تنش خشکی
سجاد نصیری؛ بابک عندلیبی؛ افشین توکلی؛ محمدامیر دلاور؛ لوکاس ون زویتن
چکیده
آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با پنج تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در دو سال زراعی متوالی 1399 و 1400 بر روی گیاه جو رقم جلگه انجام شد. در این آزمایش دو سطح آبیاری (آبیاری کامل به‌عنوان شاهد و قطع آبیاری در مرحله گلدهی)، چهار سطح بیوچار (بدون بیوچار به عنوان شاهد، 0.25، 0.5 و یک درصد وزن ...
بیشتر
آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با پنج تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در دو سال زراعی متوالی 1399 و 1400 بر روی گیاه جو رقم جلگه انجام شد. در این آزمایش دو سطح آبیاری (آبیاری کامل به‌عنوان شاهد و قطع آبیاری در مرحله گلدهی)، چهار سطح بیوچار (بدون بیوچار به عنوان شاهد، 0.25، 0.5 و یک درصد وزن خاک) و سه سطح هورمون متیل جاسمونات همزمان با گلدهی و اعمال تنش (بدون محلول پاشی به عنوان شاهد، 50 و 100 میکرومول در لیتر متیل جاسمونات) مورد استفاده قرار گرفت. بر این اساس تنش، بیوچار و متیل جاسمونات بر محتوای پرولین، کربوهیدرات، نشت الکترولیت‌ها، غلظت رنگ‌دانه‌های فتوسنتزی، وزن خشک کل، تعداد سنبله بارور، وزن هزاردانه و همچنین عملکرد اقتصادی جو تاثیر معنیدار گذاشتند. علی‌رغم اینکه غلظت پرولین و کربوهیدرات و میزان نشت الکترولیت در اثر تنش خشکی افزایش و غلظت رنگ‌دانه‌های فتوسنتزی کاهش یافت، اما استفاده از بیوچار به میزان 0.25 وزن خاک و محلول‌پاشی متیل جاسمونات به غلظت 50 میکرومول در لیتر در بسیاری از صفات مورد مطالعه باعث تعدیل اثرات تنش خشکی شده و در نهایت منجر به بهبود رشد و عملکرد جو شدند. از نتایج به دست آمده در آزمایش مشخص شد که استفاده از سطوح بالای این مواد ضد تنش در بعضی از موارد نه تنها نمی‌توانند اثرات مطلوبی در جلوگیری از اثرات مخرب تنش خشکی داشته باشند، بلکه در مواردی منجر به تشدید این اثرات شده و باعث کاهش رشد و عملکرد گیاه می‌شوند.
تنش خشکی
سجاد نصیری؛ بابک عندلیبی؛ افشین توکلی زانیانی؛ محمدامیر دلاور
چکیده
خشکی یکی از مهمترین تنشهای محیطی است که عملکرد و اجزای عملکرد گیاهان را به‌صورت چشمگیری تحت تأثیر قرار میدهد. به‌منظور بررسی اثرات سطوح مختلف بیوچار معدنی و هورمون متیل جاسمونات بر رشد، عملکرد و اجزای عملکرد جو بهاره تحت سطوح مختلف تنش خشکی آزمایشی به‌صورت گلدانی به‌صورت فاکتوریل 3 عاملی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی ...
