نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی

2 دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

شوری منابع آب‌وخاک از مهم‌ترین مشکلات کشاورزی در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران است. برای بررسی تأثیر شوری آب آبیاری بر فیلوکرون و سرعت ظهور برگ ارقام جو، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1389 انجام شد. عامل‌های موردبررسی شامل ارقام جو در سه سطح (لیسیوی، ماکویی و سهند) و شوری آب آبیاری در گلدان‌ها در چهار سطح {صفر یا استفاده از آب معمولی به‌عنوان شاهد، آبیاری با شوری‌های 20، 40 و 60 میلی مولار با استفاده از نمک (NaCl)} بود. صفاتی مانند سرعت ظهور برگ، فیلوکرون، تعداد برگ، ماده خشک برگ و شاخص سطح برگ مطالعه شدند. نتایج نشان داد فیلوکرون (فاصله زمانی بین ظهور دو برگ متوالی)، تحت تأثیر شوری، رقم و اثر متقابل این دو عامل قرار گرفت. افزایش شوری منجر به افزایش فیلوکرون و کاهش سرعت ظهور برگ‌ها شد. ولی بین ارقام از این نظر تفاوت معنی‌داری وجود داشت. سرعت ظهور برگ‌ها در رقم سهند بیشتر از دیگر ارقام موردبررسی بود. مقایسه میانگین ترکیب تیماری نوع آب آبیاری در ارقام موردبررسی نشان داد که بالاترین فیلوکرون به رقم لیسیوی در آبیاری با آب با شوری 60 میلی مولار و کمترین آن به آبیاری با آب معمولی در رقم سهند تعلق داشت. شوری آب آبیاری سبب کاهش شاخص سطح برگ شد. در تمامی سطوح شوری، روند تغییرات شاخص سطح برگ تا 24 روز بعد از کاشت، تقریباً از روند مشابهی تبعیت کرد. از 24 تا 64 روز بعد از کاشت، شاخص سطح برگ از روند صعودی برخوردار بود به‌طوری‌که در 64 روز بعد از کاشت مقدار این شاخص به حداکثر رسید و سپس تا 74 روز بعد از کاشت به‌آرامی کاهش یافت. این کاهش ممکن است با افزایش سن برگ‌ها، سایه‌اندازی بوته‌ها روی‌هم و رقابت بر سر نور و دیگر منابع در ارتباط باشد. بیشترین شاخص سطح برگ (1/95) به ترکیب تیماری آبیاری با آب معمولی در رقم سهند و کمترین آن (0/89) به بالاترین سطح از شوری آب آبیاری در رقم لیسیوی تعلق داشت. شوری آب آبیاری منجر به کاهش تعداد و وزن خشک برگ‌ها شد. به نظر می‌رسد برای تسریع در سرعت ظهور برگ، افزایش شاخص سطح برگ و تعداد برگ‌ها می‌توان پیشنهاد نمود که در شرایط آبیاری با آب‌شور، از رقم سهند استفاده شود.

