نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت‌علمی، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان جنوبی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بیرجند، ایران

2 دکتری زراعت، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان جنوبی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بیرجند، ایران

3 عضو هیئت‌علمی، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

چکیده

تنش شوری در بسیاری از نقاط جهان خطری جدی برای رشد گیاهان و تولید محصولات زراعی به شمار می­رود. به‌منظور بررسی اثر تنش شوری بر عملکرد، اجزای عملکرد، صفات مورفولوژیک، جذب عناصر غذایی سدیم و پتاسیم و همچنین شاخص­های تحمل و حساسیت به تنش در هشت رقم و لاین امیدبخش گندم، دو آزمایش مجزا در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط تنش و نرمال در مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان جنوبی طی سال زراعی 91-1390 به اجرا درآمد. در این آزمایش تعداد چهارلاین امیدبخش MS-88-8، MS-88-16، MS-88-17 و MS-87-8 همراه با چهار رقم متحمل به شوری افق، ارگ، بم و کویر مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که شوری موجب کاهش معنی­دار تمامی صفات مورفولوژیک گردید و در این میان بیشترین تأثیر را بر ارتفاع بوته داشت. شوری بر تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، سدیم، پتاسیم و نسبت سدیم به پتاسیم اندام هوایی اثر معنی­داری نداشت. زیست‌توده و عملکرد دانه در شرایط تنش، به ترتیب 38.2 و 44.5 درصد نسبت به شرایط نرمال کاهش نشان دادند. لاین MS-87-8 و رقم افق به ترتیب با عملکرد دانه 4.02 و 3.72 تن در هکتار از بقیه شاهدها برتر و در سطح شاهد ارگ بودند. بهترین شاخص­ها نیز برای گزینش ارقام متحمل به شوری، شاخص­های HARM، STI و GMP بودند که بر اساس آن‌ها، رقم ارگ و پس از آن لاین MS-87-8 متحمل شناسایی شدند.

