نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه زراعت، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

2 استادیار گروه زراعت، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

چکیده

با توجه به اهمیت گیاه گندم در تغذیه انسان و همچنین تأثیر تنش شوری در اراضی زهکشی نشده، بررسی اثر تنش شوری و نقش اسید سالیسیلیک در تعدیل اثرات آن در کشت گندم حائز اهمیت است. لذا این پژوهش با هدف بررسی و مقایسه اثر روش‌های مختلف کاربرد هورمون اسید سالیسیلیک بر ویژگی‌های کمی، کیفی و بیوشیمیایی گندم در زمین‌های زهکشی شده و زهکشی نشده به‌صورت تجزیه مرکب در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل زمین‌های زراعی زهکشی شده (آزمایش اول) و زهکشی نشده (آزمایش دوم) و عامل دوم شامل روش‌های کاربرد اسید سالیسیلیک به‌صورت (1) عدم محلول‌پاشی (شاهد)، (2) تلقیح بذر با اسید سالیسیلیک، (3) محلول‌پاشی در ابتدای پنجه‌دهی، (4) تلقیح بذر با اسید سالیسیلیک + محلول‌پاشی در ابتدای پنجه‌دهی، (5) محلول‌پاشی در مرحله انتهای پنجه‌دهی، (6) تلقیح بذر با اسید سالیسیلیک + محلول‌پاشی در مرحله انتهای پنجه‌دهی. نتایج نشان داد که تأثیر نوع اراضی مورد کشت بر تعداد سنبله در متر‌مربع، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، شاخص کلروفیل، پرولین و درصد پروتئین دانه در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. تأثیر سطوح اسید سالیسیلیک در تمامی صفات اندازه‌گیری در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. اثر متقابل نوع زمین و روش کاربرد سالیسیلیک ازنظر درصد پروتئین در سطح احتمال پنج درصد و ازنظر تعداد سنبله در متر‌مربع، تعداد سنبلچه در سنبله، وزن هزار دانه، شاخص کلروفیل و مقدار پرولین در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. بیشترین و کمترین عملکرد دانه در اراضی زهکشی شده و زهکشی نشده به ترتیب با 3308 و 2017 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد و در بین روش‌های مختلف کاربرد اسید سالیسیلیک، بیشترین و کمترین عملکرد دانه در روش تلقیح بذر با اسید سالیسیلیک + محلول‌پاشی در ابتدای پنجه‌دهی و بدون کاربرد اسید سالیسیلیک به ترتیب با 3636 و 1759 کیلوگرم در هکتار حاصل شد. نتایج کلی آزمایش نشان داد که تأثیر اسید سالیسیلیک در اراضی زهکشی شده با افزایش مؤلفه‌های تولیدی و در اراضی زهکشی نشده با کم کردن اثرات تنش شوری و بهبود آسیب‌های ناشی از آن توانست در جهت افزایش عملکرد کمی مؤثر واقع شود. این در حالی است که در این شرایط کمترین عملکرد ازلحاظ کیفی حاصل شد.

