نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته اصلاح نباتات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی

2 دانشیار گروه ژنتیک و بهنژادی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی

3 استادیار پژوهشکده ژنتیک و زیست‌فناوری کشاورزی طبرستان

چکیده

کتان گیاهی علفی با نام علمی Linum usitaissimum L.  است. منشأ این گیاه غرب مدیترانه گزارش شده است. کتان ازجمله گیاهان مهم روغنی و دارویی با سازگاری وسیع و مصارف متعدد است. تنش غرقاب یکی از تنش‌های غیرزیستی است که باوجوداینکه در صورت بروز خسارت زیادی به محصول زراعی وارد می‌کند توجه کمی به آن شده است. برای غربالگری ژنوتیپ‌های مقاوم به تنش از شاخص‌های مختلفی استفاده شده است. هدف اصلی این مطالعه شناسایی ژنوتیپ‌های کتان مقاوم به تنش غرقاب با استفاده از همه شاخص‌ها به طور هم‌زمان و همچنین شناسایی ژنوتیپ‌های پربازده در شرایط تنش غرقاب و شرایط بدون تنش بود. در این پژوهش 100 رقم کتان موردمطالعه قرار گرفت. ارقام مذکور جهت بررسی تنوع ژنتیکی و انتخاب بهترین ارقام ازلحاظ عملکرد و سایر صفات مورفولوژیک در گلخانه‏ به‌صورت یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی کشت شدند. پس از رسیدن گیاه به مرحله چهار ‌برگی حقیقی، تنش غرقاب اعمال شد. به مدت دوهفته گلدان‌هایی که تحت تنش بودند تحت آبیاری بیش از ظرفیت مزرعه خاک بود. برخی شاخص­ها محاسبه شد و درنهایت به‌وسیله شاخص نمره تحمل به تنش (STS) ژنوتیپ‌های متحمل و حساس شناسایی شدند. شاخص‌های TOL، STI، MP و GMP با عملکرد در شرایط نرمال و STI، MP، GMP، YI و DRI با عملکرد در شرایط تنش غرقاب همبستگی مثبت و معناداری داشتند. بر طبق نمره تحمل به تنش ژنوتیپ‌های 364، 352، 286، 370 و 172 به‌عنوان ژنوتیپ‌های متحمل به تنش غرقاب در این مطالعه شناخته شدند و ژنوتیپ‌های 263، 269، 295، 325 و 108 حساس‌ترین ژنوتیپ‌ها بودند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

