نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی، مجتمع آموزش عالی سراوان

2 دانشیار گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی، مجتمع آموزش عالی سراوان

چکیده

گلرنگ از قدیم‌الایام در بخش­های مختلف سیستان و بلوچستان کشت شده و نسبتاً متحمل به خشکی است، مصارف دارویی و غذایی متعددی برای مردم این منطقه دارد. سراوان نیز جزو مناطق خشک کشور محسوب می­شود، ازاین‌رو کشت گیاهان سازگار با این مناطق می­تواند جهت بهبود کشاورزی این منطقه مؤثر باشد؛ لذا این آزمایش با هدف بررسی سطوح مختلف آبیاری و محلول­پاشی با سولفات روی و منگنز در آبان سال 1399 در مزرعه تحقیقاتی مجتمع آموزش عالی سراوان به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتور اصلی شامل: آبیاری کامل، قطع آبیاری در مرحله ابتدای ساقه رفتن و قطع آبیاری در مرحله گلدهی و فاکتور فرعی شامل سه سطح محلول­پاشی با سولفات روی (سه در هزار)، سولفات منگنز (سه در هزار) و عدم محلول‌پاشی (شاهد) در کرت فرعی قرار گرفتند، نتایج نشان داد که اثرات متقابل آبیاری و محلول­پاشی در صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه، تعداد طبق، وزن هزار دانه، وزن دانه در بوته، وزن طبق در بوته، عملکرد زیستی، عملکرد دانه، شاخص برداشت و عدد کلروفیل متر (اسپد) معنی‌دار شد (P≤ %1). محلول­پاشی با سولفات روی سبب افزایش بیش از سه برابری عملکرد دانه در تمام تیمارهای آبیاری گردید، همچنین عملکرد دانه در محلول­پاشی با سولفات روی در تیمار عدم قطع آبیاری (693 کیلوگرم در هکتار) نسبت به شرایط قطع آبیاری در مرحله ساقه‌دهی و عدم محلول­پاشی (100 کیلوگرم در هکتار) هفت‌برابر بیشتر بود. محلول­پاشی با سولفات روی در شرایط عدم قطع آبیاری سبب افزایش سه برابری تعداد طبق نسبت به قطع آبیاری در مرحله ساقه رفتن و عدم محلول­پاشی گردید. در تمام تیمارهای آبیاری محلول‌پاشی، با سولفات روی نسبت به سولفات منگنز و عدم محلول­پاشی از برتری نسبی برخوردار بود. بیشترین ضرایب همبستگی عملکرد دانه با اجزای عملکرد به ترتیب مربوط به وزن طبق (**0.88=r)  و وزن دانه در بوته (**0.73=r)  مشاهده شد. به‌طورکلی می­توان از محلول­پاشی با سولفات روی به‌عنوان یک راهکار زراعی در افزایش عملکرد و کاهش اثرات ناشی از قطع آبیاری انتهای فصل رشد در گیاه گلرنگ در شرایط آب‌وهوایی سراوان استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

