نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، گروه زراعت، کرج، ایران.

2 استاد گروه زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، گروه زراعت، کرج، ایران.

3 استاد موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

4 استادیار گروه زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، گروه زراعت، کرج، ایران.

5 استادیار موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

چکیده

به منظور ارزیابی عکس العملهای ژنوتیپ‌های منتخب پاییزه کلزا به تنش رطوبتی آخر فصل در شرایط کشت تاخیری، ‌آزمایشی به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال ( 95-94 و 96-95 ) در منطقه کرج اجرا شد. در این آزمایش عامل تاریخ کاشت در دو سطح شامل کشت به موقع (پانزدهم مهرماه) و کشت تأخیری (پنجم آبان ماه)، عامل آبیاری شامل آبیاری معمول و قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی به بعد به صورت فاکتوریل در کرت‌های اصلی و چهار ژنوتیپ کلزا (L1030، L1204، L1110، L1114) و یک رقم تجاری (Okapi)در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر برهمکنش تاریخ کاشت و ژنوتیپ بر کلیه صفات مورد بررسی به استثنای شاخص برداشت معنی دار شد و بیشترین میانگین صفات در تاریخ کاشت پانزدهم مهرماه و از ژنوتیپ L1204 به دست آمد. در این تحقیق اعمال تنش رطوبتی بعد از مرحله خورجین دهی باعث کاهش ‌عملکرد دانه شد و کمترین میانگین صفات در این شرایط متعلق به ژنوتیپ L1114 بود. در شرایط کشت تاخیری و قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی ژنوتیپ L1204 با بالاترین میزان عملکرد دانه (2460 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد روغن دانه (1017 کیلوگرم در هکتار) قابلیت کشت و توسعه در این تاریخ کشت و شرایط کم آبی آخر فصل را دارد.

