نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای علوم علف‌های‌هرز دانشگاه فردوسی مشهد

2 مربی گروه علوم کشاورزی دانشگاه پیام نور، ایران.

3 دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند.

چکیده

تنش شوری و خشکی یکی از عوامل محدودکننده در مراحل مختلف رشد و نمو گیاهان هستند. به‌منظور ارزیابی جوانه ­زنی، رشد اولیه گندم و جودره به تنش شوری و خشکی چهار آزمایش جداگانه در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با چهار تکرار در تابستان سال 1386 در آزمایشگاه تحقیقاتی گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند اجرا گردید. سطوح مختلف تنش شوری و خشکی عبارت بودند از: پتانسیل‌های اسمزی صفر، 0.3 -، 5- ، 10- و 15- بار. نتایج این تحقیق نشان داد که با افزایش سطوح مختلف شوری و خشکی درصد جوانه ­زنی، سرعت جوانه­ زنی، وزن‌تر دانه­ رست، وزن تر ریشه­ چه، وزن تر ساقه­ چه، طول ریشه ­چه هر دو گیاه کاهش یافت. نتایج مقایسه گروهی مستقل بین دو گیاه نیز نشان داد که درصد جوانه­ زنی، سرعت جوانه­ زنی، طول ریشه ­چه در جودره براثر تنش شوری و خشکی نسبت به گندم کاهش بیشتری داشت. در تنش شوری برازش مدل لجستیک سه پارامتری رابطه بین سطوح مختلف تنش و درصد جوانه ­زنی گندم و جودره را به‌خوبی توجیه نمود. پارامتر 50 مدل مذکور حاکی از کاهش 50 درصدی حداکثر جوانه­ زنی گندم و جودره به ترتیب در پتانسیل­های اسمزی 10.82- و 6.40- بار بود. پارامتر 50 در تنش خشکی برای گندم و جودره به ترتیب 12.63- و 5.20- بار به دست آمد. به‌طورکلی با مقایسه پارامتر 50 و کمتر بودن آن در گیاه جودره نسبت به گندم و سایر نتایج این آزمایش می‌توان گفت جودره به تنش شوری و خشکی حساسیت بیشتری نسبت به گندم دارد.

