نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• احمد جعفرنژاد ¹
• قدیر طاهری ²
• علی اکبر راه چمنی ³

¹ استادیار پژوهش ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی نیشابور

² استادیار گروه کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور

³ دانشجوی سابق کارشناسی ارشد گروه زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور

چکیده

گندم مهم­ترین گیاه زراعی کشور است که در مراحل مختلف نموی تحت تأثیر خشکی قرار می­گیرد. دو مرحله مهم نموی، جوانه­ زنی و دوره پرشدن دانه­ ها است. تأثیر تنش خشکی در مرحله جوانه­ زنی در همان فصل رشد و تنش خشکی دوره زایشی، در سال زراعی آینده، جوانه­ زنی را تحت تأثیر قرار می دهد. به منظور بررسی اثر تنش خشکی این دو مرحله، خصوصیات جوانه ­زنی بذر چهار ژنوتیپ پیشتاز، مرودشت، WS-82-9 و DN-11 در معرض پتانسیل آب صفر(شاهد)، 0/3-، 0/6-، 0/9- و 2/1- مگاپاسکال قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار به صورت آزمایشگاهی در سال 1387 اجرا شد. نتایج نشان داد ژنوتیپ، سطوح پتانسیل آب و اثرات متقابل آنها، اثر بسیار معنی­داری بر طول، وزن تر و وزن خشک ریشه­ چه و ساقه­ چه داشت. با افزایش سطح تنش خشکی صفات مورد مطالعه به طور معنی­ داری کاهش یافت، ولی درصد کاهش در ساقه­ چه نسبت به ریشه­چه بیشتر بود و این امر منجر به افزایش نسبت ریشه­ چه به ساقه­ چه شد. کاهش پتانسیل آب، سرعت و درصد جوانه­ زنی را به ترتیب 77 و 43 درصد کاهش داد. اگرچه تحمل به تنش خشکی در مرحله پرشدن دانه بنیه بذر را کاهش داد، ولی ارتباط مشخصی بین تحمل به تنش خشکی مرحله جوانه­زنی و تحمل به تنش خشکی آخر فصل مشاهده نشد. در بین ژنوتیپ های مورد مطالعه، DN-11 و مرودشت در مرحله جوانه ­زنی به تنش خشکی متحمل، پیشتاز حد واسط و WS-82-9 لاین حساس بود.

کلیدواژه‌ها

• بنیه بذر
• تنش خشکی
• درصد جوانه زنی
• سرعت جوانه زنی