نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه کشاورزی، واحد فراهان، دانشگاه آزاد اسلامی، فراهان، ایران

چکیده

جهت بررسی اثر تنش کم آبی و مصرف مقادیر مختلف زئولیت بر صفات فیزیولوژیک و زراعی گندم رقم بک کراس روشن، آزمایشی درمزرعه آموزشی دانشگاه پیام نور اراک سال زراعی 1390-1389 به صورت کرت‌های یکبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی باسه تکرار اجرا شد. تنش کم آبی به عنوان عامل اصلی در چهار سطح (آبیاری بر اساس نیاز آبی گیاه، آبیاری به میزان 85، 70 و 55 درصد نیاز آبی گیاه) در کرت های اصلی و مصرف مقادیر مختلف زئولیت به عنوان عامل فرعی در چهار سطح (عدم مصرف زئولیت، مصرف زئولیت به مقدار سه، شش و نه تن در هکتار) در کرت های فرعی قرار داده شدند. نتایج نشان داد که اثر سطوح مختلف تنش کم آبی بر صفات عملکرد دانه و بیولوژیکی گیاه، سطح ویژه برگ پرچم، تراکم سنبله، میزان کلروفیل b، هدایت الکتریکی تیمار متانول و هدایت الکتریکی تیمار استون معنی دار شد. همچنین اثر سطوح مختلف مصرف زئولیت نیز بر صفات عملکرد دانه و بیولوژیکی گیاه، سطح ویژه برگ پرچم و هدایت الکتریکی تیمار متانول معنی دار بود. در بین سطوح مختلف تنش کم آبی، بیشترین و کمترین هدایت الکتریکی تیمار متانول با میانگین 3306 و 2835 میکروزیمنس بر سانتی متر به ترتیب متعلق به تیمار آبیاری بر اساس 55 درصد نیاز آبی گیاه و تیمار شاهد (آبیاری معمول) بود. همچنین بیشترین میزان کلروفیل bبا میانگین 0/598 میلی گرم در گرم بافت تازه گیاه مربوط به تیمار آبیاری شاهد و کمترین مقدار آن با میانگین 0/517 میلی گرم در گرم بافت تازه گیاه مربوط به تیمار تنش کم شدید آبی (آبیاری بر اساس 55 درصد نیاز آبی گیاه) بود. بیشترین و کمترین عملکرد دانه با میانگین 5193 و 3330 کیلوگرم در هکتارمربوط به تیمار آبیاری شاهد و تیمار آبیاری بر اساس 55 درصد نیاز آبی گیاه بود. همچنین کاهش عملکرد دانه ناشی از تیمار عدم مصرف زئولیت، معادل 16/79 درصد نسبت به تیمار مصرف نه تن در هکتار زئولیت بود. به طوری که مصرف نه تن در هکتار زئولیت با 4901 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را تولید نمود. با بررسی نتایج مشخص شد که افزایش شدت تنش کم آبی، باعث کاهش در اکثر صفات فیزیولوژیک و زراعی گندم گردید و مصرف 9 تن در هکتار زئولیت باعث جبران صدمات ناشی از تنش کم آبی در گندم در شرایط محل اجرای آزمایش شد.

