نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا اصلاح نباتات، دانشگاه زابل

2 استاد گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل

3 استادیار، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، مشهد ایران

4 استادیار گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل

چکیده

عملکرد صفت پیچیده‌ای است که وراثت‌پذیری پایینی دارد به همین دلیل گزینش بر اساس شاخص انتخاب یکی از روش‌های مؤثر جهت گزینش غیرمستقیم برای بهبود عملکرد است. به‌منظور بررسی شاخص‌های انتخاب برای بهبود عملکرد ذرت، آزمایشی با 14 هیبرید سینگل‌کراس ذرت علوفه‌ای (شامل 12 هیبرید امیدبخش و 2 رقم هیبرید سینگل‌کراس تجاری 704 و 715 به‌عنوان شاهد) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تکرار در دو شرایط شور و غیر شور و در ایستگاه‌های تحقیقات کشاورزی طرق مشهد و عباس‌آباد تنگلشور در سال 1396 اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس آماری مرکب حاکی از وجود تفاوت بسیار معنی‌دار بین دو محیط شور و غیر شور به لحاظ اغلب صفات موردبررسی بود (p≤0.01). از رگرسیون گام‌به‌گام برای کاهش داده‌های اندازه‌گیری شده و محاسبه شاخص‌های انتخاب استفاده شد. صفات عملکرد علوفه‌تر، عملکرد علوفه خشک، تعداد کل برگ، تعداد بلال، ارتفاع بوته و تعداد روز تا گرده‌افشانی از مدل رگرسیونی انتخاب شدند. بر اساس این نتایج، در شرایط بدون تنش جمعاً 77.84 درصد و در شرایط تنش شوری 76.90 درصد از تغییرات مربوط به عملکرد را توجیه و در محاسبه شاخص‌های گزینش مورداستفاده قرار گرفتند. کارایی نسبی گزینش و بهره مورد انتظار در شاخص‌های بهینه نسبت به پسک-بیکر بیشتر بود. بیشترین مقدار کارایی نسبی گزینش در شرایط بدون تنش در شاخص شماره 5 (هیبریدهای شماره 3، 5، 2، 8 و 6) و در شرایط تنش شوری در شاخص شماره 4 (هیبریدهای شماره 13، 3، 4، 10 و 8) برآورد شد. به‌علاوه در هر دو شرایط بدون تنش و تنش شوری ژنوتیپ شماره 2 توسط بیشتر شاخص‌های گزینشی موردمطالعه به‌عنوان برترین ژنوتیپ گزینش شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

