نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز

2 استاد، گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز

3 دانشیار، گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز

4 استادیار، گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز

چکیده

به‌منظور بررسی تحمل به تنش قطع آبیاری ژنوتیپ‌های کلزا، پژوهشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در سال زراعی 1400-1399 اجرا گردید. تیمار آبیاری به عنوان عامل اصلی در سه سطح آبیاری (۱. شاهد (بدون قطع آبیاری)، ۲. قطع آبیاری در مرحله شروع گلدهی (کد فنولوژی 60) تا تشکیل 50 درصد خورجین (کد فنولوژی 75) و ۳. قطع آبیاری در مرحله تشکیل خورجین تا برداشت (کد فنولوژی 99)) و عامل فرعی نیز شامل 10 ژنوتیپ ( لانگ‌پاد، آرام، آر جی اس 003، جانکوم، سولار، هایولا 4815، مهتاب، جولیوس، آگامکس و سالا) بود. نتایج این تحقیق نشان داد که اثر متقابل تنش قطع آبیاری و ژنوتیپ بر کلیه‌ی صفات به جز عملکرد پروتئین دانه معنی‌دار بود. بیش‌ترین درصد روغن و عملکرد روغن دانه در شرایط نرمال و توسط ژنوتیپ‌های هایولا 4815، لانگپاد و سولار مشاهده شد. بیش‌ترین درصد روغن دانه در هر دو شرایط تنش اعمال شده به ژنوتیپ‌های هایولا 4815، لانگ‌پاد و مهتاب اختصاص یافت. در خصوص محتوای پروتئین دانه و میزان نیتروژن بیش‌ترین مقدار صفات ذکر شده در شرایط قطع آبیاری و ژنوتیپ‌های آرام، جانکوم، RGS003 و هایولا 4815 حاصل شد. به‌طور کلی در شرایط تنش قطع آبیاری، میزان پروتئین دانه افزایش یافت با این‌حال محتوای روغن به صورت کاهشی بود و همبستگی منفی و معنی‌داری در شرایط نرمال و تنش بین دو صفت مذکور مشاهده شد. ژنوتیپ‌های هایولا 4815، سولار و لاین لانگ‌پاد به‌دلیل بیش‌تر بودن مقادیر شاخص‌های MP، GMP، HM، STI و YI از نظر عملکرد روغن دانه، نسبت به سایر ژنوتیپ‌های مورد بررسی در شرایط تنش خشکی به عنوان تیمار برتر پیشنهاد شدند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

