نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور ،تهران، ایران

2 دانشیار گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

امروزه با افزایش روزافزون جمعیت و نیاز به غذا و محدودیت منابع آب، افزایش عملکرد گیاهان زراعی در واحد حجم آب مصرفی اهمیت به‌سزایی دارد. محدودیت منابع آب با هدف افزایش تولید محصولات زراعی، اهمیت دستیابی به ارقام متحمل به شرایط محیطی دشوار  با راندمان مصرف آب بالا را آشکار می‌سازد. در این راستا یک مطالعه مزرعه‌ای در خصوص اثر سطوح مختلف آبیاری بر روی عملکرد و اجزای عملکرد رقم‌های مختلف گندم طی سال‌های 90-89 در منطقه تحقیقاتی زراعی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان به اجرا درآمد. آزمایش به‌صورت کرت‌های  یک‌بار خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد.  تیمارها شامل 3 رقم گندم (چمران، افلاک و وریناک) و پنج سطح آبیاری I1 (آبیاری در مرحله 2برگی)، I2 (آبیاری در مراحل 2برگی + پنجه‌زنی)، I3 (آبیاری در مراحل 2برگی + پنجه‌زنی + آبستنی)، I4 (آبیاری در مراحل 2برگی + پنجه‌زنی + آبستنی + گل‌انگیزی) و I5 (آبیاری در مراحل 2برگی + پنجه‌زنی+ آبستنی + گل‌انگیزی + شیری شدن دانه‌ها) بودند. رقم چمران به‌طور معنی­داری بیشترین عملکرد دانه (4822/5 کیلوگرم در هکتار) در مقایسه با رقم  افلاک  و وریناک داشت. بعلاوه در بررسی کلیه سطوح آبیاری، نتایج نشان داد که رقم چمران بیشترین عملکرد دانه را در مقایسه با دو رقم دیگر به خود اختصاص داد. در بین سطوح مختلف آبیاری بیشترین و کمترین عملکرد به ترتیب در تیمار I5 وI2به دست آمد.به طور کلیدر این آزمایش مشاهده گردید که تنش رطوبتی خاک، عملکرد دانه گندم را از طریق کاهش وزن هزار دانه، تعداد پنجه در مترمربع و تعداد سنبلچه در سنبله در مترمربع کاهش می‌دهد.بنابراین، عملکرد گندم در شرایط کمبود آب در هرکدام از مراحل بحرانی رشد که اتفاق بیافتد کاهش عملکرد را به دنبال خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

