ارزیابی تحمل به یخ زدگی ارقام جو (Hordeum vulgar L.) در مرحله گیاهچه‌ای تحت شرایط کنترل شده

نظامی, احمد; نباتی, جعفر; برزوئی, اعظم; کمندی, علی; معصومی, علی; صالحی, معصومه

doi:10.22077/escs.2010.79

ارزیابی تحمل به یخ زدگی ارقام جو (Hordeum vulgar L.) در مرحله گیاهچه‌ای تحت شرایط کنترل شده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

² دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی

³ عضو هیات علمی پژوهشکده کشاورزی، پزشکی و صنعتی هسته‌ای کرج

⁴ دانشجوی دکتری زراعت گرایش فیزیولوژی دانشگاه فردوسی مشهد

⁵ عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور خراسان رضوی

10.22077/escs.2010.79

چکیده

خطر پذیری آب و هوائی از جمله عواملی است که همواره در میزان تولید غلات در بسیاری از مناطق موثر بوده است. به منظور بررسی تحمل به یخ‌زدگی ارقام جو در شرایط کنترل شده، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی و به صورت آزمایش فاکتوریل با سه تکرار در آزمایشگاه فیزیولوژی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به اجراء در آمد. ترکیب 5 رقم جو ماکوئی، کارون×کویر، لخت، ریحان و والفجر به همراه 6 تیمار دمائی (0، 4-، 8-، 12-، 16- و 20- درجه سانتی‌گراد) به صورت فاکتوریل به عنوان تیمارهای مورد بررسی در نظر گرفته شدند. در این آزمایش گلدان‌ها از زمان کاشت تا مرحله 6-4 برگی جهت گذراندن دوره خوسرمائی در شرایط طبیعی قرار گرفتند و پس از آن جهت اعمال یخ‌زدگی به فریزر ترموگرادیان منتقل شدند. میزان پایداری غشاء سیتوپلاسمی ژنوتیپ‌ها با استفاده از نشت الکترولیت‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت وسپس درجه حرارت کشنده برای 50 درصد نمونه‌ها (LT₅₀ ) بر اساس نشت الکترولیت‌ها تعیین گردید. همچنین سه هفته بعد از زمان اعمال دماهای یخ‌زدگی و رشد مجدد آنها در گلخانه، درصد بقاء، ارتفاع، وزن خشک، دمای کشنده 50 درصد گیاهان ((LT₅₀ بر اساس درصد بقاء و دمای کاهنده 50 درصدوزن خشک گیاهان (RDMT₅₀) اندازه‌گیری و ثبت شد. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که درصد نشت الکترولیت‌ها در نمونه‌های برگ و طوقه ارقام مورد بررسی دارای تفاوت معنی‌داری ( p<0/01) بود، به نحوی که برگ رقم والفجر با 69/4 درصد و رقم کارون×کویر با 5/58 درصد به ترتیب از بیشترین و کمترین درصد نشت برخوردار بودند. در نمونه‌های طوقه رقم ریحان با 78/9 درصد بیشترین درصد نشت الکترولیت را داشت و ارقام ماکوئی، کارون×کویر، لخت و والفجر بدون تفاوت معنی‌دار کمترین درصد نشت را به خود اختصاص دادند. اندازه‌گیری صفاتی نظیر وزن خشک و ارتفاع بوته سه هفته پس از بازیافت اختلاف معنی‌داری را در بین رقم‌های مورد بررسی نشان داد، به عنوان مثال رقم کارون × کویر با 978 میلی‌گرم بیشترین و رقم والفجر با 480 میلی‌گرم کمترین وزن خشک تک بوته را داشتند. همچنین اغلب صفات مورد بررسی از تیمار دمائی 12- درجه سانتی گراد به پائین کاهش معنی‌داری نسبت به شاهد (تیمار صفر درجه سانتی‌گراد) نشان دادند.

کلیدواژه‌ها