نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار بخش زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز

2 دانشجوی ارشد بخش مهندسی آب، دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز

3 استادیار بخش تحقیقات زراعت و باغبانی، مرکز ملی تحقیقات شوری

چکیده

تنش شوری از مهم‌ترین تنش‌های محیطی، بسته به‌شدت و مرحله رشد موجب کاهش معنی‌دار رشد و تغییر در تجمع و توزیع یون‌ها در کلزا می­شود. بدین منظور، در این پژوهش اثر سطوح متفاوت شوری آب آبیاری شامل: 4/0 (آب شهر به‌عنوان شاهد)، 4، 7 و 10 دسی­ زیمنس بر متر در مراحل متفاوت رشد شامل: 5 برگی، ساقه‌رفتن و گلدهی بر برخی ویژگی‌های مورفو-فیزیولوژیک کلزا رقم طلایه در محیط کنترل­ شده گلخانه در دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز در سال 1393 بررسی شد. نتایج نشان دادند که با افزایش سطح تنش شوری ارتفاع بوته، تعداد برگ، شاخص سطح برگ، وزن خشک شاخساره و ریشه، محتوای رطوبت شاخساره و ریشه و همچنین غلظت پتاسیم شاخساره و ریشه کاهش یافتند، ولی شاخص محتوای کلروفیل و غلظت سدیم شاخساره و ریشه افزایش نشان دادند. تأثیر منفی تنش شوری در همه سطوح، در مرحله 5 برگی بیشتر بود و با تأخیر در اعمال تنش شوری، تأثیر منفی آن کاهش یافت. به‌عنوان‌مثال، تنش شوری در بالاترین سطح خود در مراحل 5 برگی، ساقه‌رفتن و گلدهی به ترتیب با کاهش 78/0%، 50/7% و 26/5% در وزن خشک شاخساره و 61/8%، 14/2% و 21/0% در وزن خشک ریشه همراه بود. آستانه تحمل به شوری (50% کاهش عملکرد) برای کلزا رقم طلایه در مراحل 5 برگی، ساقه‌رفتن و گلدهی به ترتیب معادل 1/2، 2/9 و 7/5 دسی‌زیمنس بر متر برآورد شد. نتایج این آزمایش بیان­ کننده حساسیت بیشتر مراحل اولیه رشدی کلزا به شوری است و با افزایش سن گیاه تحمل به شوری افزایش می­یابد.

کلیدواژه‌ها

Arshad, M., Rashid, A., 2001. Nitrogen uptake and dry matter production by tomato plants under salt stress. Pakistan Journal of Biological Sciences. 4, 397-399.
Ashraf M., Bokhari, M.H., Mehmood, S., 1989. Effect of four different salts on germination and seedling growth of four Brassica species. Biologica. 35, 173-187.
Baibordi, A., Seidtabtabai, S.J., Ahmadof, A., 2010. NaCl salinity effect on qualitative, quantitative and physiological attributes of winter canola (Brassica napus L.) cultivars. Journal of Water and Soil. 24, 334-346
Boem, F.H.G., Scheiner, J.D., Lavadi, R.S., 1994. Some effect of soil salinity on growth, development and yield of rapeseed. Crop Science. 137, 182-187.
Chartzoulakis, K.S., Therios, I.N., Misopolinose, N.D., 1995. Growth, ion content and photosynthetic performance of salt stressed kiwifruit plants. Irrigation Science. 16, 23-28.
Emam, Y., Pirasteh-Anosheh, H., 2015. Field and Laboratory Techniques in Crop Science. Jahad-e-Daneshgahi of Mashhad Press. Mashhad, Iran. 108 pp. [In Persian].
Emam, Y., Hosseini, E., Rafiei, N., Pirasteh-Anosheh, H., 2013. Response of early growth and sodium and potassium concentration in ten barley (Hordeum vulgare L.) cultivars under salt stress conditions. Crop Physiology Journal. 19, 5-15. [In Persian with English Summary].
Khosravaninejad, F., Heydari R., Farboodnia, T., 2009. Growth and inorganic solute accumulation of two varieties in salinity. Pakistan Journal of Biological Sciences. 12, 168-172.
Kingsbury, R.W., Epstein E., Pearcy, R.W., 1984. Physiological responses to salinity in selected lines of wheat. Plant Physiology. 74, 417-423.
Maas, E.V., Hoffman, G.J., Chaba, G.D., Poss, J.A., Shannon, M.C., 1983. Salt sensitivity of corn at various growth stages. Irrigation Science. 4, 45-57.
Maas, E.V., Hoffman, G.J., 1977. Crop salt tolerance-current assessment. Journal of the Irrigation and Drainage Division. 103, 115-134.
Maas, E.V., Poss, J.A., 1989a. Salt sensitivity of cowpea at various growth stages. Irrigation Science. 10, 313-320.
Maas, E.V., Poss, J.A., 1989b. Salt sensitivity of wheat at various growth stages. Irrigation Science. 10, 29-40
Maas, E.V., Poss, J.A., Hoffman, G.J., 1986. Salinity sensitivity of sorghum at three growth stages. Irrigation Science. 7, 1-11.
Munns, R., Tester, M., 2008. Mechanisms of salinity tolerance. Annual Review of Plant Biology. 59, 651–81.
Ommen, O.E., Donnelly, A., Vanhoutvin, S., Vanoijen, M., Manderscheid, R., 1999. Chlorophyll content of spring wheat flag leaves grown under elevated CO2 concentration and other environmental stress with in `ESPACE-whaet` project. European Journal of Agronomy. 10, 197-203.
Pirasteh-Anosheh, H., Ranjbar, G., Emam, Y., Ashraf, M., 2014. Salicylic acid-induced recovery ability in salt-stressed Hordeum vulgare plants. Turkish Journal of Botany. 38, 112-121.
Pirasteh-Anosheh, H., Sadeghi H., Emam, Y., 2011. Chemical priming with urea and KNO3 enhances maize hybrids (Zea mays L.) seed viability under abiotic stress. Journal of Crop Science and Biotechnology. 14, 289 - 295.
Shahbazi, M., 2000. Evaluation of the salinity tolerance of rapeseed. Agricultural and Natural Resources Research Center of Golestan, 76/522 [In Persian with English abstract].
Shahbazi, M., Kiani, A.R., Raeisi, S., 2011. Determination of salinity tolerance threshold in two rapeseed (Brassica napus L.) cultivars. Iranian Journal of Crop Science. 13, 18-31. [In Persian with English Summary].
Shiyab, S., 2011. Effects of NaCl application to hydroponic nutrient solution on macro and micro elements and protein content of hot pepper (Capsicum annuum L). Journal of Food, Agriculture and Environment. 9, 350-356.
Tadayon M.R., Emam, Y., 2007. Physiological and morphological responses of two barley cultivars to salt stress and their correlation with grain yield. Journal of Science and Technological Agriculture and Natural Resources. 11, 253–262. [In Persian with English Summary].
Van-Genuchten, M.T., Hoffman, G.J., 1984. Analysis of crop salt tolerance data, soil salinity under irrigation process and management. Ecological Studies. 51, 258-271.
Xue, Z.Y., Zhi, D.Y., Xue, G.P., Zhang, H., Zhao, Y.X., Xia, G.M., 2004. Enhanced salt tolerance of transgenic heat (Triticum aestivum L.) expressing a vacuolar Na+/H+ antiporter gene with improved yields in saline soils in the field and a reduced level of leaf Na+. Plant Science. 167, 849–859.