نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

2 استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

3 استاد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

4 استادیار، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

چکیده

به‌منظور بررسی تأثیر کشت مخلوط جایگزینی و افزایشی سورگوم با شبدر قرمز در سطوح مختلف آبیاری بر پتانسیل تولید علوفه، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده طی سال‌های زراعی 1396 و 1397 در مزرعه پژوهشی اداره منابع طبیعی دماوند اجرا شد. رژیم‌های مختلف آبیاری در سه سطح شامل آبیاری بر اساس 100، 75 و 50 درصد ظرفیت زراعی (آبیاری کامل، تنش خشکی متوسط و تنش خشکی شدید) به­عنوان عامل اصلی و الگوهای مختلف کشت مخلوط در هشت سطح (شامل: 75% سورگوم +25% شبدر، 50% سورگوم +50% شبدر و 25% سورگوم +75% شبدر به‌عنوان نظام‌های کشت مخلوط جایگزینی؛ 100% سورگوم +50% شبدر، 50% سورگوم +100% شبدر و 100% سورگوم +100% شبدر به‌عنوان نظام‌های کشت مخلوط افزایشی و کشت خالص سورگوم و شبدر قرمز به‌عنوان شاهد) به‌عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تأثیر سال، رژیم‌ آبیاری و کشت مخلوط و اثر متقابل رژیم آبیاری و کشت مخلوط بر عملکرد علوفه تر و خشکِ شبدر، سورگوم و عملکرد کل معنی‌دار بود. بیشترین عملکرد علوفه تر و خشک (به‌ترتیب 65.169 و 14.059 تن در هکتار) در کشت مخلوط افزایشی 100% سورگوم +100% شبدر تحت رژیم آبیاری کامل حاصل شد، درحالی‌که حداقل عملکرد علوفه تر و خشک (به‌ترتیب 4.191 و 0.920 تن در هکتار) در کشت خالص شبدر تحت تنش خشکی شدید ثبت شد. تحت تنش خشکی متوسط و شدید، حداکثر عملکرد علوفه تر و خشک، در کشت خالص سورگوم و پس از آن در کشت مخلوط افزایشی 100% سورگوم+100% شبدر حاصل شد. بیشترین نسبت برابری زمین برای تولید علوفه تر و خشک (به‌ترتیب 1.719 و 1.723) نیز در تیمار کشت مخلوط 100% سورگوم+100% شبدر و آبیاری کامل حاصل شد. بر اساس نتایج این مطالعه، کشت مخلوط افزایشی 100% سورگوم +100% شبدر به‌عنوان تیمار برتر در تمام رژیم‌های آبیاری و کشت خالص سورگوم فقط در رژیم­های تنش خشکی متوسط و شدید قابل‌توصیه می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

