نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مصطفی حیدری ¹
• فاطمه مصری ²

¹ استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات- دانشگاه زابل

² کارشناس پژوهشکده زیست فناوری- دانشگاه زابل

چکیده

به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف شوری بر میزان فعالیت سه آنزیم آنتی اکسیدان کاتالاز ((CAT، آسکوربات پراکسیداز (APX) و گایاکول پراکسیداز (GPX)، همچنین جذب عناصر سدیم و پتاسیم و نیز دو ترکیب آلی کربوهیدرات و پرولین در مرحله گیاهچه­ای شش رقم گندم، آزمایشی بصورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 1386 در مرکز زیست پژوهشی دانشگاه زابل (بیوسنتر) انجام گرفت.  تیمارهای آزمایش شامل چهار سطح شوری صفر، 100، 200، و 300 میلی مولار نمک NaCl و شش رقم گندم  بنام­های الوند، فلات، گاسکوژن، لاین 4، مهدوی و شیرازی  بودند. نتایج نشان داد در طی اعمال تنش و با بالارفتن میزان شوری از شاهد به 300 میلی مولار تنها بر میزان فعالیت آنزیم آنتی اکسیدان APX افزوده شد و از فعالیت دو آنزیم دیگر کاسته شد. در سطح شوری 300 میلی­مولار، بالاترین میزان فعالیت آنزیم APX مربوط به ارقام فلات و مهدوی بود. در این بین میزان دو ترکیب کربوهیدرات و پرولین در واکنش به تنش شوری در همه ارقام افزایش یافت. این افزایش در چهار رقم الوند، گاسکوژن، لاین 4 و شیرازی که دارای فعالیت آنزیم APX کمتری بودند، بیشتر بود. در اثر شوری از جذب عنصر پتاسیم کاسته و بر جذب سدیم افزوده شد. در بین ارقام مورد بررسی، دو رقم مهدوی و فلات با داشتن بالاترین فعالیت آنزیم APX  و میزان مناسبی کربوهیدرات و پرولین در بخش هوایی، بخصوص در سطح شوری 300 میلی­مولار دارای کاهش قابل ملاحظه­ای در جذب سدیم و افزایش جذب پتاسیم نسبت به سایر ارقام بودند. بطور کلی با توجه به نتایج بدست آمده در این آزمایش می­توان استنباط کرد که در مرحله گیاهچه­ای فرآیند تنظیم اسمزی کارآتر از فعالیت آنزیم آنتی اکسیدان در مقاومت به شوری ارقام گندم موثر است.   

کلیدواژه‌ها

• آنزیم های آنتی اکسیدان
• شوری
• تنظیم کننده های اسمزی
• عناصر سدیم و پتاسیم
• گندم