نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل (مغان)

2 بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز

3 بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل (مغان)

چکیده

تنش خشکی یکی از عمده‌ترین عوامل محدودکننده رشد کلزا در ایران می‌باشد. در کشاورزی نوین، استفاده از محرک‌های رشد گیاه، یکی از راهکارهای مقابله با اثرات تنش خشکی است. به منظور مقایسه اثرات محرک‌های رشد بر عملکرد کلزا در شرایط تنش خشکی، آزمایشی در سال زراعی 98-1397 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی مغان انجام شد. آزمایش به صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی، شامل آبیاری کامل و تنش در کرت اصلی و کرت فرعی نیز شامل شش تیمار؛ شاهد؛ محلول‏ پاشی اسیدآمینه؛ کاربرد کود آبیاری اسیدهیومیک؛ محلول‏ پاشی اسیدفولویک‌؛ محلول‌پاشی عصاره جلبک دریایی و مصرف توأم اسیدآمینه، اسید فولویک و اسید هیومیک بودند. نتایج نشان داد که تأثیر کاربرد محرک‌های رشد در شرایط تنش و بدون تنش خشکی می‌تواند کاملاً متفاوت بوده و می‌توان با کاربرد اسیدهای آلی، اثرات تنش را کاهش داد. در شرایط آبیاری کامل، به ترتیب تیمارهای مصرف توأم محرک‌های رشد> اسید هیومیک> اسید فولویک> عصاره جلبک دریایی> اسیدآمینه با افزایش 22.7، 14.3، 6.4، 6.3 و 3.4 درصدی نسبت به تیمار شاهد، بیشترین اثربخشی را در افزایش عملکرد داشتند. در شرایط تنش خشکی، بیشترین افزایش عملکرد به‏ترتیب مربوط به تیمارهای مصرف توأم محرک‌های رشد> اسیدآمینه> عصاره جلبک دریایی> اسید فولویک> اسید هیومیک به ‏ترتیب با افزایش 31.9، 21.3، 15.9، 11.9 و 11.1 درصدی نسبت به تیمار شاهد بود. به‌طور کلی‌، می‌توان نتیجه گرفت که با مصرف توأم محرک‌های رشد گیاهی، از جمله، اسیدآمینه، اسید هیومیک و عصاره جلبک دریایی، در سه مرحله رشدی آبیاری دوم، خروج از رزت و شروع گلدهی، ضمن بهبود عملکرد کلزا، مقاومت آن را به تنش خشکی افزایش داد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

