نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان

2 استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان

3 دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان

4 استاد گروه گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان

5 محقق ارشد گندم مرکز بین المللی تحقیقات ذرت و گندم (CIMMYT)

چکیده

به‌منظور بررسی اثر دوره‌های رشد و نمو بر عملکرد دانه و اجزای آن در 20 رقم گندم نان بهاره در شرایط تنش گرمای آخر فصل اهواز، آزمایشی مزرعه‌ای در دو سال زراعی 87-1386 و 88-1387 در اهواز به‌صورت بلوک‌های نواری شامل چهار تاریخ کاشت (15 آبان، 15 آذر، 15 دی و 15 بهمن‌ماه) در کرت‌های افقی و 20 رقم گندم نان بهاره (اترک، اروند، اس8018، استار، اینیا66، بولانی، بیات، پیشتاز، چمران، چناب70، داراب2، دز، روشن، شعله، فلات،‌ کویر، مارون‌، هامون، هیرمند و ویریناک) در کرت‌های عمودی با سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که سال، تاریخ کاشت، رقم و اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم اثر معنی‌داری بر صفات اندازه‌گیری شده داشتند. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که با تأخیر در کاشت و افزایش میانگین دمای دوره رشد، تعداد روز از کاشت تا گرده‌افشانی، تعداد روز از گرده‌افشانی تا رسیدگی و تعداد روز از کاشت تا رسیدگی کاهش یافت درنتیجه تعداد دانه در مترمربع، وزن هزار دانه و عملکرد دانه کاهش یافت که به کاهش سرعت تشکیل دانه، سرعت پر شدن دانه و سرعت تشکیل عملکرد دانه منجر شد. ارقام زودرس- دیررس مارون و شعله با دوره کاشت تا گرده‌افشانی کوتاه، سریع‌تر گلدهی کرده و با دوره گرده‌افشانی تا رسیدگی طولانی، دوره پر شدن دانه طولانی‌تری داشتند.

کلیدواژه‌ها

Acevedo, E., Nachit, M., Ortiz-Ferrara, G., 1991. Effects of heat stress on wheat and possible selection tools for use in breeding for tolerance. In: Saunders, D.A. (ed.), Wheat for non-Traditional Warm Areas. CIMMYT, D.F., Mexico, pp. 401-421.
Aggrawel, P.K., 1991. Simulating growth, development and yield of wheat in warm areas. In: Saunders, D.A. (ed.), Wheat for non-Traditional Warm Areas. CIMMYT, D.F., Mexico, pp. 429-435.
Badaruddin, M., Reynolds, M.P., Ageeb, O.A.A., 1998. Sustaining wheat yields with crop management in heat stressed environments: effect of organic and inorganic fertilizers, mulching and irrigation frequency. Wheat Program Special Report. No. 47. CIMMYT.
Fischer, R.A., 1985. Number of kernels in wheat crops and the influence of solar radiation and temperature. Journal of Agricultural Science. 105, 447-461.
Hobbs, P.R., Mann, C.F., Butler, I., 1987. A perspective on research needs for the rice-wheat rotation In: Klatt, A.R. (ed.), Wheat Production Constraints in Tropical Environments. CIMMYT, UNDP, Mexico, pp. 197-211.
Kerr, N.J., Siddique, K.H.M., Delane, R.J., 1992. Early sowing with wheat cultivars of suitable maturity increases grain yield of spring wheat in a short season environment. Australian Journal of Experimental Agriculture. 32, 717-733.
Kirby, E.J.M., Spink, J.H., Frost, D.L., Sylvester-Bradley, R., Scott, R.K., Foulkes, M.J., Clare, R.W., Evans, E.J., 1999. A study of wheat development in the field: analysis by phases. European Journal of Agronomy. 11, 63-82.
Koocheki, A.R., Hosseini, M., 2006. Climate change and global crop productivity. Translators. Ferdowsi University of Mashhad Publication. 555p. [In Persian].
Miralles, D.J., Slafer, G.A., 1995. Yield, biomass and yield components in dwarf, semidwarf and tall isogenic lines of spring wheat under recommended and late sowing dates. Plant Breeding. 114, 329-339.
Modhej, A., Naderi, A., Siadat, S.A., 2004. Effect of post anthesis heat stress on wheat and barley cultivars. Scientific Journal of Agriculture. Shahid Chamran University of Ahwaz. 27, 83-100. [In Persian with English Summary].
Modhej, A., Naderi, A., Siadat, S.A., 2007. Effect of heat stress after anthesis on source limitation of wheat and barley cultivars. Journal of Agricultural Science. Islamic Azad University. 13, 393-403. [In Persian with English Summary].
Modhej, A., Fathi, G.A., 2008. Wheat physiology. Islamic Azad University Publication. 317p. [In Persian].
Noormohammadi, Gh., Siadat, A., Kashani, A., 2001. Agronomy (Cereal). Shahid Chamran University of Ahwaz Publication. 446p. [In Persian].
Radmehr, M., 1997. Effect of heat stress on physiology of growth and development of wheat. Ferdowsi University of Mashhad Publication. 201p. [In Persian].
Radmehr, M., Ayeneh, Gh.A., Mamaghani, R., 2005. Response of late, medium and early maturity bread wheat cultivars to different sowing dates. 1: Effect of sowing date on phonological, morphological and grain yield of four bread wheat cultivars. Journal of Plant and Seed. 21, 175-189. [In Persian with English Summary].
Talbert, L.E., Lanning, S.P., Murphy, R.L., Martin, J.M., 2001. Grain filling duration in twelve hard red spring wheat: Genetic variation and association with other agronomic traits. Crop Science. 41, 1390-1395.