Abdolshahi, R., Safarian, A., Nazari, M., Pourseyedi, S., Mohamadi-Nejad, G., 2013. Screening drought-tolerant genotypes in bread wheat (Triticum aestivum L.) using different multivariate methods. Archives of Agronomy and Soil Science. 59, 685704. https://doi.org/10.1080/03650340.2012.667080
Ahmed, F., Rafii, M.Y., Ismail, M.R., Juraimi, A.S., Rahim, H.A., Asfaliza, R., Latif, M.A., 2013. Waterlogging tolerance of crops: Breeding, mechanism of tolerance, molecular approaches, and future prospects. BioMed Research International. 2013, 963525. https://doi.org/10.1155/2013/963525
Akman, M., Bhikharie, A.V., McLean, E.H., Boonman, A., Visser, E.J.W., Schranz, M.E., van Tienderen, P.H., 2012. Wait or escape? Contrasting submergence tolerance strategies of Rorippa amphibia, Rorippa sylvestris and their hybrid. Annals of Botany. 109(7), 1263- 1276. https://doi.org/10.1093/aob/mcs059
Bailey-Serres, J., S. Lee, E. Brinton. 2012. Waterproofing effective flooding survival strategies. Plant Physiology. 160(4), 1698–1709. https://doi.org/10.1104/pp.112.208173
Bidinger, F.R., Mahalakshmi, V., Rao, G.D.P., 1978. Assessment of drought resistance in millet Factors effecting yields under stress. Australian Journal of Agriculture Research. 38, 37-48.
Bidkhani Nejadeh, F., Mohammadi Mirik, A.A., Dashti, H., 2015. Evaluation of two subspecies of flax (Linum usitatissimum) in different geographical regions for genetic diversity of seed yield and it’s components. Iranian Journal of Field Crop Science. 45, 603-611 [In Persian with English summary].
Bouslama, M., Schapaugh, W.T., 1984. Stress tolerance in soybean. Part 1. Evaluation of three screening techniques for heat and drought tolerance. Crop Science. 24, 933-937.
Butsayawarapat, J., Khamsuk, S., 2019. Comparative transcriptome analysis of waterlogging-sensitive and tolerant zombi pea (Vigna Vexillata) reveals Energy Conservation and Root Plasticity Controlling Waterlogging Tolerance. Plants (Basel). 8(8), 264. https://doi.org/10.3390/plants8080264
Clarke, J.M., Depauw, R.M., Townley-Smith, T.M., 1992. Evaluation of methods for quantification of drought tolerance in wheat. Crop Science. 32, 728-32.
Fatimah, V.S., Nurhidayati, T., 2020. Morphophysiological characteristic responses of soybean (Glycine max l.) grobogan variety in waterlogging stress. Ecology, Environment and Conservation Journal. 26, April Suppl. Issue, 132-138.
Fernandez, G.C.J., 1992. Effective selection criteria for assessing plant stress tolerance. In: Kuo, C.G. (ed.), Adaptation of Vegetables and Other Food Crops to Temperature Water Stress. Asian Vegetable Research and Development Center, Tainan. pp. 257-270.
Fischer, R.A., Maurer, R., 1978. Drought resistance in spring wheat cultivars. I. Grain yield responses. Australian Journal of Agricultural Research. 29, 897-912.
Fu, Y.B., 2015. Understanding crop genetic diversity under modern plant breeding. Theoretical and Applied Genetics. 128, 2131–2142. https://doi.org/10.1007/s00122-015-2585-y
Galeshi, S., 2015. Effect of Environmental Stresses on Plants (Drought - Salinity - Heat - Flooding). Publication of Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources [In Persian].
Huang, B., 2000.. Plantenvironment interactions, pp. 39-64.
Huang, B., 2000. Role of root morphological and physiological characteristics in drought resistance of plants. In: Wilkinson, R.F. (Ed.), Plant-Environment Interactions. Marcel Inc., New York, pp, 39-64.
Jackson, M.B., 2008. Ethylene-promoted elongation: an adaptation to submergence stress. Annals of Botany. 101, 229-248.
Kreuzwieser, J., Rennenberg, H., 2014. Molecular and physiological responses of trees to waterlogging stress. Plant, Cell and Environment. 37, 2245–2259.
Mccaig, T.N., Clarke, J.M., 1982. Seasonal changes in nonstructural carbohydrate levels of wheat and oats grown in semiarid environment. Crop Science. 22, 963-70.
Perata, P., Alpi, A., 1993. Plant responses to anaerobiosis. Plant Scienc. 93, 1-17. https://doi.org/10.1016/0168-9452(93)90029-Y.
Saeidi., G., Taheri, E., 2017. Study of seed yield and agronomic characters in some F3 families of flax (Linum usitatissimum L). Journal of Crop Production and Processing. 7, 33-46 [In Persian with English summary].
Singh, G., Singh, M.K., Tyagi, B.S., Singh, J.B., Kumar, P., 2017. Germplasm characterization and selection indices in bread wheat (Triticum aestivum) for waterlogged soils in India. Indian The Journal of Agricultural Science, 87(9),1139-1187.
van Dongen, J., Licausi, F., 2015. Oxygen sensing and signaling. Annual Review of Plant Biology. 66, 345-367.
Voesenek, L., Colmer, T., Pierik, R., Millenaar, F., Peeters, A., 2006. How plants cope with complete submergence. New Phytologist. 170, 213-226. https://doi.org/10.1111/j.1469-8137.2006.01692.x
Voesenek, L.A.C.J., Bailey-Serres, J., 2015. Flood adaptive traits and processes: an overview. New Phytologist. 206, 57-73.