نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار مرکز ملی تحقیقات شوری، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران

2 کارشناس ارشد مرکز ملی تحقیقات شوری، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران

چکیده

کینوا (Chenopodium quinoa) گیاهی دولپه‌ای، آلوتتراپلوئید، از خانواده Amaranthace، سه کربنه و هالوفیت اختیاری بوده که جزو شبه غلات دسته‌بندی می­شود. به‌منظور بررسی اثر تنش شوری بر سبز و استقرار اولیه کینوا آزمایشی بر مبنای طرح کاملاً تصادفی با 5 سطح شوری (dS/m صفر، 4، 8، 12 و 16) و چهار تکرار در خاک و کوکوپیت بر روی ژنوتیپ NSRCNQ1 انجام شد. سبز روزانه شمارش و درنهایت وزن خشک و ارتفاع بوته اندازه­گیری شد. معادلات دوتکه‌ای و تابع کاهشی تغییریافته بر داده­های درصد سبز برازش شد. به‌منظور بهبود سبز در شرایط شور آزمایشی با سه تیمار پرایمینگ [آب، جیبرلیک اسید (ppm 10) و اسید آسکوربیک (ppm 3)] و چهار سطح شوری (dS/m صفر، 4، 8 و 12) در سه تکرار به‌صورت فاکتوریل بر مبنای طرح کاملاً تصادفی انجام شد. نتایج نشان داد که واکنش کینوا به شوری در مرحله سبز به بستر کاشت بستگی دارد. پنجاه‌درصد کاهش سبز در خاک و کوکوپیت به ترتیب در شوری dS/m 6.35 و 15.04 مشاهده شد و آستانه کاهش در کوکوپیت و خاک به ترتیب dS/m 9.52 و 0.03 بود. سرعت و درصد سبز بذور تحت تنش شوری در کوکوپیت تا شوری dS/m 12 اختلافی با شاهد نداشت و در شوری بالای dS/m 4 سبز با تأخیر آغازشده و دیرتر به حداکثر رسید. ارتفاع گیاهچه در خاک و کوکوپیت در شوری dS/m12 به ترتیب 91 و 30 درصد کاهش یافت. به‌طورکلی پرایمینگ موجب بهبود سبز کینوا در شرایط خاک شور نشد گرچه هیدرو پرایم تا حدی موجب بهبود سبز شد (8 درصد). بذور این گیاه قادر است بعد از رفع تنش شوری و دریافت آب با شوری مناسب شروع به سبز نماید. کینوا بعد از مرحله گیاهچه­ای به تنش شوری تحمل بالایی دارد.

کلیدواژه‌ها

Adolf, V.I., Jacobsen, S.E., Shabala, S., 2012. Salt tolerance mechanisms in quinoa (Chenopodium quinoa Willd.). Environmental and Experimental Botany. 92, 43–54.
Ashraf, M., Athar, H.R., Harris, P.J.C., Kwon, T.R. 2008. Some prospective strategies for improving crop salt tolerance. Advances in Agronomy. 97, 45-110.
Barrett‐Lennard, E.G., Norman, H.C., Dixon, K., 2016. Improving saltland revegetation throughunderstanding the “recruitment niche”: potential lessons for ecological restoration in extreme environments. Restoration Ecology. 24, 91-97.   
Bhargava, A., Shukla, S., Rajan, S., Ohri, D., 2007. Genetic diversity for morphological and quality traits in quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) germplasm. Genetic Resources and Crop Evolution. 54, 167-173.
FAO, 2011. Quinoa, an ancient crop to contribute to world food security. From http://www.fao.org/quinoa-2013/publications/detail/en/item/202738/icode/
FAO, 2014. GIEWS (global information and early warning system on food and agriculture) Country Briefs. http://www.fao.org/giews/countrybrief/country.jsp?code=IRN.
Gomez‐Pando, L., 2015. Quinoa Breeding. In Murphy, K. and Matanguihan, J. Quinoa: Improvement and Sustainable Production, John Wiley & Sons. pp. 87-108.
Gul, B., Ansari, R., Flowers, T.J., Khan, M.A., 2013. Germination strategies of halophyte seeds under salinity. Environmental and Experimental Botany 92, 4-18.
Gulzar, S., Khan, M.A., 2001. Seed germination of a halophytic grass Aeluropus lagopoides. Annals of Botany. 87, 319-324.
Hariadi, Y., Marandon, K., Tian, Y., Jacobsen, S.-E., Shabala, S., 2011.Ionic and osmotic relations in quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) plants grown at various salinity levels. Journal of Experimental Botany. 62, 185-193.
Hirich, A., 2014. Effects of Deficit Irrigation using Treated Wastewater and Irrigation with Saline Water on Legumes, Corn and Quinoa Crops. Horticulture. Hassan II Institue of Agronomy and Veterinary Medicine Rabat, Morocco, p. 297.
Jacobsen, S.E., Mujica, A., Jensen, C.R., 2003. The resistance of Quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) to adverse abiotic factors. Food Reviews International. 19, 99-109.
Khan, M.A., Gul, B., 2006. Halophyte seed germination. Ecophysiology of high salinity tolerant plants. Springer, pp. 11-30.
Lavini, A., Pulvento, C., d'Andria, R., Riccardi, M., Choukr-Allah, R., Belhabib, O., İncekaya, Ç., Metin Sezen, S., Qadir, M., Jacobsen, S.E., 2014. Quinoa's potential in the Mediterranean region. Journal of Agronomy and Crop Science. 200, 344-360.
Maas, E.V., Hoffman, G., 1977. Crop salt tolerance-current assessment. Journal of the Irrigation and Drainage Division 103, 115-134.
Malcolm, C., Lindley, V., O'leary, J., Runciman, H., Barrett-Lennard, E., 2003. Halophyte and glycophyte salt tolerance at germination and the establishment of halophyte shrubs in saline environments. Plant and Soil. 253, 171-185.
Maleki, P., Bahrami, H.A., Saadat, S., Sharifi, F., Dehghany, F., 2016. Germination of Quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) under Salinity Stress. Quinoa for Future Food and Nutrition Security in Marginal Environments. ICBA, Dubai.
Pasandideh, H., Sharifi, R.S., Hamidi, A., Mobasser, S., Sedghi, M., 2014. Relationship of seed germination and vigour indices of commercial soybean (Glycin max (L.) Merr.) cultivars with seedling emergence in field. Iranian Journal of Seed Science and Research 1, 29-50. [In Persian with English Summary].
Salehi, M., Soltani, V., Jacobsen, S.E., 2016. Effect of sowing date on phenological stage and seed yield of quinoa irrigated with saline water. International Quinoa Conference, Dubai, UAE, p. 49.
Steppuhn, H., Van Genuchten, M.T., Grieve, C.M., 2005. Root-zone salinity. II. Indices for tolerance in agricultural crops. Crop Science 45, 221-232.
Vega-Gálvez, A., Miranda, M., Vergara, J., Uribe, E., Puente, L., Martínez, E.A., 2010. Nutrition facts and functional potential of quinoa (Chenopodium quinoa willd.), an ancient Andean grain: a review. Journal of the Science of Food and Agriculture. 90, 2541-2547.
Xianzhao, L., Chunzhi, W., Qing, S., 2013. Screening for salt tolerance in eight halophyte species from YellowRiver Delta at the two initial growth stages. ISRN Agronomy 2013.