Ahmadi, A., Semardeh, A., Zali, A.A., 2004. A comparison between the capacity of photo assimilate storage and remobilization and their contribution on yield in four wheat cultivars under different moisture regimes. Iranian.Journal Agriculture Science. 35, 921-931.[In Persian with English Summary].
Asadi, H., 1999. Determination of susceptibility coefficient of wheat to water stress in different stages ofvegetative growth in Karaj area, M.Sc. Thesis of Pedology, Agricultural Department, Tehran University. [In Persian with English Summary].
Azizinya, SH., Ghannadha, M.R., Zali, A., Yazdi-Samadi, B., Ahmadi, A., 2005. An evaluation of quantitative traits related to drought resistance in synthetic wheat genotype stress and non-stress conditions. Iranian Journal Agriculture Science. 36, 281-293. [In Persian with English Summary].
Dencic, S., Kastori, R., Kobiljski, B., Duggan, B., 2000.Evaluation of grain yield and its components in wheat cultivars and land races under near optimal and drought conditions.Euphytica. 113, 43-54.
Emam, Y., Ranjbari, A., Bohrani, M.J., 2007. Evaluation of grain yield and its components in wheat genotypes under drought stress condition after anthesis. Journal Agriculture Natural Resource Science Technology. 11, 317-327. [In Persian with English Summary].
Entz, M.H., Flower, D.B., 1990. Differential agronomic responses of winter wheat cultivars to post-anthesis environment stress. Crop Sci. 30, 1119-1123.
FAO., 2013. Annual Report, http:// www.fao.org
Giunata, F., R. Motzo and M. Deidd., 1993.Effect of drought on yield end yield components of durum wheat and triticale in a Mediterranean environment.Field crop Research. 33, 399-409.
Government of Pakistan. 2009. Pakistan Statistical Year Book-2009. Federal Bureau of Statistics, Statistics Division, Government of Pakistan.136 pp.
Hoshiar, R., Miri, H.R., Tadayon, M.S., 2011. Effect of remove irrigation in end growth stages on yield and yield components of wheat. Plant Eco-Physiology. 3, 1-15.[In Persian with English Summary].
Hussain, F., Khan, A., Jamal, M., 1987. Response of wheat cultivars to water stress. Sarhad Journal Agriculture. 3, 533-542.
Hussani, A., Maqsood, M., Ahmad, A., Wajid, A., Ahmad, Z., 1997.Effect of irrigation during various development stages on yield, components of yield and harvest index of different wheat cultivars.Pakistan Journal of Agricultural Sciences. 34, 104-107.
Jahfari, H.A., 2004. Modeling the Growth, Radiation use efficiency and yield of new wheat cultivars under varying nitrogen rats. Agriculture Science Journal. 54, 432-443.
Jamal, M., Nazir, M.S., Shah, S.H., Nazir, A., 1996.Varietal response of wheat to water stress at different growth stages and effect on grain yield, straw yield, harvest index and protein contents in grain.Rachis. 15, 38-45.
McDonald, G.K., Sutton, B.G., Ellison., F.W., 1984.The effect of sowing date, irrigation and cultivar on the growth and yield of wheat in the Namoi River Valley, New South Wales.Irrigation Science. 5, 123-135.
Nourmand, F., Rostami, M.A., Ghannadha, M.R., 2014.A study of morpho-physiological traits of bread wheat (Triticum aestivum L.), relationship with grain yield under normal and drought stress conditions.Iranian Journal Agricultural Sciences. 32, 785-794. [In Persian with English Summary].
Pannu, R.K., Singh, P., Chaudhary, B.D., Saugwan, V.P., Sharma, H.C., 1996. Ground watervtablelimit, the irrigation requirement of tall and dwarf wheat (Triticumaestivum L). Indian Journal Agronomy. 41(4): 568-572 (Wheat Barley and Triticale Abstracts. 3, 4583.
Rafiq, M., 2004. Effect of different levels of irrigation on growth, water use efficiency and yield of different wheat cultivars.Water Science Journal. 32, 12-25.
Rahim, A., Abbassi, M. Rashid, M., A.M. Ranjha, A.M., 2007. Methods of phosphorus application and irrigation schedule influencing wheat yield. Pakistan Journal of Agricultural Science. 44, 420-423.
Schillinger, W.F., 2005. Tillage method and sowing rate relations for dry land spring wheat, barley and oat. Crop Science. 45, 2636-2643.
Senobar, A., Dehghani, F., Tabatabaei, S.A., 2010. Effect of irrigation on yield, water use efficiencyand some properties qualitative wheat varieties. Water in Agricuture Journal. 24, 31-40. [In Persian with English Summary].
Sharif, M., 1999. Effect of irrigation at different growth stages on growth and yield performance of wheat cultivars.Agriculture Science Journal. 23, 32-46.
Shehzadi, S., 1999.Effect of different water regimes on growth, yield and anatomy of wheat (Triticum aestivum L.).Plant and Soil. 29, 1-15.
Slater, P.J., Goode, J.E., 1967. Crop Responses to water at different stages of growth. Common wealth Agricaltureal Bureau. Bookbaran International. Farnham Royal, Buck, England. 246pp.
Steel, R.G.D., Torrie, J.H., 1984.Principles and Procedures of Statistics.McGraw Hill Book Co., Inc., Singapore.177 pp.
Tavakkoli, A.R., Owise, T.Y., 2002.The role of supplemental irrigation and nitrogen and in producing bread wheat in the high lands of Iran.Agricultural Water Management. 65, 225-236.
Thompson, J.A., Chase, D.L., 1992. Effect of limited irrigation on growth and yield of semi dwarf wheat in Southern New South Wales. Australian Journal of Experimental Agriculture. 32, 725-730 (Field Crop Absracts. 4721; 1994).
Wajid, A., Hussain, A., Maqsood, M., Ahmad, A., Awais, A., 2002. Influence of sowing data and irrigation levels on growth and grain yield of wheat. Pakistan Journal of Agricultural Sciences. 39, 22-24.
Winkel, A. 1989. Breeding for drought tolerance in cereals.Vortage fur- PflanzenzVehtuny 16, 368-375.