نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار گروه زراعت دانشگاه فردوسی مشهد

3 استاد گروه زراعت دانشگاه فردوسی مشهد

4 عضو هیئت‌علمی بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران.

چکیده

به‌منظور بررسی واکنش گیاه گندم به شرایط قطع آبیاری در مراحل مختلف رشد و سطوح نیتروژن، آزمایشی به‌صورت کرت‏های یک‏بار خردشده در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در سال زراعی 94-1393 اجرا گردید. در این آزمایش قطع آبیاری در 4 سطح (عدم قطع آبیاری، قطع آبیاری در مرحله ساقه رفتن، قطع آبیاری در مرحله گلدهی و قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه) به‌عنوان عاملa در کرت‏های اصلی و نیتروژن از منبع اوره در سه سطح (0، 100 و 200 کیلوگرم در هکتار) به‌عنوان عامل b در کرت‏های فرعی موردبررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که سطوح متفاوت قطع آبیاری و نیتروژن تأثیر معنی‏داری بر روی عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و درصد نیتروژن دانه و بقایا داشتند. سطوح آبیاری به طرز متفاوتی به نیتروژن واکنش نشان دادند‏ و بین سطوح متفاوت آبیاری تفاوت معنی‏دار ازنظر تمامی صفات به‏جز عملکرد بیولوژیک وجود داشت. اثر افزایش نیتروژن نیز بر تمامی صفات معنی‏دار بود؛ اما اثر متقابل سطوح قطع آبیاری و سطوح متفاوت نیتروژن تنها بر روی عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و درصد نیتروژن دانه و بقایا تأثیر داشته و بالاترین مقادیر از تیمار تأمین آبیاری در تمام دوره رشد و مصرف 200 کیلوگرم در هکتار نیتروژن به دست آمد. هم‏چنین تجزیه رگرسیون صفات مورداندازه‌گیری شده نشان داد با افزایش نیتروژن مقدار عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و درصد نیتروژن دانه و بقایای تمامی رژیم‏های آبیاری افزایش می‏یابد. برش‌دهی اثر متقابل نیز روشن می‌سازد که عملکرد تمامی سطوح آبیاری و درصد نیتروژن دانه و بقایا به کاربرد سطوح مختلف آبیاری و نیتروژن واکنش نشان دادند.

