نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت‌علمی گروه زراعت و اصلاح نبات دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد.

2 دانشجوی دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی دانشگاه فردوسی مشهد.

3 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه فردوسی مشهد.

چکیده

به‌منظور بررسی تحمل به یخ‌زدگی خاکشیر، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1387 در دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل اکوتیپ خاکشیر (در پنج سطح شامل اقلید، سبزوار، همدان، تربت‌جام و نیشابور) و دمای یخ‌زدگی (در 10 سطح شامل صفر تا 18- با فواصل دو درجه سانتی‌گراد) بود. گیاهان خاکشیر در پاییز کشت و تا مرحله پنج تا هفت برگی در آب‌ و هوای طبیعی رشد داده شدند. سپس برای اعمال دماهای یخ زدگی به یک فریزر ترموگرادیان منتقل شدند. سه هفته بعداز اعمال تنش، درصد بقاء، دمای پنجاه‌درصد کشندگی بر اساس درصد بقاء (LT50su)، تعداد برگ، دمای کاهنده 50 درصد تعداد برگ (RNLT50)، تعداد گره، دمای کاهنده 50 درصد تعداد گره (RNNT50)، وزن خشک و دمای کاهنده 50 درصد وزن خشک (RDMT50) آن‌ها بررسی شد. نتایج نشان داد اکوتیپ همدان بیشترین درصد بقاء و اکوتیپ نیشابور کمترین درصد بقاء را دارند. در اکوتیپ‌های اقلید و نیشابور کاهش معنی دار درصد بقاء از دماهای بالاتری (10- درجه سانتی‌گراد) نسبت به اکوتیپ‌های همدان، سبزوار و تربت‌جام (12- درجه سانتی‌گراد) شروع شد. در دمای 12- درجه سانتی‌گراد، اکوتیپ‌های نیشابور و تربت جام کمترین تعداد برگ واکوتیپ‌های همدان و اقلید به ترتیب بیشترین و کمترین وزن خشک زیست‌توده را بعد از دوره بازیافت دارا بودند. همچنین در دمای 12- درجه سانتی‌گراد، تعداد گره در اکوتیپ همدان تقریباً 30 درصد نسبت به شاهد کاهش یافت، درحالی‌که این کاهش در اکوتیپ‌های اقلید و نیشابور بسیار بیشتر بود. در این آزمایش LT50su بین 10.2- تا 12.1- درجه سانتی‌گراد متغیر بود. رتبه‌بندی اکوتیپ‌های خاکشیر بر اساس شاخص‌های LT50su، RNLT50، RNNT50 و RDMT50 نشان داد که اکوتیپ‌های نیشابور و همدان به ترتیب حساس‌ترین و متحمل‌ترین اکوتیپ‌های خاکشیر نسبت به تنش یخ‌زدگی بودند