کلیدواژه‌ها

AkbariMoghadam, H., Etesam, Gh.R., Kuhkan, Sh.E., Rostami, H., 2002. Evaluation the effect of salinity stress on the yield and yield components of genotypes of bread wheat. The 7th Iranian Crop Sciences Congress, Seed and Plant Improvement Institute. 24-26 Augest, Karaj, Iran. [In Persian with English Summary].
Al-Karaki, G.N., 2009.Nursery inoculation of tomato with arbuscular mycor-rhizal fungi and subsequent performance under irrigation with saline water. Scientia Horticulture. 7, 21-25.
Ayers, R.S., Western, D.W., 1985. Water Quality for Agriculture. Irrigation and Drainage paper. 29: Rev.1. FAO.Rome.
Buttela, M.A., Cerda, A.C., Lips, S.H., 1993. Dry matter production, yield and allocation of carbon-14 assimilate by wheat as affected by nitrogen source and salinity. Agronomy Journal. 85, 1044-1049.
Dwyer, L.M, Stewart, D.W., 1986.Leaf area development in field–grown maize. Agronomy Journal. 78, 334 – 343.
Emam, Y., Nik-Nejhad, M., 1994. Introduce of physiology of yield crop production, publication of Shiraz University. 570p. Shiraz, Iran. [In Persian with English Summary].
Frank, A.B., Bauer, A., 1995. Phyllochron differences in wheat, barley and forage grasses. Crop Science. 35, 19-23.
Grieve, C.M., Francois, L.E., Maas, E.V., 1993. Salinity Affects the Timing of Phasic Development in Spring Wheat. Crop Science. 34(6), 1544-1549.
Hokmalipour, S., Seyed Sharifi., R., GhadimZade, M., Gamaati Somarin, Sh., 2007.Investigation plant density and nitrogen levels on phylochron and leaf appearance rate of corn. Journal of Soil and Water Science. 21(2), 159-169. [In Persian with English Summary].
Jamieson, P.D., Brooking, I.R., Porter, J.R., Wilson, D.R., 1995. Prediction of leaf appearance in wheat, a question of temperature. Field Crops Research. 41, 35–44. [In Persian with English Summary].
Jeanette, C., Marilyn, C., Norman Terry, B., 2006. A comparative study of the effects of NaCl salinity on respiration, photosynthesis, and leaf extension growth in sugar beet (Beta vulgaris L).Plant, Cell and Environment. 6(8), 675–677.
Karimi, M.M, Siddigue, K.H.M., 1991. Crop growth and relative growth rate of old and modern wheat cultivars. Australian Journal of Agricultural Research.42, 13- 20.
Kafi, M, Stwart, W.S.1994. Salt effect on growth and yield of nine wheat cultivars, Agricultural Science and Industry Magazine. 1.2, 15-23.
Kiniry, J.R, Bonhomme, R., 1991. Predicting maize phenology. In: Hodges, (ed.) Physiological Aspects of Predicting Crop Phenology. CRC Press. BoCa Raton, pp.115–131.
Koochaci, A., Rashed-Mohasel, M.H, Nasiri, M., Sadr-Abadi, R., 1994. Principles of Growth and Development Physiology of Plants Crops. Astaneh Ghodse Razavi Publication. Mashhad, Iran. [In Persian].
Kumar Parida, A., Bandhu Das, A., 2009. Salt tolerance and salinity effects on plants: a review. Ecotoxicology and Environmental Safety. 60, 324-349.
Longnecker, N., Kirby, M., Robson, A., 1993. Leaf emergence, tiller growth, and apical development of nitrogen-defficient spring wheat. Crop Science. 33, 154-160.
Mc Master, G.S., 1997. Phenology, development, and growth of the wheat shoot apex, a review. Advances in Agronomy. 59, 63–118.
Mahajan, S, Tuteja, N., 2005. Cold, salinity and drought stresses: an overview. Archives of Biochemistry and Biophysics. 444, 139–158.
Mouk, B.O., Ishii, T., 2008. Effect of arbuscular mycorrhizal fungi on tree growth and nutrient uptake of Sclerocary abirrea under water stress, salt stress and flooding. Journal of the Japanese Society of Horticultural Science. 75, 26–31.
Mosaad, M.G., Ortiz-Ferrara, G.V., Mmahalakshmi, D., Fisher, R.A., 1995. Phyllochron response to vernalization and photoperiod in spring wheat. Crop Science. 35, 168-171.
Muldoon, T.B., Daynard, B., Van, J., Duinen, F., Tollenaar, M., 1984. Comparisons among rates of appearance of leaf tips, collars, and leaf area in maize (Zea mays L.). Maydica. 29, 109 – 120.
Rafiae, F., Karimi, M., 1998.Effect salinity on phylochron and appearance of leaftensity of suger beet.The 5th Iranian Crop Science Congress, University of Isfahan. [In Persian with English Summary].
Rana, M., Rawson, H., 1999. Effect of salinity on salt accumulation and reproductive development in the apical meristem of wheat and barley. Australian Journal of Plant Physiology. 26(5), 459 – 464.
Sadat Noori, S.A, Neily, T.M.C., 2000. Assessment of variability in salt tolerance based on seedling growth of Triticum aestivum. Resourses and Crop Evalution. 47, 285-291.
SeyedSharifi, R, Hokmalipour, S. 2010. Forage Crop. University of Mohaghegh Ardabili and Amidi Press. 585p. Tabriz, Iran. [In Persian].
Shekari, F., Karimi, A., 2000. Tolerance of barley cultivar at the germination to different concentration of anions is saline soils of Tabriz pain. Iranian Journal of Agriculture Science. 86, 232-236. [In Persian with English summary].
Taleisnik, E., Rodríguez, A.A., Bustos, D., Erdei, K., Ortega, L., Senn, M., 2009.Leaf expansion in grasses under salt stress. Journal of Plant Physiology. 166(11), 1123-40.
Thomison, P.R, Jordan, D.M., 1995. Plant population effects in corn hybrids differing in ear growth habitat and prolificacy. Journal of Production Agriculture. 8, 394-400.
Vos, J., Van Der Putten, P.E.L., Birch, C.J., 2005. Effect of nitrogen supply on leaf appearance, leaf growth, leaf nitrogen economy and photosynthetic capacity in maize (Zea mays L.), Field Crops Research. 93: 64–73.
Warrington, I.J., Kanemasu, E.T., 1983. Corn growth response to temperature and photoperiod. II: Leaf initiation and leaf appearance rates. Agronomy Journal. 75, 755-761.