کلیدواژه‌ها

Abdelkhalek, A.A., Darwesh, R.Kh., Mona El-Mansoury, A.M., 2015.Response of some wheat varieties to irrigation and nitrogen fertilization using ammonia gas in North Nile Delta region. Annals of Agricultural Science. 60(2), 245–256.
Abdelraouf, R.E., El Habasha, S.F., Taha, M.H., Refaie, K.M., 2013. Effect of irrigation water requirement and fertigation levels on growth, yield and water use efficiency in wheat. Middle-East Journal of Science Research. 16 (4), 441-450.
Benin,G., Bornhofen, E., Beche, E., Pagliosa, E., da Silva, C., Pinnow, C., 2012. Agronomic performance of wheat cultivars in response to nitrogen fertilization levels. Journal of Acta Scientiarum Agronomy. 34(3), 275-283.
Bibi, S., Hasan, A.U., Murtaza, G., Ehsanollah, 2015. Optimal supply of water and nitrogen improves grain yield, water use efficiency and crop nitrogen recovery in wheat. International Journal of Agriculture and Biology. 18, 245-256.
Campillo, R., Jobet, C., Undurraga, P., 2010. Effects of nitrogen on productivity, grain quality, and optimal nitrogen rates in winter wheat Cv. Kumpa-Inia in Andisols of Southern Chile. Chilean. Journal of Agricultural Research. 70(1), 122-131.
Daniel, C., Triboi,E., 2002. Changes in wheat protein aggregation during grain development: effects of temperatures and water stress. European Journal of Agronomy. 16, 1–12.
Deng, X.P., Shan, L., Kang, S.Z., Shinobu, I., 2003. Improvement of wheat water use efficiency in semiarid area of China. Agricultural Science China. 2, 35-44.
El-Sherbeny, T.M.S., 2003. Effect of some treated plant residues applied to new reclaimed sandy soil on productivity of some crops using nuclear techniques. M.Sc. Thesis, Faculty Agriculture. Moshtohor, Zagazig University, Egypt.
Ercoli, L., Lulli, L., Mariotti, M., Masoni,A., Arduini,I., 2008. Post-anthesis dry matter and nitrogen dynamics in durum wheat as affected by nitrogen supply and soil water availability. European Journal of Agronomy. 28, 138–147.
Faramarzi, M., Yang, H., Schulin, R., Abbaspoura, K.C., 2010. Modeling wheat yield and crop water productivity in Iran: Implications of agricultural water management for wheat production. Agric. Water Manage. 97, 1861–1875.
Ganji Arjenaki, F., Jabbari, R., Morshedi, A., 2012.Evaluation of Drought Stress on Relative Water Content, Chlorophyll Content and Mineral Elements of Wheat (Triticum aestivum L.) Varieties. International Journal of Agriculture and Crop Science. 4(11), 726-729.
Ghanbari, A., Tavassoli, A., 2013. Evaluation of wheat yield in water and nitrogen limited condition. Technology Journal Engine and App Science. 3(20), 2702-2705.
Gooding, M.J., Ellist, R.H., Shewry,P.R., Schofield, J.D., 2003. Effects of restricted water availability and increased temperature on the grain filling, drying and quality of winter wheat. Journal of Cereal Science. 37, 295–309.
Karimpour, M., Siosemardeh, A., Fateh, H., Badakhshan, H., Heidari, Gh., 2013. Effects of Nitrogen fertilizer on yield and some physiological characteristics on two drought resistance and susceptible wheat (Tritticum aestivum L.) cultivars in response to water stress. International Journal of Farm and Ally Science. 2(12), 311-324.
Nasiri, Y., Shakiba, M.R., Alyari, H., Valizadeh,M., Dabagh Mohammadi-nasab,A., 2008. Influence of post pollination water deficit stress and nitrogen on yield, yield components and grain protein content of barley (cv. Valfajr). Agricultural Sciences. 18(4), 143-153. [In Persian with English Summary].
Ogg, C.L., 1960. Determination of nitrogen by the micro-Kjeldahl method. Journal of the Association of official Analytical Chemists. 43, 689-693.
Salem, M.A., 2005. Effect of nitrogen rates and irrigation regimes on yield and components of bread wheat (Triticum aestivum L.) genotypes under newly reclaimed land conditions. Journal of Agricultural Science. 30(17), 6481-6490.
Soltani, A., Torabi, B., Galeshi, S., Zeinali, E., 2010. Analyzing Wheat yield constraints in Gorgan with comparative performance analysis (CPA) method. Research Report. Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources. [In Persian with English Summary].
Soltani, A., Waismoradi, A., Heidari, M., Rahmat, H., 2013. Effect of Water Deficit Stress and Nitrogen on Yield and Compatibility Metabolites on Two Medium Maturity Corn Cultivars. International Journal Agricultural Crop Science. 5(7), 737-740.
Stanciu, G., Neacsu, A. 2008. Effects of genotype, nitrogen fertilizer and water stress on mixing parameters in wheat (Triticum aestivum L.). Romanian Agricultural Research. 25, 29-35.
Tadayon, M.R., Ebrahimi, R., Tadayyon, A., 2012. Increased water productivity of wheat under supplemental irrigation and nitrogen application in a semi-arid region. Journal of Agriculture Sciences Technology. 14, 995-1003.
Tavakoli, A., Mahdavi Moghadam, M., 2012. Optimization of deficit irrigation and nitrogen rates on bread irrigated wheat at northwest of Iran. International Journal of Agriculture and Crop Sciences. 4(22), 1681-1687.
Triboi, E., Martre, P. Girousse, C., Ravel C., Triboi-Blondel, A.M., 2006. Unravelling environmental and genetic relationships between grain yield and nitrogen concentration for wheat. European Journal of Agronomy. 25, 108–118.
Villegas, D., Casadesus, J., Atienza, S.G., Martos, V., Maalouf, F., Karam, F., Aranjuelo, I., Nogues, S., 2010. Tritordeum, wheat and triticale yield components under multi-local Mediterranean drought conditions. Field Crops Research. 116, 68–74.
Waraich, E., Ahmad, R., 2010. Physiological responses to water stress and nitrogen management in wheat (Triticum aestivum L.) evaluation of gas exchange, water relations and water use efficiency. Fourteenth International Water Technology Conference (IWTC). Cairo, Egypt.
Yousefidaz, M., Soltani, A., Galeshi, S., Zeinali, E., 2014.Optimization of the nitrogen fertilizer management of wheat in Gorgan: Rate and time of nitrogen application. Electronic Journal of Crop Production. 7(4), 81-102. [In Persian with English Summary].