نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار، گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی بردسیر، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان

چکیده

ازآنجایی‌که تولید گیاهان تحت تأثیر عوامل محیطی مانند رطوبت و مواد غذایی قرارگرفته و خشکی یکی از عوامل محدودکننده رشد گیاهان در سراسر جهان و مخصوصاً ایران محسوب می­شود؛ بنابراین، به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف کم­ آبیاری و منابع مختلف کودی بر عملکرد کمی و کیفی سیاهدانه آزمایشی به‌صورت کرت­ های خردشده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بردسیر در سال زراعی 94-93 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل سطوح مختلف کم­ آبیاری شامل 90،50 و 25 درصد ظرفیت زراعی، به‌عنوان عامل اصلی و منبع کودی شامل شاهد (بدون کود)، کود گاوی (20 تن در هکتار)، NPK (به ترتیب 200، 150 و 100 کیلوگرم در هکتار) و کود گاوی+NPK به‌عنوان عامل فرعی بود. نتایج نشان داد که ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، تعداد کپسول در بوته، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد اسانس، درصد روغن و عملکرد روغندر سطح احتمال یک درصد و شاخص برداشت، درصد اسانس، تعداد دانه در کپسول در سطح احتمال پنج درصد تحت تأثیر معنی­دار سطوح مختلف کم­آبیاری قرار گرفتند. صفات مذکور با افزایش میزان کم­ آبیاری از 90 به 25 درصد ظرفیت زراعی کاهش معنی­داری نشان دادند. نوع کود مصرفی نیز بر تمامی صفات (P<0.01) به‌جز درصد اسانس و درصد روغن اثر معنی ­داری داشت. بیشترین مقدار عملکرد دانه (648.8 کیلوگرم در هکتار)، شاخص برداشت (32.72 درصد)، عملکرد روغن (177.1 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد اسانس (8.3 کیلوگرم در هکتار) در تیمار کود گاوی+NPK به دست آمد. نتایج تجزیه واریانس اثر متقابل بین منبع کودی و سطوح مختلف کم­آبیاری بر تعداد شاخه فرعی، عملکرد دانه، عملکرد اسانس و عملکرد روغن معنی­دار بود (P<0.01). بیشترین تعداد شاخه فرعی (44)، عملکرد دانه (817.3کیلوگرم در هکتار)، عملکرد روغن (189.3 کیلوگرم در هکتار) و اسانس (10.3 کیلوگرم در هکتار) با کاربرد کود گاوی+NPK در تیمار آبیاری با 90 درصد ظرفیت زراعی حاصل شد که با کاهش میزان آب آبیاری به 25 درصد ظرفیت زراعی به ترتیب به میزان25، 42، 25 و 40 درصد کاهش یافت. در تیمارهای آبیاری در سطوح 50 و 25 درصد ظرفیت زراعی، عملکرد دانه، عملکرد اسانس و تعداد شاخه جانبی در شرایط مصرف کود گاوی به‌تنهایی با کود گاوی+NPK تفاوت معنی­داری را نشان نداد؛ بنابراین، به نظر می­رسد، مصرف کود گاوی +NPK در درجه اول و بعدازآن کود گاوی هم در تمامی سطوح کم ­آبیاری جزء بهترین تیمارهای تغذیه ­ای سیاهدانه باشند.