 Abbasali, M., Gholipouri, A., Tobeh, A., Khoshkholgh Sima, N.A., Ghalebi, S., 2017. Identification of drought tolerant genotypes in the Sesame (Sesamum indicum L.) Collection of National Plant Gene Bank of Iran. Iranian Journal of Field Crop Science. 48, 275-289. [In Persian]. https://doi.org/10.22059/IJFCS.2017.214318.654179
Aboodeh, H., Moradi Telavat, M.R., Moshatati, A., Mousavi, S.H., 2019. Evaluation of spring safflower genotypes by using tolerance and sensitivity indices to terminal heat stress. Environmental Stresses in Crop Sciences.12, 616-607. [In Persian]. https://doi.org/10.22077/escs.2018.1358.1297
Aboodeh, H., Moradi Telavat, M.R., Moshattati, A., Mousavi, S. H., 2020. The response of morphology, yield and yield components of spring safflower genotypes to different Sowing dates. Journal of Crop Production and Processing.  9, 215-227. [In Persian]. https://doi.org/10.47176/jcpp.9.4.22255
Aktas, H., 2016. Drought tolerance indices of selected landraces and bread wheat (Triticum aestivum L.) genotypes derived from synthetic wheats. Applied Ecology and Environmental Research. 14, 177-189. https://doi.org/10.15666/aeer/1404_177189
AL-Barrak, K. M., 2006. Irrigation interval and nitrogen level effects on growth and yield of Canola (Brassica napus L.). Scientific Journal of King Faisal University. 7, 87-103.
Aminifar, J., Biglouei, M. H., Mohsenabadi, Gh. R., Samiezadeh, H., 2012. Effect of deficit irrigation on quantitative and qualitative yield of soybean cultivars in Rasht region. Electronic Journal of Crop Production. 5, 93-109. [In Persian]. https://dorl.net/dor/20.1001.1.2008739.1391.5.2.6.7.
Ashraf, M., Ali, Q., 2008. Relative membrane permeability and activities ofsome antioxidant enzymes as the key determinants of salt tolerance in canola (Brassica napus L.). Environmental and  Experimental Botany. 63 (1-3), 266-273. https://doi.org/10.1016/j.envexpbot.2007.11.008
Bouslama, M., Schapaugh, W.T., 1984. Stress tolerance in soybean. Part 1: Evaluation of three screening techniques for heat and drought tolerance. Crop Science, 24, 933-937.
https://doi.org/10.2135/cropsci1984.0011183X002400050026x
Fernandez, G. C. J., 1992. Effective selection criteria for assessing plant stress tolerance. In: Kuo, C.C. (eds.), Proceeding of the International Symposium on Adaptation of Food Crops to Temperature and Water Stress. AVRDC. Shanhua. Taiwan.
Gavuzzi, P., Rizza, F., Palumbo, M., Campaline, R.G., Ricciardi, G.L., Borghi, B., 1997. Evaluation of field and laboratory predictors of drought and heat tolerance in winter cereals. Canadian Journal of Plant Science. 77, 523–531.
Gholinezhad, E., 2017. Effect of two species mycorrhizal fungi on quantitative and qualitative yield of sesame (Sesamum indicum L.) landraces in different levels of drought stress. Iranian Journal of Field Crops Research. 15, 150-167. [In Persian]. https://doi.org/10.22067/GSC.V15l1.49403
Godarzi, A., Bazrafshan, F., Zare, M., Faraji, H., Safahani Langeroodi, A. R., 2017. Studying the effect of drought stress on yield and physiological characteristics in genotypes of canola (Brassica napus L.). Helix Scientific Explorer, 8, 1250-1258.
Haghshenas, R., Sharafi, S., Gholinezhad, E., 2020. Effect of different levels of drought stress and mycorrhiza on yield of safflower cultivars. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production. 30, 92-109. [In Persian] https://doi.org/20.1001.1.24764310.1399.30.2.6.9
Hamzei, J., Nejafi, H., Babaei, M., 2017. Effect of irrigation and nitrogen on agronomic parameters, yield, grain quality and agronomic nitrogen use efficiency of sunflower (Helianthus annuus L.). Iranian Journal of Field Crops Research. 14, 686-698. [In Persian]. https://doi.org/10.22067/GSC.V14l4.43336.
Hu, Q., Wei, H., Yin, Y., Zhang, X., Liu, L., Shi, J., Zhao, Y., Qin, L., Chen, C., Hanzhong, W., 2016. Rapeseed research and production in China. The Crop Journal. 5, 127-135. https://doi.org/10.1016/j.cj.2016.06.005
Khalili, M., Hamze, H., 2019. Effect of Super-Adsorbent and Irrigation Levels on Quantitative and Qualitative Characteristics of Sugar Beet (Beta vulgaris). Journal of Crop Ecophysiology. 3, 395-412. https://doi.org/10.30495/JCEP.2019.669706
Khazaei, A., Saburi, A., Shebar, Z., Shahbazi, M., 2016. Evaluation of grain yield of cultivars and promising lines of grain sorghu (Sorghum bicolor L. Moench) using of drought tolerance indices. Journal of Crop Seedlings and Seeds. 32, 99-118. [In Persian].
Mirzakhani, M., 2018. Study of drought stress susceptibility indices of forage maize cultivars under water limited conditions and salicylic acid application. Environmental stress in Crop Scientiae. 11, 907-916. [In Persian]. https://doi.org/10.22077/escs.2018.1082.1215