کلیدواژه‌ها

Baghestani, M. A., Zand, E., Soufizadeh, S., Jamali, M., Maighani, F., 2007. Evaluation of sulfosulfuron for broadleaved and grass weed control in wheat (Triticum aestivum L.) in Iran. Crop Protection. 26, 1385-1389.
Boyd, N., Van Acker, R., 2004. Seed germination of common Weed species as affected by oxygen concentration, light and osmotic potential. Weed Science. 52, 589- 596.
Bradford, K.J., 2002. Applications of hydrothermal time to quantifying and modeling seed germination and dormancy. Weed Science. 50, 248–260.
Chachalis, D., Reddy, K.N., 2000. Factors affecting Campsisradicans Seed germination and seedling emergence.Weed Science.48, 212–216.
 Chauhan, B.S., Johnson, D.E., 2008. Germination ecology of southern Crabgrass (Digitaria ciliaris) and India Crabgrass (Digitaria longiflora): two important weeds of Rice in Tropics. Weed Science. 56, 722- 728.
Chauhan, B.S., Gill, G., Preston, C., 2006a. Influence of environmental factors on seed germination and seedling emergence of rigid ryegrass (Lolium rigidum). Weed Science. 54, 1004–1012.
Chauhan, B.S., Gill, G., Preston, C., 2006b. Influence of environmental factors on seed germination and seedling emergence of Oriental mustard (Sisymbrium orientale). Weed Science. 54, 1025–1031.
DiTommaso, A., 2004. Germination behavior of common ragweed (Ambrosia artemisifolia) populations across a range of salinities. Weed Science. 52, 1002-1009.
Eslami, S. V., 2011. Comparative Germination and Emergence Ecology of Two Populations of Common Lambsquarters (Chenopodium album) from Iran and Denmark. Weed Science. 59, 90- 97.
Forcella, F., Benech-Arnold, R.L., Sanchez R., Ghersa, C.M., 2000. Modeling seedling emergence. Field Crops Research. 67, 123–139.
Ghderi-Far, F., Alimagham, S.M., Rezaei moghadam, H., Haghighi, M., 2012. Influence of environmental factors on seed germination and seedling emergence of rye (Secale cereale L.) as a volunteer plant in wheat fields. Electronic Journal of Crop Production. 5, 121-133. [In Persian with English summary].
Harlan, J.R., Zohary, D., 1966. Distribution of wild wheats and barley. Science. 153, 1074- 1080.
 Hosseini, M., Zamani, G.R., Khazaei, M., 2009. Germination response of wild barley (Hordeum spontaneum Koch.) to salt and drought stress in different concentration of sodium chloride and polyethylene glycol 6000.Environmental Stresses in Crop Science. 2, 65-72. [In Persian with English summary].
Israelsen, K.R., Ransom, C.V., Waldron, B. L., 2011. Salinity tolerance of foxtail barley (Hordeum jubatum) and desirable pasture grasses. Weed Science. 59, 500-505.
Koger, C.H., Reddy, K N., Poston, D.H., 2004. Factors affecting seed germination, seedling emergence, and survival of texasweed (Caperoniapalustris).Weed Science.52, 989–995.
Lu, P., Sang, W., Ma, K., 2006. Effects of environmental factors on germination and emergence of Crofton weed (Eupatorium adenophorum). Weed Science. 54, 452- 457.
Michel, B.E., 1983. Evaluation of the water potentials of solutions of poly-Ethylene glycol 8000 both in the absence and presence of other solutes. Plant Physiology. 72, 66–70.
Mojab, M., Zamani, G.R., Eslami, S.V., Hosseini, M., Naseri, S.A., 2010. Evaluating the effect of salt and drought stress to sodium chloride and polyethylene glycol 6000 on germination characteristic and seedling growth of Barnyard grass (Echinochloa crus-galli Var:oryzicola). Journal of Plant Protection. 24, 108-114. [In Persian with English summary].
Nezamabadi, N., Rahimian Mashhadi, H., Zand, E., Alizadeh, H.M., 2005. Effect of desiccation, NaCl and polyethylen glycol induced water potentials on spruting of Glycyrrhiza glabrarhizome buds. Iranian Journal of Weed Science. 1, 41-50.
Oliveria, M.J., Norsworthy, J.K., 2006. Pitted morningglory (Ipomoe lalacunosa) germination and Emergence as affected by environmental factors and Seeding depth. Weed Science. 54:910–916.
Perveen, S., Shahbaz, M., Ashraf, M., 2014. Triacontanol-induced changes in growth, yield, leaf water relations, antioxidative defense system and some key osmoprotectants in bread wheat (Triticum aestivum L.) under saline stress. Turkish Journal of Botany. 38, 896-913.
Shahbaz, M., Ashraf, M., 2013. Improving salinity tolerance in cereals, Critcal Reviews in Plant Science. 32, 237-249.
Shahbaz, M., Mushtaq, Z., Andaz, F., Masood, A., 2013. Does proline application ameliorate adverse effects of salt stress on growth, ions and photosynthetic ability of eggplant (Solanum melongena L.). Science Horticulture. 164, 507-511.
Soltani, A., Galeshi, S., Zeinali, E., Latifi, N., 2001. Germination, seed reserve utilization and seedling growth of chickpea as affected by salinity and seed size. Seed Science andTechnology.30, 51-60.
Soltani, A., Gholipoor, M., Zeinali, E., 2006. Seed reserve utilization and seedling growth of wheat as affected by drought and salinity. Environmental Experimental Botany. 55, 195–200.
Taiz, L., Zeiger E. 2002. Plant Physiology third edition. Sinauer Associates.
Yang, H., Huang, Z., Baskin, C.C., Baskin, J.M., Cao, Z., Zhu, X., Dong, M., 2009. Response of caryopsis germination, early seedling growth and ramet clonal growth of Bromus inermis to soil salinity. Plant and Soil. 316, 265–275.