بیشتر
خشکی یکی از مهمترین تنشهای محیطی است که عملکرد و اجزای عملکرد گیاهان را به‌صورت چشمگیری تحت تأثیر قرار میدهد. به‌منظور بررسی اثرات سطوح مختلف بیوچار معدنی و هورمون متیل جاسمونات بر رشد، عملکرد و اجزای عملکرد جو بهاره تحت سطوح مختلف تنش خشکی آزمایشی به‌صورت گلدانی به‌صورت فاکتوریل 3 عاملی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در 5 تکرار در سال زراعی 99-1398 در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه زنجان انجام شد. فاکتورهای موردبررسی شامل سطح تنش خشکی در سه سطح شامل بدون تنش (در حد ظرفیت زراعی)، تنش متوسط (60 درصد ظرفیت زراعی) و تنش شدید (30 درصد ظرفیت زراعی)، کاربرد بیوچار قبل از کشت در سه سطح شامل بدون بیوچار (شاهد) و مقادیر 1.5 و 3 درصد وزن خاک و همچنین محلول‌پاشی متیل جاسمونات در مرحله گلدهی در سه سطح (0، 75 و 150 میکرومول بر لیتر) بود. شاخص‌های اندازه‌گیری شده شامل نشت الکترولیت، غلظت پرولین و رنگیزه‌های فتوسنتزی، کارایی مصرف آب و محتوای نسبی آب برگ و همچنین عملکرد اقتصادی بود. نتایج حاکی از اثر معنیدار تیمارهای اعمال‌شده بر اکثر این شاخص‌ها بود. تمامی شاخص‌های موردبررسی در این آزمایش ازجمله کارایی مصرف آب، محتوای نسبی آب برگ، پرولین، نشت الکترولیت، رنگیزه‌های فتوسنتزی و عملکرد تحت تأثیر منفی تنش خشکی قرار گرفتند. بیشترین عملکرد در شرایط آبیاری نرمال و تیمار 75 میکرومول بر لیتر متیل جاسمونات و 1.5 درصد وزن خاک بیوچار به دست آمد (0.37 گرم در بوته) و کمترین میزان عملکرد (0.19 گرم در بوته) در تنش خشکی 30 درصد ظرفیت زراعی و بدون محلول‌پاشی متیل جاسمونات ایجاد شد. به‌طور مشخص استفاده از مقادیر پایین بیوچار و متیل جاسمونات باعث بهبود وضعیت گیاهان تنش دیده هم در سطح تنش شدید و هم تنش ملایم نسبت به شاهد بدون تیمار شدند؛ اما افزایش سطح استفاده از این دو ماده اثر مثبت چندانی در گیاهان نداشت.
سمیه غفاری؛ افشین توکلی؛ علیرضا یوسفی؛ جعفر نیکبخت؛ هادی سالک معراجی
چکیده
لوبیا یکی از مهمترین منابع تأمین‌کننده پروتئین موردنیاز انسان است. تنش خشکی به عنوان اصلیترین عامل محدودکننده تولید لوبیا در سراسر جهان شناخته شده است. به منظور بررسی تأثیر رژیم های مختلف آبیاری بر تبادلات گازی و صفات زراعی مرتبط با عملکرد گیاه لوبیا، آزمایشی در بهار سال 1391 به‌صورت طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار ...
بیشتر
لوبیا یکی از مهمترین منابع تأمین‌کننده پروتئین موردنیاز انسان است. تنش خشکی به عنوان اصلیترین عامل محدودکننده تولید لوبیا در سراسر جهان شناخته شده است. به منظور بررسی تأثیر رژیم های مختلف آبیاری بر تبادلات گازی و صفات زراعی مرتبط با عملکرد گیاه لوبیا، آزمایشی در بهار سال 1391 به‌صورت طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل پنج سطح مختلف آبیاری (آبیاری نشتی با تأمین 100 درصد نیاز آبی، آبیاری قطرهای-نواری با تأمین 100 درصد، 80 درصد، 60 درصد و 40 درصد نیاز آبی گیاه بود. رژیمهای آبیاری به‌غیر از ارتفاع بوته و غلظت CO2 زیر روزنه بر سایر صفات مورد ارزیابی تأثیر معنی داری داشت. کاهش مقدار آب در دسترس اثرات نامطلوبی بر عملکرد و اجزای عملکرد داشت. بالاترین میزان عملکرد دانه (945.6 کیلوگرم در هکتار)، تعداد غلاف در بوته (10.95) و شاخص برداشت (23.87 درصد) در تیمار آبیاری قطرهای-نواری با تأمین 100 درصد و بالاترین هدایت روزنهای (0.43 میلی مول بر مترمربع در ثانیه) در تیمار آبیاری نشتی با تأمین 100 درصد نیاز آبی مشاهده گردید. در سایر صفات مورد مطالعه بین تیمار آبیاری نشتی با تأمین 100 درصد نیاز آبی و آبیاری قطرهای-نواری با تأمین 100 درصد تفاوتی وجود نداشت. غلظت CO2 زیر روزنه در رژیم های مختلف آبیاری از نظر آماری یکسان بود. عملکرد دانه، تعداد غلاف در بوته و شاخص برداشت تیمار آبیاری قطرهای-نواری با تأمین 100 درصد به ترتیب 31.29، 59 و 18.93 درصد بیشتر از تیمار آبیاری نشتی با تأمین 100 درصد نیاز آبی بود. نتایج نشان داد که با کاهش مقدار آب مورد نیاز، صفات فیزیولوژیکی و زراعی مؤثر بر رشد و نمو لوبیا دچار اختلال گردیده و در نهایت سبب کاهش عملکرد میشود. ازآنجاکه بین تیمار تیمار آبیاری نشتی با تأمین 100 درصد نیاز آبی و آبیاری قطرهای-نواری با تأمین 100 درصد در بسیاری از صفات اکوفیزیولوژیکی، تفاوت معنی داری وجود نداشت، به‌منظور کاهش آب مصرفی، پیشنهاد میشود که در کشت لوبیا به جای آبیاری نشتی (سنتی) از روش آبیاری قطرهای-نواری با تأمین 100 درصد نیاز آبی استفاده شود.
