نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زراعت، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه بیرجند

2 دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه بیرجند

3 استاد، گروه مهندسی علوم خاک، دانشگاه تهران

4 استادیار، مرکز ملی تحقیقات شوری، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، یزد

چکیده

به­ منظور بررسی اثر قارچ میکوریزا آربوسکولار و باکتری حل­کننده فسفات معدنی در شرایط تنش شوریبر خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی اسفرزه (Plantago ovata Forsk )، آزمایشی به­ صورت اسپلیت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عامل شوری آب آبیاری در سه سطح 2.5 (شاهد)، 5 و 10 دسی زیمنس بر متر به‌عنوان فاکتور اصلی و دو عامل قارچ میکوریزا آربوسکولار شامل دو سطح (کاربرد قارچ Glomus intraradicesو عدم مصرف قارچ به­ عنوان شاهد) و باکتری حل‌کننده فسفات نیز شامل دو سطح (کاربرد باکتری Pseudomonas fluorescens و عدم مصرف باکتری به ­عنوان شاهد) به­صورت فاکتوریل در کرت­های فرعی بودند.نتایج نشان داد بیشترین درصد موسیلاژ و میزان تورم به ازای گرم موسیلاژ به ترتیب به میزان 28.8 درصد و 119.3 میلی­ لیتر در تیمار 10 دسی زیمنس بر متر حاصل گردید. بیشترین عملکرد موسیلاژ و فاکتور تورم به ترتیب به میزان 215 کیلوگرم بر هکتار و 17 میلی­لیتر در ترکیب تیماری2.5 و 10 دسی زیمنس بر متر و کاربرد قارچ Glomus intraradices حاصل شد.همچنین مقایسه میانگین اثر تلقیح و عدم تلقیح به‌وسیله باکتری حل‌کننده فسفات معدنی نشان داد که بیشترین طول سنبله، درصد موسیلاژ، عملکرد موسیلاژ و فاکتور تورم به ترتیب به میزان 2/2 سانتی­متر، 26.8 درصد، 146.7 کیلوگرم در هکتار و 14.2 میلی­ لیتر با کاربرد باکتری fluorescens Pseudomonas حاصل شد. درمجموع ترکیب تیماری 2.5 دسی زیمنس بر متر، کاربرد قارچ Glomus intraradices و باکتری fluorescens Pseudomonas بیشترین عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی اسفرزه را حاصل نمود.

