تنش خشکی
زهره فلاحتی؛ رضا امیری فهلیانی؛ مسعود دهداری؛ حمیدرضا خادم حمزه
چکیده
کمبود آب، تولید گیاهان زراعی را در دنیا به شدت کاهش می‌دهد و خشکی اصلی‌ترین تنش غیرزیستی می‌باشد. به منظور بررسی برخی خصوصیات ژنوتیپهای آفتابگردان (Helianthus annuus) تحت تأثیر دو رژیم آبیاری، دو آزمایش جداگانه در شرایط بدون‌تنش (تأمین 100 درصد نیاز آبی) و تنش 50 درصدی (تأمین 50 درصد نیاز آبی) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام ...
بیشتر
کمبود آب، تولید گیاهان زراعی را در دنیا به شدت کاهش می‌دهد و خشکی اصلی‌ترین تنش غیرزیستی می‌باشد. به منظور بررسی برخی خصوصیات ژنوتیپهای آفتابگردان (Helianthus annuus) تحت تأثیر دو رژیم آبیاری، دو آزمایش جداگانه در شرایط بدون‌تنش (تأمین 100 درصد نیاز آبی) و تنش 50 درصدی (تأمین 50 درصد نیاز آبی) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. ژنوتیپهای روغنی لاکومکا، پروگرس، شمس، قاسم، گلسا، بیوتک و زرّین و ژنوتیپهای آجیلی شمشیری، کلّه‌قوچی و محلی اصفهان آفتابگردان مورد ارزیابی قرارگرفتند. در شرایط بدون‌تنش، ژنوتیپهای آجیلی از نظر قطر طبق تفاوتی نشان ندادند. از میان ژنوتیپهای روغنی، ژنوتیپهای قاسم و شمس از بالاترین قطر طبق برخوردار بودند، اگرچه با دیگر ژنوتیپها به استثنای ژنوتیپ زرّین اختلافی نشان ندادند. بر پایه نتایج تجزیه واریانس مرکب، اثر ژنوتیپ و رژیم آبیاری در سطح احتمال یک درصد بر تعداد دانه پر در طبق معنیدار گردید. با اعمال تنش، تعداد دانه پر در طبق نسبت به شرایط نرمال کاهش 20.03 درصدی نشان‌داد. از ژنوتیپهای روغنی، ژنوتیپ قاسم و از ژنوتیپهای آجیلی ژنوتیپ محلی اصفهان بیشترین تعداد دانه پر در طبق را نشان دادند. تجزیه واریانس مرکب نشان داد درصد روغن دانه، وزن صددانه، عملکرد دانه و عملکرد زیستی آفتابگردان در سطح احتمال 1 درصد (P<0.01) تحت تأثیر برهم‌کنش ژنوتیپ در رژیم آبیاری قرار گرفتند. به‌طور کلی از بین ژنوتیپهای آجیلی، ژنوتیپ شمشیری و از بین ژنوتیپهای روغنی ژنوتیپ شمس نسبت به سایر ژنوتیپها از عملکرد دانه و عملکرد زیستی بیشتری در هر دو حالت بدون‌تنش و تنش برخوردار بودند و بنابراین این ژنوتیپها به عنوان ژنوتیپهای پیشنهادی در شرایط محدودیت آبیاری و شرایط مشابه جهت کشت معرفی می‌شوند. همچنین، با توجه به نتایج حاصله میتوان گفت که ارقام آجیلی نسبت به انواع روغنی در منطقه مورد بررسی از وضعیت بهتری در هر دو شرایط بدون‌تنش و تنش برخوردار بودند.
