نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علمی کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 مربی گروه علمی کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 استادیار گروه علمی کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

به منظور بررسی اثر الگوی کاشت و روش آبیاری بر عملکرد دانه و کارآیی مصرف آب ذرت و ماش، آزمایشی به صورت فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96-1395 در استان لرستان اجرا شد. عامل اصلی شامل دو روش آبیاری (آبیاری کامل (I1) و آبیاری جزئی (I2) ریشه‌) و عامل فرعی الگوی کشت (کشت خالص ذرت و ماش، و کشت ‌مخلوط ذرت و ماش روی ردیف‌های جداگانه و روی یک ردیف) بود. تجزیه واریانس داده‌ها با نرم افزار MSTATC انجام گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که عملکرد دانه ذرت و ماش با اعمال آبیاری‌جزئی‌ریشه کاهش یافت. به طوری که عملکرد دانه ذرت در شرایط آبیاری‌جزئی‌ریشه در کشت خالص 45%، در کشت مخلوط روی ردیف‌های جداگانه %29 و در کشت مخلوط روی یک ردیف 26% نسبت به آبیاری کامل کمتر بود. عملکرد دانه ماش نیز با اعمال آبیاری جزئی ریشه در تیمارهای کشت خالص، کشت مخلوط روی ردیف‌های جداگانه و کشت مخلوط روی یک ردیف به ترتیب 29، 22 و 21 درصد نسبت به آبیاری کامل کاهش یافت. بیشترین کارآیی مصرف آب (2.77 کیلوگرم در متر مکعب) در کشت مخلوط ذرت و ماش روی یک ردیف در شرایط آبیاری جزئی ریشه بدست آمد. در شرایط آبیاری معمولی بیشترین کارآیی مصرف آب به کشت مخلوط ذرت و ماش روی یک ردیف اختصاص داشت که از کشت خالص ذرت، کشت مخلوط روی ردیف‌های جداگانه و کشت خالص ماش به ترتیب 23، 50 و 76 درصد بیشتر بود. بنابراین، کشت مخلوط ذرت و ماش روی یک ردیف در شرایط آبیاری جزئی ریشه می‌تواند ضمن تولید مطلوب دانه، باعث افزایش کارآیی مصرف آب شود. نسبت برابری زمین در کشت مخلوط ذرت و ماش روی یک ردیف و در شرایط آبیاری جزئی ریشه (2.25) مزیت این الگوی کشت را تأیید می‌کند.

