نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

2 استاد، زراعت، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

3 دانشیار، فیزیولوژی گیاهان زراعی، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

چکیده

رازیانه (Foeniculum vulgare L.)، یکی از مهم‌ترین گیاهان خانواده چتریان است که اسانس آن در صنایع مختلف آرایشی و بهداشتی مورداستفاده قرار می‌گیرد. با هدف ارزیابی محلول‌پاشی هیومیک اسید و تنش رطوبتی در مراحل رشد زایشی سه بوم‌گونه‌ی رازیانه، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل اسپلیت در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گردید. سطوح مختلف تنش رطوبتی (آبیاری کامل، قطع آبیاری از مرحله‌ی گلدهی، قطع آبیاری از مرحله پر شدن دانه) و محلول‌پاشی هیومیک اسید (عدم محلول‌پاشی و محلول‌پاشی 400 میلی‌گرم در لیتر) به‌صورت فاکتوریل در کرت‌های اصلی و بوم‌گونه (اصفهان، همدان و بوشهر) در کرت‌های فرعی بررسی شدند. صفات موردمطالعه شامل تعداد گره، قطر ساقه، طول میانگره دوم، تعداد چتر در ساقه‌ی اصلی و فرعی، عملکرد دانه، درصد اسانس، عملکرد و راندمان آبیاری تولید اسانس بود. نتایج نشان داد که تنش رطوبتی اثر کاهشی بر صفات موردمطالعه داشت. محلول‌پاشی هیومیک اسید طول میانگره و تعداد چتر در شاخه فرعی را افزایش داد. همچنین بیشترین عملکرد دانه مربوط به بوم‌گونه‌ی بوشهر با 1720.12 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین تعداد چتر در ساقه‌ی اصلی و شاخه‌های فرعی هر دو از بوم‌گونه‌ی بوشهر حاصل شد ضمن اینکه بیشترین چتر در شاخه‌های فرعی در آبیاری کامل (61.58 عدد) به دست آمد. بیشترین میزان درصد اسانس نیز در آبیاری کامل و در بوم‌گونه‌ی اصفهان (3.8 درصد) حاصل شد. بالاترین عملکرد و راندمان اسانس در بوم‌گونه‌ی بوشهر و در شرایط آبیاری کامل و محلول‌پاشی هیومیک اسید حاصل شد. به‌طورکلی نتایج نشان داد که در شرایط آبیاری کامل، بوم‌گونه‌ی بوشهر به جهت دارا بودن عملکرد بالاتر، درصد و عملکرد اسانس بالا به همراه محلول‌پاشی هیومیک اسید بهترین بوم‌گونه‌ بود. همچنین در شرایط تنش رطوبتی در هر دو مرحله‌ی گلدهی و پر شدن دانه بوم‌گونه‌ی بوشهر و اصفهان هر دو با محلول‌پاشی هیومیک اسید راندمان آبیاری تولید اسانس بالاتری داشتند.