تنش خشکی
عباس رضایی زاد؛ شراره آرمان؛ کمال سادات اسیلان؛ سیروس منصوری فر
چکیده
مطالعه حاضر به‌منظور بررسی اثر تنش خشکی و تراکم بوته بر عملکرد و سایر خصوصیات زراعی توده محلی آفتابگردان آجیلی در قالب آزمایش کرتهای یک‌بار خردشده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1396 در مزرعه زارعین استان کرمانشاه اجرا شد. تنش خشکی به‌عنوان عامل اصلی در سه سطح بدون تنش، تنش متوسط و تنش شدید و فاصله بوته روی ...
بیشتر
مطالعه حاضر به‌منظور بررسی اثر تنش خشکی و تراکم بوته بر عملکرد و سایر خصوصیات زراعی توده محلی آفتابگردان آجیلی در قالب آزمایش کرتهای یک‌بار خردشده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1396 در مزرعه زارعین استان کرمانشاه اجرا شد. تنش خشکی به‌عنوان عامل اصلی در سه سطح بدون تنش، تنش متوسط و تنش شدید و فاصله بوته روی ردیفهای کشت 60 سانتیمتری به‌عنوان عامل فرعی شامل سه سطح 20، 40 و 60 سانتیمتر بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد تنش خشکی به‌طور معنیداری باعث کاهش ارتفاع بوته، تعداد روز تا رسیدگی، قطر ساقه، تعداد دانه در طبق و عملکرد دانه و از طرف دیگر سبب افزایش تعداد روز تا گلدهی شد. تراکم بر همه صفات موردبررسی به‌جز ارتفاع بوته و تعداد برگ معنیدار بود. با افزایش تراکم، قطر ساقه، قطر طبق، تعداد و وزن دانه در طبق و وزن هزار دانه کاهش و درصد پوکی و تعداد روز تا گلدهی افزایش یافت. مقایسه میانگین دادهها نشان داد که تنش شدید باعث کاهش 5/39 درصدی عملکرد دانه نسبت به شرایط بدون تنش شد. نتایج نشان داد که کاهش فاصله بوته ها از هم به‌صورت خطی باعث افزایش عملکرد دانه نشد به‌طوری‌که عملکرد دانه در فاصله بوته 40 سانتیمتر با 4344 کیلوگرم در هکتار به ترتیب 21.2 و 16.6 درصد بیشتر از فاصله بوته 60 و 20 سانتیمتر بود. به‌طورکلی با توجه به نتایج به‌دست‌آمده در منطقه موردمطالعه میتوان فاصله بوته 40 سانتیمتر و تنش خشکی متوسط قبل از رسیدن به مرحله رشد زایشی را برای حصول عملکرد مناسب در آفتابگردان آجیلی توصیه کرد.
سید پوریا دربانی؛ علی اشرف مهرابی؛ سید سعید پورداد؛ عباس ملکی؛ محسن فرشادفر
چکیده
تحقیق حاضر به منظور شناسایی ژنوتیپهای متحمل به خشکی آفتابگردان در معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم (سرارود) کرمانشاه انجام گردید. آزمایش در قالب طرح لاتیس ساده انجام شد که در آن، 64 ژنوتیپ آفتابگردان با آرایش 8×8 در دو شرایط عدم تنش و اعمال تنش رطوبتی مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بین ژنوتیپها و همچنین سطوح تیمار تنش ...