کلیدواژه‌ها

Abdul Jaleel, C., Manivannan, P., Sankar, B., Kishorekumar, A., Gopi, R., Somasundaram, R., Panneerselvam, R., 2007. Pseudomonas fluorescens enhances biomass yield and ajmalicine production in Catharanthus roseus under water deficit stress. Colloids and Surfaces B: Biointerfaces. 60, 7–11.
Ashraf, M., Mcneilly, T., 2004. Salinity Tolerance in Brassica Oilseeds. Critical Reviews in Plant Sciences. 23(2), 157–174.
Baghalian, K. 2008. Effect of soil and weather condition on quality and quantity of mucilage. MSc dissertation, Faculty of Agriculture, University of Tehran, Iran. [In Persian with English Summary].
Banaei-Asl, F., Farajzadeh, D., Bandehagh, A., Komatsu, S., 2016. Comprehensive proteomic analysis of canola leaf inoculated with a plant growth-promoting bacterium, Pseudomonas fluorescens, under salt stress. Biochimica et Biophysica Acta (BBA)-Proteins and Proteomics, 1864(9), 1222-1236.
Bargaz, A., Nassar, R.M.A., Rady, M.M., Gaballah, M.S., Thompson, S.M., Brestic, M., Schmidhalter, U., Abdelhamid, M.T., 2016. Improved salinity tolerance by phosphorus fertilizer in two Phaseolus vulgaris recombinant inbred lines contrasting in their P‐efficiency. Journal of Agronomy and Crop Science, 202, 497-507.
Bhagat, N.R. 1980. Studies on Variation and association among seed yield and some component traits in Plantago ovata Forsk. Journal of Crop Improvement. 7, 60-63.
Chakraborty, M.K., Patel, K.V., 1992. Chemical Composition of Isabgol (Plantago ovata Forsk.). Journal of Food Science and Technology-Mysore. 29(6), 389-90.
Chamekh, Z., Ayadi, S., Karmous, C., Trifa, Y., Amara, H., Boudabbous, K., Yousfi, S., Serret, M.D., Araus, J.L., 2016. Comparative effect of salinity on growth, grain yield, water use efficiency, δ13 C and δ15 N of landraces and improved durum wheat varieties. Plant Science, 251, 44-53.
Dehghani tafti, A.R., Alahdadi, I., Najafi, F., Kianmehr, M.H., 2014. Studying the effects of different rates of pelleted animal manure and urea levels and some micronutrients on yield and yield components of medicinal pumpkin (Cucurbita pepo var styriaca). Journal of Horticultural Science. 28(1), 62-70. [In Persian with English Summary].
Deokar, G., Kshirsagar, S., Deore, P.A., Kakulte, H., 2016. Pharmaceutical benefits of Plantago ovata (isabgol) seed: a review. Pharmaceutical and Biological Evaluations. 3(1), 32-41.
Dutra, R.C., Campos, M.M., Santos, A.R., Calixto, J.B., 2016. Medicinal plants in Brazil: Pharmacological studies, drug discovery, challenges and perspectives. Pharmacological Research. 112, 4-29.
Ebrahimzade, H., Mirmasomi, M., Fakhrtabatabayee, M., 1998. The effect of climate and soil factors on seed yield of isabgol, plantago and psyllium. Agricultural Economy Development. 22, 125-140. [In Persian with English Summary].
Emam, Y., Hosseini, E., Rafiei, N., Pirasteh-Anosheh, H., 2013. Response of early growth and sodium and potassium concentration in ten barley (Hordeum vulgare L.) cultivars under salt stress conditions. Journal of Crop Physiology. 19, 5-15. [In Persian with English Summary].
Fikrettin, S., Chakmakji, R., Kantar, F., 2004. Sugar beet and barley yield in relation to inoculation with N2-fixing and phosphate solubilizing bacteria. Journal of Plant and Soil. 256, 123-129.
Garbaye, J., 1994. Helper bacteria-a new dimension to the mycorrhizal symbiosis. New Phytologist. 128, 197-210.
Garg, N., Bhandari, P., 2016. Silicon nutrition and mycorrhizal inoculations improve growth, nutrient status, K+/Na+ ratio and yield of Cicer arietinum L. genotypes under salinity stress. Plant Growth Regulation, 78(3), 371-387.
Ghasemi, K., Fallah, S., Raeisi, F., Heidari, M., 2014. The effect urea and biological fertilizers on quantitative and qualitative yield of isabgol (Plantago ovata Frosk.) medicinal plant. Journal of Plant Production, 20(4), 101-116. [In Persian with English Summary].
Ghassemi-Golezani, K., Chadordooz-Jeddi, A., Zafarani-Moattar, P., 2011. Influence of salt-priming on mucilage yield of Isabgol (Plantago ovata Forsk) under salinity stress. Journal of Medicinal Plants Research, 5(14), 3236-3241. [In Persian with English Summary].
Haji Boland, R., Aliasgharzadeh, N., Mehrfar, Z. 2013. Ecological study of Azotobacter in two Zrbayhan Highland region and its effect on growth and mineral nutrition of plants inoculated wheat. Science and Technology of Agriculture and Natural Resources 2(8), 75-89. [In Persian with English Summary].
Jama-Rodzeńska, A., Bocianowski, J., Nowak, W., Ciszek, D., Nowosad, K., 2016. The influence of communal sewage sludge on the content of macroelements in the stem of selected clones of willow (Salix viminalis L.). Ecological Engineering. 87, 212-217.
Kapoor, R., Sharma, D., Bhatnagar, A.K., 2008. Arbuscular mycorrhizae in micropropagation systems and their potential applications. Scientia Horticulturae, 116, 227-239.
Koocheki, A., Tabrizi, L., Nassiri Mahallati, M., 2007. The effect of irrigation intervals and manure on quatitative and qualitative characteristics of Plantago ovata and Plantago psyllium. Asian Journal Plant Science, 6(8), 1229-1234.
Mohebbi, M., & Maleki, A., 2010. Effect of water stress on some seed characteristics of Isabgol (Plantago ovata Forsk) in Zanjan (IRAN). Advances in Environmental Biology, 12(3), 10-14.
Poryousof, M., Mazaheri, D., Chaeichi, M., Rahimi, A., Tavakoli, A., 2010. Effect of different soil fertilizing treatments on some of agro-morphological traits and mucilage of Isabgol (Plantago ovata Forsk). Electronical Journal of Crop Production. 2(3), 193-213. [In Persian with English Summary].
Rahimi, A., Jahansooz, M., Rahimian Mashhadi, H., 2014. Effect of drought stress and plant density on quality and quantity of Plantago ovata Forsk and Plantago psyllium L. Journal of Crop Production and Processing. 4(12), 143-156.
Ramrodi, M., Keykhajaleh, M., Galavi, M., Seghatoleslami, M.J., Baradaran. R., 2011. Effect of micronutrients application and irrigation regimes on quality and quantity of Isabgol (Plantago ovata Forsk.).  Journal of Agroecology. 3(2). 219-226. [In Persian with English Summary].
Sepehri, A., Samadi, M., 2015. The effect of integrated chemical and biological fertilizers on growth indices and mucilage yield of isabgol (Plantago ovata forsk) across different plant densities. Iranian Journal of Field Crops Research, 13(3)485-495. [In Persian with English Summary].
Sharma, P.K., Koul, A.K., 1986. Mucilage in seeds of Plantago ovata and its wild allies. Journal of Ethnopharmacol. 17, 289-295.
Stavros, D., Veresoglou, J., Liz, J., Shaw, S., Robin, S., 2011. Glomus intraradices and Gigaspora margarita arbuscular mycorrhizal associations differentially affect nitrogen and potassium nutrition of Plantago lanceolata in a low fertility dune soil. Journal of Plant and Soil. 340, 481–490.
Yuan, S., Li, M., Fang, Z., Liu, Y., Shi, W., Pan, B., Shen, Q., 2016. Biological control of tobacco bacterial wilt using Trichoderma harzianum amended bioorganic fertilizer and the arbuscular mycorrhizal fungi Glomus mosseae. Biological Control, 92, 164-171.
Zamani, S.A., Nezami, M.T., Baybordi, A., Behdani, M., 2011. Effect of different NaCl salinity on antioxidant enzyme activity and relative water in winter canola (Brassica napus). Journal of Research in Agricultural Science. 7(1), 49-57. [In Persian with English Summary].
Zhu, X., Song, F., Liu, S., Liu, F., 2016. Arbuscular mycorrhiza improve growth, nitrogen uptake, and nitrogen use efficiency in wheat grown under elevated CO2. Mycorrhiza, 26(2), 133-140.