نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه اصلاح نباتات، واﺣﺪ ﻋﻠﻮم و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ، ﺗﻬﺮان، اﻳﺮان

2 موسسه تحقیقات، اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

3 گروه بیوتکنولوژی، واحد علوم و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ، ﺗﻬﺮان، ایران

چکیده

بررسی ترکیب­ پذیری عمومی و خصوصی لاین‌ها تحت شرایط آبیاری مطلوب و محدود به‌منظور استفاده والدین در ایجاد واریته­ های هیبرید جدید ضروری است. افزون بر این، نوع وراثت صفات می‌تواند در تصمیم ­گیری برای تعیین روش­های اصلاحی مناسب و پیش‌بینی میزان پیشبرد ژنتیکی ناشی از گزینش کمک کند. در این پژوهش که در دو سال زراعی 93-94 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خوی انجام گردید به­ منظور بررسی ترکیب­ پذیری عمومی و خصوصی در آفتابگردان، پنج لاین نرعقیم و چهار تستر بازگرداننده باروری به‌صورت لاین در تستر در سال 1392 تلاقی داده شدند. هیبریدهای حاصل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار برای آبیاری مطلوب و سه تکرار برای تنش بررسی شدند. نتایج ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭﺍﺭﻳﺎﻧﺲ ساده در شرایط مطلوب برای کلیه صفات معنی­دار و در شرایط محدود نیز برای کلیه صفات به‌جز وزن هزار دانه، رطوبت نسبی، عملکرد دانه، عملکرد روغن معنی­ دار گردید. درصورتی‌که ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭﺍﺭﻳﺎﻧﺲ مرکب برای ﺻﻔﺎﺕ مختلف ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ مطلوب ﻭ محدود ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ که میانگین مربعات به‌جز صفت رطوبت نسبی در شرایط محدود برای صفات ارتفاع بوته، قطر طبق، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه،، پرولین، آنزیم کاتالاز، آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز، کلروفیل a، کلروفیل b، عملکرد دانه و عملکرد روغن معنی‌دار بود. ﻧﺘـﺎﯾﺞ به‌دست‌آمده از ﺗﺠﺰﯾﻪ وارﯾﺎﻧﺲ مرکب داده­ﻫﺎ ﺣﺎﮐﯽ از ﻣﻌﻨﯽ­دار ﺑﻮدن ﺗﺮﮐﯿﺐ­ﭘﺬﯾﺮی ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑـﺮای ﻻﯾـﻦ­ﻫـﺎ و تسترها و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ­پذیری خصوصی (لاین × تستر) برای اکثر صفات ﺑود. بر اساس ارزﯾﺎﺑﯽ ترکیب‌پذیری‌ها لاین AGK30 و AGK44، ﺗﺴﺘﺮ RGHK25 و RGHK50 و ﻫﯿﺒﺮﯾﺪ RGHK56×AGK44 به ترتیب مناسب‌ترین ﻻﯾﻦ، تستر و ﻫﯿﺒﺮﯾﺪ در ﻫﺮ دو ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻌﯿﯿﻦ شدند.