بیشتر
تحقیق حاضر به منظور شناسایی ژنوتیپهای متحمل به خشکی آفتابگردان در معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم (سرارود) کرمانشاه انجام گردید. آزمایش در قالب طرح لاتیس ساده انجام شد که در آن، 64 ژنوتیپ آفتابگردان با آرایش 8×8 در دو شرایط عدم تنش و اعمال تنش رطوبتی مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بین ژنوتیپها و همچنین سطوح تیمار تنش رطوبتی، از نظر تعداد طبق در واحد سطح، اختلاف معنیداری وجود نداشت. در شرایط تنش رطوبتی، در 27 ژنوتیپ قطر طبق بیشتر از 11.4 سانتیمتر بود و در 16 ژنوتیپ قطر طبق حتی به 10 سانتیمتر هم نرسید. در صفت تعداد دانه در طبق در شرایط عدم تنش، ژنوتیپ Sil-96 با تولید بیش از 842 دانه در طبق، بیشترین تعداد دانه در طبق را از خود نشان داد. با این حال 12 ژنوتیپ دیگر با این ژنوتیپ در گروه برتر آماری قرار گرفتند. در شرایط اعمال تنش رطوبتی نیز در 11 ژنوتیپ (از جمله ژنوتیپ Sil-96) تعداد دانه در طبق بیش از 630 عدد و در 16 ژنوتیپ، تعداد دانه در طبق، کمتر از 400 عدد بود. از نظر وزن هزار دانه، بین ژنوتیپهای آفتابگردان در هر دو شرایط تنش و عدم تنش، اختلاف معنیداری وجود نداشت. اما مقایسه دو شرایط تنش و عدم تنش، نشان داد که اعمال تنش رطوبتی سبب کاهش معنیدار و 8.62 درصدی وزن هزار دانه گردید. ژنوتیپ Sil-96 در هر دو شرایط تنش و عدم تنش، بالاترین عملکرد دانه را از خود نشان داد. هرچند که در شرایط عدم تنش، با چهار ژنوتیپ دیگر مشترکا در گروه برتر آماری قرار گرفت. همچنین ژنوتیپ Sil-96 از بالاترین شاخص تحمل به خشکی برخوردار بود. لذا به نظر می‌رسد که این ژنوتیپ برای کشت در هر دو شرایط وجود و عدم وجود تنش رطوبتی قابل توصیه باشد.
شیلان داودی؛ یهرام میرشکاری؛ تورج میر محمودی؛ فرهاد فرح وش؛ سامان یزدان ستا
چکیده
به‌منظور بررسی اثرپرایمینگ بذر با سالیسیلیک اسید و اسید آسکوربیک بر فعالیت آنتی اکسیدانت‌ها، اجزای عملکرد دانه و روغن در آفتابگردان، آزمایشی در طی سال‌های زراعی 95-1394 به‌صورت طرح اسپیلت پلات فاکتوریل با سه تکرار انجام شد. فاکتور اول آبیاری در دو سطح (نرمال و تنش کم‌آبی) در کرت های اصلی و ترکیب فاکتوریل سطوح اسید آسکوربیک (شاهد، 50 ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثرپرایمینگ بذر با سالیسیلیک اسید و اسید آسکوربیک بر فعالیت آنتی اکسیدانت‌ها، اجزای عملکرد دانه و روغن در آفتابگردان، آزمایشی در طی سال‌های زراعی 95-1394 به‌صورت طرح اسپیلت پلات فاکتوریل با سه تکرار انجام شد. فاکتور اول آبیاری در دو سطح (نرمال و تنش کم‌آبی) در کرت های اصلی و ترکیب فاکتوریل سطوح اسید آسکوربیک (شاهد، 50 و 100 ppm) و سطوح اسید سالیسیلیک (شاهد، 100 و 200 ppm) در کرتهای فرعی قرار گرفت. نتایج مقایسات میانگین نشان داد تنش کم‌آبی مقدار فعالیت پرولین، کاتالاز، سوپراکسید دسموتاز، گلوتاتیون پراکسیداز، دی تیروزین و مالون دی آلدهید را به ترتیب 9.75، 19.18، 36.83، 14.36، 23.97، 17.51 و 25.10 درصد افزایش و مقدار عملکرد دانه و درصد روغن را 26.51 و 24.48 درصد کاهش داد. پرایمینگ با اسید سالیسیلیک و اسید آسکوربیک هم به صورت جداگانه و هم به صورت تلفیقی بر مقدار فعالیت آنزیم‌های پرولین، کاتالاز، گلوتاتیون پراکسیداز و دی تیروزین در مقایسه با تیمار شاهد افزودند و از مقدار مالون دی آلدهید کاستند. در این بررسی بالاترین عملکرد دانه (2.72 تن در هکتار) و درصد روغن (52.09 درصد) در ترکیب سطوح 200ppm اسید سالیسیلیک و 100ppm اسید اسکوربیک دیده شد، همچنین سطح 200ppm اسید سالیسیلیک و 100ppm اسید اسکوربیک مقدار فعالیت آنزیم‌های پرولین، کاتالاز، سوپراکسید دسموتاز و گلوتاتیون پراکسیداز، دی تیروزین، عملکرد دانه و درصد روغن را به ترتیب 9.21، 50.35، 54.25، 49.18، 48.24، 36.68 و 39.31 درصد در مقایسه با تیمار شاهد افزودند؛ بنابراین پرایمینگ بذر با اسید سالیسیلیک و اسید اسکوربیک می‌تواند تکنیک مناسبی جهت افزایش خصوصیات کمی و کیفی و بهبود مقاومت به تنش کم‌آبی در آفتابگردان باشد.