 
 Ahmadi, K., Ebadzadeh, H., Hatami, F., Mohammadnia, Sh., 2021. Agricultural Statistics. Ministry of Agriculture-Jahad. 97p. [In Persian].
Bredemeier, C., 2005. Laser-induced chlorophyll fluorescence sensing as a tool for site-specific nitrogen fertilizer evaluation under controlled environmental and field conditions in wheat and maize. PhD. Thesis. Technical University of Munich, Germany. pp 219.
Cakmak, I., 2008. Role of zinc in protecting plant cells from reactive oxygen species. New Phytologist Trust. 146, 185–205.
Crabtree, W.L., 1999. Deep placement of Mn fertiliser on a sandy soil increased grain yield and reduced split seed in Lupinus angustifolius. Plant and Soil. 214, 9–14.
Dordas, C.A., Sioulas, C., 2008. Safflower yield, chlorophyll content, photosynthesis, and water use efficiency response to nitrogen fertilization under rainfed conditions. Industrial Crops and Products. 27, 75–85.
Dwivedi, S.L., Upadhyaya, H.D., Hegde, D.M., 2005. Development of core collection using geographic information and morphological descriptors in safflower(Carthamus tinctorius L.) germplasm. Genetic Resources and Crop Evolution. 52, 821–830.
Ebrahimi, M., Khajehpour, M.R. Naderi, A. Majde Nassiri, B., 2014. Physiological responses of sunflower to water stress under different levels of zinc fertilizer. International Journal of Plant Production. 8, 483-503.
Fathi, M., 2015. Effects of climate and topography on micronutrients geographical distribution in esfahan province soils. PhD Thesis, Shahid Chamran University of Ahvaz. Iran. [In Persian]
Gadallah, M.A.A., 2000. Effects of indole-3-acetic acid and zinc on the growth, osmotic potential and soluble carbon and nitrogen components of soybean plants growing under water deficit. Journal of Arid Environments. 44, 451–467.
Gercek, S., E. Boydak., M. Okant and M. Dikilitas., 2009. Water pillow irrigation compared to furrow irrigation for soybean production in a semi-arid area. Agricultural Water Management. 96, 87-92.
Kar, G., Kumar, A.,Martha, M., 2007.Water use efficiency and crop coefficients of dry season oilseed crops. Agricultural Water Management. 87, 73–82.
Kaya, C., Higgs, D., Burton, A., 2000. Phosphorus acid phosphates enzyme activity in leaves in leaves of tomato cultivars in relation to Zn supply. Communications in Soil Science and Plant Analysis. 31, 3239-3248.
Khan, M., Qasim, M., Jamil, M., 2002. Effect of different levels of Zinc on the extractable Zinc content of soil and chemical composition of rice. Asian Journal of Plant Science. 1, 20-21.
Koutroubas, S.D., Papakosta, D.K., Doitsinis, A., 2004. Cultivar and seasonal effects on the contribution of pre-anthesis assimilates to safflower yield. Field Crops Research. 90, 263-274.
Lewis, D.C., McFarlane, J.D., 1986. Effect of foliar applied manganese on the growth of safflower (Carthamus tinctorious L.) and the diagnosis of manganese deficiency by plant tissue and seed analysis. Australian Journal of Agricultural Research. 37, 567–572.
Lidon, F.C., Teixerira, M.G., 2000. Rice tolerance to excess Mn: implication in the chloroplast lamellae synthesis of a novel Mn protein. Plant Physiology and Biochemistry. 38, 969–978.
Lovelli, S., Perniola, M., Ferrara, A., Di Tommaso, T., 2007. Yield response factor to water (Ky) and water use efficiency of Carthamus tinctorius L. and Solanum melongena L. Agricultural Water Management. 92, 73–80.
Marschner, H., 2012. Marschner’s Mineral Nutrition of Higher Plants, 3rd Edn. London:
Mazaherinia, S., Astaraei, A., Fotovat, R., Monshi, A., 2010. Nano iron oxide particles efficiency on Fe, Mn, Zn and Cu concentrations in wheat plant. World Applied Sciences Journal. 7, 36- 40.
Pasandi, M., Janmohammadi, M., Abasi, A., Sabaghnia, N., 2018. Oil characteristics of safflower seeds under different nutrient and moisture management, Nova Biotechnologica et Chimica. 17, 86-94.
Phattarakul, N., Rerkasem, B., Li, L.J., Wu, L.H., Zou, CQ., Ram, H., Sohu, V.S., Kang, B.S., Surek H, Kalayci M, Yazici A, Zhang FS, Cakmak, I ., 2012. Biofortification of rice grain with zinc through zinc fertilization in different countries. Plant and Soil. 361,131–141.
 Rahmani, F., Seyfzadeh. S., Jabbari, H., Valadabadi, A., Hadidi Masouleh, E., 2020. Effects of drought stress and zinc foliar application on physiological and agronomic traits in safflower cultivars. Journal of Crop Physiolog. 12, 27-43. [In Persian with English Summary].
Sadeghi, F., Rezeizad, A., Rahimi, M., 2021. Effect of zinc and magnesium fertilizers on the yield and some characteristics of wheat (Triticum aestivum L.) seeds in two years. International Journal of Agronomy. 42, 23-32.
Sharma, D. K. Sanwal. A., 1992. Influence of nutrition on Brassica genotypes in response to water. Plant Physiology and Biotechnology, New Delhi. 19, 110-115.
Sinaki, M.J., Majidi Heravan, E., Shirani-rad, A.H., Noormohamadi, G., Zarei, G.H., 2007. The effects of water deficit during growth stage of canola (Brassica napus L.). American-Eurasin Journal of Agricultural and Environmental Science. 2, 417-424.
Thalooth, A.T., Tawfik, M.M.,  Magda Mohamed, H., 2006. A comparative study on the effect of foliar application of zinc, potassium and magnesium on growth, yield and some chemical constituents of mung bean plants grown under water stress conditions. World Journal of Agricultural Sciences. 2, 37-46.
Wang, H., Jin, J., 2007. Effects of zinc deficiency and drought on plant growth and metabolism of reactive oxygen species in maize (Zea mays L.). Agricultural Sciences in China. 6, 988-995.
Yau, S.K., 2004. Yield, agronomic performance and economics of safflower in comparison with other rainfed crops in a semi-arid, high-elevation Mediterranean environment. Experimental Agriculture. 40, 453-462. 
Ziaei, M. Salimi, Kh. Amiri, R., 2020. Investigation of quinoa cultivation (Chenopodium quinoa Willd.) under different irrigation intervals and foliar application in saravan region. Crop Physiology Journal. 5, 113-125.  [In Persian with English Summary].