کلیدواژه‌ها

Abdollahi M., Maleki Farahani, S., Photocian, M.H., Hassanzadeh Qurta Tape, A., 2013. Evaluation of yield, yield components and water use efficiency of urban balango and shirazi under drought conditions for irrigation management. Water and Irrigation Management. 3(2), 103-120. [In Persian with English summary].
Ahmadi Khandanagoli, Y., Akbari, Gh.AS., Allah Dadi, A., 2014. Effect of drought stress on some growth indices of fennel aphid. P 10. In Second National Conference on Applied Research in Agricultural Sciences. University of Tehran [In Persian].
Amiri Dehahmadi, S.R., Rezvani Moghadam, P., Ehyae, H.R., 2012.The effects of drought stress on morphological traits and yield of three medicinal plants (Coriandrum sativum, Foeniculum vulgare and Anethum graveolens) in greenhouse conditions. Iranian Journal of Field Crops Research. 10(1), 116-124. [In Persian with English summary].
Azizi, M., Safai, Z., 2016. The effect of foliar application of humic acid and nanofertilizer Farmks on morphological traits, yield and essential oil amount of black cumin (Nigella sativa L.). Journal of Horticulture (Agricultural Sciences and Technology). 30(4), 271- 680. [In Persian with English summary].
Bannayan, M., Nadjafi, F., Azizi, M., Tabrizi, L., Rastgoo, M., 2008. Yield and seed quality of Plantago ovata and Nigella sativa under different irrigation treatments. Industrial Crops and Products. 27, 11-16
Barghmadi K., Najafi, Sh., 2015. Effect of different levels nitroxin and humic acid on some quantitative characteristics and essential oil of ajowan (Carum copticum (L.) C. B. Clarke). Journal of Horticulture. 29(3):. 332- 341. [In Persian with English summary].
Bettaieb I, Zakhama N, Aidi-Wannes N, Kchouk M E., Marzouk B, 2009. Water deficit effects on Salvia officinalis fatty acids and essential oils composition. Scientia Horticulturae. 120, 271-275.
Bettaieb, I., Knioua, S., Hamrouni, I., Limam, F., Marzouk, B., 2011. Water-deficit impact on fatty acid and composition and antibacterial activity of essential oils of cumin (Cuminum cyminum L.) diverse from Northeast of essential oil composition and antioxidant activities of cumin (Cuminum cyminum L.) aerial parts. Journal of Agricultural and Food Chemistry. 59, 328-334.
Farahani, A., Madani, H., 2014. Evaluation of the Efficiency of Humic Acid Use in Comparison with Fertilizer, Manure and Combined in Satureja Horticulture (Saturea hortensis L.). New Agricultural. 8(4), 323- 337.
Fatemi, H., Ameri, A., Amini Fard, M., Aroei, H., 2011. Effect of humic acid on growth characteristics in essential oil of basil. P 4. The first national conference on modern topics in agriculture. October. Islamic Azad University Saveh Branch. [In Persian with English summary].
Gholami, A., Akbari, A., Abbas Dukht, H., 2015. Application of bio-fertilizers and organic fertilizers on growth and yield of fennel (Foeniculum vulgare Mill). Journal of Agroecology. 7(2), 215- 224. [In Persian with English summary].
Goldani; M. 2010. Effect of irrigation regimes on morpho-physiological Sesame ecotypes (Sesamum indicum L.) under greenhouse conditions. Iranian Journal of Field Crops Research. 2(4), 658- 666. [In Persian with English summary].
Hashemian, N., Ghasemi Pirbalouti, A., Hashemi, M., Golparvar, A., Hamedi, B., 2013. Diversity in chemical composition and antibacterial activity of essential oils of cumin (Cuminum cyminum L.) diverse from northeast of Iran. Australian Journal of Crop Science. 7(11), 1752- 1760.
Heidari, N., Pouryousef, M., Tavakkoli, A., Saba, J., 2012. Effect of drought stress and harvesting date on yield and essential oil production of anise (Pimpinella anisum L.). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research. 28(1), 121-130. [In Persian with English summary].
Irannejad, h., Rassam, Gh., 2002, Investigation of the effect of different levels of nitrogen and phosphorus on yield and essential oil content of anise seed. Iranian Journal of Agriculture Science. 9(1), 93- 101. [In Persian with English summary].
Mousavi, S.M., Mousavi, S. Gh., Saghat Al-Islam, M.J., 2014. Effect of water stress and nitrogen levels on growth and yield of fruits and essential oils in fennel (Foenicolum vulgare Mill.). Biomedical Journal of Iranian Herbs and Medicinal Herbs Research. 30(3), 453- 462. [In Persian with English summary].
Mozafari, S., Khorasani Nejad, S., Gorgini Shabankar, H., 2016. The effect of irrigation amounts on the basis of percent capacity and agronomic application on some morphophysiological characteristics of the purple (Portulaca oleracea L.) herb. Electronic Journal of Crop Production, 9(3), 153- 175. [In Persian with English summary].
Norouzi Shahri, F., Puriyosf, M., Tavakoli, A., Saba, J., Yazdinejad, A. 2015. Evaluation of the function of some fennel ecotypes (Foeniculum vulgare Mill.) native to Iran under drought conditions. Iranian Journal of Field Crop Science. 46 (1), 49-56. [In Persian with English summary].
Pouryousef, M., Tavakoli, A., Maleki, M., Barkhordari, K., 2012. Effects of drought stress and harvesting time on grain yield and its components of fennel (Foeniculum vulgare Mill.). National Congress on Medicinal Plants, Kish Island, 16-17 May: p 315. [In Persian].
Rafiei, N., Mohammadinejad, Gh., 2014. Evaluation of the tolerance of 49 green Cumin ecotypes to drought stress, p 5, 13 Iranian Crop Sciences Congress & 3rd Iranian Seed Science and Technology Conference. Karaj. [In Persian].
Rezaei Chianeh, A., Zahtab Salmasi, S., Ghasemi Golazani, K., Del Azar, AS., 2012. Effect of irrigation treatments on yield and yield components of three fennel populations. Journal of Agricultural Knowledge and Sustainable Production. 22(4), 57-70. [In Persian with English summary].
Sabzevari, S., Khazaee, H.R. 2009. Effects of humic acid foliar application on growth characters, yield and yield components of wheat: var. Pishtaz. Agroecology. 1, 53-63. [In Persian with English summary].
Said-Al Ahl, H.A.H., Hasnaa Ayad, S., Hendawy, S.F., 2009. Effect of potassium humate and nitrogen fertilizer on herb and essential oil of oregano under different irrigation intervals. Journal of Applied Sciences. 2(3), 319- 329.
Salarpur Gharba, Gh., Farahbakhsh, h. 2014. Effect of drought stress and salicylic acid on physiological and physiological traits of fennel. Agricultural Crop Management, 16(3), 765- 778. [In Persian with English summary].
Samavat, S., Pazooki, A., Ladan Moghadam, A., Samacat, S. 2008. Principles of organic matter application in agriculture. Technical Report. Garmsar Islamic Azad University Press. (In Persian with English Summary).
Sanjari, M., Sirus Mehr, A., Fakhri, b. 2016. Effect of drought stress and humic acid on morphological traits, yield and anthocyanin Chaytrsh (Hibicus sabdarifa L.). Agroecology. 8(3), 346- 358. [In Persian with English summary].
Sefeidkon, F., 2002. Quality and quantity evaluation the essential oil of fennel (Foeniculum vulgare Mill.) in different growth stages. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research. 7, 85-104. [In Persian with English summary].
Tan, K.H. 2003. Humic Matter in Soil and Environment. Marcel Dekker, New York. P408.
Yaran Pour, M. 2012. The effect of biological fertilizers and drought stress on morphological characteristics of two cumin ecotypes,p 7, In the 1st national conference on solutions to access sustainable development in agriculture,natural resources and the environment, Tehran. [In Persian].
Zhua, Z., Lianga, Z., Hana, R., Wang, X., 2009. Impact of fertilization on drought response in the medicinal herb Bupleurum chinense DC. growth and saikosaponin production. Industrial Crops Products. 29, 629-633.