کلیدواژه‌ها

Abelardo, J., Vega, D.L., Chapman Scott, C., 2006. Multivariate analysis of display interaction between environment and general or specific combining ability in hybrid crops. Crop Science. 46, 957-967.
Aliari, H. 2000. Oilseeds, Agronomy and Physiology. Ami-Publication, Iran. 182p. [In Persian]
Andarkhor, S.A., Mastibege, N., Valiollah, R., Tabarbandmiri, R.A., 2014. Study of combining ability and heterosis of phenological, morphological and seedlings characteristics of modified sunflower lines in summer planting through line analysis in tester. Agricultural Crop Improvement Research. 6(13), 1-17.
Arnon, A.N., 1967. Method of extraction of chlorophyll in the plants. Agronomy Journal, 23: 112-121.
Ashok, S., Mohamed Shariff, N., Narayanan, S.L., 2000. Combining ability studies in sunflower. Crop Research. 20, 457-462.
Asish, K., Manivannan, N., Vindhya Varman, P., 2009. Line vs tester analysis for seed and oil yield in sunflower. Madras Agricultural Journal. 96, 283-285.
Bates, L., Waldren, R.P., Teare, I.D., 1973. Rapid determination of free proline for water-stress studies. Plant and Soil. 39, 205-207.
Beauchamp, C.O., Fridovich, I., 1971. Superoxide dismutase: improved assays and an assay applicable to acrylamide gels. Anal. Biochem. 44, 276–287.
Farrokhi, E., 2002.Possibility of general combining and gene effects in new lines Reproduction in sunflower. To breed seed and seedlings. 18, 486-470.
Farrokhi, E., Khodabandeh, A., Ghaffari, B., 2008. Studies on general and specific combining abilities in sunflower. pp. 30-38. In: Catrin, H.D. (ed.), Proceeding of the 17th International Sunflower Conference, Cordoba, Spain.
Fick, G.N., 1975. Heritability of oil content in sunflower, Crop Science, 15, 77-78.
Gangappa, E., Channakrishnajaah, K.M., Harini, M.S., Ramesh, S., 1997.  Studies on combining ability in sunflower. Helia. 20(27), 73-84.
Gangappa, E., Channakrishnajiah, K. M., Thakur, C., Ramesh, S., 1997. Genetic architecture of yield and its attributes in sunflower. Helia. 20, 85-94.
Ghaffari, M., Farrokhi, I., Mirzapour, M., 2011. Combining ability and gene action for agronomic traits and oil content in sunflower using F1 hybrids. Crop Breeding. 10, 55-65. [In Persian with English Summary].
Ghaffari, M., 2006. A guide to sunflower growth. Agricultural and Natural Resources Research Center of West Azarbaijan. 4p. [In Persian].
Goksoy, A.T., Demir, A.O., Turan, Z.M., Dagustu, N., 2004. Responses of sunflower to full and limited irrigation at different growth stages. Field Crop Research. 87, 167-178
Gouri Shankar, V., Ganesh, M., Ranganatha, A.R.G., Suman, A., Sridhar, V., 2007. Combining ability studies in diverse cms sources in sunflower (Helianthus annuus L.). Indian Journal of Agricultural Research. 41, 171-176.
Gvozdenovic, S., Joksimovic, J., Skoric, D., 2005. Gene effect and combining abilities for plant height and head diameter in sunflower. Genetika. 37, 57-64.
Hassan, S.W., 2001. Hertability estimates, genetic correlations and predicted grains forms families in two random mated sunflower populations. Ph.D. Thesis, Department of Botany, Faculty of Science, Univ of the Punjab, Lahove, Pakistan. pp. 101-112
Karasu. A., Sincik, M., Goksoy, A.T., Turan, Z.M., 2010. Combining ability and heterosis for yield and yield components in sunflower. Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj Napoca. 38, 259-264.
Kempthorne, O., 1957. An Introduction to Genetic Statistics. John Wiley and Sons, New York. 
Khademhamze, H.R., Karimi, M., Rezai, M.A., Ahmadi, M., 2004. Effect of plant density and planting date on agronomic characteristics, yield and yield components of soybean. Iranian Agricultural Sciences. 35(2), 367-357 [In Persian with English Summary].
Khan, H., Rahman, H.U., Ahmad, H., Ali, H., Inamullah, H.A., Alam, M., 2008. Magnitude of combining ability of sunflower genotypes in different environments. Pakistan Journal of Botany. 40, 151-160.
Luhova, L., Lebeda, D., Hedererova, D., Pee, P., 2007. Activities of amine, oxidase, POXand CAT in seedlings of pea. Plant, Soil and Environment. 49, 151–157
Mihaljevic, M., 1988. Combining ability and hetrosis in Helianthus annuus (wild). Proceedings of the 12th International Sunflower Conference Noisad, Yugoslavia. 963-968 pp.
Mijic A., Kozumplik V., Liovic I., Krizmanic, M., Duvnjak, T., Maric, S., Horvat, D., Silic, G., Gunjaca, J., 2008. Combining abilities and gene effects on sunflower grain yield, oil content and oil yield. Periodicum Biologorum. 110, 277-284.
Mohanasundaram, K., Manivannan, N., Vindhiya Varman, P., 2010. Combining ability analysis for seed yield and its components in sunflower. Journal of Plant Breeding. 1, 846-868.
Orthegon-Morales, A.S., Escobedo-Mendoza, A., Villarreal, L.Q., 1992. Combining ability of sunflower lines and comparison among parent lines and hybrids. pp. 1178-1193.  Proceedings of the 13th International Sunflower Conference, Italy.
Ortis, L., Nestares, G., Frutos, E., Machado, N., 2005. Combining ability analysis for agronomic traits in sunflower (Helianthus annuus L.). Helia. 28, 125-134.
Putt, E.D., 1996. Heterosis, combining ability and predicted synthetics from a diallel cross in sunflower. Canadian Journal of Plant Sciences, 46, 59-67.
Rao, S.V.C.K., Saran, G., 1991. Respond of sunflower cultivars to planting density and nutrient application. Indian Journal of Agronomy. 36, 95- 98.
Tan, A.S. 2010. The studies on the determination of the combining ability of inbred lines for hybrid breeding by using line × tester analysis in sunflower. p. 41-46. In: Martin, F.L., (ed.), 8th European Sunflower Biotechnology Conference. 28 Feb-4 March, Turkey.
Tygi, A.P. 1988. Combining ability analysis for yield component and maturity traits in sunflower. pp. 489 – 493. Proceedings of 12th International Sunflower Conference. Novisad, Yoguslavia.