هادی سالک معراجی؛ افشین توکلی
چکیده
تنش خشکی مهمترین تنش بوده و عملکرد گیاهان را کاهش میدهد. گلرنگ گیاهی مقاوم به تنش و یکی از مهمترین گیاهان دانه روغنی می‌باشد. به‌منظور بررسی عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ تحت شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی آزمایشی در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان طی دو سال زراعی 1389 و1390 به صورت کرت‌های یک بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای ...
بیشتر
تنش خشکی مهمترین تنش بوده و عملکرد گیاهان را کاهش میدهد. گلرنگ گیاهی مقاوم به تنش و یکی از مهمترین گیاهان دانه روغنی می‌باشد. به‌منظور بررسی عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ تحت شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی آزمایشی در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان طی دو سال زراعی 1389 و1390 به صورت کرت‌های یک بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل آبیاری مطلوب (0.5- مگاپاسکال) و تنش خشکی (2- مگاپاسکال) و دو رقم گلرنگ (گلدشت و زنده‌رود) بود. اثر تیمار آبیاری، رقم و سال بر قطر طبق، تعداد طبق اصلی و فرعی معنیدار نشد. بالاترین وزن هزار دانه (35.5 گرم)، عملکرد دانه (2172.4 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد زیستی (9006.1 کیلوگرم در هکتار)، شاخص برداشت (25.6 درصد) و عملکرد روغن (634.6 کیلوگرم در هکتار) در آبیاری مطلوب حاصل شد و در سایر صفات تفاوتی بین آبیاری مطلوب و تنش خشکی مشاهده نگردید. بالاترین تعداد دانه در طبق، عملکرد زیستی، درصد روغن و عملکرد روغن در رقم زنده‌رود بدست آمد و در سایر صفات بین رقم زنده‌رود و گلدشت تفاوتی وجود نداشت. تنش خشکی عملکرد دانه و عملکرد روغن را به ترتیب به میزان 51 و 65 درصد کاهش داد. درصد روغن تحت شرایط مطلوب آبیاری 8 درصد بالاتر از شرایط تنش خشکی بود. عملکرد دانه، درصد روغن و عملکرد روغن رقم گلدشت به ترتیب 7، 8 و 26 درصد بیشتر از رقم زنده‌رود بود. نتایج نشان داد که رقم گلدشت نسبت به رقم زنده‌رود برتری داشته و در شرایط تنش از تحمل بالاتری برخوردار است، بنابراین پیشنهاد میشود در شرایط محدودیت آبیاری، کشت این رقم مد نظر قرار گیرد.