ایرج همتی؛ سید سعید پورداد؛ رجب چوکان
چکیده
به‌منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ و محیط و شناسایی ژنوتیپهای پایدار، 20 ژنوتیپ اصلاح‌شده داخلی آفتابگردان در 10 محیط شامل چهار منطقه در شرایط رطوبتی متفاوت طی سه سال زراعی (90-89، 91-90 و 93-92)، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفتند. دادههای حاصل از عملکرد دانه از طریق تجزیه گرافیکی GGE بای پلات بررسی شدند. بر اساس ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ و محیط و شناسایی ژنوتیپهای پایدار، 20 ژنوتیپ اصلاح‌شده داخلی آفتابگردان در 10 محیط شامل چهار منطقه در شرایط رطوبتی متفاوت طی سه سال زراعی (90-89، 91-90 و 93-92)، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفتند. دادههای حاصل از عملکرد دانه از طریق تجزیه گرافیکی GGE بای پلات بررسی شدند. بر اساس نتایج حاصل، ژنوتیپهای G3(Sil-42)، G15(Sil-75)، G17(Sil-20)، G14(Sil-82) و G6(Sil-162) ازنظر پایداری و عملکرد مطلوبترین ژنوتیپها بودند، همچنین ژنوتیپهای G9(Sil-231)، G4(Sil-94) و G20(Armaverski) به‌عنوان ناپایدارترین ژنوتیپها شناخته شدند. نمودار رابطه بین محیطها نشان داد که بین محیطهای E3 و E7، محیطهای E4، E5 و E6 و همچنین بین محیطهای E2، E10 و E8 همبستگی بالای وجود داشت. محیط E9 با سه محیط E2، E8 و E10 همبستگی مثبت داشت. از طرفی محیطهای E7 و E3 با محیطهای E10، E2، E8 و E9 همبستگی منفی و نزدیک به 1- داشتند. بین محیط گروه E6، E5 و E4 با محیطهای گروه E10، E2، E8 و E9 همبستگی وجود نداشت، لذا تقریباً محیطهای مجزا محسوب شدند. مطلوبترین محیط، محیط E4(سرارود، سال زراعی 90-89 با آبیاری تکمیلی) بود که کمترین فاصله را از محیط فرضی ایدهآل داشت. محیط E1(گچساران، سال زراعی 93-92، بدون آبیاری) به‌عنوان نامطلوبترین محیط شناسایی گردید.
عباس رضایی زاد؛ ثریا پروین؛ لیا شوشتری
چکیده
به‌منظور تجزیه ژنتیکی عملکرد و اجزای عملکرد در برخی لاینهای نرعقیم و بازگردانندههای باروری تعداد 12 دورگ آفتابگردان حاصل دورگگیری چهار لاین نرعقیم و سه لاین بازگرداننده باروری به همراه 2 دورگ فرخ و SHF89-90 به‌عنوان شاهد در دو شرایط عادی و تنش خشکی با قطع آبیاری از مرحله گلدهی به بعد مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس ...