کلیدواژه‌ها

Ahamadi, G., Zienali-Khaneghah, H., Rostamy, M.A., Chogan, R., 2000. The study of drought tolerance indices and biplot method in eight corn hybrids. Iranian Journal of Agricultural Science. 31(3), 513-523. [In Persian with English summary].
Amini, A., Amirnia, R., Gazvini, H., 2016. Evaluation of relationship between physiological and agronomic traits related to salinity tolerance in bread wheat (Triticum aestivum L.) genotypes. Iranian Journal of Crop Sciences. 17(4), 329- 348. [In Persian with English summary].
Asadi, M., Mohammadi-Nejad, G., Golkar, P., Naghavi, H., Nakhoda, B., 2012. Assessment of salinity tolerance of different promising lines of bread wheat (Triticum aestivum L.). Advances in Applied Science Research. 3(2), 1117-1121.
Ashraf, M., Athar, H.R., Harris, P.J.C., Kwon, T.R., 2008. Some prospective strategies for improving crop salt tolerance. Advances in Agronomy. 97, 45-110.
Ashraf, M., Harris, P.J.C., 2004. Potential biochemical indicators of salinity tolerance in plants. Plant Science. 166, 3-16.
Canama, T., Li, X., Holowachukb, J., Yu, M., Xia, J., Mandal, R., Krishnamurthy, R., 2013. Differential metabolite profiles and salinity tolerance between two genetically related brown seeded and yellow-seeded Brassica carinata lines. Plant Science. 198, 17-26.
Collaku, A., Harrison, S.A., 2002. Losses in wheat due to water logging. Crop Science. 42, 444-450.
Colmer, T.D., Flowers, T.J., Munns, R., 2006. Use of wild relatives to improve salt tolerance in wheat. Journal of Experimental Botany. 57, 1059-1078.
Dehdari, A., Rezai, A. and Mirmohamadi Maibody, S. A. M. 2006. Nuclear and cytoplasmic inheritance of salt tolerance in bread wheat plants based on ion contents and biological yield. Iranian Agricultural Research. 24(2) and 25(1), 15-26. [In Persian with English summary].
Dura, S.A.M., Duwayri, M.A., Nachit, M.M., 2011. Effects of Different Salinity Levels on Growth, Yield and Physiology on Durum Wheat (Triticum turgidum var. durum). Jordan Journal of Agricultural Science. 7(3), 528-527.
El-Hendawy, S.E., Hu, Y., Yakout, G.M., Awad, A.M., Hafiz, S.E., Schmidhalter, U., 2005. Evaluating salt tolerance of wheat genotypes using multiple parameters. European Journal of Agronomy. 22, 243-253.
FAO, 2010. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Quarterly Bulletin of Statistics. Rome, Italy. Available online as http//www.FAO. org/docrep/013/i2050e.pdf.
Farouk, S., 2011. Osmotic adjustment in wheat flag leaf in relation to flag leaf area and grain yield per plant. Journal of stress physiology and Biochemistry. 7(2), 117-138
Fernandez, G.C.J., 1992. Effective selection criteria for assessing plant stress tolerance. In: Kuo, C.G. (ed.), Proceedings of the International Symposium on Adaptation of Vegetables and Other Food Crops in Temperature and Water Stress, Publication, Tainan, Taiwan.
Fischer, R.A., Maurer, R., 1978. Drought resistance in spring wheat cultivars. Part 1: grain yield response. Australian Journal of Agriculture. 29, 897- 912.
Francois, L.E., Donovan, T.J., Lorenz, K., Mass, E.V., 1989. Salinity effects on ray grain yield, quality, vegetative growth, and emergence. Agronomy Journal. 81,707-712.
Genc, Y., Mcdonald, G. K., Tester, M., 2007. Reassessment of tissue Na+ concentration as a criterion for salinity tolerance in bread wheat. Plant, Cell and Environment. 30, 1486-1498.
Goudarzi, M., Pakniyat, D.H., 2008. Evaluation of wheat cultivars under salinity stress based on some agronomic and physiological traits. Journal of Agriculture and Social Sciences. 4, 35-38.
Hajizad, S., Nakhoda, B., Mohammadi-Nejad, G., Tabatabaee, S.M.T., Zarandi, S., 2011. Indicators of salinity tolerance in 20 genotypes of bread wheat. Proceeding of The First National Conference on Modern Topics in Agriculture. September 10-12, Islamic Azad University, Saveh Branch, Iran. pp: 744-751. [In Persian with English summary].
Houshmand, S., Arzani, A., Maibody, S. A. M., Feizi, M., 2005. Evaluation of salt tolerant genotypes of durum wheat derived from in vitro and field experiments. Field Crops Research. 91, 345-354.
Inamullah, H., Ahmad, F., Sirajuddin, M., Hassan, G., Gul, R., 2006. Diallel analysis of the inheritance pattern of agronomic traits of bread wheat. Pakistan Journal of Botany. 38(4), 1169-1175.
Kafi, M., Jafarnezhad, A., Jamial-ahmadi, M., 2005. Wheat ecology, physiology and yield determination. Ferdowsi university of Mashhad Press. pp 478. [In Persian with English summary].
Kafi, M., Stwart, D.A., 1998. Effect of salinity on growth and yield of nine types of wheat. Agricultural and Food Science. 12(1), 77-85.
Kanafi Laskoukelayeh, M., Dehghani, H., Dvorak, J., 2015. Response of salt stress in some bread wheat varieties by tolerance indices. Cereal Research. 5(2), 145-157. [In Persian with English summary].
Leilah, A.A, Al-Khateeb, S., 2005. Statistical analysis of wheat yield under drought conditions. Journal of Arid Environments. 61, 483–496.
Munir Ahmed, H., Khan, B.M., Khan, S., SadiqKissana, N., Laghari, S., 2003. Plant coefficient analysis in bread wheat. Asian Journal Plant Science. 2, 491-494.
Naghdipor, A., Khodarahmi, A., Porshahbazi, A., Eesmailzade, M., 2011. Factor analysis for grain yield and other traits in durum wheat. Journal Agronomy and Plant Breeding. 7, 84-96.
Poustini, K., Sio-Semardeh, A., 2007. Proline accumulation as a response to salt stress in 30 wheat (Triticum aestivum L.) cultivars differing in salt tolerance. Genetic Resources and Crop Evolution. 54(5), 925-934.
Ranjbar, G.H., Rousta, M.J., 2010. The most effective stability index for selection of wheat genotypes in saline condition. Soil Research Journal. 24(3), 283-290. [In Persian with English summary].
Rontein, D., Basset, G., Hanson, A.D., 2002. Metabolic engineering of osmoprotectant accumulation in plants. Metabolic Engineering. 4, 49-56.
Rosielle, A.A., Hamblin, J., 1984. Theoretical aspects of selection for yield in stress and non-stress environment. Crop Science. 21, 943-946.
Sadat Noori, S.A., Roustaei, A., Foghi, B., 2006. Variability of salt tolerance for eleven traits bread wheat in different saline conditions. Agronomy Journal. 5(1), 131-136.
Shamsi, K., Kobraee, S., 2013. Biochemical and physiological responses of three wheat cultivars (Triticum aestivum L.) to salinity stress. Annals of Biological Research. 4(4), 180-185.
Singh, S.P., Diwivedi, V.K., 2002. Character association and path analysis in wheat (Triticumaestivum L.). Agriculture Science Digest. 22, 225-547.
Sio-se Mardeh, A., Ahmadi, A., Poustini, K., Mohammadi, V., 2006. Evaluation of drought resistance indices under various environmental conditions. Field Crops Research. 98, 222-229.
Tester, M., Davenport, R., 2003. Na+ tolerance and Na+ transport in higher plants. Annals of Botany. 91, 503-527.