و رقم افشاری با LT50معادل 9/1- درجه سانتیگراد حساسترین رقم شناخته شدند. رقم افشاری بیشترین مقدار RDMT50 (7/7- درجه سانتیگراد) را نیز نسبت به سایر ارقام نشان داد. به نظر میرسد با توجه به همبستگی خوب بین RDMT50 با LT50 در این آزمایش (**0/83=r)، از این صفت نیز بتوان در ارزیابی تحمل به یخزدگی ارقام چغندرقند استفاده کرد.
احمد نظامی؛ جعفر نباتی؛ اعظم برزوئی؛ علی کمندی؛ علی معصومی؛ معصومه صالحی
چکیده
خطر پذیری آب و هوائی از جمله عواملی است که همواره در میزان تولید غلات در بسیاری از مناطق موثر بوده است. به منظور بررسی تحمل به یخزدگی ارقام جو در شرایط کنترل شده، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی و به صورت آزمایش فاکتوریل با سه تکرار در آزمایشگاه فیزیولوژی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به اجراء در آمد. ترکیب 5 رقم جو ماکوئی، ...
بیشتر
خطر پذیری آب و هوائی از جمله عواملی است که همواره در میزان تولید غلات در بسیاری از مناطق موثر بوده است. به منظور بررسی تحمل به یخزدگی ارقام جو در شرایط کنترل شده، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی و به صورت آزمایش فاکتوریل با سه تکرار در آزمایشگاه فیزیولوژی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به اجراء در آمد. ترکیب 5 رقم جو ماکوئی، کارون×کویر، لخت، ریحان و والفجر به همراه 6 تیمار دمائی (0، 4-، 8-، 12-، 16- و 20- درجه سانتیگراد) به صورت فاکتوریل به عنوان تیمارهای مورد بررسی در نظر گرفته شدند. در این آزمایش گلدانها از زمان کاشت تا مرحله 6-4 برگی جهت گذراندن دوره خوسرمائی در شرایط طبیعی قرار گرفتند و پس از آن جهت اعمال یخزدگی به فریزر ترموگرادیان منتقل شدند. میزان پایداری غشاء سیتوپلاسمی ژنوتیپها با استفاده از نشت الکترولیتها مورد ارزیابی قرار گرفت وسپس درجه حرارت کشنده برای 50 درصد نمونهها (LT50 ) بر اساس نشت الکترولیتها تعیین گردید. همچنین سه هفته بعد از زمان اعمال دماهای یخزدگی و رشد مجدد آنها در گلخانه، درصد بقاء، ارتفاع، وزن خشک، دمای کشنده 50 درصد گیاهان ((LT50 بر اساس درصد بقاء و دمای کاهنده 50 درصدوزن خشک گیاهان (RDMT50) اندازهگیری و ثبت شد. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که درصد نشت الکترولیتها در نمونههای برگ و طوقه ارقام مورد بررسی دارای تفاوت معنیداری ( p<0/01) بود، به نحوی که برگ رقم والفجر با 69/4 درصد و رقم کارون×کویر با 5/58 درصد به ترتیب از بیشترین و کمترین درصد نشت برخوردار بودند. در نمونههای طوقه رقم ریحان با 78/9 درصد بیشترین درصد نشت الکترولیت را داشت و ارقام ماکوئی، کارون×کویر، لخت و والفجر بدون تفاوت معنیدار کمترین درصد نشت را به خود اختصاص دادند. اندازهگیری صفاتی نظیر وزن خشک و ارتفاع بوته سه هفته پس از بازیافت اختلاف معنیداری را در بین رقمهای مورد بررسی نشان داد، به عنوان مثال رقم کارون × کویر با 978 میلیگرم بیشترین و رقم والفجر با 480 میلیگرم کمترین وزن خشک تک بوته را داشتند. همچنین اغلب صفات مورد بررسی از تیمار دمائی 12- درجه سانتی گراد به پائین کاهش معنیداری نسبت به شاهد (تیمار صفر درجه سانتیگراد) نشان دادند.