بیشتر
به‌منظور تجزیه ژنتیکی عملکرد و اجزای عملکرد در برخی لاینهای نرعقیم و بازگردانندههای باروری تعداد 12 دورگ آفتابگردان حاصل دورگگیری چهار لاین نرعقیم و سه لاین بازگرداننده باروری به همراه 2 دورگ فرخ و SHF89-90 به‌عنوان شاهد در دو شرایط عادی و تنش خشکی با قطع آبیاری از مرحله گلدهی به بعد مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مرکب تیمارهای موردبررسی در دو شرایط عادی و تنش خشکی نشان داد که تنش خشکی بر همه صفات موردبررسی به‌جزء تعداد دانه در طبق و درصد روغن دانه اثر معنیداری داشت. در بین صفات موردبررسی بیشترین تغییرات حاصل از تنش خشکی مربوط به عملکرد دانه و وزن هزار دانه و کمترین آن مربوط به درصد روغن دانه بود. تجزیه واریانس ترکیب پذیری دورگها نشان داد که اثر لاینهای بازگرداننده باروری و لاینهای نرعقیم سیتوپلاسمی که معادل ترکیبپذیری عمومی است برای اکثر صفات زراعی مورد ارزیابی در هر دو شرایط عادی و تنش خشکی معنی دار بود. نتایج نشان داد که برای همه صفات مورد ارزیابی سهم لاینهای بازگرداننده باروری نسبت به لاینهای نرعقیم بیشتر بود. معنیدار شدن اثرات متقابل لاینهای نرعقیم و لاینهای بازگرداننده باروری به همراه اثرات ساده آن‌ها نشان داد که در این مطالعه کنترل ژنتیکی اکثر صفات موردبررسی تحت تأثیر اثرات دوگانه افزایشی و غالبیت بوده است.
ابراهیم عباسی سیه‌جانی؛ فرهاد فرح وش؛ محمد باقر خورشیدی بنام؛ آیتک صادقی
چکیده
به منظور بررسی اثر تنش کمبود آب بر روی برخی از صفات مورفولوژیک سه رقم آفتابگردان آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کاملاً تصادفی در سه تکرار در شرایط آب و هوایی تبریز طی سال زراعی 1386 و در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز اجرا شد. تیمار تنش کمبود آب در پنج سطح (50، 100، 150، 200 و 250 میلی‌متر از تشتک تبخیر ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر تنش کمبود آب بر روی برخی از صفات مورفولوژیک سه رقم آفتابگردان آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کاملاً تصادفی در سه تکرار در شرایط آب و هوایی تبریز طی سال زراعی 1386 و در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز اجرا شد. تیمار تنش کمبود آب در پنج سطح (50، 100، 150، 200 و 250 میلی‌متر از تشتک تبخیر کلاس A) در مرحله R3 در کرتهای اصلی و سه رقم آفتابگردان (آرماویرسکی، آلستار و ایروفلور) در کرتهای فرعی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که عملکرد دانه در 100، 150، 200 و 250 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر نسبت به تیمار شاهد (آبیاری پس از 50 میلی‌متر تبخیر از تشتک) به ترتیب برابر 78%، 65%، 50% و 43% عملکرد دانه شاهد می باشد. رقم آرماویرسکی از عملکرددانه بیشتری نسبت به هیبرید آلستار برخوردار بود ولی هیبرید ایروفلور اختلاف معنیداری از نظر عملکرد دانه با دو رقم دیگر نداشت. با افزایش شدت تنش کمبود آب کاهش معنی داری در عملکرد دانه و درصد روغن ایجاد شد. اثر متقابل تنش کمیود آب و رقم بر روی درصد پوکی دانه و تعداد دانه پر در سطح احتمال 5% معنیدار گردید.