Aiyafar, S., Minab Poudineh, H., Forouzandeh, M., 2015. Effect of humic acid on qualitative and quantitative characteristics and essential oil of black cumin (Nigella sativa L.) under water deficit stress. DAV. International Journal of Science, 4, 89-102.
Anjum S. A., Wang L., Farooq M., Xue L., Ali S., 2011. Fulvic acid application improves the maize performance under well watered and drought conditions. Journal of Agronomy and Crop Science. 197, 409-417.
Anjum, N. A., Gill, S.S., Gill, R., 2014. Plant Adaptation to Environmental Change: Significance of Amino Acids and their Derivatives. CABI, Oxfordshire, UK.
Baqir, H.A., AL-Naqeeb, M.A.S., 2019. Effect of some amino acids on tillering and yield of three bread wheat cultivars. Iraqi Journal of Agriculture Sciences. 50, 20-30.
Barekati, F., Majidi Hervan, E., Shirani Rad, A. H., Mohammadi, G. N., 2019. Effect of sowing date and humic acid foliar application on yield and yield components of canola cultivars. Journal of Agricultural Sciences. 25, 70-78.
Bartlett, M. S., 1937. Some examples of statistical methods of research in agriculture and applied biology. Supplement to the Journal of the Royal Statistical Society. 4, 137-183.‏
Daur, I., Bakhashwain A.A., 2013. Effect of humic acid on growth and quality of maize fodder prodution, Pakistan Journal Botany. 45, 21-25.
Eldardiry E.I., Pipars Sabreen, K.H., Abd El Hady, M., 2012. Improving soil properties, maize yield componets grown in sandy soil under irrigation treatments and humic acid application. Australian Journal of Basic and Applied Science. 6, 587-593.
El-Ghamry, A. M, Abd El–Hai, K. M., Ghoneem, K. M., 2009. Amino and humic acids promote growth, yield and disease resistance of faba bean cultivated in clayey soil. Australian Journal of Basic and Applied Sciences. 3, 731-739
El-Said, M.A.A., Mahdy, A.Y., 2016. Response of two wheat cultivars to foliar application with amino acids under low levels of nitrogen fertilization. Middle East Journal of Agriculture Research. 5, 462-472.
Farooq, M., Wahid, A., Kobayashi, N., Fujita, D., Basra, S.M.A., 2009. Plant drought stress: effects, mechanisms and management. Agronomy for Sustainable Development. 29, 185-212.
Faten, S.A., Shaheen, A.M., Ahmed, A.A., Mahmoud, A.R., 2010. Effect of foliar application of amino acids as antioxidants on growth, yield and characteristics of Squash. Research Journal of Agriculture and Biological Science. 6, 583-588.
Fayaz, F., Naderi Darbaghshahi, M., Shirani Rad, A.H., 2007. Evaluation of drought stress effects on yield and yield components of advanced rapeseed varieties at Esfahan region. New Finding in Agriculture. 1, 177-189. [In Persian with English summary].
Grubbs, F.E., 1969. Procedures for detecting outlying observations in samples. Technometrics. 11, 1-21.‏
Heidari, M., Khahlil, S., 2014. Effect of humic acid and phosphorus fertilizer on seed and flower yield, hotosynthetic pigments and mineral elements concentration in sour tea (Hisbiscus sabdariffa L.). Iranian Journal of Field Crop Science. 45, 191-199. [In Persian with English summary].
Heydari, A., Bijanzadeh, E., Naderi, R., Emam, Y., 2015. Effect of late season drought stress and salicylic acid on canopy temperature, yield and yield components of two rapeseed cultivars. Crop Physiology Journal. 27, 37-53. [In Persian with English summary].
Jahan, M., Nasiri Mahalati, M., Ranjbar F., Ariyai, M., Komayestani, N., 2015. Effect of super absorbent polymer in the soil and foliar application of humic acid on the some agrophysiological characteristice and suger beet (Beta vulgaris L.) yield in Mashhad. Journal of Agroecology. 6, 753-766. [In Persian with English summary].
Jian, H., Zhang, A., Ma, J., Wang, T., Yang, B., Shuang, L.S., Liu, L., 2019. Joint QTL mapping and transcriptome sequencing analysis reveal candidate flowering time genes in Brassica napus L. BMC Genomics, 20, 21.
Jouni, H. J., Liaghat, A., Hassanoghli, A., Henk, R., 2018. Managing controlled drainage in irrigated farmers’ fields: A case study in the Moghan plain, Iran. Agricultural Water Management, 208, 393-405.‏
Khang,V.T., 2011. Fulvic follar fertilizer impact on growth of rice and radish at first stage. Omonrice. 18, 144-148.
Mikkelsen, R.L., 2005. Humic materials for agriculture. Better Crops. 89, 6-10.
Mohammadjani, E., Yazdanian, N., 2014. Analysis of the water crisis in the country and its management requirements. Ravand Journal. 21, 117-144. [In Persian with English summary].
Nourgholipour, F., Rezaie, H., Mirzashahi, K., Haqiqatnia, H., Ramazanpour, M.R., Arzanesh, M.H., Asadi Rahmani, H., Mirzapour, M.H., Zamani, S.A., Mohammadi Kia, S., Afzali, M., 2015. Guidelines for integrated soil fertility and plant nutrition management of canola. Soil and Water Research Institue. Karaj. Iran. [In Persian].
Pazoki, A., 2016. Effects of humic acid and plant growth promoting rhizobacteria (PGPRs) on yield and yield components of durum wheat under drought stress condition in Shahr-e-Rey region. Cereal Research. 6, 105-117. [In Persian with English summary].
Popko, M., Wilk, R., Gorecki, H., 2014. New amino acid biostimulators based on protein hydrolysate of eratin. Molecules. 93, 1012-1015.
Pourmorad, M., Malakouti, M.J., Tehrani, M.M., 2018. Study on the effect of humic acid and fulvic acid on the wheat yield and water use efficiency under drought stress. Journal of Water and Soil. 32, 977-985. [In Persian with English summary].
Rameeh, V., 2016. Correlation and path analysis in advanced lines of rapeseed (Brassica napus) for yield components. Journal of Oilseed Brassica. 1, 56-60.
Rathore, S.S., Chaudhary, D.R., Boricha, G.N., Ghosh, A., Bhatt, B.P., Zodape, S.T., Patolia, J.S., 2008. Effect of seaweed extract on the growth, yield and nutrition uptake of soybean (Glycine max) under rain-fed conditions. South African Journal of Botany. 75, 351-355.
Sadeghi-Shoae M., Paknejad F., Hasanpor Darvishi, H., Mozafari, H., Moharramzadeh M., Tookallo, M.R., 2013. Effect of intermittent furrow irrigation, humic acid and deficit irrigation on water use efficiency of suger beet. Annals of Biological Research, 4, 187-193.
Saha, R., Saieed, M.A.U., Chowdhury M.A.K., 2013. Growth and yield of rice (Oryza sativa) as influenced by humic acid and poultry manure. Universal Journal of Plant Science. 1, 78-84.
Samavat, S., Malakouti, M.J., 2005. Necessity of use organic acids (humic and fulvic acids) in quantitative and qualitative increase of africultural products. echnical Publication No. 463. Senate Publications. Tehran. Iran. [In Persian].
Shapiro, S. S., Wilk, M. B., 1965. An analysis of variance test for normality (complete samples). Biometrika. 52, 591-611.‏
Zhang, X., Ervin, E.H., Schmidt, E.R., 2003. Plant growth regulators can enhance the recovery of Kentucky bluegrass sod from heat injury. Crop Science. 43, 952-956.