کلیدواژه‌ها

Abdollahi, M., Shekari, F., 2013. Effects of priming by salicylic acid on wheat yield at different sowing dates. Seed Research (Journal of Seed Science and Technology).3(1), 23-36. [In Persian with English Summary].
Akbari, M., Toorchi, M., Shakiba, M.R., 2016. The effects of sodium chloride stress on proline content and morphological characteristics in wheat (Triticum aestivum L.). Biological Forum–An International Journal. 8(1), 379-385.
Arfan, M., Athar, H.R., Ashraf, M., 2007. Does exogenous application of salicylic acid through the rooting medium modulate growth and photosynthetic capacity in two differently adapted spring wheat cultivars under salt stress. Journal of Plant Physiolology. 164(6), 685-94.
Azadi, S., Siyadat, S., Naseri, R., Soleimani Fard, A., Mirzaei, A., 2013. Effect of integrated application of azotobacter chroococcum and azospirillum brasilense and nitrogen chemical fertilizers on qualitative and quantitative of durum wheat.  Journal of Crop Ecophysiology (Agriculture Science). 7(2), 129-146. [In Persian with English Summary].
Bakhshandeh, M., 2009. Groundwater drainage problems in Khuzestan province with a look at an experience. 6 th Iranian National Committee on Irrigation and Drainage, Ministry of Water and Power, Khuzestan Water and Power Authoriy, 10p. [In Persian].
Bates, I., Waldern, R.P., Teare, I.D., 1973. Rapid determination of free proline for water stress studies. Plant and Soil. 39, 205-207.
Behnam, A., Abbaspour, H., Safipour Afshar, A., Nematpour, S.F., 2018. Effect of salicylic acid on some of morphological and physiological traits of wheat (Triticum aestivum L.) under different levels of cadmium stress. Nativa: Pesquisas Agrárias e Ambientais 6(6), 594-599
Dolatabadian, A., Sanavy, S.A., Sharifi, M., 2009. Effect of salicylic acid and salt on wheat seed germination. Acta Agriculturae Scandinavica. Section B. Soil and Plant Science. 59(5), 456-464.
Dong, C.J., Wang, X.L., Shang, Q.M., 2011. Salicylic acid regulates sugar metabolism that confers tolerance to salinity stress in cucumber seedlings. Scientia Horticulturae. 129(4), 629-636.
Emam, I., Piraste Anoshe, H., 2015. Effect of salicylic acid priming on water absorption, germination and growth under the influence of salinity stress. 13th Iranian Congress of Agronomy and Plant Breeding, Tehran [In Persian].
Emam, Y., Hosseini, E., Rafiei, N., Pirasteh-Anosheh., H., 2013. Response of early growth and sodium and potassium concentration in ten barley (Hordeum vulgare L.) cultivars under salt stress conditions. Crop Physiology. 19, 5-15. [In Persian with English Summary].
Farooq, M., Basra, S.M.A., Rehman, H., Saleem, B.A., 2008. Seed priming enhances the performance of late sown wheat (Triticum aestivum L.) by improving the chilling tolerance. Journal of Agronomy and Crop Science.194, 55–60.
Grieve, C.M., Francois, L.E., 1992. The importance of initial seed in wheat plant response to salinity. Plant and Soil. 147, 197-205.
Grieve, C.M., Francois, L.E., 1992. The importance of initial seed in wheat plant response to salinity. Plant and Soil. 147, 197-205.
 Hashemi, S., Emam, Y., Pirasteh Anosheh, H., 2015. The effect of time and type of salicylic acid application on growth trend, yield and yield components of barley (Hordeum vulgare L.) under salinity tension conditions. Crop Physiology Journal. 6(24), 5-18 [In Persian with English Summary].
Hassine, A.B., Lutts, S., 2010. Differential responses of saltbush Atriplex halimus L. exposed to salinity and water stress in relation to senescing hormones abscisic acid and ethylene. Journal of Plant Physiology. 167(17), 1448-1456.
Hayat, S., Ahmad, A., 2007. Salicylic Acid - A Plant Hormone. Springer. 410p.
Hurkman, W.J., Tao, H., Tanaka, C.K., 1991. Germin like polypeptides increase in barley roots during salt stress. Plant Physiology. 97, 366-374.
Joseph, B., Jini, D., Sujatha, S., 2010. Insight into the role of exogenous salicylic acid on plants grown under salt environment. Asian Journal of Crop Science. 2, 226-235.