Alinia, N., Bagheri, A., Moshtaghi, N., Khavari Khorasani, S., 2016. Evaluation of yield and related traits in new forage maize hybrids (Zea mays L.) by principal component analysis. The Second National Congress on the Development of Agricultural Sciences and Natural Resources. May 11, 2016, Gorgan, Iran. [In Persian].
Asghar, M.J., Mehdi, S.S., 2010. Selection indices for yield and quality traits in sweet corn. Pakistan Journal of Botani. 42(2), 775-789.
Baker, R.J., 1986. Selection Indices in Plant Breeding. CRC Press. Inc. 218p.
Caker, R., 2004. Effect of water stress at different development stage on vegetative and reproductive growth of corn. Field Crops Research. 89, 1-16.  https://doi.org/10.1016/j.fcr.2004.01.005
Chandra, S., Nigma, S.N., Cruickshank, A.W., Bandyopadhyaya, A., Harikrishna, S., 2003. Selection index for identifying high-yielding groundnut genotypes in irrigated and rainfed environments. Annals of Applied Biology. 143, 303-310.  https://doi.org/10.1111/j.1744-7348.2003.tb00298.x
Dorraji, S.S., Golchin, A., Ahmadi, S. 2010. The effects of hydrophilic polymer and soil salinity on corn growth in sandy and loamy soils. CLEAN–Soil, Air, Water, 38(7), 584-591.‏   https://doi.org/10.1002/clen.201000017.
Eshghi, R., Ojaghi, J., Salayeva, S., 2011. Genetic gain through selection indices in hulless barley. International Journal of Agriculture and Biology. 13, 191-197.
Farooq, M., Hussain, M., Wakeel, A., Siddique, K.H., 2015. Salt stress in maize: effects, resistance mechanisms and management. A review. Agronomy for Sustainable Development. 35(2), 461-481. ‏ https://doi.org/10.1007/s13593-015-0287.
Falconer, D.S., 1989. Introduction to Quantitative Genetics. 3rd ed. Longman, Newyork.
Fazlalipour, M., Rabiei, B., Samizadeh, H., Rahimsouroush, H., 2007. Use of coefficient path analysis for base and optimum selection indices in rice. Journal of Agricultural Science, 17, 97-112. [In Persian with English Summary].
Golbashy, M., Shoa Hosseini, M., Khavari Khorasani, S., Farsi, M., Zarabi, M., 2009. Effect of drought stress on yield, yield components, morphological traits of single cross and three way cross of corn. Abstract book of the National Conference on Consumption Pattern Reforms in Agriculture and Natural Resources. P: 225. DOR: 20.1001.1.22286128.1393.6.14.4.5 [In Persian with English Summary].
Gravois, K.A., McNew, R.W., 1993. Genetic relationship among and selection for rice yield and yield component. Crop Science. 33, 249-252.  https://doi.org/10.2135/cropsci1993.0011183X003300020006x
Hoffman, G.J., Mass, E.V., Prichard, T.L., Meyer, J.L., Roberts, R., 1983. Salt tolerance of Corn in the Delta. California Agriculture. 37, 10-11. https://doi.org/10.1007/BF00285555
Jannink, J.L., Orf, J.H., Jordan, N.R., Shaw, R.G., 2000. Index selection for weed suppressive ability in soybean. Crop Science, 40,1087-1094  https://doi.org/10.2135/cropsci2000.4041087x
Kaddah, F., Malek, T., 1961. Salinity effects on the groth of corn at different stages of development. Agronomy Journal. 56, 214-217. https://doi.org/10.26855/ijfsa.2020.06.008
Khavari Khorasani, S., Musayabadi, J., Mahdi Nejad, N., Ismaili, A., Siah Sar, B., 2009. Grouping of new maize hybrids (Zea mays. L.) based on morphological traits, yield and its components. Journal of Agricultural Ecology. 4(2), 616-609. [In Persian with English Summary].
Kumar, S., Malik, S.S., Jeena, A.S., Malik, S.K., 2008. Interrelationships among the yield attributes and intergeneration correlation as a mean of testing effectiveness of early generation testing in wheat (T. aestivum L.). Progressive Research, 3, 25-30. https://doi.org/30.9877/jpr 2008.31.771.
Molazem, D., 2013. Growth and accumulation of sodium in some genotypes of maize (Zea mays L) under salt stress and evaluate the correlation between them. Life Science Journal. 10, 21-25. https://doi.org/10.1525.013.sj.053.013.
Monirifar, H., 2010. Evaluation of selection indices for Alfalfa (Medicago sativa L.). Notulae Scientia Biologicae. 2, 84-87. https://doi.org/10.15835/nsb213563.
Munns, R., Tester, M., 2008. Mechanisms of salinity tolerance. Annual Reviews in Plant Biology, 59, 651-81.  https://doi.org/10.1146/annurev.arplant.59.032607. 092911.
Nawor, A.A., Ibrahim, M.E., Khalili, A.N.M., 1991. The efficiency of three conventional selection indices in corn. Annals of Agricultural Scienc, 29, 63-75. https://doi.org/10.1991/s11032-991-0681-1
Rabiei, B., Valizadeh, M., Ghareyazie, B., Moghaddam, M., 2004. Evaluation of selection indices for improving rice grain shape. Field Crops Research, 89, 359-367. https://doi.org/10.1016/j.fcr.2004.02.016.
Rezaei, A., 1994. Selection indicators in plant breeding. Proceedings of the 3rd Iranian Congress of Agricultural Sciences and Plant Breeding, University of Tabriz, p.13. [In Persian].
Saburi, H., Rabiei, B., Fazlalipour, M., 2008. Use of selection indices based on multivariate analysis for improving grain yield in rice. Rice Science, 15, 303-310. [In Persian with English Summary]
Smith, H.F., 1936. A discriminant function for plant selection. Annals of Eugenenics. 7, 240-250.
Yu, X., Liao, Y., Oladipo, I.O., 2014. Effect of salinity water irrigation on maize growth in northwest region. Journal of Chemical and Pharmaceutical Research. 6, 300-305.
Younesi, O., Sharifzadeh F., Fattahi Nisyani. F., 2009. A study of root allelopathic effects of cool season crops on seedling emergence and early growth of sorghum (Sorghum bicolor), corn (Zea mays) and soybean (Glycine max). Iranian Journal of Field Crop Science. 40(3), 56-63. [In Persian with English Summary].