علی جلالوند؛ بابک عندلیبی؛ افشین توکلی؛ پرویز مرادی
چکیده
به‌منظور بررسی اثرات سالیسیلیک اسید و سایکوسل بر تبادلات گازی گیاه دارویی بادرشبویه در شرایط تنش کم‌آبی پژوهشی در بهار سالهای 1393 و 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان به اجرا درآمد. آزمایش به‌صورت اسپلیت پلات با دو عامل سطوح رطوبتی و تنظیم کننده‌های رشد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. عامل ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثرات سالیسیلیک اسید و سایکوسل بر تبادلات گازی گیاه دارویی بادرشبویه در شرایط تنش کم‌آبی پژوهشی در بهار سالهای 1393 و 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان به اجرا درآمد. آزمایش به‌صورت اسپلیت پلات با دو عامل سطوح رطوبتی و تنظیم کننده‌های رشد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. عامل اصلی سطوح رطوبتی در دو سطح بدون تنش (آبیاری کامل تا انتهای دوره رشد)، تنش کم‌آبی (آبیاری کامل تا قبل از شروع گلدهی و قطع آبیاری قبل از شروع گلدهی تا انتهای دوره رشد) اجراشد. عامل فرعی سطوح مختلف سالیسیلیک اسید (800 و 1600 میکرومولار)، سایکوسل (600 و 1200 میکرومولار) و شاهد (محلول‌پاشی با آب مقطر) که قبل ازگلدهی به‌صورت یک بار محلول‌پاشی اعمال شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب دوساله نشان داد که اثر متقابل مرحله نمونه‌برداری در سال در رطوبت برای صفات محتوای نسبی آب برگ، دمای کانوپی، درصد اسانس، عملکرد اسانس، وزن تر بوته و وزن خشک بوته در سطح احتمال یک درصد کاملاً معنی دار گردید. میانگین اثر متقابل تنظیم کننده رشد در زمان نمونه‌برداری نشان داد که تیمار سالیسیلیک اسید 800 میکرومولار در مرحله انتهای گلدهی (H3B1) بیشترین درصد اسانس (0.37) و کمترین درصد اسانس نیز مربوط به تیمار سایکوسل 600 میکرومولار (0.16) در مرحله شروع گلدهی (H1B2) است. درصد اسانس در مراحل نموی روند افزایشی دارد به‌طوری‌که بیشترین میزان درصد اسانس مربوط به مرحله انتهای گلدهی است. در شرایط تنش خشکی عملکرد اسانس کاهش مییابد. تیمار سایکوسل 1200 میکرومولار از طریق افزایش رشد ریشه و افزایش جذب آب از اعماق خاک موجب شد که گیاه نسبت به سایر تیمارها عملکرد اسانس بیشتری داشته باشد.
علی جلالوند؛ بابک عندلیبی؛ افشین توکلی؛ پرویز مرادی
چکیده
به منظور بررسی اثرات سالیسیلیک اسید و سایکوسل بر تبادلات گازی گیاه دارویی بادرشبویه در شرایط تنش کم آبی پژوهشی در بهار سالهای 1393 و 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان به اجرا درآمد. آزمایش به‌صورت اسپلیت پلات با دو عامل سطوح رطوبتی و تنظیم‌کننده‌های رشد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا ...
بیشتر
به منظور بررسی اثرات سالیسیلیک اسید و سایکوسل بر تبادلات گازی گیاه دارویی بادرشبویه در شرایط تنش کم آبی پژوهشی در بهار سالهای 1393 و 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان به اجرا درآمد. آزمایش به‌صورت اسپلیت پلات با دو عامل سطوح رطوبتی و تنظیم‌کننده‌های رشد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. عامل اصلی سطوح رطوبتی در دو سطح بدون تنش ( آبیاری کامل تا انتهای دوره رشد)، تنش کم آبی ( آبیاری کامل تا قبل از شروع گلدهی و قطع آبیاری قبل از شروع گلدهی تا انتهای دوره رشد) اجرا شد. عامل فرعی سطوح مختلف سالیسیلیک اسید (800 و 1600 میکرومولار)، سایکوسل (600 و 1200 میکرومولار) و شاهد (محلول‌پاشی با آب مقطر) که قبل از گلدهی به صورت یک‌بار محلول‌پاشی اعمال شد. نتایج نشان داد که اثر متقابل مرحله نمونه‌برداری در سال در رطوبت در هورمون برای صفات غلظت CO2 زیر روزنه ای، تعرق، هدایت روزنه ای و کارایی مصرف آب فتوسنتزی در سطح احتمال یک درصد کاملاً معنیدار گردید. غلظت CO2 زیر روزنه ای در مراحل شروع گلدهی، گلدهی کامل و انتهای گلدهی روندی افزایشی دارد اما میزان تعرق، هدایت روزنهای، فتوسنتز و کارایی مصرف آب فتوسنتزی روندی کاهشی دارند. تیمار سایکوسل ( 600 میکرومولار) در مرحله انتهای گلدهی موجب افزایش غلظت CO2 زیر روزنه ای نسبت به سایر تیمارها شد. تیمار سالیسیلیک اسید (800 میکرومولار) موجب افزایش تعرق، هدایت روزنه ای و فتوسنتز نسبت به سایر تیمارها میشود. نتایج نشان داد که تیمار سالیسیلیک اسید میتواند از طریق کاهش آنزیم کلروفیلاز موجب افزایش کلروفیل شده و سرعت فتوسنتز را افزایش دهد و از طریق افزایش هدایت روزنه ای موجب افزایش تعرق شده و اثرات منفی ناشی از تنش خشکی را تعدیل میکند.