Kalhoro, N,A., Rajpar, I. Kalhoro, S., Ali, A., Raza, S., Ahmed, M., Kalhoro, F.A., Ramzan, M., Wahid, F., 2016. Effect of salts stress on the growth and yield of wheat (Triticum aestivum L.). American Journal of Plant Sciences. 7, 2257-2271.
Kawasaki, S., Borchert, C., Beyholos, M., Wang, H., Brazille, S., Kawai, K., 2001. Geneexpression profiles during the initial phase of salt stress in rice. Plant Cell. 13, 889-905.
Kumar, P., Jyothi, L.N., Mania, V.P., 2000. Interactive effects of salicylic acid and phytohormones on photosynthesis and grain field of soybean (Glycine max L. Merrill). Physiology and Molecular Biology of Plants. 6, 179-186.
Khan, N.A., Shabian, S., Masood, A., Nazar, A., Iqbal, N., 2010. Application of salicylic acid increases contents of nutrients and antioxidative metabolism in mungbean and alleviates adverse effects of salinity stress. International Journal of Plant Biology. 1, 1-8.
Maas, E.V., Grieve, C.M., 1990. Spike and leaf development in salt-stressed wheat. Crop Science. 30, 1309 –1313.
Manchanda, G., Garg, N., 2008. Salinity and its effects on the functional biology of legumes. Acta Physiologiae Plantarum. 30, 595-618.
Metwally, A., Finkemeier, I., George, M., Dietz, K., 2003. Salicylic acid alleviates the cadmium toxicity in barley seedling. Plant Physiology. 132, 272-281.
Mirtalebi,S., Karimi, A., Soleymani, A., Hoodaji, M., 2015. Effects of manganese on yield, yield components, and grain quality of wheat cultivars. Iranian Journal of Field Crops Research. 12(4), 649-657 [In Persian with English Summary].
Motiee, B., Armin, M., 2011. Effect of salicylic acid on yield and yield components of salt-tolerant and salt-sensitive wheat cultivars in saline conditions. Journal of Plant Ecophysiology. 3(9), 63-76 [In Persian with English Summary].
Parida, A.K., Das, A.B., 2005. Salt tolerance and salinity effects on plants: a review. Ecotoxicology and Environmental Safety. 60(3), 324-49.
Raskin, I., 1992. Role of salicylic acid in plants. Annual Review of Plant Physiology and Plant Molecular Biology. 43, 439–463.
Saberi, M.H., Rashed Mohsal, M.H., 2001. Effect of different degrees of sodium chloride salinity on germination of four wheat cultivars. 6th Iranian Congress of Plant Breeding, September 16-13, Mazandaran University Babolsar. PP. 241-240. [In Persian].
Sakhabutdinova, A.R., Fatkhutdinova, D.R., Bezrukova, M.V., Shakirova, F.M., 2003. Salicylic acid prevents the damaging action of stress factors on wheat plants. Bulgarian Journal of Plant Physiology. (Special Issue), 314-319.
Shakirova, F.M., Shakhbutdinova, A.R., Bezrukova, M.V., Fatkhutdionova, R.A., Fatkhutdionova, D.R., 2003. Changes in the hormonal status of wheat seedling induced by salicylic acid and salinity. Plant Science. 164, 317-322.
Sinha, S.K., Srivastava, H.S., Tripathi, R.D., 1993. Influence of some growth regulators and cautions on inhibition of chlorophyll biosynthesis by lead in Maize. Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology. 51, 241-246.
Soheyla Shakeri, F., Nematpour, S., afipour Afshar, A., 2016. Effect of salicylic acid and ethephon on seed germination and seedling growth of wheat under salt stress. Journal of Crop Ecophysiology. 10(3), 779-790 [In Persian with English Summary].
Summart, J., Thanonkeo, P., Panichajakul, S., Prathepha, P., McManus, M.T., 2010. Effect of salt stress on growth, inorganic ion and proline accumulation in Thai aromatic rice, Khao Dawk Mali 105, callus culture. African Journal of Biotechnology. 9, 145-152.
Tabatabaei. S., Shakeri, E., Shahedi, M., 2013. Investigation of yield, yield components changes and some physiological characteristics of barley genotypes under irrigation tension conditions. Crop Physiology. 5(18), 101-114 [In Persian with English Summary].
Tester, R.F., 1997. Influence of growth condition on barley starch properties. International Journal of Biological Macromolecules. 21, 37-45.
Zhao, G.Q., Ma, B.L., Ren. C.Z., 2007. Growth, gas exchange, chlorophyll fluorescence and ion content of naked oat in response to salinity. Crop Science. 47, 123-131.