کلیدواژه‌ها

Ahmadi, M., Bahrani, M.J., 2009. Yield and yield components of rapeseed as influenced by water stress at different growth stages and nitrogen levels. American-Eurasian Journal Agriculture and Environment Science. 5(6), 755-761.
Ardell, D.H., Brian, J.W., Alfred, L.B., 2001. Tillage and Nitrogen fertilization influence on grain and soil nitrogen in an annual cropping system. Agronomy Journal. 93, 836- 841.
Azizi, M., Soltani, A., Khavari Khorasani, S., 2000. Canola (Physiology, Agronomy, Breeding, Biotechnology). Ferdowsi University of Mashhad Publication. 230p. [In Persian].
Bashir, M.U., Akbar, N., Iqbal, A., Zaman, H., 2010. Effect of different sowing date on yield and yield components of direct seed coarse rice. Pakistan Journal of Agricultural Science. 74(4), 361- 365.
Dadivar, M., Khodshenas, M.A., 2007. Evaluation of water stress effect on canola (Brassica napus). Journal of Agricultural Sciences, 12 (4): 745-853. [In Persian with English summary].
Darby, H., Harwood, H., Cummings, E., Madden, R., Monahan, S., 2013. Winter canola planting date trial. Technical Report, University of Vermont, USA. 10 P.
Echarte, L., Andrade, F.H., Sadras, V.O., Abbate, P., 2006. Grain weight and its response to source manipulations during grain filling in Argentinean maize hybrids released in different decades. Field Crops Research. 96, 307-312.
Faraji, A., Latifi, N., Soltani, A., Shirani‒ Rad. A.H., 2009. Seed yield and water use efficiency of canola (Brassica napus L.) as affected by high temperature stress and supplemental irrigation. Agricultural Water Management. 96, 132- 140.
Gecgel, U., Demirci, M., Esendal, E., Tasan, M., 2007. Fatty acid composition of the oil from developing seeds of different cultivars of sofflower (Carthamus tinctorius L.). Journal of the American Oil Chemists' Society. 84, 47- 54.
Gholipour, A., Latifi, K., Ghasemi, H., Moghaddam, M., 2002. Comparison of growth and yield of canola cultivars under rainy conditions. Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources. 11(1), 5-13. [In Persian with English summary].
Hassanzadeh, M., Naderi M., Shirani Rad, A., 2005. Effect of drought stress on yield and yield components of autumn canola varieties in Isfahan region. Iranian Journal of Research in Agricultural. 2(2), 51-62. . [In Persian with English summary].
Hu, Q., Wei, H., Yin, Y., Zhang, X., Liu, L., Shi, J., Zhao, Y., Qin, L., Chen, C., Hanzhong, W., 2016. Rapeseed research and production in China. The Crop Journal. 5(2), 127–135.
Jabari, H., Lotfi, B., Jamshidnia, T., Fathi, A., Olad, R., Abollahi, A., 2015. Survey of yield of winter canola cultivars under drought stress on the yield at four different phonological stages. Sciatica, 12(3), 144- 148.
 Jensen, C.R., Mogensen, V.O., Mortensen, G., Fieldsend, J.K., Milford, G.F.J., Andersen, M.N., Thage, J.H., 1996. Glucosinolate, oil and protein contents of field -grown rape affected by soil drying and evaporative demands. Field Crops Research. 47, 93-105.
Kauser, R., Athar, H.R., Ashraf, M., 2006. Chlorophyll fluorescence: A potential indicator for rapid assessment of water stress tolerance in canola (Brassica napus L.). Pakistan Journal of Botany. 38(5), 1501– 1509.
Koutroubas, S.D. Papasoska, D.K., 2005. Adaptation, grain yield and oil content of safflower in Greece. Proceedings of the 5th International Safflower Conference, Istanbul.
Mendham, N.G., Russel, M.J. Buzza, G.C., 1984. The contribution of seed survival to yield in new Australian cultivars of oilseed rape. Journal of Agricultural Science Cambridge. 85, 103-110.
Moradshahi, A., Salehi Eskandari, B., Kholdebarin, B., 2004. Some physiological responses of canola (Brassica napus L.) to water dificit stress under laboratory conditions. Iranian Journal of Science and Technology. 28, 43- 50. . [In Persian with English summary].
Morcy, M.R., Jouve, L., Hausman, J.F.O., Hoffmann, L., Stewart, M.D., 2007. Alternation of oxidative and carbohydrate metabolism under abiotic stress in two rice (Oryza sativa L.) genotypes contrasting in chilling tolerance. Journal of Plant Physiology. 164, 157- 167.
Ozer, H., 2003. Sowing date and nitrogen rate effects on growth, yield components of two summer rapeseed cultivars. European Journal of Agronomy. 19, 453- 463.
Pasebaneslam, B., 2011. Investigating the possibility of canola delay planting in East Azarbaijan. Agronomy Journal of Plant and Seed Science. 27(3), 269- 284. [In Persian with English summary].
Qaderi, M.M., Kurepin, L.V., Reid, M.D., 2006. Growth and physiological responses of canola (Brassica napus) to three components of global climate change: temprature, carbon dioxide and drought. Physiologia Plantarum. 128, 710- 721.
Rafiei, S., Delkhosh, B., Shirani Rad, A.H., Zandi, P., 2011. Effect of sowing dates and irrigation regimes on agronomic traits of Indian mustard in semi- arid area of Takestan. Journal of American Science. 7(10), 721- 728.
Rao, J.D., Fritschi, F.B., Heartherly, L.G., 2006. Large applications of fertilizer N at planting affects seed protein and oil concentration and yield and yield in the early soybean production system. Field Crops Reserch. 99(1), 67-74.
Robertson, M.J., Holland, J.F., Bambach, R., 2004. Response of canola andIndian mustard to sowing date in the grain belt of north-eastern Australia. Australian Journal of Experimental Agriculture. 44(1), 43-52.
Sadaqat, H., Tahir, M.H.N., Hussain, M.T., 2003. Physiogenetic Aspects of Drought Tolerance in canola (Brassica napus). International Journal of Agriculture and Biology. 5(4), 611- 614.
Sajan, A.S., Pawar, K.N., Dhanaleppagol, M.S., Briadar, B.D., 2004. Influence of water stress treatment on seed quality of sorghum genotypes. Crop Research Hisar. 27, 46-49.
Sinaki, J., Majidi Heravan, M.E., Shirani Rad, A.H., Noormohammadi, Gh., Zarei, Gh., 2007. The effects of water deficit during growth stages of canola (Brassica napus L.). American. Eurasian. Journal of Agriculture and Environmental Science. 2, 417- 422.
Tohidi-Moghaddam, H.R., Zahedi, H., Ghooshchi, F., 2011. Oil quality of canola cultivars in response to water stress and super absorbent polymer application. Pesquisa Agropecuaria Tropical (Agricultural Research in the Tropics). 41 (4), 579- 586.
Ul- Haq, T., Anser, A., Sajid, M.N., Maqbol, M M., Ibrahim, M., 2014. Performance of canola cultivars under drought stress induced by restricted irrigation at different growth stages. Soil and Environment. 33(1), 43– 50.
Valdiani, A.R., Tajbakhsh, M., Zardashtee, M.R., 2003. Study of agronomic and productivitycharacters of oilseed rape cultivars at orumieh. Agricultural science. 14: 2. 31-43. [In Persian with English summary].
Zarei, G., Shamsi, H., Dehghani, S.M., 2010. The effect of drought stress on yield, yield components and seed oil content of three autumnal rapeseed cultivars (Brassica napus L.). Journal of Research in Agricultural Science. 6, 29-37.