Abdi, M., Habibi, M., 2018. The effect of water deficit stress on forage quality and quantity of two forage sorghum cutivars. Journal of Crop Ecology. 13, 35-40. [In Persian with English summary].
Ahlawat, A., Ahrama, R., 2004. Water and nitrogen manegment in wheat-lentil intercropping system under late-season condition. Journal of Aricultural Science. 105, 697-701.
Alderfasi, A.A., Selim, M.M., Alhammad, B.A., 2016. Evaluation of plant densities and various irrigation regimes of sorghum (Sorghum bicolor L.) under low water supply. Journal of Water Resource and Protection. 8, 1-11.
Alizadeh, B., Mostafavi, K. and Zamanian, M., 2017. Study of drought tolerance of Berseem and Persian clover cultivars. Iranian Journal of Agronomy and Plant Breeding. 12, 67-76. [In Persian with English summary].
Ashoori, N., Abdi, M., Golzardi, F., Ajalli, J., Ilkaee. M.N., 2021. Forage potential of sorghum-clover intercropping systems in semi-arid conditions. Bragantia, 80, e1421.
Baghdadi, A., Paknejad, F., Golzardi, F., Hashemi, M. and Ilkaee, M.N., 2021. Suitability and benefits from intercropped sorghum–amaranth under partial root‐zone irrigation. Journal of the Science of Food and Agriculture. 101(14), 5918-5926.
 Bakhtiyari, F., Zamanian, M., Golzardi, F., 2020. Effect of mixed intercropping of clover on forage yield and quality. South-Western Journal of Horticulture, Biology and Environment. 11, 49-65.
Balazadeh, M., Zamanian, M., Golzardi, F., Mohammadi Torkashvand, A., 2021. Effects of limited irrigation on forage yield, nutritive value and water use efficiency of Persian clover (Trifolium resupinatum) compared to Berseem clover (Trifolium alexandrinum). Communications in Soil Science and Plant Analysis. 52(16), 1927-1942.
Dashtaki, M., Chaichi, M.R., 2012. Intercropping of sorghum and chickling pea in limited irrigation regimes. Iranian Journal of Field Crop Science. 43, 311-321. [In Persian with English summary].
Fang, G., Martin, K., Guoyu, W., Peter, E.L., Wopke, W., 2016. Yield and yield components of wheat and maize in wheat-maize intercropping in the Netherlands. European Journal of Agronomy. 76, 17-27.
Francis, C.A., 1989. Biological efficiencies in multiple-cropping systems. Advances in Agronomy. 42, 1-42.
Golzardi, F., Baghdadi, A., Keshavarz Afshar, R., 2017. Alternate furrow irrigation affects yield and water-use efficiency of maize under deficit irrigation. Crop and Pasture Science. 68(8), 726-734.
Golzardi, F., Vazan, S., Moosavinia, H., Tohidloo, G., 2012. Effects of salt and drought stresses on germination and seedling growth of swallow wort (Cynanchum acutum L.). Research Journal of Applied Sciences, Engineering and Technology. 4, 4524-4529.
Khajeh Khezri, A., Rezaei Estakhroeih, A., Golestani Kermani, S., 2018. Evaluating the effects of alternative and regulated deficit irrigation on yield and some components in intercropping (Sorghum – Red bean). Irrigation Sciences and Engineering. 41(2), 77-92. [In Persian with English summary].
Khazaei, A., 2017. Evaluation of drought tolerance in forage sorghum (Sorghum bicolor L. Moench) promising lines. Iranian Journal of Crop Sciences. 19(1), 73-85. [In Persian with English summary].
Khoramivafa, M., Ghasemi, E., Farhadi, B., Najaphy, A., 2013. The water use efficiency in forage maize at maize/faba bean realy intercroping in deficit irrigation and no tillage systems. International Journal of Agronomy Plant Production. 4, 3134-3139.
Lithourgidis, A.S., Vasilakoglou, I.B., Dordas, C.A. Yiakoulaki, M.D., 2006. Forage yield and quality of common vetch mixtures with oat and triticale in two seeding ratios. Field Crops Research. 99, 106-113.
Nazari Sh., Zand, E., Asadi, S., Golzardi, F., 2012. Effect of additive and replacement intercropping series of corn (Zea mays L.) and mungbean (Vigna radiate L.) on yield, yield components and weed biomass. Weed Research Journal. 4(2), 97-109. [In Persian with English summary].
Raei, Y., Javanshir, A., Ghasemi Golezani, K., 2006. Evaluation of sorghum (Sorghum bicolor) and egyptian clover (Trifolium alexandrinum) intercropping system. Agroecology Journal. 2(5), 19-32. [In Persian with English summary].
Rezvan Bidokhti, S., 2004. Comparison of different combinations of planting corn and beans. Master of Science Thesis in Agronomy. Faculty of Agriculture. Ferdowsi University of Mashhad, Iran. [In Persian with English summary].
Sani, B.M., Danmowa, N.M., Sani, Y.A., Jaliya, M.M., 2011. Growth, yield and water use efficiency of maize-sorghum intercrop at Samaru, Northern Guinea Savannah, Nigeria. Nigerian Journal of Basic and Applied Sciences. 19, 253-259.
Sanjani, S., Hosseini, M.B., Chaichi, M.R., Rezvan Beidokhti, S., 2009. Effect of additive intercropping sorghum: cowpea on weed biomass and density in limited irrigation system. Iranian Journal of Field Crops Research. 7(1), 85-95. [In Persian with English summary].
Sherif, M.A., Mahmoud, M.A., 2015. Effect of deficit irrigation and soybean/maize intercropping on yield and water use efficiency. International Jouurnal of Current Microbiology and Applied Sciences. 4, 777-794.
Woldeamlak, A., Kropff, M.J., Struik, P.C., 2006. Effect of drought stress on barley-wheat intercropping. African Crop Science Jouenal. 14, 185-195.
Yamori, W., Hikosaka, K., Way, D.A., 2014. Temperature response of photosynthesis in C3, C4, and CAM plants: temperature acclimation and temperature adaptation. Photosynthesis Research. 119, 101-117.
Yilmaz, S., Özel, A., Atak, M., Erayman, M., 2015. Effects of seeding rates on competition indices of barley and vetch intercropping systems in the Eastern Mediterranean. Turkish Journal of Agriculture and Forestry. 39, 135-143.
Yu, Y., Stomph, T.J., Makowski, D., Werf, W.V.D., 2015. Temporal niche differentiation increases the land equivalent ratio of annual intercrops: A meta-analysis. Field Crops Research. 184, 133–144.