کلیدواژه‌ها

Aghaee-Sarbarzeh, M., Rajabi, R., Haghdoust, R., Mohammadi, R., 2008. Evaluation and selection of bread wheat genotypes using physiological traits and drought tolerance indices. Journal of Seed and Plant. 24(3), 579-601. [In Persian with English Summary].
Aghdak, M., Zamani, A., 2010. Effect of bentonite on vegetative growth and yield of green bean. Journal of Sciences and Technology in Greenhouse Croping. 1(3), 23-35. [In Persian with English Summary].
Akbari, M., 2008. Effect of zeolite and potassium on growth, water use efficiency and yield of sugar beet. M.Sc Thesis of in Agronomy. Faculty of Agriculture & Natural Resources, Islamic Azad University Arak Branch. [In Persian with English Summary].
Alizadeh, A. Kamali, Gh., 2007. Plants Water Requirement in Iran. Astan Ghods Razavi Publications. 227p.
Arnon, D.I., 1949. Copper enzymes in isolated chloroplasts: polyphenol-oxidase in Beta vulgaris. Plant Physiology. 24, 1-15.
Ashraf, M. Y., Azmi, A. R. Khan, A. H. Ala, S. A. 1994. Effect of water stress on total phenols, peroxidase activity and chlorophyll content in wheat. Acta Physiologica Plantarum. 16, 185-190.
Bakhshandeh, A.M., Fard. S., Naderi, A., 2003. Evaluation of grain yield, components and some agronomic characteristics of spring wheat genotype in water regime in Ahvaz. Journal of Pajouhesh and Sazandegi in Agronomy and Hurticultural. 61, 57-65. [In Persian with English Summary].
Bandurska, H., 2000. Does proline accumulated in leaves of water stressed barley plants confine cell membrane injury? I. Free proline accumulation and membrane injury index in drought and osmotically stressed plants. Acta Physiologiae Plantarum. 22, 409-415.
Behnia, M.R., 1997. Cold season cereals. TehranUniversity Publications.610 pages.
Blum, A., Ebercon, A., 1980. Cell membrane stability as a measure of drought and heat tolerance in wheat.Crop Sciencs. 21, 43-47.
Dastfal, M., Barati, V., Emam, Y., Hagigat-nia, H., Ramezan-pour, M., 2011. Evaluate of yield and component yield in wheat genotype in drought stress in Darab region. Journal of Seed and Plant. 27(2), 195-217. [In Persian with English Summary].
Delperee, C., Kinter, J.M., Lutts, S., 2003. Low irradiance modifies the effect of water on survival and growth related parameter during the early development stages of buck wheat. Physiologica Plantareum. 119, 211-220.
Emam, Y., 2005. Cereal Production. Shiraz University Press. 190p.
Farmahini, M., Mirzakhani, M., Sajedi, N.A., 2011. Effect of water deficit stress and application of material humidity absorbent on physiological and agronomy traits of Alvand wheat.Thesis of M.Sc in Agronomy. Faculty of Agriculture & Natural Resources, Islamic Azad University, Arak Branch.[In Persian with English Summary].
Gol-Abadi, M., Arzani, A., Mirmohammadi Meibodi, S.A.M., 2008. Evaluation of influence of late-season moisture stress on yield and morpho-physiological characterisics of F3 familiy of durum wheat. Iranian Journal of Field Crops Research. 6(2), 405-418. [In Persian with English Summary].
Kaydan, D., Yagmur, M., Okut, N. 2007. Effects of salicylic acid on the growth and some physiological characters in salt stressed wheat (Triticum aestivum L.). Tarim Bilimleri Dergisi. 13(2), 114-119.
Kardavani, P., 1999. Arid zone I. Climatic characteristics, causes of aridity, water problem, etc. Tehran University Press. 349p.
Khadem, S.A., Galavi, M., Ramrodi, M., Mousavi, S.R., Rousta, M.J., Rezvan-moghadam, P., 2010. Effect of animal manure and superabsorbent polymer on corn leaf relative water content, cell memberane stability leaf chlorophyll content under dry condition. Australian Journal of Crop Science. 4(8), 642-647.
Maghsoudi Moud, A.A., Yamagishi, T., 2005. Application of projected pollen area response to drought stress to determine osmoregulation capability of different wheat (Triticum aestivum L.) cultivars.International Journal of Agriculture and Biology. 4, 604-615.
Mohsina, H., Yasin Ashraf, M., Rehman, KH.,  Arashad, M., 2008. Influence of salicylic acid seed priming on growth and some biological attributes in wheat grown under saline conditions. Pakistan Journal of Botany. 40(1), 361-367.
Mirzakhan, M., Sibi, M., 2010.Response of safflower physiological traits to water stress and zeolite application.The Proceedings of 2nd Iranian National Congress on Agricultural and Sustainable Development.Islamic AzadUniversity, Shiraz Branch.1-10, [In Persian with English Summary].
Mirzakhan, M., 2011.Effect of water stress and zeolite application on yield and components yield of winter safflower (Carthamus tinctorius L.). The Proceedings of 1st National Congress on New Concepts in Agriculture. Islamic Azad University, Saveh Branch.[In Persian with English Summary].
Mohammadi, A., Majidi-Haravan, A., Bihamta, M.R., Heydari-Sharifabad, H., 2006. Evaluation of drought stress on morphological- agronomy traits in wheat cultivars. Pajoohesh and Sazandegi in Agronomy and Horticultural. 73(3), 184-192. [In Persian with English Summary].
Mumpton, F.A., 1999. La roca magica: Uses of natural zeolite in agriculture and industry. NationalAcademy of Sciences. 96, 3467-3470.
Niknam, N., 2005. Effect of water stress on grain yield and some of morphological characteristics in wheat genotypes. Goodarz Product Company. [In Persian].
Paknejad, F., Jami-Alahmadi, M., Pazouki, A.R., Nasri, M., 2008. Investigation of the drought stress effects on yield and yield component in wheat cultivares. Environment Stress in Agricultural Sciences. 1(1), 1-15. [In Persian with English Summary].
Polat, E.M., Karaca, Demir, H., Nacio Onus, A., 2004. Use of natural zeolite (Clinoptilolite) in agriculture.Journal of Fruit Ornamental and Plant Research. 12, 183-189.
Richard, E.,  Bergman, J., 1997. Safflower seed yield and oil content as affected by water and N. fertilizer facts. Land Resources and Environmental Sciences Dept and Eastern Agricultural Research Center, Montana State University. Number 14.
Richards, R.A., 2004. Physiological traits used in the breeding of new cultivars for water scarce environments. In New directions for a Diverse Plant. Proceedings of the 4th International Crop Sciences Congress. 26 Sep. to 1 Oct, 2004. Brisban, Australia.
Royo, C., Abaza, M., Blanco, R., Garcia del Moral, L.F., 2000. Triticale grain growth and development as affected by drougth stress, late sowing and simulated drought stress. Australian Journal of  Plant Physiology. 27(1), 1051-1059.
Saneoka, H., Moghaieb, R.E.A., Premachandra, G.S., Fujita, K., 2004. Nitrogen nutrition and water stress effects on cell membrane stability and leaf water relations in Agrostis palustris Huds. Environmental and Experimental Botany. 52(2), 131–138.
Shamsi-pour, M., Fotovat, R., Jabari, F., 2010. Relative between of chlorophyll index and wheat grain yield under drought stress.Journal Science of Crops Ecological. 2(1), 15-25. [In Persian with English Summary].
Sibi, M., Mirzakhani, M., Gomarian, M., 2011. Effect of water stress, application zeolite and salicylic acid on un-sustainability of cell memberance in spring safflower.The Proceedings of 12th Iranian Soil Sciences Congress.Tabriz University.1-6. [In Persian with English Summary].
Venkateswarlu, B., Ramesh, K., 1993. Cell membrane stability and biochemical response of cultured cells of groundnut under polyethylene glycol-induced water stress. Plant Science. 90 (2), 179-185.
Verslues, P.E., Bray, E.A., 2004. LWRI1  and LWR2 are required for osmoregulation and osmotic adjustment in Arabidopsis. American Society of Plant Physiology. 136 (1), 2831-2842.