کلیدواژه‌ها

Beddington, J.R., Asaduzzaman, M., Clark, M. E., Bremauntz, A.F., Guillou, M.D., Howlett, J.B., Jahn, M. M., Lin, E., Mamo, T., Negra, C., Nobre, A., 2012. What next for agriculture after Durban? Science. 335(6066), 289–290.
Dhima, K.V., Lithourgidis, A.S., Vasilakoglou, I.B., Dordas, C.A., 2007. Competition indices of common vetch and cereal intercrops in two seeding ratio. Field Crops Research. 100, 249-256.
Due, T.S., Kang, S.Z., Zhang, J.H. Li, F.S., 2006. Yield and physiological responses of cotton to partial root-zone irrigation in the oasis of northwest China. Agricultural Water Management. 84, 41-52.
Eskandari, H., Alizadeh-Amraie, A., 2016. Dry matter production and weeds growth in additive series of maize and cowpea intercropping in the consumption of some environmental resources under north Khuzestan climatic conditions. Research in Field Crops. 2(2), 46-57. [In Persian with English Summary].
Eskandari, H., Ghanbari, A., 2010. Influence of different intercropping pattern of corn and cowpea on light interception, forage yield and weed biomass. Production Science. 1(20), 49-57. [In Persian with English Summary].
Eskandari, H., Ghanbari, A., 2011. Evaluation of competition and complementarity of corn and cowpea intercropping for nutrient consumption. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production. 2(21), 67-75. [In Persian with English Summary].
Eskandari, H., Javanmard, A., 2013. Evaluation of forage yield and quality in intercropping patterns of maize and cowpea. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production. 4(23), 101-111. [In Persian with English Summary].
Fallahi, G., Hatami, A., Naseri, R., 2013. Growth analysis of six corn hybrid under drought conditions in Kermanshah province, Iranian Journal of Crop Physiology. 7(2), 181-196. [In Persian with English Summary].
Fathi, G., 2010. Effect of density on yield and yield component of mung bean cultivars under Khuzestan climate conditions. Iranian Journal of Field Crops Research. 1(41), 19-27. [In Persian with English Summary].
Gholinezhad, E., Ayenehband, A., Hassanzadeh Ghourt tapeh, A., Noormohammadi, G., Bernousi, I., 2010. Effect of irrigation regime on water and nitrogen use efficiency in sunflower at various levels of n-application and plant density under Urmia climate conditions. Journal of Soil and Water Science. 1(20), 27-45. [In Persian with English Summary].
Hauggaard- Nielsen, H., Ambus, P., Jensen, E.S., 2003. Interspecific competition, N use and interference with weeds in pea–barley intercropping. Field Crops Research. 70, 101-109.
Horst, M.G., Shamutalov, S.S., Goncalves, J.M., Pereira, L.S., 2007. Assessing impacts of surge-flow irrigation on water saving and productivity of cotton. Agricultural Water Management. 87, 115-127.
Hu, T., Yuan, L., Wang, J., Shaozhong, K., Fusheng, L., 2010. Antioxidation responses of maize roots and leaves to partial root zone irrigation. Agricultural Water Management. 98, 164-171.
Jahansooz, M.R., Yunusa, I.A.M., Coventry, D.R., Palmer, A.R., Eamus, D., 2007. Radiation- and water-use associated with growth and yields of wheat and chickpea in sole and mixed crops. Journal of Central European Agriculture. 26, 275-282.
Javanmard, A., Eskandari, H., 2014. Investigation of some competition and forage quality indices in different intercropping patterns of maize with vetch, common bean, bitter vetch and berseem clover. Journal of Crop Production. 7(3), 89-108. [In Persian with English Summary].
Javanmard, A., Dabbagh Mohammadi-Nasab, A., Nasiri, Y., Shekari, F., 2014. Evaluation of forage yield and some advantage of intercropping of maize and some legumes in double cropping system. Journal of Crop Production and Processing. 12, 39-51. [In Persian with English Summary].
Kang, S.Z., Zhang, J.H., 2004. Controlled alternate partial root zone irrigation: its physiological consequences and impact on water use efficiency. Journal of Experimental Botany. 55, 2437-2446.
Khorammi-Vafa, M., Eftekhari-Nasab, N., Sayadan, K., Najafi, A., 2011. Water use efficiency in intercropping of pumpkin with chickpea and mung bean in different levels of nitrogen consumption. Journal of Agroecology. 3(2), 245-253. [In Persian with English Summary].
Miri, H. R., Shokani, M.M., Armin, M., 2016. Reaction of yield and yield components of maize under relative drought of root and potassium fertilizer. Journal of Agronomy. 111, 35-43. [In Persian with English Summary].
Mojadam, M., Modhej, A., 2012. Effect of nitrogen level on water use efficiency yield and yield component of maize in optimum and drought stress conditions. Iranian Journal of Field Crops Research. 10(3), 546-554. [In Persian with English Summary].
Moradi, A., Ahmadi, A., Hosseinzadeh, A., 2008. Agronomical-physiological reaction of mung bean to sever and mediate drought stress during vegetative and reproductive growth stages. Journal of Water and Soil Science. 45, 569-671. [In Persian with English Summary].
Noryani, H., 2013. Effect of water deficit stress on yield and yield components of mung bean in different planting densities. Crop Physiology Journal. 18, 35-47. [In Persian with English Summary].
Nouriazhar, J., Ehsanzadeh, P., 2007. Evaluation of some growth indices and yield of five maize hybrid under two irrigation regime in Isfahan region. Journal of Water and Soil Science. 41, 261-272. [In Persian with English Summary].
Paknezhad, F., Vazan, S., Ajeli, J., Mirakhori, M., Nasri, M., 2010. Effect of drought stress and irrigation method on yield and yield component of two maize hybrids. Agroecology Journal. 18, 17-26. [In Persian with English Summary].
Raseduzzaman, M., Jensen, E.S., 2017. Does intercropping enhance yield stability in arable crop production? A meta-analysis. European Journal of Agronomy. 91, 25-33.
Shokoohfar, A. R., Abufetilenezhad, S., 2013. Effect of drought stress on some physiological properties and biological yield of mung bean cultivars in Dezful. Crop Physiology Journal. 17, 49-59. [In Persian with English Summary].
Taie, J., Ghanbari, A., Jokar, M., 2008. Intercropping is a way for increasing water use efficiency. Proceeding in First International Conference in Water Crisis. Zabol. University. Zabol. Iran.
Tang, L.S., Li, Y., Zhang, J.H., 2007. Physiological and yield responses of cotton under partial root zone irrigation. Field Crops Research. 100, 117-124.
Wang, Z., Zhao, X., Chen, X., 2015. Effects of water limitation on yield advantage and water use in wheat/maize strip intercropping. European Journal of Agronomy. 71, 149-159.
Yang, C., Huang, G., Chai, Q., Luo, Z., 2011. Water use and yield of wheat/maize intercropping under alternate irrigation in the oasis field of northwest China. Field Crops Research. 124, 426-432.
Zang, S. Z., Zhang, L., Liang, Y. L., Hu, X. T., Cai, H. J., Gu, J., 2002. Effects of limited irrigation on yield and water use efficiency of winter wheat in the loess plateau of China. Agricultural Water Management. 55, 203-216.