نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
- حمید جبّاری 1
- غلامعباس اکبری 2
- نیر اعظم خوش خلق سیما 3
- امیرحسین شیرانی راد 4
- ایرج اله دادی 2
- فائزه تاجدینی 5
1 استادیار پژوهشی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج، بخش تحقیقات دانه‌های روغنی، کرج، البرز، ایران
2 دانشیار دانشگاه تهران، پردیس ابوریحان، گروه زراعت و اصلاح نباتات، پاکدشت، تهران
3 استادیار پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی، بخش تحقیقات فیزیولوژی و مولکولی، کرج، البرز، ایران
4 استاد پژوهشی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج، بخش تحقیقات دانه‌های روغنی، کرج، البرز، ایران
5 دانشجوی کارشناسی رشته زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس، دانشکده کشاورزی، گروه زراعت، شهرقدس، تهران، ایران
چکیده
به‌منظور بررسی ویژگیهای زراعی، فیزیولوژیک و کیفی کلزا تحت تنش آبیاری، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرقدس در سال زراعی 90-1389 اجرا شد. در این آزمایش تیمار آبیاری در سه سطح شامل آبیاری مطلوب در طول دوره رشد بر اساس ٨٠ میلیمتر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A به عنوان شاهد، قطع آبیاری از مرحله گلدهی تا رسیدگی فیزیولوژیک، و قطع آبیاری از خورجین دهی تا مرحله رسیدگی فیزیولوژیک بود. نتایج حاصل نشان داد که اثر آبیاری بر ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد شاخه فرعی، محتوای آب نسبی برگ، کمبود اشباع آب، میزان کلروفیل a و کارتنوئیدها، طول خورجین، تعداد خورجین در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد روغن، عملکرد روغن، شاخص برداشت و تلاش بازآوری معنی دار بود. قطع آبیاری از مراحل گلدهی و خورجین دهی به بعد به ترتیب سبب کاهش 43/1 و 29/5 درصد محتوای نسبی آب برگ، 32/7 و 26/5 درصد میزان کلروفیل a و 49/6 و 31/8 درصد میزان کاروتنوئید در مقایسه با آبیاری مطلوب (شاهد) گردید. در این بررسی بیشترین عملکرد دانه در تیمار آبیاری مطلوب مشاهده شد و در شرایط قطع آبیاری از مراحل گلدهی و خورجین دهی به بعد به ترتیب عملکرد دانه از 2577 کیلوگرم در هکتار در تیمار شاهد به 1483 و 1907 کیلوگرم در هکتار کاهش یافت. بین عملکرد دانه با اجزاء عملکرد به‌جز تعداد دانه در خورجین همبستگی مثبت و معنیداری مشاهده شد و بیشترین همبستگی عملکرد دانه به ترتیب با وزن هزار دانه و تعداد خورجین در بوته بود. نتایج کلی این بررسی نشان داد که قطع آبیاری از مرحله گلدهی تا رسیدگی فیزیولوژیک اثرات منفی شدیدتری بر ویژگی های فیزیولوژیک، مورفولوژیک، عملکرد دانه و صفات وابسته به آن در مقایسه با قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی در گیاه کلزا داشت.
کلیدواژه‌ها
)