کلیدواژه‌ها

Amir Ghasemi, T., 2002. Chilling of Plants (Frost, Damages and Prevention). Ayandegan Press. 123p. [In Persian]
Anderson, J.A., Taliaferro, C.M. Wu, Y.Q., 2007. Freeze tolerance of seed- and vegetatively propagated bermuda grasses compared with standard cultivars. Application of Turfgrass Science.618, 1-7. (TGIF Record 124630).
Annicchiarico, P., Collins, R.P., Fornasier, F. Rhodes, I. 2001. Variation in cold tolerance and spring growth among Italian white clover populations. Euphytica. 122, 407–416.
Armoniene, R., Liatukas, Z., Brazauskas, G., 2013. Evaluation of freezing tolerance of winter wheat (Triticum aestivum L.) under controlled conditions and in the field. Zemdirbyste-Agriculture. 100 (4), 417-424.
Azizi, H., Nezami, A., Nassiri, M., Khazaie, H.R., 2007. Evaluation of cold tolerance in wheat (Triticum aestivum L.) cultivars under controlled conditions. Iranian Journal of Field Crops Research. 5, 109-121. [In Persian with English Summary].
Boroumand Rezazadeh, Z., Nezami, A., Nezami, S., 2013. Evaluation of freezing stress tolerance in 3 Ecotypes of Ajwan (Trachyspermum ammi(Linn). Sprague) under controlled conditions. Iranian Journal of Field Crops Research. 11 (1), 121-130. [In Persian with English Summary].
Emami, A. Shams Ardakani, M. Nekoie Naieni, N. 2002. Phytotherapie: Traitement des Maladies Par Les Plantes (Translated), Rahe Kamal Press. Page 11. [In Persian]
Fan, W. 2002. Cigarette with Chinese herb medicines. PCT International Application. 47, 494- 501.
Gusta, L.V., O’connor, B.J., Gao, Y.P., Jana, S., 2001. Evaluation of controlled freeze-‎test and controlled environment hardening conditions to estimate the winter survival ‎potential of hardy winter wheat. Canadian Journal of Plant Science. 81, 241-246.
Izadi- Darbandi, E., Nezami, A., Abbasian, A., Heidari, M., 2012. Evaluation of freezing stress tolerance in wild Oat (AvenaludovicianaL.) by electrolytes leakage test. Environmental Stresses in Crop Sciences. 5 (1), 81-94. [In Persian with English summary]
Izadi-Darbandi, E., Yousef Sani, M., Nezami, A., Javadmousavi, M., Keykha, F., Nezami, S., 2011. Effect of freezing stress on Sweet William (Dianthus barbatus) under Controlled Conditions. Journal of Environmental Stresses in Crop Sciences. 4(2), 117-125. [In Persian with English Summary]
Janalizadeh, M. 2012. Evaluation of cold tolerance in Lancelot plantain (Plantago lanceolata L.) ecotypes under controlled conditions. MSc Thesis. Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad. [In Persain with English Summary]
Javad Mousavi, M., Nezami, S., Izadi, E., Nezami, A., Yousef Sani, M., Keykha Akhar, F., 2011. Evaluation of freezing tolerance of English daisy (Bellis perennis) under controlled conditions. Journal of Water and Soil. 25(2), 380-388. [In Persian with English Summary]
Khan, M., Wang, N., 2012. Descurainia sophia (L.): a weed with multiples medicinal uses. Punjab University Journal of Zoologist,27(1): 45-51.
Kennedy, J., 2005. Herb and supplement use in the US adult population. Clinical Therapeutics. 27(11), 1847-58.
Keykha-Akhar, F., Bagheri, A. R., Moshtaghi, N., Nezami, A., 2011. The effect of gamma radiation on freezing tolerance of chickpea (Cicer aretinum L.) at in vitro culture. Journal of Biology and Environmental Science. 5: 63-70.
Khorsandi, T., 2013. Evaluation of late spring cold tolerance in black cumin (Nigella sativa L.) ecotypes under controlled conditions. MSc Thesis. Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad. [In Persian with English Summary].
Li, R., Qu, R., Brunean, A.H., Livingston, D.P., 2010. Selection for freezing tolerance in St. Augustinegrass through somaclonal variation and germplasm evaluation. Plant Breeding. 129, 417—421.
Livingston, D.P., Premakumar, R. Tallury, S.P., 2006. Carbohydrate partitioning between upper and lower regions of the crown in oat and rye during cold acclimation and freezing. Cryobiology. 52, 200—208.
Mirmohamadi Meibodi, A., Tarkeshe Esfahani, C., 2004. Aspects of Physiology and Breeding for Cold and Freezing in Crops. Golbon Publication. Isfahan. [In Persian].
Mirzai-Asl, A., Yazdi-Samadi, B., Zali, A., Sadeghian-Motahhar, Y., 2002. Measuring cold resistance in wheat by laboratory tests. Iranian Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural Resources. 6, 177-186.
Nezami, A., Khazaie, H.R., Dashti, M., Mehrabadi, H.R., Eishi Rezaie, E., Ahmadi, M.,, 2013. Evaluation of Morpho-physiological indices in autumn sugar beet (Beta vulgaris L.) cultivars under freezing stress at seedling stage. Journal of Sugar beet. 29(1), 15-31. [In Persian with English Summary].
Nezami, A., 2002. Evaluation of cold tolerance of chickpea (Cicer arietinum L.) for fall planting in the highlands. Ph.D. Thesis. Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Iran. [In Persian with English Summary].
Nezami, A., Nabati, J., Borzooei, A., Kamandi, A., Masomi, A., Salehi, M., 2010. Evaluation of freezing tolerance in barley (Hordeum vulgar L.) cultivars at seedling stage under controlled conditions.Environmental Stresses in Crop Sciences. 3(1), 9-22. [In Persian with English Summary].
Nezami, A., Soleimani, M.R., Ziaee, M., Ghodsi, M., Bannayan Aval, M., 2010.Evaluation of freezing tolerance of hexaploid Triticale genotypes under controlled conditions. Notuale Scientica Biologica. 2(2), 114-120.
Patton, A., Reicher, Z., 2007. Zoysiagrass winter hardiness: zoysiagrass cultivar selection is important because winter injury and freeze are variable. Great Commission Ministries. 119–123.
Peng, L.Y., Youg, J., Gao Zequ, L., 1997. Preliminary study on the introduction on Descurainia Sophia an oil plant species for industrial uses. Zhiwu Xuebao. 39(5), 477- 479.
Qian, Y.L., Ball, S., Tan, Z., Koski, A.J., Wilhelm, S.J. 2001. Freezing tolerance of six genotypes of buffalo grass. Crop Science. 41, 1174–1178.
Rashed Mohassel, M.H., Nezami, A., Bagheri, A.R., Hajmohammadnia, K., Bannayan, M. 2009. Evaluation of freezing tolerance of two fennel (Foeniculum vulgar L.) ecotypes under controlled conditions. Journal of Herb, Species and Medicinal Plants. 15,131–140.
Rife, C.L., Zeinali, H., 2003. Cold tolerance in oilseed rape over varying acclimation durations. Crop Science. 43, 96–100.
Rukavina, H., Hughes, H.G., Qian, Y., 2007. Freezing tolerance of 27 saltgrass ecotypes from three cold hardiness zones. Horticultural Science. 42(1), 157–160.
Sarmadnia, Gh., Tavakkoli, H., Ghorbani, A., 1988. Evaluation of drought resistance in different dry land wheat landraces at germination stage. Collection of papers and results of the first conference researches and survey of issues in dryland farming in Iran. Ferdowsi University of Mashhad. Pp 57-80. [In Persian].
Siahmargooyi, A., Azizi, G., Nezami, A., Jahani, M., 2011. Evaluation of freezing tolerance in Field grown fennel ecotypes under controlled conditions. Journal of Horticultural Science. 25(1), 64-72. [In Persian with English Summary].
Sulk, R.M., Albrecht, K.A., Duke, S.H., 1991. Leakage of intra cellular substances as an indicator of freezing injury in alfalfa. Crop Science. 31, 430-435.
Xuan, J., Liu, J., Gao, H., Huaguabghu, H., Cheng, X. 2009. Evaluation of low-temperature tolerance of Zoysia grass. Tropical Grasslands. 43, 118–124.
Yuqing, Zh., 2001. Compound Chinese medicine prepared by using snake medicine Qianshouguanyin for preventing cancer of lung. Faming Zhuanli Shenqing Cong. 321, 509.