علی جلالوند؛ بابک عندلیبی؛ افشین توکلی؛ پرویز مرادی
چکیده
خشکی یکی از مهمترین تنشهای محیطی است که مورفولوژی، فیزیولوژی و بیوشیمی گیاه را تحت تأثیر قرار میدهد به همین دلیل پژوهشی به‌منظور ارزیابی اسانس و خصوصیات فیزیولوژیکی گیاه دارویی بادرشبویه در شرایط تنش خشکی در بهار سالهای 1393 و 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان به اجرا درآمد. آزمایش به‌صورت اسپلیت پلات با ...
بیشتر
خشکی یکی از مهمترین تنشهای محیطی است که مورفولوژی، فیزیولوژی و بیوشیمی گیاه را تحت تأثیر قرار میدهد به همین دلیل پژوهشی به‌منظور ارزیابی اسانس و خصوصیات فیزیولوژیکی گیاه دارویی بادرشبویه در شرایط تنش خشکی در بهار سالهای 1393 و 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان به اجرا درآمد. آزمایش به‌صورت اسپلیت پلات با دو عامل سطوح رطوبتی و تنظیم‌کننده‌های رشد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. عامل اصلی سطوح رطوبتی در دو سطح بدون تنش (آبیاری کامل تا انتهای دوره رشد)، تنش خشکی (آبیاری کامل تا قبل از شروع گلدهی و قطع آبیاری قبل از شروع گلدهی تا انتهای دوره رشد) اجرا شد. عامل فرعی سطوح مختلف اسید سالیسیلیک (800 و 1600 میکرو مولار)، سایکوسل (600 و 1200 میکرو مولار) و شاهد (محلول‌پاشی با آب مقطر) که قبل از گلدهی به صورت یک‌بار محلول‌پاشی اعمال شد. نتایج نشان داد که تأثیر سال بر میزان کلروفیل های a، b، کاروتنوئید، شاخص محتوای کلروفیل، مجموع کلروفیل های a و b، عملکرد و درصد اسانس در سطح یک درصد معنیدار شد و تأثیر سال بر میزان پرولین معنیدار نبود. همچنین نتایج نشان داد که درصد و عملکرد اسانس در سال 1393 بیشتر از سال 1394 شد. اثر متقابل تنظیم‌کننده‌های رشدی در سطوح رطوبتی نشان داد که در شرایط تنش خشکی نشت الکترولیت‌ها افزایش مییابد و درنتیجه پایداری غشاء نسبت به شرایط آبیاری نرمال کاهش پیدا میکند. پایداری غشاء با عملکرد اسانس و شاخص محتوای کلروفیل همبستگی منفی و با میزان پرولین همبستگی مثبت و معنیداری دارد. همچنین بین میزان کلروفیلهایa و b و کاروتنوئید و مجموع کلروفیلهای a و b همبستگی مثبت و معنیداری وجود دارد. اثر متقابل تنظیم‌کننده‌های رشد در رطوبت برای همه ترکیبات اسانس به جزء ترکیب Nerylactate در سطح یک درصد کاملاً معنیدار شد. با توجه به نتایج آزمایش میتوان بیان کرد که تنش خشکی سبب کاهش عملکرد و درصد اسانس در گیاه بادرشبویه شد.