کلیدواژه‌ها

Ahmadian, A., Ghanbari, A., Siahsar, B., 2012. Study of the yield and its components of chamomile (Matricariachamomilla L.) under drought stress and organic and inorganic fertilizers using and their residue. Journal of Agroecology. 3(3), 383-395. [In Persian with English summary].
Akhter, J., Mahmood, K., Malik, K.A., Mardan, A., Ahmad, M., Igbal M.M., 2004. Effect of hydrogel amendment on water storage of sandy loam and loam soil and seedling growth of barley, wheat and chickpea. Plant, Soil and Environment. 50, 463-469.
Ali, Q., Ashraf, M., Athar, H.R., 2007. Exogenously applied proline at different growth stages enhances growth of two maize cultivars grown under water deficit conditions. Pakistan Journal of Botany. 39, 1133-1144.
Andrew, K.B., Hammer, G.L., Henzell, R.G., 2000. Does maintaining green leaf area in sorghum improve yield under drought? II. Dry matter production and yield. Crop Science 40, 1037-1048.
Arancon, N.Q., Galvis, P.A., Edwards, A., 2005. Suppression of insect pest populations and damage to plant by vermicomposts. Brioresource Technology. 96 (10), 1137-1142.
Ashraf, M., Foolad, M.R., 2007. Roles of glycine, betaine and proline in improving plant abiotic stress resistance. Environmental and Experimental Botany. 59, 206-216.
Azizi, A., Yan, F., Honermeier, A., 2009. Herbage yield, essential oil content and composition of three oregano (Origanum vulgare L.) populations as affected by soil moisture regimes and nitrogen supply. Industrial Crops and Products. 29, 554–561.
G. Calamita, Brocca, L., Perrone, A., Piscitelli, S., Lapenna, V., Melone, F., Moramarco, T., 2012. Electrical resistivity and TDR methods for soil moisture estimation in central Italy test-sites. Journal of Hydrology. 455, 101–112.
Chaudhry, M.A., Rehman, A., Naeem, M.A., Mushtaq, N., 1999.Effect of organic and inorganic fertilizers on nutrient contents and some properties of eroded loess soils. Pakistan Journal of Soil Science. 16, 63-68.
Clevenger, J.H., 1928. Apparatus for the determination of volatile oil. Journal of the American Pharmaceutical Association.17, 345- 349.
Fernandez, R., Scull, R., Gonzales, J.L., Crespo, M., Sanchez, E., and Carballo, C., 1993. Effect of fertilization on yield and quality of Matricaria reculita L. (Chamomile).Aspects of mineral nutrition of the crop. Memorias 11th Congreso Latino Americano de la Ciencia del Suelo. 2ed Congresso Cubano de la Cienci a delSuelo 3, 891-894.
Franz, C.h., 1983. Nutrient and water management for medicinal and aromatic plants. Acta Horticulture. 132,203-216.
Ghorbanli, M., Bakhshi Khaniki, G.R., Salimi Elizei, S., Hedayati, M., 2011. Effect of water deficit and its interaction with ascorbate on proline, soluble sugars, catalase and glutathione peroxidase amounts in Nigella sativa L. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants. 26 (4), 467-476. [In Persian with English Summary].
Guenther, E., 1961. The Essential Oils. D. von Nostrand Comp. Press, New York.
Haghiroalsadat, F., Vahidi A., Sabour M., Azimzadeh M., Kalantar M., Sharafadini M. 2011. The Indigenous Cuminum Cyminum L. of Yazd Province: Chemical Assessment and Evaluation of its Antioxidant Effects. Journal of Shahid Sadoughi University of Medicinal Science; 19(4), 472-81. [In Persian with English Summary].
HashemiDezfooli, A., Koocheki, A., 1995. Increasing crops yields. Jihad Deneshgahi of Mashhad Press. 360 p. [In Persian].
Hassani, A., 2005. Effect of water deficit on growth, yield and essential oil herb Badrshbov.Iranian Journal of Medicinal Aromatic Plants. 22(3), 256-261. [In Persian with English Summary].
Heydari, M., Jahan-tighi, H., 2012. Effect of drought stress and nitrogen levels on yield and yield components, essential oil and thymoquinone percentage of Black Cumin (Nigellasativa L.). Journal of Environmental Stresses in Crop Sciences. 5, 33-40. [In Persian with English Summary].
Johnson, C.M., Ulrich, A., 1959. Analytical methods for use in plant analysis. Bulletin of the California Agricultural Experiment Station. 766: 52-78.
Kafi, M., Borzuei, M., Salehi, M., Kamandi, A., Masoomi, A., Nabati, J., 2009. Plant physiology in environmental stresses. Jihad Daneshgahi of Mashhad press. 502 p. [In Persian].
Lal, P., Chhipa, B.R., Kumar, A., 1993. Salt affected soil and crop production: A modern synthesis. Agro Botanical Publishers, India. 375 pp.
Mandal, A.R., Maity, R.G., 1993. Effect of some chemicals and micro climatic factors on germination of black cumin (Nigella sativa L.) seed. Journal of Horticulture. 6, 115-120.
Mohsen Nia, O., Jalilian, J., 2012. Effects of drought stress and fertilizer sources on yield and yield components of safflower (Carthamus tinctorius L). Journal of Agroecology. 4 (3), 235-245. [In Persian with English Summary].
Moradi, R., Nassiri Mahallati, M., Rezvani Moghaddam, P., Lakzian, A., Nejhadali, A., 2011. Effect of biological and organic fertilizers on essential oil quantity and quality of fennel. Iranian Journal of Horticultural science. 25, 25-33. [In Persian with English Summary].
Rebey, B.I., Jabri-Karoui, I., Hamrouni-Sellami, I., Bourgou, S., Limam, F., Marzouk, B., 2012. Effect of drought on the biochemical composition and antioxidant activities of cumin (Cuminum cyminum L.) seeds. Industrial Crops and Products. 36, 238–245.
RezaeiChiyaneh, E., Pirzad, A., 2013. Effect of salicylic acid on yield, yield component and essential oil of black cumin (Nigella sativa L.) under water deficit stress. Iranian Journal of Field Crops Research. 12 (3), 427-437. [In Persian with English Summary].
Rezapor, A.R., Heidari, M., Galavi, M., Ramrodi, M., 2011.Effect of water stress and different amounts of sulfur fertilizer on grain yield, grain yield components and osmotic adjustment in Nigella sativa L. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants. 27(3), 384-396. [In Persian with English Summary].
Salehi, A., Fallah, S., Iranipour, R., Abbasi Surki, A., 2014. Effect of application time of integrated chemical fertilizer with cattle manure on growth, yield and yield components of black seed (Nigella sativa L.). Journal of Agroecology. 6(3), 495-507. [In Persian with English Summary].
Tavakoli, M., Saberi, M., Sedaghat, M. 1987. Medicinal plants. Roozbahan Press. 190 p. [In Persian].