Mohseni, M., Mortazavian, S. M. M., Ramshini, H. A., Foghi, B., 2015.Evaluation of drought tolerance in some wheat genotypes based on selection indices. Iranian Journal of Field Crops Reserch.13, 524-542. [In Persian]. https://doi.org/10.22067/gsc.v13i3.26610
Naeemi, M., Akbari, Gh.A., Shirani Rad, A.H.,  Modares Sanavi, S.A.M., Sadat Nuri, S.A.,  Jabari. H., 2008. Evaluation of drought tolerance in different canola cultivars based on stress evaluation indices in terminal growth duration. Electronic Journal of Crop Production. 1, 83-98. [In Persian]
Nasiri, A., Samdaliri, M., Rad, A. S., Shahsavari, N., Kale, A. M., Jabbari, H., 2017. Effect of plant density on yield and physiological characteristics of six canola cultivars. Journal of Scientific Agriculture, 1, 249-253.
Nawabpour, S., Hezarjaribi, A., Mazandarani, A., 2017. The effect of drought stress on important agronomice and protein traits and oil content in soybean (Glycin max L.) genotypes. Environmental stress in Crop Scientiae. 10, 491-503. [In Persian]. https://doi.org/10.22077/escs.2017.61.1021
Nielsen, D. C., 1997. Water use and yield of canola under dry land conditions in the centeral Great Plains. Agriculture. 10, 307-313. https://doi.org/10.2134/jpa1997.0307
Okuley, J., Lightner, J., Feldmann, K., Yadev, N., Lark, E., Browse. J., 1992. Arabidopsis FAD2 gene encodes the enzyme that is essential for polyunsaturated lipid synthesis plant cell. 6, 147-158. https://doi.org/10.1105/tpc.6.1.147
Ozkan, A., M, Kulak., 2013. Effects of water stress on growth, oil yield, fatty acid composition and mineral content of Sesamum indicum. Journal of Animal and Plant Sciences. 23, 1686-90.
Pourdehghan M, Modarres-Sanavi S A M, Ghanati F, Karami S. Effects of Hexaconazole on Quantitative and Qualitative Characteristics of Two Soybean Cultivars under Water Deficit Stress Conditions. Journal of Crop Production and Processing 2015; 5 (16) :109-121. [In Persian]
http://doi.org/10.18869/acadpub.jcpp.5.16.109
Rajab Nasab Aghamahali, M., Karapetian, Zh., 2013. The water stress at flowering stage on plant height and seed protein of different safflower cultivars. Iranian Ecophysiology Research, 8, 37-46. [In Persian]
Rosielle, A. A., Hamblin, J., 1981. Theoretical aspects of selection for yield in stress and non-stress environment. Crop Science. 21, 943-946. https://doi.org/10.2135/cropsci1981.0011183X002100060033x
Rouhi, M., Banayan Aval, M., Shirani Rad, A. H., 2020. Qualitative Changes and Yield of Rapeseed (Brassica napus L.) Cultivars in Drought Stress in Late Season. Journal of Crop Ecophysiology. 4, 13-26. [In Persian] https://doi.org/10.30495/jcep.2020.671170
Salamati, N., Danaie, A. KH., 2020. Investigation of Drought Satress Indices in Sesame Surface Water Deficit. Iranian Soil and Water Research. 51, 949-959. [In Persian] https://doi.org/10.22059/ijswr.2020.289522.668324
Samsami, N., Nakhzari Moghaddam, A., Rahemi Karizaki, A., Gholinezhad, E., 2019. Effect of mycorrhizal fungi and rhizobium bacterial on qualitative and quantitative traits of soybean in response to drought stress. Journal of Crops Improvement. 21, 13-26. [In Persian] https://doi.org/10.22059/jci.2019.262185.2066
Shiranirad, A.H., Abbasian, A., 2015. Evaluation of Drought Tolerance in Rapeseed Genotypes under Non Stress and Drought Stress Conditions. Notulae Botanici Horti Agrobotanici Cluj-Napoca. 39, 164-171.
Sio-Se Mardeh, A., Ahmadi, A., Poustini, K.,Mohamadi, V., 2006. Evaluation of drought resistance indices under various environmental conditions. Field Crop Research. 98, 222- 229. https://doi.org/10.1016/j.fcr.2006.02.001
Starner, D. E., Hamama, A. A., Bhardwaj. H. L., 2002. Prospects of canola as an alternative winter crop in Virginia. In: Janick, J., Whipkey, A., (eds.), Trends in New Crops and New Uses. ASHS Press. Alexandria. VA. 127-130.
Wang, X., Cai, X., Xu, C., Wang, Q., Dai, S., 2016. Drought-responsive mechanisms in plant leaves revealed by proteomics. International Journal of Molecular Sciences. 17, 1-30. https://doi.org/10.3390/ijms17101706
 Yarnia, M., Arabifard, N., Rahmizadeh Khoei, Zandi, P., 2011. Evaluation of drought tolerance indices among some winter rapeseed cultivar. African Journal of Biotechnology. 10, 10914-10922. http://doi.org/10.5897/AJB11.1748
Zaferaniyeh, M., 2015. Evaluation of tolerance indices and drought stress susceptibility in canola cultivars. International Conference on Applied Research in Agriculture. 11 pages. [In Persian]
Zavareh, M., Emam, E., 2008. An identification guide for rapeseed (Brassica napus L.) developmental stages. Iranian Journal of Crop Science. 1, 1-14. [In Persian].